Ah je oorlog wütkom maar op5
'De mensen zijn het geweld beu
I REPORTAGE i
Serviers pakken internationale onderzoekers mensenrechten hard aan
ANC,-leider Sisulu niet pessimistisch over bloedige botsingen
Geen kerkklokken,
maar wel dienst op
dag van hereniging
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1990
Van onze correpondent door Janine Bosma
"De tong gaat altijd naar de kies die zeer doet". Een verdrietig glimlachje
krult de lippen van de kleine Albanees uit de Joegoslavische republiek
Macedonië. Hij doelt op de Golfcrisis, die zoveel aandacht opslokt dat al de
andere ellende in de wereld erbij in het niet lijkt te vallen. Dat de Iraakse
president als 'satan' is ontmaskerd en de Servische partijleider Slobodan
Milosevic nog niet, is onbegrijpelijk, zo zegt hij. Deze Milosevic is volgens
hem immers het brein achter de massale onderdrukking van de Albanese
meerderheid in de Servische provincie Kosovo, waar sinds begin vorig
jaar al tientallen Albanezen bij etnisch geweld om het leven zijn gekomen.
De meeste gebeurtenissen in het roerige Kosovo vinden hun weg naar de
internationale pers, hoewel de Servische autoriteiten uit alle macht
proberen alle rellen en stakingen in de doofpot te stoppen. Dat lukt ze
steeds beter sinds begin juli, toen de Servische troepen Kosovo voor de
zoveelste keer binnen marcheerden. Parlement, regering en media werden
onder Servisch bestuur geplaatst. Sindsdien regent het ontslagen onder de
Albanezen en neemt het etnische geweld hand over hand toe.
HAARLEM Een delegatie van de
Internationale Helsinki Federatie
voor de Mensenrechten (IHF) on
dervond vorige week aan den lijve
dat Milosevic niet van pottekijkers
houdt in 'zijn' provincie. Op dins
dag, de tweede dag van haar bezoek,
werd de drie leden tellende delega
tie (plus tolk) opgepakt en aan uren
lange, agressieve verhoren onder
worpen. Woensdag volgde het bevel
om binnen 24 uur het land te verla
ten, met in hun paspoorten stem
pels die hen drie jaar lang de toe
gang tot Joegoslavië ontzeggen.
De Servische autoriteiten ontken
den aanvankelijk alles, maar na
krachtige protesten van de IHF en
publikaties in de internationale
pers gaf de regering afgelopen za
terdag schoorvoetend toe 'een dele
gatie' te hebben uitgewezen. Men
ontkende te hebben geweten dat
het om vertegenwoordigers van de
Helsinki Federatie ging. Er werd
pas tot uitwijzing overgegaan toen
bleek dat het drietal "een grote hoe
veelheid medicamenten en propa
gandamateriaal" bij zich had, aldus
de regering.
Fax-berichten
Het Nederlandse delegatielid, Ba
rend Cohen, wijst de beschuldigin
gen met kracht van de hand. "We
hadden helemaal niets bij ons dat
voor propagandamateriaal door
kon gaan. Fax-berichten, blocnotes
en een stuk of vijf jaarverslagen van
de Helsinki Federatie, dat was alles!
De medicamenten waren antibioti
ca en ontsmettingsmiddelen be
stemd voor de bevolking van Koso
vo. Die hebben we keurig aangege
ven bij de douane toen we Joegosla
vië binnenkwamen".
Nog natrillend zit Cohen in zijn
woonkamer. Voor hem op tafel ligt
het onomstotelijke bewijs van zijn
uitzetting: zijn paspoort met daarin
de beruchte stempel. Zelf gelooft
hij binnen drie jaar naar Joegosla
vië terug te keren. "Ik denk dat ze
(de Servische autoriteiten) als ge
volg van de internationale protes
ten zullen inbinden. Dat blijkt al uit
het feit dat ze ons bestaan inmiddels
hebben erkend. Bovendien hebben
Joegoslavische rechtsgeleerden, na
alle ophef, onze uitzetting al nietig
verklaard".
Cohen is geen lid van de Helsinki
Federatie, maar werd door de orga
nisatie voor de tweede maal uitge
nodigd deel uit te maken van een
Kosovo-delegatie vanwege zijn ken
nis over de mensenrechtensituatie
in de provincie.
