Genezen in een oude goudmijn
Tussen doodsdrift en liefdesverlangen
'Aas': opgeklopte onechtheid
Monda Heshusius schrijft boek over Europese kuuroorden
Literaire potloodventer
Buddingh' in handen van onverlaat
Een kind als sociaal werker
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1990
ERATUUR
Het leven van Peter Sanders, hoofd
personage in Sisyfus verliefd, speelt
zich af tussen twee zinnen: "Er be
staat maar één werkelijk ernstig fi
losofisch probleem: de zelfmoord"
en hij leefde "nog vele jaren aan de
baai, bij de lichtende zee, op de
glimlachende aarde". Citaten af
komstig uit het essay 'De mythe van
Sisyfus', in 1943 verschenen en ge
schreven door Nobelprijswinnaar
Albert Camus. Een essay dat, letter
lijk, de basis vormt van de tweede
roman van Ton Anbeek, in het dage
lijks leven hoogleraar moderne Ne
derlandse letterkunde in Leiden.
De mythe van Sisyphus, of Sisup-
hos, vertelt het verhaal van de ab
surde mens. De trotse veelweter Si
syphus, koning van Korinthe, die
zelfs de dood in de maling weet te
nemen, wordt uiteindelijk veroor
deeld tot zinloze arbeid. Zijn straf:
het tegen een helling naar boven du
wen van een steen. Zijn lot: ooven-
op aangekomen, rolt de steen terug
en moet hij opnieuw beginnen. Het
meest frustrerende dat er is: inspan
ningen die voor niets worden ge
daan. De geschiedenis van Peter
Sanders is te vergelijken met die
van zijn mythologische voorganger.
Zijn 'steen' is de vrouw, of liever
een aantal vrouwen. Zijn berg is het
leven, een metafoor die overigens
regelmatig voorkomt in de litera
tuur. Vanaf zijn pubeijaren aefent
het andere geslacht een oiweer-
staanbare aantrekkingskracit uit
op Sanders. Maar telkens bLjft hij
met lege handen achter, net als Si
syphus die de steen voor zjjrs ogen
weg ziet rollen. Van de puberdie in
een opwelling zelfmoord wl ple
gen, een daad wil stellen die gezien
zal worden, verwordt hij tct een
vroegoude en ziekelijke cla;sicus
die de rest van zijn leven slit met
het spelen van tennispartijtps op
een vulkanische wrat in de Alanti-
sche Oceaan.
Het thema van de absurde mens,
niet uitgevonden maar wel uitge
diept door schrijvers die met
'existentialisten' worden aange-
'Sisyfus verliefd': diepgang van surfplank
Hoogleraar Ton Anbeek: hoe Peter in
duid, is een reproduktief thema.
Het zinloze gevecht van de mens
met het bestaan is van alle tijden.
Anbeek heeft iets aan 'het geval
Sanders' willen toevoegen: hij
plaatst Peter tegen steeds wisselen
de decors. Zo wordt met het levens
verhaal van een individu tegelijker
tijd de geschiedenis van een tijd
perk verteld. Een periode die begon
met de wederopbouw van wat door
de oorlog verloren was gegaan, ge
volgd door een groeiende welvaart.
Peters vader leeft van deze econo
mische 'boom': hij is garagehouder.
Toen het materieel beter ging, kreeg
men weer tijd om zich meer om on
stoffelijke zaken te bekommeren:
"Zuerst kommt das Fressen, dann
kommt die Moral".
Peter wordt, als leraar klassieke
talen, politiek aktivist in een tijd
waarin jongeren genoeg kregen van
een vrouw beukt, (foto Luuk Gosewehr)
gezag en opgelegde voorschriften.
Het waren jaren waarin de jeugd
haar rechten opeiste voor een wer
kelijke demokratie. 'Burger: het
meest verschrikkelijke scheld
woord dat je iemand kon toeslinge
ren. In muziek en literatuur werden
taboes aan de lopende band door
broken. Peter legt zich niet neer bij
die rust en houdt voor zichzelf de
anarchie in stand. Zijn grootste
wens als hij midden dertig is: voor
pooier spelen. Het is één van zijn
pogingen vast te houden aan een
tijd waarin het leven nog groots en
meeslepend was. Aan het einde van
het boek geeft Peter zich over: het
zal nooit meer zo worden als het
eens is geweest. Niet voor niets
draagt het laatste hoofdstuk van de
roman de titel 'Sisyfus bevrijd'. De
volgende passage zegt eigenlijk al
genoeg: "Misschien moeten we de
seks maar afschaffen, zei Peter.
