De opmerkelijke opmars van kip- en kalkoenvlees Geurige citroen met fijne aroma van schil onmisbaar in de keuken De Vries biedt verpleging drie procent loonstijging Gifgas en Golf van belang voor textielimport VS Vraag uit DDR drijft prijs groenten en fruit op WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1990 itf=ui=uii]:u;i:<=us Ieder die in de Siciliaanse stad Pa lermo is geweest en daar wat rond gekeken heeft in de omgeving, zal nooit meer de verrukkelijke geur vergeten van de uitgestrekte ci troenboomgaarden. Die pittige, aro matische geur van de duizenden ci troenbomen met hun blanke, naar de basis toe violet gekleurde was achtige bloesems en de leerachtige bladeren, die men tussen de vingers moet kneuzen om de hele dag lek kerder te ruiken dan door welke lo tion ook. Negentig procent van de Italiaanse citroenen komt uit Sici lië, uit Palermo en vooral ook uit Catania. Door Wina Born Waarschijnlijk is de elegante ci troenboom afkomstig uit India en vandaar in het oude Perzië en Medié terechtgekomen. De Romeinen leerden citroenen kennen op hun veroveringstochten in het Midden- Oosten, zij noemden de boom citrus en plantten hem aan in hun tuinen in Rome. En nog altijd pronken de prachtige tuinen van Italië met de sierlijke citroenboompjes in rode aardewerken potten. De Romeinen gebruikten de citroenen nog niet in hun keuken. Maar het gold wel als heel chic om een bed te hebben van geurig citroenhout. En de bladeren legde men in de kast tussen de wol len toga's om de mot eruit te hou den. Met het sap verbeterde men slechte of te scherpe azijn, en ci troensap met honing werd be schouwd als afdoend tegengif tegen vergiftigingen, wat nogal eens voor kwam in Rome. Misschien heeft ci troensap door het hoge gehalte aan vitamine C inderdaad in bepaalde gevallen wel eens geholpen. Het waren echter de Arabieren die in de achtste eeuw de grote ci troenplantages op Sicilië hebben aangelegd. Aan hen is dan ook waarschijnlijk het verrukkelijke ci troenwaterijs te danken, datje ner gens zo lekker eet als op Sicilië. Op dagen waarop de verstikkend hete sirocco uit Afrika waait eet men daar zelfs broodjes met een plak ci troenijs ertussen. Salade De Kruisvaarders brachten citroe nen mee naar West- en Noord-Euro pa, en in de zestiende eeuw begon men ze op grote schaal te importe ren, vooral uit Spanje. In de straten van Londen kon men, althans vol gens Shakespeare, de roep van de sinaasappel- en citroenverkoop sters horen en in de tuinen van pa leizen en kastelen verschenen ook hier citroen boompjes in potten. In een Engels kookboek uit de zestiende eeuw wordt een citroen salade vermeld. Hiervoor snijdt men in de lengte dunne reepjes schil af, de citroenen worden dan in zo dun mogelijke plakjes gesneden en met suiker bestrooid enige uren weggezet, waarna men ze garneert met de achtergehouden reepjes schil. Een mooi tegenwicht, zo lijkt Appelwijzer 4 Een handappel pur sang, die dezer dagen volop aangeboden gaat worden is de James Grieve. De topaanvoer lag vorig jaar vooral medio augustus. Van buiten is de James Grieve geel met rode strepen of een rode blos, het vruchtvlees is geelwit. Een goede James Grieve is zeer smakelijk. Maar een nadeel van deze soort is de aanvoer uit verre continenten, waarbij de appel te vroeg geplukt wordt en tijdens het transport moet rijpen. Dat gaat dan ten koste van de smaak. Met de James Grieve moeten we voorzichtig omgaan. De appel is erg ge voelig voor kwetsuren. Dat maakt hem weinig geschikt voor verwerking bijvoorbeeld in gebak. Maar vooral door de lage prijs tijdens de topaan voer, blijft het wel een ideale handappel en is ideaal om appelmoes van te maken, die dan weer