Golf van geweld
"We wilden per se op 3 september in
Kosovo zijn omdat we wisten dat
dan een algemene staking zou
plaatsvinden, uitgeroepen door de
Albanese vakbonden. Onze groot
ste angst was dat er een golf van ge
weld zou losbarsten. Zover kwam
het gelukkig niet, maar als er rellen
hadden plaatsgevonden, dan had
den we daar over willen rapporte
ren".
"Onze komst was ruim van tevo
ren aangekondigd. Alles volgens de
regels. Op de dag van de staking
hadden we een onderhoud met de
Servische minister van Justitie in
Kosovo, Alexic, en een zekere me
neer Mirovic, die zich voorstelde als
secretaris van Buitenlandse Betrek
kingen. Later bleek dat de Servi
sche regering hem had gestuurd om
de staking in de gaten te houden,
want toen we de volgende dag het
ministerie belden, had nog nooit ie
mand van hem gehoord".
Alexic verzekerde de delegatie
dat de stakers geen represailles
hoefden te vrezen, slechts inhou
ding van één dag loon. Dinsdag, de
dag na het protest, volgden massa
ontslagen onder Albanese werkne
mers. Volgens Cohen zitten mo
menteel tenminste 12.000 Albanese
gezinnen geheel zonder inkomen.
Dinsdagmiddag werd de delega- een inspecteur die zich op een gege-
tie "volkomen onverwacht" gear- ven moment zo dreigend over mij
resteerd even buiten het stadje Prl
zren, waar ze een bezoek zouden schreeuwde mij toe: 'Als je Groot
maar ook verbitterd. Mijn collega's
en ik zijn niet naar Kosovo gegaan
heen boog dat ik terugdeinsde. Hij om wie dan ook aan het kruis te na
gelen, maar om klaarheid te bren
gen in een situatie, zodat alle Joego-
brengen aan het ziekenhuis. "Even Albanië (een zeer klein groepje Al- w
buiten de stad werden we gevlagd banezen in Kosovo beijvert zich slaven met elkaar in vrede kunnen
door de politie die ons om identi- voor aansluiting van de provincie leven. Dat streven wordt door een
teitspapieren vroeg. Wie en wat we bij Albanië, red.) wil, zal je oorlog
waren, was overduidelijk, want op moeten maken. En als je oorlog wil,
achterruit van de auto dan kan dat. Kom maar op.' Alle
maal zijn we op zeer grove wijze ge
ïntimideerd en beledigd".
Het gezelschap werd gedwongen
da'. Bovendien werden we ervan de nacht door te brengen in hotel
beschuldigd onderweg pamfletten Theranda, het hoofdkwartier van de Kosovo voorgoed monddood te ma-
uit het raam te hebben gegooid. Het politie in Prizren. Pas toen lukte het ken. "Ik vrees vooral geweld
einde van het liedje was dat we mee Cohen de Nederlandse ambassa-
deur op de hoogte te stellen van het
gebeurde. Woensdagochtend volg
de het bevel tot uitzetting. Donder
dagavond keerde Cohen in Neder
land terug.
de voor
hadden we het vignet van de Helsin
ki Federatie geplakt. Dat was vol
gens de politie 'politieke propagan-
relatief kleine bevolkingsgroep (de
Serviërs) onmogelijk gemaakt".
Cohen maakt zich grote zorgen
over de toekomst, vooral omdat de
Servische regering nog dit jaar
grondwetswijzigingen wil doorvoe
ren om de Albanese meerderheid in
Lang -
verhoor
Het draaide uit op een urenlang ver
hoor. "We werden ieder apart geno- Tn vrpr3p
men, ondervraagd en gefouilleerd, viecie
ook op het lichaam. Er werden aller
lei beschuldigingen geuit. We zou
den hulp hebben verleend aan ter- werken. Maar, zo zegt hij, nu pas be-
roristen, medicijnen het land in iint de volle werkelijkheid van het
hebben gesmokkeld; dat soort kre- gebeurde tot hem door te dringen,
tologie. Ik was doodsbang. Er was "Ik ben redelijk aangeslagen, ja,
kant van de Serviërs, voor wie het
probleem Kosovo absoluut onbe
spreekbaar is. Zij wachten slechts
op een rechtvaardiging om tot ge
weld over te gaan. Tot nu toe is de
Albanese strijd voor teruggave van
de autonomie van Kosovo geweld
loos geweest. Maar als een volk
maar lang genoeg wordt onder
drukt, komt er vanzelf een reactie.