(...)Er zijn belangrijker dingen in het
leven". De bronstijd is voorbij, op
zoek nu naar de hogere waarden.
Het had zo'n goed boek kunnen
worden. Maar Anbeek wil laten zien
dat de term 'academisten' niet zo
maar werd uitgevonden. Sisyfus
verliefd gaat gebukt onder een in-
tellektuele last, zoals de mythologi
sche naamgever gebukt ging onder
zijn rotsblok. Kellendonk en De
Jong zijn schrijvers die hun intel-
lektuele bagage subtiel, op een lite
raire manier dus, kunnen wegmof
felen. Anbeek behoort tot de groep
literaire exhibitionisten: een kijkje
in het hoofd in plaats van onder de
jas. Aan de andere kant, eigenlijk
vreemd, is Sisyfus verliefd vaak vre
selijk oppervlakkig. Het thema van
de absurde mens verdwijnt onder
een dikke laag irrelevante details,
waarmee net zo kwistig wordt ge
strooid als met de bekende namen
uit de wereld der Cultuur. Discus-
sie's die in de roman worden ge
voerd, hebben vrijwel steeds de
diepgang van een suurfplank. Dat
Peter met de Vlaamse sektijgerin
Thea, inderdaad een Wendy die van
wanten weet met een foto in Chick,
geen doorwrochte gesprekken
voert is te verdedigen. Maar dat de
briefwisseling van twee intelligente
mensen als Peter en Ellen beschre
ven in het hoofdstuk 'Echo', wemelt
van de platitudes is volkomen mis
plaatst. Evenzeer misplaatst is het
om binnen 46 pagina's driemaal te
schrijven hoe Peter in een vrouw
'beukt'.
Anbeek is weliswaar beter, in de
zin van verzorgder, gaan schrijven
in vergelijking met zijn eersteling
Gemeenschap, de vreemde discre
pantie is echter blijven bestaan.
Tussen de pretentieuze opzet en de
platte, magere uitwerking van het
verhaalgegeven van beide romans
gaapt een kloof. Misschien dat hij
deze in zijn derde roman kan dich
ten.
REINOLD VUGS
Ton Anbeek, Sisyfus verliefd. Uitg. De
Arbeiderspers.
Ook na hun dood kunnen we som
mige schrijvers niet met rust laten.
Tijdens hun leven hebben zij een
schare trouwe fans rond zich verza
meld, wier hartstocht over het graf
heen reikt. Het afscheid duurt eeu
wig. Uifgeverijen, bloemlezers en
nazaten haken met de gretigheid
van aasgieren in op die verwonder
lijke passie voor - met alle respect -
toch marginale auteurs als Bomans,
Carmiggelt en C. Buddingh'.
Van laatstgenoemde, in 1985 ver
scheiden dichter en dagboekschrij
ver, is nu weer verschenen Bud
dingh' van A tot Z, waaronder de ge
zwollen toelichting 'Ontmoetingen
met Nederlandse en Vlaamse letter
kundigen, door de schrijver zelf ge
boekstaafd en verzameld door Ares
Koopman'. Deze Buddingh'-verza-
melaar en -deskundige zou zich
moeten schamen voor zijn overbo
dige boekwerkje. Zich baserend op
een nooit van de grond gekomen
idee van de auteur "om een boek te
maken met herinneringen aan alle
Nederlandse en Vlaamse schrijvers
die ik gekend heb en dan gewoon in
alfabetische volgorde", heeft Koop
man Buddingh's bestaande dagboe
knotities en gedichten nagevlooid
op dergelijke ontmoetingen. Het re
sultaat is beschamend.
Alle versjes en fragmenten waar
in maar de naam van een literator
door Buddingh' wordt genoemd,
hebben een plekje in het alfabet ge
kregen. Afgezien nog van het feit
dat de auteur zulke literaire me
moires veel uitvoeriger en prachti
ger gestalte zou hebben gegeven,
leidt die plukzucht tot veel belache-
CEES BUDDINGH' (1918-1985)
PRINSJESDAG
Jan Hanlo was hier gisteren nog even.
