Havenstad drie maanden'Verboden Stad
Pracht en praal China in Boymans-van Beuningen
Gouden Leeuw Tom Stoppard
Theo d'Orvoor
Katelijne
Damen
Freischütz artistieke troefkaart Opera Forum
De twinkelende ironie
van Frans Schuurmans
Rossini's ouderdomszonden
MAANDAG 17 SEPTEMBER 1990
Van onze correspondent Tjitte de Vries
ROTTERDAM (GPD) De tentoonstelling De Verboden
Stad, tot 25 november in het museum Boymans-van Beu
ningen in Rotterdam te bezichtigen, is gisteren geopende.
HGet is een unieke, eenmalige expositie en bovendien het
culturele hoogtepunt van alle festiviteiten ter gelegenheid
van het 650-jarig bestaan van Rotterdam. Tien weken lang
wordt een ongekend ruime keuze uit het vroegere keizerlij
ke paleis van Beijing tentoongesteld in het Rotterdamse
Museum Boymans-van Beuningen. Nog nooit is er buiten
China zo'n omvangrijk aantal voorwerpen, kledingstukken
en schilderingen uit het Paleismuseum De Verboden Stad
te zien geweest.
De tentoonstelling De Verboden
Stad, waarvoor net op tijd de ver
bouwing van de nieuwe ingang van
Boymans is klaargekomen, sluit
aan op de reeks publieksuecessen
Goden en Farao's uit 1979, Het
Goud der Thraciërs uit 1984 en
Meesterwerken uit de Hermitage
uit 1985. Uit het aantal hotelreserve
ringen en bestellingen van de cata
logus is nu al duidelijk dat de grote
China-tentoonstelling De Verboden
Stad minstens zo'n succes gaat wor
den.
Precies na tien weken gaat alles
weer terug. Een prolongatie is bij
voorbaat uitgesloten. De expositie
zal ook nergens anders ter wereld
dan in Rotterdam bezichtigd kun
nen worden. Wat blijft is een om
vangrijke catalogus van de tentoon
stelling met uitvoerige beschrijvin
gen van al het tentoongestelde, die
geheel in kleur is uitgevoerd en
slechts 35 gulden kost. Behalve met
deze catalogus wordt de tentoon
stelling begeleid door lezingen, con
certen en filmvoorstellingen.
Onder het motto Ontdek China in
Rotterdam vertoont het Imaxthea-
ter aan de Leuvehaven de film 'De
Eerste Keizer van China' en geeft
Diergaarde Blijdorp aandacht aan
flora en fauna in China.
Vesting
Precies in het hart van China's
hoofdstad Beijing staat het keizer
lijk paleis van de Ming- en de Qing-
dynastie. De Verboden Stad is feite
lijk een reusachtige vesting. Het is
nu een Paleismuseum. Het paleis
werd in het begin van de vijftiende
eeuw gebouwd. Het omvat meer
dan 9000 kamers en hallen. Alles
wat zich binnen deze muren af
speelde bleef vijf eeuwen lang, tot
de revolutie van 1911, verborgen
voor de ogen van de gewone Chine
zen. Ondanks alle omwentelingen
en gebeurtenissen in deze eeuw zijn
de kostbaarheden in hun geheel be
waard gebleven.
De tentoonstelling De Verboden
Stad in Boymans gunt nu voor het
eerst buiten China een blik op de
keizerlijke rituelen en hofprotocol
len. Vreemde sieraden, waaronder
verguld zilveren nagelbeschermers
van de keizerin, en wonderlijk be
werkte kledingstukken geven iets
van de aristocratische zeden en ge
woonten prijs die zich gedurende
vijf eeuwen hebben ontwikkeld in
De Verboden Stad. Het Paleismuse
um is China's grootste museum en
het omvangrijkste paleismonument
ter wereld. Iets van alle geheimzin
nigheid en van de vele ondoorgron
delijke gebruiken uit het keizerlijke
paleis kan tien weken lang in Rot
terdam worden geproefd. Daarna
moet men er weer helemaal voor
naar China toe.