ingevroren kan worden voor gebruik later. me voor de overdadige en vette vleesgerechten uit die tijd. Ook in Nederlandse keukens wa ren citroenen doorgedrongen. Het kookboek 'De Volmaakte Holland- sche Keukenmeid' uit 1761 geeft een - nog altijd heerlijk - recept voor citroenvla. Hiervoor kookt men de dun afgesneden schillen van drie ci troenen even op met een halve liter Rijnwijn. De wijn wordt daarna iets ingekookt, men voegt het sap van 3 a 4 citroenen toe en suiker naar smaak. En boven zeer zacht vuur wordt dit tot een fluwelige fris-zoete vla gebonden met vier a vijf losge klopte eierdooiers. In die tijd leefde men nog in zali ge ontwetendheid van cholesterol. De Hollandsche Keukenmeid wist trouwens ook heel goed dat bij tong en andere fijne vis citroen onmis baar is. Scorbuut In de zeventiende en achttiende eeuw was de citroen hèt levensred dende middel tegen de verschrikke lijke ziekte scorbuut, die zeelui teis terde op de lange reizen door de slechte en eenzijdige scheepskost van bonen, zout vlees en spek. De geurige, zachtzure citroen met het fijne aroma van de schil is on misbaar in de keuken geworden en zelfs in de huisapotheek. Geen be ter en onschuldiger hoestdrankje en citroensap met een flinke schep honing en heet water. En niets ver- frissender op een hete dag dan ijs koude thee met citroensap, suiker en mineraalwater. Waarbij dan voor de feestelijkheid een scheutje witte rum gevoegd kan worden. DEN HAAG (GPD) De ruimte voor een reële loonstijging in de gepremieerde en gesub sidieerde sector (bejaardenoorden, kruiswerk, welzijns-instellingen) voor 1991 is door mi nister De Vries (sociale zaken) op 3 procent bepaald. Dat getal stemt overeen met de door het kabinet gewenste loonstijging in de marktsector. Van onze medewerker Evert Lanting Het moet een jaar of vier, vijf geleden zijn geweest. Een adverteerder bedacht toen een parodie op de kippepoot- met-manchet. Hij kleedde een kip aan met een wit rokje. Het beeld van de kippepoot- met-manchet was blijkbaar dusdanig bekend,dat de specerijen verkopende adverteerder zich die grap kon veroorloven. Toch blijkt uit de ontwikkeling die het pluimveevlees heeft doorgemaakt, dat de kip nog niet zo heel lang als consumptieartikel bestaat. Om over kalkoen nog maar te zwijgen. Vóór de Tweede Wereldoorlog was slechts de 'soepkip' een bekend fe nomeen. De soepkip die nu nog steeds voor specifieke doeleinden wordt gebruikt (b.v. het trekken van kipbouillon) heeft er meestal al een leven als leghen opzitten, al vorens ze tot consumptie-artikel wordt gepromoveerd. In de jaren '50 werd duidelijk dat de gebruiks mogelijkheden toch wel wat erg be perkt waren. Aan het bestaan ervan werd men dan ook steeds minder herinnerd. Alleen in de radio-kin derserie Paulus de Boskabouter viel het woord 'soepkip' nog regel matig. En dan ook nog in ongunsti ge zin. Dat in die periode de kuikenpro- duktie serieus op gang kwam, mag voor de liefhebber een geluk heten. De kuikens, die in ruime stallen werden ondergebracht, leverden in tegenstelling tot de soepkip mals vlees. Het leger kuiken-liefhebbers groeide snel. Werd in 1950 nog slechts 0,2 kilo pluimveevlees per hoofd van de bevolking verbruikt, in 1965 was die hoeveelheid tot 4,4 kilo gestegen. En dat allemaal in een tijd dat 'kip' (zoals kuiken al snel heette) nog hoofdzakelijk te za- men met appelmoes en gebakken aardappelen of frites werd geconsu meerd. Het is voor de verwende jon ge consument van nu misschien nauwelijks voorstelbaar, maar zo'n meestal zondagse maaltijd werd als een waar feest ervaren. Verse delen Aan de kip, die in toenemende mate als hele diepvrieskip over de toon bank ging, kleefde echter een na deel. de