Hij was naar Prinsjesdag geweest.
Dat doet hij elk jaar.
Een oud vrouwtje was buitengesloten
ergens in Den Haag,
terwijl de familie naar de optocht was.
Ze begon tegen Jan te praten, wat moest ze doen.
Jan heeft toen bij de buren gebeld en gevraagd
of ze een stoel voor haar hadden,
dan kon ze zolang buiten zitten.
Het was mooi weer. Ze deden het en later
bracht hij haar nog een rolletje King.
Leve de koningin! Laten wij trots ken wij ons niks van aan. Vandaar
zijn dat wij nog een vorstin bezit- in deze rubriek dit gedicht van
ten. En dan kunnen kwade tong- Buddingh'. Het staat in de bloem
en wel beweren dat bij een troon lezing 'Dichters door dichters'
een tronie hoort, maar daar trek- (Bzztóh, 1986, ISBN 906291215X).
Camille is het derde boek van le
Franse Mireille Best. Een boek cat
om verschillende redenen bewon
dering afdwingt. Het is een tragis:h
familieverhaal gesitueerd in een so
ciaal onderbedeelde omgevirg,
maar ook een liefdesdrama met ho
moseksuele kanttekeningen. Het
heeft qua opbouw en stijl een expe
rimenteel karakter en zou binnm
de vrouwenbeweging als femins-
tisch portret geen slechté beurt na
ken. De omlijsting van citaten lit
bijbel en uit Samuel Becketts 'Het
onnoembare' brengt in combinaie
met de gebeurtenissen een stroan
van emoties op gang.
Mireille Best is ook in haar deiie
boek op zoek naar wat mensn
bindt en scheidt, naar hoe mensen
elkaar en zichzelf kunnen leren ktn-
nen. De moeders in haar verhaal lij
voorbeeld komen dagelijks bijen
op hun koffieuurtjes, waar hun ont
reddering blijkt uit oeverloze ,'e-
sprekken over man en kinderenen
huishouden en dromen en zorgm.
Toch weten ze maar weinig vanel-
kaar. Misschien nog minder nan
zichzelf. Maar ze zijn te moe en afce-
stompt en te ontredderd om de
hand aan zichzelf te slaan. En al: ze
thuiskomen is daar steeds weer een
scheldende, dronken echtgenoot.
Een weinig aantrekkelijk leven dat
de drie kinderen, Camille, Ariane en
Abel, als model voorgeschoteld
krijgen. Camille probeert daar via
school en studie aan te ontsnappen.
Voor Ariane is fantasie het ontsnap
pingsmiddel bij uitstek. Het the
atraal naspelen van de koffiege-
sprekken der moeders, dromen
over romantische liefdes en tenslot
te op vijftienjarige leeftijd weglo
pen met een man wiens kind zij on
der het hart draagt, vormen haar le
vensdraad. Terwijl Abel zich aan
het leven onttrekt in aanvallen van
epilepsie en razernij.
Alle gebeurtenissen zijn
doortrokken van de emotie dat er
voor niemand of niets plaats is.De
kinderen voelen zich niet gewenst,
al dood voordat zij geboren waren.
Er zijn weinig mogelijkheden tot
contact en als Camille toenadering
zoekt tot de al evenmin gelukkige
vrouw van de tandarts, wordt ze af
gewezen.
Het waas van moord en doodslag
dat over dit alles heen hangt, is ze
ker niet misplaatst. De kinderen en
vooral Camille projecteren hun le-
vensdfift in dromen over het ver
moorden van hun vader, het stuk
verdriet dat hun geluk in de weg
lijkt te staan. Als Abel later verdr
inkt, is Camille ervan overtuigd dat
zij schuldig is aan zijn dood.
Die geur van dood heeft alles te
maken met het voortdurend mis
lukken van elke levenskiem. Aria-
ne's leven heeft weinig kans van sla
gen als zij op vijftienjarige leeftijd
zwanger wordt. Camille boekt
weliswaar successen met haar stu
die geschiedenis maar voelt zich
daardoor op alle fronten een mis
plaatste. Voor haar intelligentie is
thuis geen begrip en ruimte en on
der haar medestudenten is zij het
vreemde eendje. Haar lesbische
aard wordt nog minder gewaar
deerd en begrepen. Haar geliefde
idool, -de mooie vrouw van de tand
arts - durft het engagement niet aan
en wijst haar af. Haar enige houvast,
is de verantwoordelijkheid voor
haar broer en zus. 'Ben ik mijn broe
ders hoeder?' Maar ook in dit op
zicht faalt ze.