De tentoonstelling laat kledings
tukken en sieraden van de keizers
en keizerinnen zien. Er worden
schilderingen vertoond uit het Pa
leismuseum. Bovendien worden
het bestuur van het keizerlijk huis
en het leven binnen De Verboden
Stad toegelicht.
"Men kan op de tentoonstelling
kennismaken met keizerlijke au
diënties, met huwelijksceremoniën,
inspectietochten die maanden kon
den duren, jachttochten en keizer
lijke banketten. Het belangrijkste
werk van een Chinese keizer was
het middelpunt zijn van een cere
moniële audiëntie. ïn de Hal van de
Hoogste Harmonie werd de keizer
door zijn ambtenaren begroet als hij
de troon besteeg, als er benoemin-
Het heeft veel overleg en heen-
en-weer-reizen gekost, voordat
China toestemming gaf tot verto
ning zoals in Boymans.
In 1985 is een delegatie van het
museum voor het eerst op bezoek
geweest in China, met in de koffer
een lijstje met wensen. Het ac
cent daarvan lag op het leven in de
Verboden Stad. Daarvan was bui
ten China eigenlijk nog nooit iets
te zien geweest. Tot verbazing van
conserv ator dr. J.R. ter Molen is na
langdurige gesprekken het ver
trouwen wederzijds zo gegroeid
dat China bereid bleek een keur
uit de museumstukken voor deze
tentoonstelling af te staan.
Het heeft er nog om gespannen
of de tentoonstelling wel door zou
gaan. Na de bloedige onderdruk
king van de studentenopstand in
Peking vorig jaar juni vroeg Rot
terdam zich af of zo'n tentoonstel
ling eigenlijk wel kon. De ge
meenteraad ging ten slotte ak
koord omdat de tentoonstelling
een historisch thema behandelde,
los van de actuele Chinese poli
tiek. Ook van het Rijk mocht het
omdat de afspraken van voor de
opstand dateerden. De opening
moest wel weinig ophef krijgen.
De waarde van de tentoonge
stelde stukken loopt in de tiental
len miljoenen guldens. Verzeke
ren van de tentoonstelling heeft
dan ook heel wat hoofdbrekens
gekost. Alleen met hulp van spon
sors kon Boymans de financiering
rond krijgen van deze eenmalige
tentoonstelling in Europa.
Een rolschilde-
ring van Klei-
zer Kangxi
(1662-1722) in
zijn bibliotheek.
(foto GPD)
gen plaatsvonden en als hem ge- vaste plaats toegewezen. diënties. Wierookbranders, achter-
lukwensen te beurt vielen. Audiën- In Boymans is een troon te zien schermen, voetenbank, kandelaars
ties waren plechtig en uiterst inge- van gegraveerd rood lak. Elke be- in de vorm van een kraanvogel en
wikkeld. De strenge regels ervoor langrijke paleishal had zo'n troon vazen in de vorm van een olifant wa-
moesten stipt worden uitgevoerd, die in het midden op een podium ren de vaste voorwerpen die bij de
En iedere rang en stand was zijn stond en onmisbaar was voor de au- troon behoorden.
Elk voorwerp en elke afbeelding
vormt een speciaal symbool. De
kraanvogel staat voor een lang le
ven. Het paviljoendak op de zuilen
symboliseert de vrede in het rijk.
Een olifant is het voorteken van vre
de. Wolken en draken zijn de motie
ven van de opperste macht van de
keizer. De Luduan is een dier uit de
Chinese mythologie die geluk
brengt.
Banketten
Uit alles blijkt dat het doel van de
gehele hofhuishouding en van alle
ceremoniën en rituelen erop gericht
was de opperste statigheid en
plechtigheid te bewerkstelligen in
het paleis. Neem de dagelijkse
maaltijden die elk al een banket
vormden. Op geschilderde rollen is
te zien hoe het toeging bij officiële
banketten als een bruiloft, een be
grafenis of een feestdag. De 'Schil
dering van het Keizerlijk Banket in
het Paviljoen van de Purperen
Glans' geeft in Boymans een indruk
van zo'n banket. Zelfs wij als niet-
Chinese leken op gebied van hof
cultuur kunnen aan de tentoonge
stelde kledingstukken meteen zien
wie er hoger of wie lager in rang
was. De meest versierde gewaden
behoorden aan het keizerlijke paar.