bereiding was nogal bewer kelijk. De pluimvee-industrie wist daar wel raad mee. Ze nam het ini tiatief het inmiddels traditionele zondagsgerecht in verse delen aan te bieden. Dat kwam de consument goed uit, want de nadruk in de va derlandse keukens kwam toch al steeds meer op 'snel' en 'panklaar' te liggen. In dat beeld paste geen kip die, voordat het 'aan tafel' klonk, langdurig moest worden ont dooid. BINNENLAND/ECONOMIE De consumptie van kip- en kalkoenvlees blijft stijgen, terwijl magere pro- dukten vaak aangekleed worden aangeboden. foto gfd> In de reclamecampagnes van die gestimuleerd door een aantal op dagen werd overigens de nadruk merkelijke feiten. Zo ontdekte de gelegd op het feit dat kip een vlees- zelfbewuste consument dat hij/zij soort is. Want hoe vreemd ook, wie zich op een gezonde wijze aan kip te aan kippevlees dacht, dacht blijk- goed kon doen. Het eten van mager baar niet aan 'echt' vlees. Eenmaal pluimveevlees bleek een middel om van het tegendeel overtuigd, vielen vetribbels buiten de deur te hou- nog meer consumenten voor kip. den. Wie wel eens de keukenscepter Met als resultaat dat in 1975 het zwaaide kwam er bovendien achter hoofdelijk verbruik van het relatief dat kip ook wat het bereidingsge- goedkope pluimveevlees (waaron- mak betreft hoog scoort. Zeker van der voor de goede orde ook de kal- af het moment dat kip in delen werd koen, eend en parelhoender vallen) naar 7 kilo per jaar was gestegen. verkocht, werd de koelkast in i mate met drumsticks en filets ge vuld. De liefhebbers van kokkerellen ontdekten nog iets: op pluimvee- De ontwikkelingen werden verder vlees kun je je eigen bereidingswij Ontdekkingen ze loslaten. Door de vrij neutrale smaak zijn immers combinaties met allerlei andere ingrediënten mogelijk. De invoering van traiteurspeciali teiten (zoals kip/kerrie-, Stroganoff- bami- en macaronischotels) bleek een extra stimulans voor de ver koop van pluimveevlees. Enorme groei Al met al maakte de consumptie van pluimveevlees de laatste tien jaar een enorme groei door. De 8,9 kilo die in 1980 gemiddeld werd ver orberd, steeg naar 15,7 kilo in 1989. Ter vergelijking: in dezelfde perio de liep de consumptie van rund vlees terug van 20,4 naar 17,4 kilo. Hoewel het juist is dat kip in de verkoop van pluimveevlees een re latief groot aandeel heeft, mag de kalkoen niet worden vergeten. Ook dit produkt is de laatste jaren aan een opmerkelijke opmars bezig. Deed men zich vroeger vooral in Angelsaksische landen aan kalkoen te goed, nu blijken steeds meer Ne derlanders voor dit magere stukje vlees te vallen. En de consumptie blijft niet alleen tot de kerstdagen beperkt. In de eerste drie kwartalen van het vorig jaar steeg de kalkoen verkoop met maar liefst 62 procent. Volgens insiders speelt het feit dat kalkoenvlees nog magerder is dan kippevlees een grote rol. Slagers en poeliers haken daar op in door met eigen 'light'-produkten te komen. Ontwikkelingen De verwachting is dat pluimvee vlees zijn opmars ook in de komen dejaren zal voortzetten. Maatschap pelijke ontwikkelingen als de ge zinsverdunning. het toenemend ge zondheidsbewustzijn en het feit dat steeds meer mensen zich minder tijd om te koken gunnen, spelen daarbij een belangrijke rol. De vakhandel speelt ondertussen aardig op de ontwikkelingen in. De verse kip- en kalkoendelen worden steeds verder bewerkt. Culinaire fijnproevers kunnen zich aan een veelheid aan 'snel-klaar'-produkten te goed doen. Produkten als bij voorbeeld kiphamburgers en nuggets worden steeds vaker ver kocht. Dat zelfde geldt voor filets, waaraan steeds weer andere ingre diënten worden toegevoegd. Je zou kunnen zeggen dat kip en kalkoen produkten