Als straks de een of andere Alba
nees in zijn wanhoop een ruit in
gooit, slaat de vlam pas écht in de
pan".
Sinds augustus zijn in Zuid-Afrika bij gevechten tussen aanhangers
van het ANC en de Zulu-beweging Inkatha meer dan 700 doden geval
len. Het geweld heeft zo'n omvang bereikt, dat aan de verstandelijke
vermogens wordt getwijfeld van vrijwel iedereen die nog gelooft in
een vreedzame oplossing. Zwarte leiders weigeren met elkaar rond de
tafel te zitten en de regering moet in de zwarte woonoorden de orde
zien te bewaren met een politic die niet als de oplossing, maar als een
deel van het probleem wordt beschouwd. Over deze en verwante zaken
sprak correspondent Peter van Nuijsenburg met Walter Sisulu, de bin
nenlandse leider van het ANC.
Van onze correspondent Peter van Nuijsenburg
JOHANNESBURG - Walter Si
sulu (78), treedt minder op de voor
grond dan zijn vriend Nelson Man-
dela, maar haalt, zeggen insiders, de
kastanjes uit het vuur, wanneer
Mandela terugdeinst voor de hitte.
Als Mandeia's vrouw Winnie over
de schreef is gegaan bijvoorbeeld
en Mandela zich onbereikbaar
houdt, dan verschijnt het grijze, in
nemende hoofd van Sisulu op de tv
om haar rustig maar onbarmhartig
op haar nummer te zetten.
Sisulu, de binnenlandse leider
van het ANC, formuleert bedacht
zaam, bijna aarzelend: elk woord
lijkt minstens drie maal te zijn ge
wogen voordat het aan het notitie
blok van de verslaggever wordt
prijsgegeven. Deze methode vreet
tijd en dwingt de verslaggever zijn
vragenlijst met driekwart in te kor
ten, maar heeft ook zijn voordelen.
Sisulu komt meestal direct 'to the
point'.
Hij ziet pog steeds geen heil in
een ontmoeting tussen Nelson Man
dela en Mangosuthu Buthelezi, al
wordt dat door de rest van de we
reld gezien als de voorwaarde voor
de beëindiging van het geweld.
"Dat is op dit moment de verkeerde
benadering. Wij hebben dit name
lijk al geprobeerd. Toen ik vorig jaar
oktober uit de gevangenis kwam,
heb ik geprobeerd koning Zwelithi-
ni (van de Zulu's) te ontmoeten om
een einde te maken aan het bloed
vergieten in de provincie Natal
(waar een burgeroorlog woedt tus
sen aanhangers van het ANC en In
katha, red.). Die poging is door But
helezi gesaboteerd. Nelson Mandela
heeft voor zijn vrijlating er nog bij
Buthelezi op aangedrongen mij als
nog te ontmoeten. Hij kreeg nul op
het rekest".
"Toen na zijn vrijlating het ge
weld en nieuw dieptepunt bereikte,
heeft Mandela Buthelezi gebeld en
gezegd, we moeten er via een geza
menlijk optreden een einde aan ma
ken. Buthelezi ging daarmee ak
koord. Ze zouden vervolgens sa
men een plaats afspreken voor deze
manifestatie, maar Buthelezi heeft
toen eigenmachtig de plaats van sa
menkomst bepaald en dat was een
Inkatha-bolwerk, zodat onze aan
hangers daar niet heen durfden. Dat
werd bovendien buiten ons mede
weten aan de pers meegedeeld. De
vertrouwensbasis ontbrak toen
voor een zinvol gesprek".
"Niettemin zijn we doorgegaan met
pogingen tot verzoening. We heb
ben een commissie van zes mensen
benoemd, allen leden van ons Uit
voerend Commité, die met de lei
ding van Inkatha in contact staat en
hebben een vredesconferentie voor
Natal voorgesteld. De indruk die
Buthelezi wekt, namelijk dat er zon
der een ontmoeting tussen hem en
Mandela geen vrede mogelijk is, is
niet correct. Het gaat niet om indivi
duen".