Kleding werd niet zomaar gedra
gen. Elk gewaad kende zijn regels,
zijn gelegenheden, de bijbehorende
accessoires en de seizoenen niet te
vergeten. Het drakengewaad van de
keizerin droeg zij steeds met een
draken-overkleed. Het zijden har
nas met de gouden banen droeg de
keizer tijdens grote militaire inspec
ties van de Acht Vendels.
De tentoonstelling belicht ook
het 'gewone' leven in het paleis. Het
was een leven dat aan strenge regels
was gebonden. Die regels golden
voor iedereen, vanaf de keizer zelf
tot de geringste eunuch. Voor alles
was er wel een regel. Voor het op
staan, voor het wassen, voor het be
groeten van de ouders en voor het
eten en slapen. Bij alle luxe in De
Verboden Stad kenden keizer en
keizerin, de prinsen en prinsessen
maar weinig vrijheid.
Uit de tentoongestelde schilde
ringen blijkt dat er binnen het reus
achtige paleiscomplex ook aan ver
maak werd gedaan. De schildering
Ijsvermaak toont de keizer als hij
naar het schaatsen kijkt op het be
vroren meer bij de Brug van de
Gouden Schildpad en de Jaden re
genboog. Met zijn holhouding zit de
keizer in een bootvormige slee te
kijken naar schaatsers, gerekru
teerd uit de Acht Vendels, die moe
ten proberen met hun pijlen een in
een poort opgehangen bal te raken.
De tentoonstelling De Verboden
Stad biedt een ongekende blik in
een wereld waarvan men zich als
westerling moeilijk een voorstelling
kan maken. Sommige afbeeldingen
en voorwerpen lijken bekend om
dat men iets dergelijks wel eens op
Chinees porselein kan zien, zoals dit
eeuwenlang uit China werd geGm-
porteerd. Dan nog vallen de ten
toongestelde voorwerpen op .door
een ongekend luxe en verfijning. In
Boymans kan men op onvermoede
wijze kennismaken met het Chine
se keizerlijke hof en de geheel eigen
cultuur die hier in ere werd gehou-
Dc Verboden Stad. 16 september t/m 25
november in museum Boymans- van
Beuningen In Rotterdam.
Martin Scorsese gepasseerd: woede en fluitconcerten
VENETIË Compleet bij verras
sing is zaterdag de Gouden Leeuw
van het 47ste Filmfestival van Vene
tië gewonnen door Tom Stoppard
voor de verfilming van zijn eigen to
neelstuk 'Rosencrantz and Gulden-
Muzen in Oegstgeest
OEGSTGEEST - 'De Muzen van
Oegstgeest' is het thema van de jaar
lijkse culturele manifestatie in deze
gemeente. Voor dit thema is geko
zen, omdat het merendeel van de
straten in de nieuwbouwwijk Haas-
wijk naar Nederlandse auteurs, mu
sici, componisten en dirigenten is
genoemd. De culturele manifestatie
heeft plaats op 20, 21 en 22 septem
ber.
De eerste dag staat in het teken
van de literatuur. Boudewijn Büch
houdt in 't Groot Proffijt (Boer-
haaveplein 13) een lezing over Wil
lem Kloos, Willem de Mérode en
Hélène Swarth.
De tweede muze, de muziek,
komt vrijdagavond in het Groene
Kerkje aan bod. Het Leids Vocaal
Ensemble onder leiding van Theo
Goedhart is uitgenodigd voor een
concert. Aanvang 20.00 uur.
De zaterdag staat geheel in het te
ken van de beeldende kunst. Om
11.00 uur 's morgens zal de tentoon
stelling met het thema 'Het Atelier'
van de kunstschilder Gerard de Wit
in het Gemeentehuis worden ge
opend. Zijn werk bestaat uit 20 olie
verven en 2 tekeningen, 's Middags
(15.30 uur) wordt een beeld onthuld
van de Leidse kunstenaar Anton
Broos in het plantsoen dat is gele
gen in Haaswijk tussen de Hendrik
Andriessenlaan en de Jan Zwart-
laan. En de schrijver F.B. Hotz,
woonachtig in Oegstgeest, is op de
zelfde zaterdagmiddag (15.00 uur)
uitgenodigd om het naambord te
onthullen in het park dat naar hem
is genoemd. Dit park ligt tussen het
Willem Kloospad en de Poelsteeg.