In vier hoofdstukken waarin de
volgorde van de gebeurtenissen be
hoorlijk door elkaar gegooid zijn,
volgen we de groei van Camille van
af haar twaalfde tot haar negentien
de jaar. Hoogtepunten daarin zijn
de bezwerende opsommingen
(meestal zonder interpunctie) van
gevoelens en subtiel beschreven
liefdsscenes. Er is ook een geraffi
neerd spel van motieven en symbo
len.
Mireille Best brengt geen opbeu
rende boodschap. Maar haar voor
stelling om een plaatsje te vinden
op deze aardkloot is universeel, her
kenbaar en meeslepend. Moet niet
ieder in het leven zijn/haar eigen
draad vinden/volgen? Wie daarbij
'aan de andere kant' terecht komt,
zal zelf het antwoord moeten formu
leren. Bij Mireille Best ziet dat ant
woord er uit als een vraag naar de
zin van het bestaan. 'Wie of wat ben
ik? Waar bevind ik me/ Waar ga ik
heen?' Alleen al het stellen van die
vragen houdt een belofte in voor het
ontsnappen aan de dodelijke verve
ling van de dronkenschap van de
vaders of de eindeloze koffieuurtjes
van de moeders.
JOKE LINDERS
Hoe ouder de kinderen, hoe sterker
de behoefte ontstaat om, ook al is
het met de budgetbus, opeigen be
nen de wereld te verkennen. Dat
kan simpelweg ook met een boek.
Gedurende een paar uur kun je bij
voorbeeld spannende avonturen
beleven op het platteland van Wales
met Het teken van de leeuw van
Ann Pilling.
Het begin bij Pilling is lastig. Bin
nen enkele alinea's worden zes na
men geïntroduceerd. Blijkbaar wil
Ann Pilling zo snel mogelijk de fi
guren opvoeren die in het verhaal
een rol spelen, maar wie wie is, weet
je daarna zo slecht dat je een aantal
malen moet terugslaan naar de eer
ste bladzijde. Wat daarna komt, is
voor kinderen van een jaar of twaalf
een aantrekkelijk verhaal.
Geheimzinnige zaken, spannen
de avonturen en een tikje melodra
ma zijn genoeg goede ingrediënten
om een smakelijk geheel te maken.
Een oud huisje met dikke stenen
muren op het platteland van Wales
biedt voor de dertienjarige Robert
allerlei mogelijkheden om zijn fan
tasie op los te laten. Samen met de
rest van zijn gezin brengt hij daar de
vakantie door. Behalve een intrige
rende geschiedenis, bezit het huisje
volgens Robert ook een geheime
ruimte die door hem blootgelegd zal
worden.
De ongeveer even oude Gareth
woont op een naburige boerderij.
Hij is niet bepaald toeschietelijk als
Robert contact met hem zoekt. Hij
schiet zelfs met een pistool. De lezer
moet uit zijn leefomstandigheden
opmaken hoe dat komt. Gareth is
moederloos, wordt verzorgd door
een oude oma en heeft een botte, ru
we, drinkende vader.
Hier heeft Ann Pilling het melo
dramatische element niet ge
schuwd. Ondanks alles houdt Ga
reth van zijn vader. Op zich is dat
niet zo verwonderlijk, maar wel het
feit dat de schrijfster Gareth hardop
laat uitspreken tegen Robert: "Ga
reth schudde zijn hoofd. 'Nee, ik
zou hem nooit in de steek laten.'
Toen voegde hij er aan toe: 'Ik houd
van mijn vader."
Zo laat de auteur haar hoofdfigu
ren wel vaker praten en denken op
een manier die niet van dertienjari
gen is. Ook op andere plaatsen in
het boek maakt Robert de indruk
niet een dertienjarige jongen te zijn,
maar een sociaal werker die zich
met een probleemgezin bezig
houdt. Dit soort quasi-volwassen
overpeinzingen over nogal droevige
zaken vinden veel kinderen juist
"mooi". De combinatie met avon
tuur is dan toch voldoende garantie
voor enkele uren leesplezier.