Sisulu: geen harde bewijzen voor 'derde' macht. (archieffoto)
De politie is, aldus Sisulu, mede die dat mogelijk maakte. Ik heb
schuldig aan het bloedbad in de hem toen gezegd dat het in de eerste
zwarte woonoorden. "Je kunt het
de mensen niet kwalijk nemen dat
ze de politie er van verdenken met
Inkatha onder één hoedje te spelen.
Zij zien dat Inkatha nooit ontwa
pend wordt. Integendeel, Inkatha-
leden worden uitgerust met pisto-
plaats zijn plicht is om burgers te
beschermen, maar dat maakte geen
indruk. Hij verschool zich achter al
lerlei excuses".
'Derde macht'
De laatste dagen wordt in de be
ien en geweren. Als je de regering richtgeving over de gevechten in de
vraagt, waarom ze de Inkatha-strij-
ders niet ontwapenen, krijg je ten
antwoord dat ze 'alleen maar tradi
tionele wapens hebben'. Maar als
een van ons betrapt wordt met een
geweer, vliegt hij de gevangenis in.
Onder de bepalingen van de be
ruchte veiligheidswetgeving, zodat
hij, zonder formele aanklacht, min
stens een halfjaar vast zit".
"Ik zal u een voorbeeld geven van
de werkwijze van de politie. De
meeste Inkatha-strijders wonen in
logementen voor trekarbeiders en
woonoorden gewag gemaakt een
nieuw fenomeen: een sinistere, ver
moedelijk door extreem-rechtse
blanken georganiseerde 'derde
macht' die het geweld zou aanwak
keren. Deze organisatie zou zoveel
chaos en verwarring willen veroor
zaken dat het vredesproces uit de
rails loopt. 'Harde' bewijzen voor
het bestaan van de derde macht kan
ook Sisulu niet leveren, zodat de be
wijsvoering wordt gebaseerd op
veronderstellingen.
Sisulu: "We kunnen er van uit
voeren vandaar, vooral 's nachts, gaan dat Inkatha begonnen is met
hun aanvallen uit. Ik ben daarom de geweldadigheden. Maar Inkatha
naar een politiekolonel gegaan en heeft noch de organisatie, noch de
hem gevraagd de logementen 's middelen om op zo'n grote schaal
nachts af te sluiten. Hij wilde dat amok te maken. Daar moeten mach-
niet doen, omdat er geen wet was tiger bewegingen achter zitten. Die
mensen zijn veel te goed getraind.
Ons vermoeden is dat er extreem
rechtse elementen van binnen en
buiten de veiligheidspolitie bij be
trokken zijn. Het is niet op touw ge
zet door de regering, daar ben ik van
overtuigd, maar ik vind ook dat de
regering te weinig doet om deze ele
menten op te sporen en aan te pak
ken. Mandela heeft het bestaan van
de derde macht vorige week bij pre
sident De Klerk aan de orde gesteld
en die heeft erkend dat het mogelijk
is".
Raadselachtig
Mandeia's houding tegenover het
inzetten van leger en politie om een
einde te maken aan het bloedvergie
ten, wordt vaak als raadselachtig er
varen. Enerzijds verwijt hij de rege
ring dat ze haar 'effectieve, goed op
geleide veiligheidsapparaat' niet in
zet; anderzijds is dat zelfde veilig
heidsapparaat het mikpunt van zijn
vlijmscherpe kritiek.
Sisulu ziet geen tegenstrijdighe
den: "Ons voornaamste bezwaar is
dat de politie halve maatregelen
neemt. Leger en politie worden wel
de townships ingestuurd, maar In
katha wordt niet ontwapend en de
criminelen die het geweld aanwak
keren, worden niet opgepakt. Ze
zijn partijdig. Extreem-rechts
wordt met fluwelen handschoenen
aangepakt, terwijl wij voor dezelfde
vergrijpen zouden worden ver
volgd. Zolang de politie gezien
wordt als de onderdrukker, is ze
niet welkom in de townships".
En toch, zegt Sisulu aan het einde
van het gesprek, is hij niet pessimis
tisch. "Ons probleem is dat, na zo
veel doden, de massa's zich willen
bewapenen. Maar ik denk dat we
uiteindelijk de situatie kunnen red
den. De mensen zijn het geweld
beu, willen vrede. En ja, ik geloof
ook nog steeds in de integriteit van
president De Klerk".