ROTTERDAM (GPD) - De belang
rijkste toneelprijs voor de beste
vrouwelijke hoofdrol, de Theo d'Or,
gaat naar Katelijne Damen, voor
haar rol van Nina Leeds in het stuk
'Vreemd tussenspel' (Strange Inter
lude) van Eugene O'Neill, een pro-
duktie van De Blauwe Maandag
Compagnie. Luk Perceval regis
seerde het stuk. Acteur en regisseur
Peter Oosthoek won, zoals vorige
week gemeld, de Louis d'Or.
stern are Dead'. Deze jury-beslis
sing werd algemeen als de domste
beschouwd sinds in 1980 de Leeu
wen terugkeerden op het festival,
dat toen twaalf jaar lang gefunctio
neerd had op niet-competieve basis.
Alom werden dit jaar Martin
Scorsese's film 'Goodfellas' en 'An
Angel at my Table', van Jane Cam
pion, gezien als verreweg de twee
sterkste films van deze Mostra In-
ternazionale d'Arte Cinematografi-
ca. In het Perla-theater op het Lido
werden zaterdag de prijzen bekend
gemaakt in omgekeerde volgorde
van prestige, zodat de winnaar van
de Gouden Leeuw als laatste aan de
beurt zou komen. Nadat het door
voorzitter Gore Vidal overhandigde
jury-rapport was voorgelezen tot en
met Scorsese's Zilveren Leeuw
voor de beste regie, volgde de pro
clamatie van Jane Campion als win
nares van de Speciale Jury-Prijs. Er
brak toen een ovatie los die minuten
lang bleef voortduren.
Tot drie keer toe werd vruchte
loos vanaf het podium getracht dat
overdadige huldebetoon af te bre
ken teneinde de winnaar van de
hoofdprijs te kunnen afkondigen.
En tot drie keer toe verhevigde zich
het applaus voor Jane Campion,
waarmee de 2108 aanwezige journa
listen tegelijkertijd lieten merken
eigenlijk niet eens meer te willen
weten naar wie de Gouden Leeuw
zou gaan, aangezien de enige twee
serieus te nemen kandidaten hem
dus blijkbaar niet zouden krijgen.
Toen uiteindelijk toch de namen
vielen van Tom Stoppard en zijn kil
le, gekunstelde toneelfilm, werd die
mededeling afgestraft met een ge
fluit en geloei dat tot ver buiten het
gebouw te horen moet zijn geweest.
De RAI-televisie registreerde het
pandemonium in een rechtstreekse
uitzending. De Nieuwzeelandse ci
neast Jane Campion kan zich de
morele winnares van 'Venetie 1990'
noemen, te meer omdat haar werk
stuk wel alle toekomende eer ge
gund was door maar liefst zes onof
ficiële jury's die in Venetië prijzen
hadden te verdelen.
De officiële palmares voor wat
hij waard is ziet er als volgt uit:
Gouden Leeuw voor Rosencrantz
And Guildenstern are Dead, van
Tom Stoppard. Speciale Jury-Prijs
voor An Angel at my Table, van Ja
ne Campion. Zilveren Leeuw voor
beste regie naar Martin Scorsese
voor Goodfellas. Zilveren Leeuw
voor beste script naar de Deense
film Sirup, van Helle Ryslinge.
Gouden Medaille voor 'de film die
het beste de burgelijke vooruitgang
en menselijke solidariteit onder
streept' naar het Tsjernobyl-drama
Raspad van Michail Belikov. Coppa
Volpi voor de beste actrice naar
Gloria Munchmeyer in La Lune En
El Espejo, van de Chileen Silvio
Caiozzi. Coppa Volpi voor de beste
acteur naar Oleg Borisev in De Eni
ge Getuige, van de Bulgaar Michail
Pandurski. Dezelfde film kreeg te
vens de prijs voor de beste muziek,
welke werd geschreven door Valeri
Milovanski.
'Der Freischütz' van Carl Maria von Weber.