CASPER MARKESTEIJN
Ann Pilling: Het teken van de leeuw.
Uitg. Plocgsma.
lijks. Van maar heel weinig auteurs
komen we meer te weten dan dat ze
"gezellig" of "allergenoeglijkst"
kunnen keuvelen. Een aantal heeft
Buddingh', getuige de fragmenten,
zelfs nooit ontmoet en weer andere
auteurs zijn domweg opgenomen
omdat hun naam wordt genoemd.
Zo worden in het stuk over Nico
Scheepmaker ook gemeld:
Boekowski, Jana Beranova, Philip
Roth, Jacques Bloem en Bert
Schierbeek. Allen zouden op basis
van de opzet recht kunnen doen gel
den op dit fragment!
Niets is ergerlijker dan gesol met
een dode en zijn nalatenschap, alle
goede bedoelingen en nostalgie ten
spijt. ROB VOOREN
Arcs Koopman. Buddingh' van A tot Z.
Uitg. Dc Bezige Bij.
Wanproduct van
Paul de Geeuw
Met de uitroep 'Hallooow Bop-
perrrs' wist de erkende leutigaard
Paul de Leeuw zgn creatie Bob de
Rooy enige maanden geleden voor
velen op maandagochtend onder
werp van gesprek te maken. Een
aantal zondagavonden terroriseer
de klefkees Bob op de televisie be
jaarden, begrafenisondernemers en
andere buitenmaatschappelijken.
Helaas heeft De Leeuw gemeend
een graantje mee te moeten pikken
van de n^jaarsaanbiedingen van het
Nederlandse uitgeverswezen door
Bob de Rooy een dagboek te laten
schrijven.
'De dagboeken van Bob de Rooy
en Annie staat er achter' is een tot
geeuwens toe vervelend leuter
boekje met van-dik-hout-zaagt-
men-planken onderbroekenlol.
Bob de Rooy vormt samen met zijn
Annie een artiestcnduo dat op
treedt voor kinderen. Na verloop
van tijd stapt kinderhater Bob we
gens gebrek aan succes over op be
jaarden-vertier. Van 'Kleutercorner
Pinokkio', tot bejaardenhuis 'Het
eindstationnetje zonder wissel'.
In "BS de buren buurten" be
schrijft Bob zSn verblSf op cam
ping Zonneklepje in Haamstede.
"Zijn het Amsterdammers. HS ge
lijk van: 'Zeg maar Joop en noem
haar maar Ineke'. Daarna volgt zo'n
flinke slag op de rug dat je nieren
bSna je kont uit vliegen. ZS ziet er
uit als Tante Leen in lichte staat van
ontbinding en hg is net zo leuk als
vader Abraham en die heb ik nooit
leuk gevonden". Leuk?
'Tk ga even mSn hond uitlaten',
meldt Bob zSn vrouw. "Annie werd
even gek. 'Je hebt geen hond'. An
nie, ik bedoel dat ik ga zeiken! Als je
dat netjes wil zeggen kun je ook zeg
gen dat je je hond even gaat uitla
ten!'. 'Wat een leuke omschrijving.
Sorry Bob, ga jij maar even je
dwergpoedeltje uitlaten'".
Deze ranzige schrijfsels, deze op
gelegde leuk-doenerS, zijn zelfs het
tot droefenis stemmende literair
knutselwerk van Freek de Jonge in
treurnis ver voorbS- (En daar zou
ook niemand notie van nemen als
deze voormalige cabaretier niet in
een vorig leven leuk was geweest,
maar dit terzSde). Zo, dat lucht op.
Niet kopen dus.
ERIC-JAN WETERINGS
'De hitte van de felle augustuszon
drukte tegen zijn ogen als de dui
men van een prijsvechter'. Een ci
taat, geplukt van de eerste bladzij
den van de thriller 'Aas' van Tom
Kakonis. Ik kan mij niet herinneren
ooit eerder iets te hebben gelezen
van deze Amerikaanse auteur, die
vaak en vlot vlucht in vette vergelij
kingen. Hg legt een duidelijke voor
keur voor gespierde taal aan de dag.