zijn die aangekleed wor den aangeboden. De advertentie waarin een kip een komisch bedoeld rokje aan had, was niet meer dan een voorbode. Dat blijkt uit een brief van minister nog niet bekend. De Vries aan de organisaties in de g Het geld komt vrij uit de ruimte en g-sector. De ziekenhuizen vallen voor arbeidsvoorwaarden en de be er voor het eerst buiten. Zij maken sparingen als gevolg van een kleine vanaf 1991 een aparte budget-af- efficiency-operatie in de sector. mies met 0,5 procent. Het kabinet heeft de beschikbare ruimte verder uitgesplitst naar sec tor zodat knelpunten beter kunnen worden aangepakt. Zo is voor de be- spraak met het ministerie van soci- Verder komt extra geld vrij dank zij jaarden-oorden de loonruimte voor i r J volgend jaar op 66 miljoen gesteld en voor de gezinsverzorging op 52 miljoen. Welzijn staat voor 40 mil joen en het kruiswerk op 29 miljoen. Het kabinet roept werkgevers en werknemers in de g en g-sector op extra aandacht te besteden aan werkgelegenheidsprojecten, met name voor minderheden. Er wordt naar gestreefd 11.000 werkzoeken den te laten instromen. Volgens De Vries is de cao voor l en g-sector de afgelopen twee ale zaken. De omvang daarvan is een verlaging van de pensioenpre- WASHINGTON (Rtr/ANP) - Het Amerikaanse Huis van Afgevaar digden heeft een wetsontwerp goedgekeurd dat voorziet in de be perking van de textielimport van de Verenigde Staten. President Bush heeft met een veto voor het ontwerp gedreigd. President Bush heeft ver klaard dat een beperking van de textielimport eerder banen zal kos ten dan redden in de VS, dat de eco nomische groei wordt verminderd en dat Egypte en Turkije die belang rijke bondgenoten zijn voor de VS in de Golfcrisis, erdoor worden ge troffen. Het wetsontwerp beoogt de in voer van textiel en kleding in 1990 met maximaal één procent te laten toenemen ten opzichte van vorig jaar. De import van schoenen die niet van rubber zijn gemaakt mag niet boven die van 1989 uitkomen. Als Bush een veto uitspreekt over het wetsontwerp is een tweederde meerderheid noodzakelijk in zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat om het ontwerp toch kracht van wet te geven. Het Huis haalde gisteren die meerderheid net niet. enigde Amerikaanse textielprodu- centen in advertenties een emotio neel beroep op het Amerikaanse t\ZrZV if" voor de marktsector. Z5 bedroeg de y, Sharon opgevoerd d.e haar ,„nnst;i„inB vnor Hp h„, A». baan in de textielindustrie zou kun nen verliezen als gevolg van de in voer van buitenlandse produkten. loonstijging voor de eerste het afge lopen jaar 4 procent, tegen drie pro cent voor de markt. De AbvaKabo, de grootste vak- WhÜdat Sahar°n^an b°nd m de g- en g-sector, verwijt het .ïSSï kabinet woordbreuk. In het' zou kunnen maken die haar man in de woestijn van Saudi-Arabié kun nen beschermen tegen de aanvallen met gifgas door Irak. President Bush houdt vast aan een belastingverlaging voor kapi- meenschappelijk beleidskader (de cember 1989) is afgesproken dat de collectieve sector dezelfde ruimte voor verbetering van arbeidsvoor waarden zou krijgen als de markt sector. Dat blijkt nu te zijn inge- BERLIJN Werklieden schilde ren een houten adelaar, die nu nog op de vloer van de vergaderzaal van het Duitse parlemenent ligt. Op 4 ok tober zal tijdens de eerste vergade ring van het herenigd parlement het Duitse nationale symbool de zaal van de Reichstag vanuit de hoogte, aan de muur, overzien. (foto AP) SSSperkt tot ruimte voor struikelblok in de onderhandelin gen tussen de regering en het Con gres over de vermindering pas te kunnen lopen met de inko- vTn"Sa SS? ÏBIs„T. Plf mensontwikkeling in het bedrgfsle- VS. De partijen zijn