Lezers Schrijven
Nederland en
de Golf
Mei 1940, Nederland ontwaakte uit
een mooie droom en vond zichzelf
midden in een nachtmerrie. De poli
tiek van het gebroken geweertje
had niet gewerkt en de Nazi's ver
krachtten Europa op een vreselijke
wijze. Het waren voor een groot deel
de Amerikanen die ons uit de hel
haalden. Tienduizenden jonge
Amerikanen gaven hun leven; ook
voor ons.
Iemand die de oorlog niet heeft
meegemaakt kan zich niet inden
ken wat voor pijn, ellende en ver
driet het verlies van die mensen
heeft veroorzaakt. Maar de gedach
te dat het allemaal niet voor niets
was geweest maakte een hoop goed.
For liberty, peace and freedom en-
.dankbaarheid.
Dat laatste zijn wij Hollanders
blijkbaar vergeten. Ik geloof dat er
ook niemand in dit landje is die be
seft wat voor een slag in het gezicht
van George Bush het is om zijn
vraag naar militaire steun domweg
te negeren. George Bush vocht zelf
zij aan zij met de andere geallieer
den om de Nazi's en Jappen te ver
slaan. Hijzelf zag zijn maten sterven
for a good cause.
Ook nu zijn de Amerikanen weer
te hulp geschoten om die losgesla
gen debiel Hussein een toontje la
ger te laten zingen. Nu wij Hollan
ders in staat zijn manschappen te
sturen, doen wij dat niet. Ja, twee
flottieltjes die op ruime afstand van
de gevarenzone ronddobberen. Ook
zenden wij nog 50.000 anti-gifgas-
pakken voor anderen. Dan sterven
ze minder snel.
Maar absoluut geen troepen, nee.
stel je eens voor, dan zouden er wel
eens Hollanders kunnen sterven.
En trouwens, dat kan ons wel eens
geld gaan kosten. Een suggestie
voor de Nederlandse regering. Mis
schien kunnen jullie in plaats van
manschappen beter bodybags stu
ren. Verdient het bedrijfsleven er
ook nog aan
Nu heeft Bush aangekondigd dat
er maatregelen komen tegen landen
die niet genoeg steun verlenen voor
operatie 'Desert Shield'. Wel, reken
maar dat wij ook aan de beurt ko
men als er op korte termijn niet
meer gebeurt. Menig Amerikaans
oorlogsveteraan zal zich afvragen
wat er is gebeurd met het Bondge
nootschap waarbij de Europese sta
ten rijkelijk profiteerden van de mi
litaire kracht van de VS. Waar is de
eenheid gebleven waar het gaat om
het delen van 'the burdens of life'?
Teleurgesteld moet ik weer con
stateren dat Nederland qua buiten
lands beleid in al die eeuwen geen
steek veranderd is. Het enige be
lang dat men nastreeft is eigenbe
lang.
Als het tot een oorlog komt zullen
er wederom doden vallen, vele do
den zelfs. Geen honderden, geen
duizenden maar tienduizenden. Of
fers zullen er moeten vallen om de
gerechtigheid in de wereld te kun
nen waarborgen. Ik vind dat ook
Nederland zal moeten delen in het
leed dat een rechtvaardige wereld
zal kosten.
Eh zeg nu niet dat de Amerikanen
daar in Saudie-Arabië zijn uit eigen
belang. Hoe zou het zijn als de helft
van 's werelds olievoorraden in han
den zou zijn van Hussein?. En de ge
strande inwoners van Kuwayt moe
ten ook eens weer in staat gesteld
worden als vrije burgers in hun ei
gen bed te kruipen.
Marcel van der Vlis,
Jupiter 18,
Katwijk aan Zee.
GEESTELIJK LEVEN
Oostduitse kerken fel tegen tijdstip
FRANKFURT (EPD) - De
Duitse kerken zullen op de
dag van de hereniging een oe
cumenische kerkdienst hou
den in de Oostberlijnse Maria-
kerk. President Richard von
Weiszacker, bondskanselier
Helmut Kohl en premier Lo-
thar de Maizière zullen de
dienst op 3 oktober bijwonen.