Mij af en toe te gespierd. Tegen het
vulgaire aan. Ik kan mij voorstellen
dat ongelikte huurmoordenaars on
der elkaar geen salonconversatie
voeren. Zij zullen best goed grof te
keer gaan. Maar voor mij behoeft de
auteur niet in dezelfde toonzetting
zijn literaire weg te vervolgen.
Tom Kakonis heeft het ook niet
nodig. Hij kan zonder zulke effecten
ook goed uit de voeten. Dat blgkt
uit zgn boek. dat twee jaar geleden
in New York uitkwam onder de titel
'Michigan Roll'. Met die kreet be
doelen Amerikanen een dikke rol
bankbiljetten van één dollar met
aan de buitenkant een paar briefjes
van grotere waarde. Het lijkt dus
meer dan het is. In de nu versche
nen Nederlandse editie heeft de ver
taler Johannes Melchior er 'Aas' bo
ven gezet. Maar ik prefereer bij ver
re de Amerikaanse titel: veel ge
schreeuw weinig wol.
Een beetje zeurderig verhaal. Het
begint bij een al afgegleden rijke
luiszoontje, die zich plotseling wil
waarmaken en er met een partg
drugs vandoor gaat. Zijn 'bazen' la
ten zich dat uiteraard niet aanleu
nen en sturen een koppel huftenge
huurmoordenaars op hem af. Mg
heeft het allemaal niet zo kunnen
boeien. Opgeklopte onwaarschijn
lijkheid. Grofheden in hand en
mond kunnen dat niet verbloemen.
'Michigan Roll" het belooft meer
dan het heeft te bieden.
KOOS POST
Van onze redacteur
Jan Preenen
AMSTERDAM - Kuren zonder
zon en met het licht uit. Monda
Heshusius deed die 'bizarre' erva
ring op in het Oostenrijkse Bad Gas-
tein, een plaats met 5400 inwoners
waar jaarlijks 120.000 mensen loge
ren. Werkend aan haar boek over
Europese kuuroorden daalde ze
met reuma-patiënten af in een oude
mijn waar radio-actief radongas de
ergste spierpijn verdrijft.
"Alsof je aan de Costa Brava op
het strand ligt te bakken, maar dan
midden in de nacht", zo kijkt de
Amsterdamse terug op haar opval
lendste kuur m de afgelopen drie
jaar. "Die mijn moetje zien als een
heel wonderlijk ziekenhuis. Er zijn
vier stations met perrons waar bed
den staan. De temperatuur verschilt
per station. Zelf ben ik naar het
warmste plateau gegaan waar het 42
graden is. Daar lig je dan een uur. Te
zweten, zeg maar gerust te smoren.
Het is echt afzien. Niemand zegt
wat. Je gooit alles van je af. Na af
loop kun je je badjas en je handdoek
uitwringen. Ik was blij dat ik maar
één keer meeging. Anderen moes
ten de volgende dag wéér".
De heilzame werking van de oude
goudmijn werd bij toeval ontdekt in
de Tweede Wereldoorlog. De mijn
gangen werden uitgegraven door
krijgsgevangenen. Goud werd er
niet meer gevonden, wél een andere
schat. Het viel op dat de gevange
nen zo gezond werden. Onderzoek
wees uit dat zich op tweeduizend
meter diepte radio-actief radongas
bevond dat door bronwater pas echt
wordt geactiveerd.
Consumentengids
Heshusius trok de gangen na van de
patiënten, die door artsen aan hun
lot waren overgelaten en zelf uit
dokterden dat in de 'Gasteiner
Heilstollen' nieuwe kracht kan wor
den aangeboord. "Ik stel hen altijd
als voorbeeld als me wordt ge
vraagd wat dat kuren nu eigenlijk
voorstelt. Die mensen werken een
heel zwaar programma af. Dat heb
ik aan den lijve ondervonden. Ik
heb daar heel veel bewondering
voor".
"Van artsen hebben ze te horen
gekregen dat niets meer voor hen
kan worden gedaan. Ze moeten
maar leren leven met hun ziekte.
Dat weigeren ze echter. Daarom
hebben ze zelf het initiatief geno
men, ook al is tegen hen gezegd dat
ze dan niet meer bij hun dokter hoe
ven terug te komen. Eenvoudig om
dat zo'n dokter niets in een kuur
oord ziet".