gisteren na elf dagen vergaderen dan ook zonder akkoord uit elkaar gegaan. Als Bush niet nog voor het Ameri kaanse begrotingsjaar begint een Geen koppeling De Federatie van Werkgeversvere- compromis met het Congres weet te nigingen in de Welzijnssector sluiten, treden automatische bezui- (FWW) stelt vast dat het kabinet de nigingen van Begin deze maand deden de ver- miljard dollar in werking. Olieprijs hoogste in negen jaar NEW YORK (RTR) - De olieprijzen zijn dinsdag gestegen tot het hoogste peil in bijna negen jaar. De prijzen kalfden later weer wat af onder invloed van winstnemingen. De westerse raffinaderijen beginnen voor het eerst het olietekort aan den lijve te voelen. Tot nog toe kwamen er nog olietan kers uit Irak en Kuwayt aan, die waren vertrokken vóór de Iraakse inval. De vaartijd vanaf het Golfgebied bedraagt zo'n zes weken. In New York sloot de meest verhandelde Amerikaanse oliesoort, West Texas Intermediate, voor levering in oktober 0,33 dollar lager op 33,30 dol lar. Op zijn laagste punt noteerde de olie 1,03 dollar lager dan maandag. De Iraakse minister van olie. Issam Abdel Rahim Al-Chalabi, verklaarde dat de wereld niet buiten Iraakse olie kan. Het embargo tegen Irak zal ertoe leiden dat de olieprijs stijgt tot vijftig dollar per vat (159 liter), aldus de mi nister. dan honderd koppeling tussen de inkomens in de marktsector en de collectieve sector loslaat. Volgens berekeningen van de FWW blijft er voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden per sal do 2,5 procent ruimte over, een half procent minder dan de verwachte loonstijging in de marktsector. De Vereniging van Ondernemin gen in de G- en g-sector (VOG) is kwaad op het kabinet omdat hij is teruggekomen op toezeggingen over het inhalen van de achterstand in salaris in de kinderopvang. Uit onderzoek is gebleken dat (assis- tent)leidsters en sommige directri ces ongeveer 10 procent minder ver dienen dan vergelijkbare werkne mers in andere sectoren. Dienstplichtige met open tbc in kazerne Assen ASSEN (GPD) Bij een in de Johan Willem Frisokazerne in Assen gelegerde dienstplichtige militair is open tuberculose ge constateerd. De aandoening werd vastgesteld in Amsterdam, waar de militair op dat moment verbleef. Het consultatiebureau tbc van de .Provinciale Drentse Kruis verenigingen heeft vervolgens een honderdtal militairen uit de directe omgeving van de patiënt onderzocht. De resultaten van dat onderzoek zijn nog niet be kend. Open tuberculose wordt met enige regelmaat nog gecon stateerd in Nederland. De aan doening is goed te behandelen. WINSUM (GPD) De vraag van Oostduitsers naar Nederlandse tuinbouwprodukten is zo groot, dat de prijs van sommige soorten groente, fruit en bloemen in Neder landse winkels met zeker tien pro cent is gestegen ten opzichte van vorig jaar september. Tientallen vrachtwagens vol tomaten, kom kommers. paprika's, fruit en bloe men gaan dagelijks rechtstreeks naar de DDR. Directeur J.J. Matthijsse van de Groningse groente- en fruitveiling zegt dat de export naar de DDR aan toonbaar tot gestegen groente- en fruitprijzen in Nederland heeft ge leid. Hij heeft de veilingprijzen van 18 september 1990 met die van 18 september 1989 vergeleken en ziet grote verschillen, soms tot vijftig procent Volgens de Matthijsse speelt niet alleen de export naar de DDR een rol, ook de recente droog te heeft de groente duurder ge maakt. De firma Jager uit Nieuw Amster dam, een van de grootste groente en fruitexporteurs van Nederland, is al druk bezig met de bouw van een omvangrijk distributiecentrum in Leipzig en het opzetten van een net van afnemers in de DDR. Direc teur Bram Jager schat dat de Oost- duitse vraag naar