Het tijdstip van de dienst (negen
uur 's ochtends), die wordt geor
ganiseerd door de raden van ker
ken in beide Duitslanden, is on
derwerp van een roerige discus
sie geweest. Dat bondskanselier
Kohl ertoe heeft aangespoord,
konden de kerken nog als
'schoonheidsfout' accepteren.
Meer moeite hadden zij met zijn
mededeling dat de dag van de
hereniging met een nationale
kerkdienst zou beginnen.
Met name de Evangelische
Kerk en de 'Freikirchen' in de
DDR hebben zich hiertegen fel
verzet. Zij wilden de oecumeni
sche dienst houden aan de voor
avond van de hereniging, om zo
de kerkelijke activiteiten duide
lijk te onderscheiden van de
plechtigheden van de burgerlijke
overheid.
De dienst wordt geleid door de
evangelische bisschop Johannes
Pastores van
ziekenhuizen
willen collega's
valeer spreken
LEIDEN De geestelijk verzor
gers van de Leidse ziekenhuizen
en van verpleeghuis Leythenrode
willen de wijkpastores en geeste
lijk verzorgers in de regio beter le
ren kennen. Om die reden organi
seren zij met ingang van volgende
maand wekelijkse koffie-inloop-
ochtenden.
De geestelijke verzorgers in het
Academisch Ziekenhuis, het Dia-
conessenhuis, het St. Elisabeth
Ziekenhuis en Leythenrode ko
men regelmatig aan het bed van
patiënten die vertellen dat hun ei
gen dominee, pater of humanis
tisch raadsman langs zal komen
voor een bezoekje.
In een brief namens de geza
menlijke verzorgers, breekt ds.
Ch. Schokker, hoofd dienst gees
telijke verzorging van het AZL,
een lans voor een beter onderling
contact. 'Ken' je elkaar, dan be
nader je elkaar eerder als er iets
'hapert', waarvan de patiënt de
dupe dreigt te worden", zo voert
Schokker onder meer aan.
Naast de reeds bestaande jaar
lijkse regionale bijeenkomsten
tussen de wijkpastores en de pas
tores in de ziekenhuizen, stellen
de geestelijk verzorgers in de zie
kenhuizen met ingang van 5 okto
ber iedere vrijdagochtend hun
deuren voor de collega's uit de re
gio open.
Daarnaast zal elk ziekenhuis en
Leythenrode in het komende sei
zoen een uitgebreidere ontvangst
organiseren. De ontmoeting en de
uitwisseling zal bij deze contac
ten centraal staan, aldus Schok
ker.
Ledenverlies voor
blanke NG Kerk
DEN HAAG (ANP) - De blanke
Nederduitse Gereformeerde
Kerk in Zuid-Afrika heeft voor
het eerst in haar bestaan een fors
ledenverlies geleden. Tussen
1985 en 1989 verlieten 121.000 le
den (8 procent) de kerk die lange
tijd de steunpilaar van de apart
heidspolitiek is geweest.
De NG-Kerk telt nu ruim 1,3
miljoen leden, meldt het officiële
orgaan Die Kerkbode. Het blad
wijt het ledenverlies vooral aan
de daling van het aantal geboor
ten onder de Afrikaners. De kerk
verloor in de jaren na 1986 15.000
leden aan de conservatieve Afri
kaanse Protestantse Kerk, nadat
zij zich voorzichtig kritisch had
uitgelaten over de apartheid.
Hempel (DDR) en zijn rooms-ka-
tholieke collega Karl Lehmann
(Bondsrepubliek). Onder het
motto 'Aanvaard elkaar' zal "op
dit belangrijke moment in de
Duitse en Europese naoorlogse
geschiedenis" worden opgeroe
pen tot dankbaarheid, bekering,
bezinning en hoop", aldus de or
ganisatoren.
De kerken zijn niet gezwicht
voor het voorstel van de West-
duitse minister Rudolf Seiters om
op de dag van de hereniging
overal de kerkklokken te luiden.
Zij vrezen dat het klokgelui wordt
uitgelegd als een kerkelijke zegen
voor de staat. Het luiden van
kerkklokken is bovendien een
uitnodiging voor de kerkdienst
en niet voor een algemeen volks
feest.