Bewustwording speelt in het reis
boek een grote rol, ook waar het
Monda Heshusius zelf betreft. Tot
drie jaar geleden wist ook zij nauwe
lijks van het bestaan van kuuroor
den af. Een bezoek aan een kuur
oord aan de Dode Zee betekende
voor haar echter het begin van een
schier eindeloze reis langs oorden,
artsen, kuurgasten, managers en
touroperators, waarbij ze bijna al
haar vrije tijd als hoofd voorlichting
en mede-directeur van de Neder
landse Kankerbestrijding opoffer
de.
Het resultaat is een consumen
tengids die de lezer eerst onder
dompelt in Griekse en Romeinse
bassins en daarna onder meer langs
modderbaden in Duitsland, kleiba-
den in Italië, zeewierbaden in Fin
land en de 'Heilstollen' in Oosten
rijk voert. Daarbij staat steeds voor
op wat zo'n alternatief ziekenhuis
kan betekenen. Niet alleen voor pa
tiënten met chronische ziekten en
ouderen met gezondheidsklachten,
maar ook voor de zogeheten ge
zondheidsrecreanten die hun kuren
als bij voorbeeld stress proberen
weg te baden.
Heshusius: "Er is sprake van een
heel nieuwe ontwikkeling. Het mas
satoerisme naar de stranden neemt
af, de doe-vakanties zijn in opmars.
Daar valt ook het verblijf in de
kuuroorden onder. In totaal gaan
nu al ongeveer 100.000 Nederlan
ders per jaar naar een kuuroord in
het buitenland, terwijl ook het be
zoek aan de Nederlandse kuurcen
tra sterk toeneemt. Die mensen wil
ik helpen door informatie te geven
over zaken als prijzen, behandelin
gen, faciliteiten, bereikbaarheid en
de klimatologische omstandighe
den".
Dat gebeurt overigens niet in alle
gevallen even kritisch. Een halfjaar
geleden gooide Heshusius gooide
de deur van een kliniek aan het
Spaanse Mar Menor nog achter zich
dicht met de woorden 'niet schoon
en ouderwets'. In haar reisboek vol
staat ze echter met de woorden 'een
sobere kliniek'. Heshusius: "Bij al
les moet je je afvragen wat mensen
kunnen uitgeven. De mensen daar
waren heel tevreden. Achteraf vond
ik het niet reëel om zelf bepaalde
maatstaven aan te leggen. Aan alles
hangt een prijskaartje. Dat neemt
niet weg dat ik wel degelijk een
groot aantal kuuroorden heb weg
gelaten, die het vermelden niet
waard zijn. Óf omdat ze niet goed
zijn, óf omdat ze niet zijn ingesteld
op buitenlanders. In totaal zijn er
2500 kuuroorden in Europa. Daar
van is slechts een klein gedeelte ge
schikt voor buitenlanders".
Boedapest
Dat geldt in de ogen van Monda
Bechterew-patiènten in de Gasteiner Heilstollen: een uur in de verzengende hitte. uoto Mond» Hc»huitu«>
Heshusius vooral voor het kuurcen- schans. Up zich is het een prima zeker niet mijn bedoeling. Als je een
trum op het Margaretha-eiland in kuuroord, maar je hebt wél te ma- tijd hard hebt gewerkt, of niet kunt
Boedapest dat eerste staat op haar ken met het Nederlandse klimaat slapen, is het heerlijk om met een
top-tien: "De behandeling is goed, en bovendien zit je daar in een nie- muziekje aan in zo'n bad te gaan lig-
artsen nemen de tijd voor je, er is mandsland". 6^n. Daardoor kun je de effecten
een uitstekend hotel, het centrum van het kuren in het buitenland bij-
beschikt over moderne baden en fy- Desondanks prijkt op de bestsel- houden. Of het helpt? Je moet er in
siotherapeutische voorzieningen en lerslijst ook een Nederlands oord:
het hotel ligt op een schitterende 'een klei-zwavelbad in.mijn eigen
plek, midden in de Donau. Met al badkamer'. Het lijkt aan het eind Rcisbock Kuuroorden in Europa
die historie en restaurants in die van het boek een poging van Monda door >ionda Heshusius. uitgegeven
stad kun je daar als een vorst leven. Heshusius om de betrekkelijkheid door Bosch en Kcuning in Baarn Prijs
Dat is het verschil met Nieuwe- van het kuren aan te geven. "Dat is 34.50.