Nederlandse bloe men en tuinbouwprodukten hier tot tien procent prijsstijging heeft geleid. Uitschieters zijn de bananen die 30 tot 40 procent duurder zijn ge worden. Jager denkt dat de hogere prijzen voor tomaten bli nd 2 D, althans gedurende de komende winter. "Het staat vast dat de Neder landers ook voor de tomaten uit Spanje en de Canarische eilanden aanzienlijk meer gaan betalen". De Oostduitsers hebben op dit moment overal belangstelling voor. Mandarijnen, appels, peren, meloe nen, kiwi's, sinaasappels, citroenen, paprika's, zelfs zuurkool, ijsbergsla, komkommers, maar ook brood, popcorn, toverballen en Tom ic Jer- ry-kauwgom, dit alles gaat in een voortdurende stroom vrachtwa gens naar de DDR Volgens Jager komen de prijzen in Nederland nog meer onder druk te staan als de ex port naar Polen en vooral de Sov jetunie losbarst. Ook het Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen in Nederland bevestigt de prijsstijging ten gevol ge van de Oostduitse voorliefde voor groenten uit Holland Woord voerder Blom houdt het voorlopig op vijf tot tien procent. Dat bloem kool. andijvie en sla ook zo duur zijn. komt volgens hem door de te genvallende oogst van de Neder landse en Britse volkstuintjes Bestuur keurt praktijken af van Zettense arts ZETTEN (ANP) In een schrifte lijke verklaring heeft het bestuur van de Heldringstichting gisteren de praktijken van de veroordeelde ex-directeur dr. Fmkensieper ten sterkste afgekeurd. Het bestuur kwam met die verklaring naar aan leiding van het gesprek met vijftien actievoerders van het Steunpunt Slachtoffers Zetten. De actievoerders hadden afgelo pen vrijdag met een bezettingsactie een gesprek afgewongen met het bestuur van de Heldringstichting. Zij eisen van het bestuur dat het zun verantwoordelijkheid erkent ten tij de van het directeurschap van Fm kensieper. Die werd in mei door de Arnhemse rechtbank veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf wegens seksueel misbruik van aan zijn zorg toevertrouwde pupillen". In een on langs door de VARA-televi w uiic zonden gesprek ontkende hij dat echter. In zijn verklaring noemt het be stuur de praktijken waarvoor de ex- directeur werd veroordeeld des te verwerpelijker "als het gaat om jon geren die zijn aangewezen op de zorg en behandeling van de instel ling". Volgens het bestuur heeft de schorsing van Finkensieper als di recteur in november 1988 en de aan gifte van vermoede misdrijven, als mede het ontslag van de man duide lijk gemaakt dat het bestuur zijn verantwoordelijkheid heeft geno men. Het bestuur van de Heldring stichting zegt het voorts te betreu ren wanneer ex-pupillen. Olldl r n verzorgers problemen ondervinden naar aanleiding van de vele publici teit over hun instituut. Maar het af handelen van een schadeclaim .noemt het allereerst een zaak van verzekeringsmaatschappijen en mogelijk later van de civiele rech ter. In zijn verklaring distantieert het bestuur zich van de door Finkensie per gebruikte behandelingsmetho de: "Het gebruik van de door het steunpunt gewraakte methoden als geexpenmenteer, gedwongen en/of overmatig medicijngebruik, platspuiten behoort niet meer tot de thans gevoerde behandelingsme thode. Voor zover er nog sprake is van medicijngebruik en maatrege len van afzondering, gebeurt dat volgens de wettige regelingen op het gebied van de Wet op Jeughulp- verlening en de gezondheidszorg Het instellen van een externe klachtencommissie, de aanstelling van een nieuwe behandelingsdirec- teur en een interne vertrouwensper soon en een stafftinctionaris zijn volgens het huidige bestuur voor beelden van bewaking van zijn nieuwe beleid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11