De afwijzing leverde een nieu
we aanvaring met Kohl op, die de
opstelling van de kerken 'dom'
noemde. Ook uit de kerken zelf
kwam er kritiek. "Wij zijn toch
kerk in dit land en voor dit land",
reageerde Erwin Wilkens, vroe
ger verbonden aan het bureau
van de Evangelische Kerk in
Duitsland. Beide heren weten
zich gesteund door een enquête
volgens welke negentig procent
van de Duitsers vindt dat de kerk
klokken op de nationale feestdag
geluid moeten worden.
Bijbelcommissie
Leningrad drukt
100.000 bijbels
HAARLEM In Leningrad zal
binnenkort een begin worden ge
maakt met de produktie van
100.000 Russische bijbels. Het is
de eerste produktie van de nieuw
opgerichte bijbelcommissie voor
het noordwesten van de Sovjetu
nie, in samenwerking met de We
reldbond van Bijbelgenootschap
pen.
Het geld voor de bijbels is af
komstig uit het Fonds Bijbelhulp
Oost-Europa dat het Nederlands
Bijbelgenootschap (NBG) in
Haarlem vorig jaar in het leven
heeft geroepen. Door datzelfde
fonds wordt ook papier gefinan
cierd voor 30.000 bijbels in Buka-
rest en voor 50.000 bijbels in War
schau.
Die produkties zijn daar moge
lijk, omdat door de bijbelgenoot
schappen aan de drukkerij van de
Roemeense Orthodoxe Kerk en
aan het Poolse bijbelgenootschap
reeds eerder drukpersen ter be
schikking zijn gesteld die het
dunne bijbelpapier kunnen ver
werken.
Uit het fonds wordt verder nog
de druk van 10.000 exemplaren
van het Nieuwe Testament voor
Albanië betaald.
Het fonds is door het NBG in
het leven geroepen, nadat de We
reldbond vorig jaar een oproep
richtte aan kerken en christenen
wereldwijd, om in de komende
vier jaar 116 miljoen gulden extra
bijeen te bréngen voor bijbelhulp
aan kerken, in Oost-Europa.
China arresteert geestelijken.
De bisschop van Mindong in het
zuidoosten van China is eind juli
met zijn hulpbisschop en dertien
priesters en diakens gearresteerd.
De geestelijken zijn lid van de RK
Kerk die de paus als hoofd van de
kerk erkent en daarom onder
gronds moet opereren. Zij wor
den ervan beschuldigd dat zij de
godsdienstwetten in China heb
ben overtreden.
Poolse ouders. Een groep ou
ders heeft in de Poolse hoofdstad
Warschau de vereniging Neu
trum opgericht om het gods
dienstonderwijs op de scholen
aan banden te leggen zolang de
wettigheid van dit onderwijs niet
is vastgesteld. "Een school is niet
de plaats waar je je gezindte moet
demonstreren", zei schrijver Ma-
rek Gromelski, een van de oprich
ters van Neutrum. "De vrijheid
van geloof is geschonden. Gods
dienst moet buiten de schoolmu
ren blijven".
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Heer-
de M. Zoeteweij Berkel en Rodenrijs,
te Nieuwerkerk aan den IJssel (deelge
meente De Bron) F. Bos 's Gravenha-
ge, te Oudewater J. C. Schuurman
Rijssen, te Arnemuiden M. Goudriaan
Apeldoorn (buitengew. wijkgem.)
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Leek drs. S. T. Bakker
Leeuwarden; beroepbaarstelling Drs.
R. J. Kooiman, Rozenpad 32, 940 SL
Assen, tel. 05920-15582.
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Enschede-Oost dr. P.H.R. van
Houwelingen Ommen, Noordbergum
K. de Vries IJsselmuiden-Grafhorst, te
Assen-Zuid B. Luiten Dronten; aange
nomen naar Alkmerk-Werkendam
i.c.m. Breda drs. A. Buursema kand.
Winsum, die bedankte voor o.a.
Ocgstgccst; bedankt voor Meppel C.
J, Mewe Terneuzen.
Christelijke Gcref. Kerken: bedankt
voor Leerdam C. Bos Urk (Maranatha-
kerk).
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Middelharnis A. Bac Bodegra
ven, te Utrecht G. J. van Aalst Bent
huizen; bedankt voor Middelburg-Z.
L. Blok te Nunspeet, voor Rotterdam-
Alexanderpolder P. van Ruitenburg
Meliskerke.