Door Opera Forum. Première in Enschede.
Deze maand verder in in Leeuwarden (18).
Tilburg (20). Den Haag (22), Amsterdam
(24), Sittard (26), Kerkrade (28) en Gronin
gen (30). In april en mei volgt een tweede
serie met een iets gewijzigde bezetting in
Enschede, Rotterdam, Nijmegen. Arnhem,
Utrecht, Apeldoorn. 's-Hertogenbosch, Bre
da en Eindhoven.
Opera Forum heeft bij het begin
van het nieuwe seizoen een aan
zienlijke artistieke troefkaart uit
gespeeld: een enscenering van
'Der Freischütz* van Carl Maria
von Weber, met de Nederlandse
sopraan Charlotte Margiono in de
vrouwelijke hoofdrol.
Natuurlijk betekende de En-
schedese première van Der
Freischütz niet, dat aller aan
dacht zich vooral op Margiono
zou richten. Zij heeft inmiddels,
met twee grote rollen bij de Ne
derlandse Opera, bewezen een
zangeres van grote allure te wor
den en wat zij in 'Der Freischütz'
laat horen, is buitengewoon fraai.
De keuze voor het stuk op zich
zelf is echter ook iets, waarvoor
Opera Forum waardering ver
dient.
'Der Freischütz' heeft een ver
haal, waarin pastorale en volkse
sferen vermengd worden met
griezeleffecten, waarin het daag
se, het bovennatuurlijke, het
christelijke en het heidense door
elkaar lopen en waarin ook nog
wel wat elementen over de positie
van machthebbers en onderda
nen aanwijsbaar zijn. En de mu
ziek verandert met die verhaalele
menten mee: van volksliedachtig
en klassiek helder naar roman
tisch en ongrijpbaar (van dat
laatste zou Richard Wagner later
nog veel opsteken).
Van de aanpak van Forum's
huisregisseur Stephan Volkmann
kan niet gezegd worden dat alle
betekenislagen uit het libretto
duidelijk opengelegd worden.
Wel komt hij met een duidelijke
vorm van interpretatie als hij bij
de duivelsoproep van booswicht
Kaspar geen duivel laat verschij
nen, maar diens teksten door de
hallucinerende Kaspar zelf laat
zeggen. Helemaal consequent is
Volkmann in die scène niet, want
pal daarna verschijnen er zeer
tastbare spookgestalten op het
podium, waardoor Kaspar's ver
beelding wel heel grijpbaar
wordt. Een effectief schouwspel
is het wel, veel beter dan de lieve
plaatjes die Volkmann het Fo
rumkoor voortdurend laat aanne-
Evenmin kan men zeggen dat
dirigent Jan Stulen alles haalt uit
de verschillende muzikale sferen,
hij is beter in het klassieke dan in
het romantische, maar degelijk is
zijn werken met het Forumorkest
beslist. Op een tegengestelde ma
nier geldt zoiets ook voor het de
cor van Hermann Soherr, dat sug
gestief is bij wouden en spookra-
vijnen, maar een beetje plomp
uitvalt als het slaapvertrek van
Agathe wordt verbeeld. Het leidt
tot de onontkoombare conclusie
dat in deze voorstelling veel wèl
op elkaar aansluit, maar dat soms
ergens iets niet helemaal gelukt
Bij de zangers geldt de boven
staande conclusie evenzeer. Daar
gaat het uiteraard niet alleen om
Margiono, ook sopraan Ellen van
Lier doet heel goede dingen. Te
nor Volker Horn (Max) is vrij de
gelijk maar bij de andere rollen is
niet alles optimaal. Bas Jaco Huij-
pen (Kaspar) is nogal geforceerd
bezig, Ernst-Daniel Smid klinkt
weinig overtuigend als vorst Ot-
tokar en de kluizenaar die de
slotscène moet dragen had men
graag een majesteitelijker bas
stem gegund.
PAUL HERRUER
Expositie- schilderijen van Frans
Schuursma. In Galerie Coup d'Art, Nieuwe
Rijn 27, Leiden. Tot 29 september te bezich
tigen op woensdag en vrijdag van 10.00 tot
18.00 uur, op donderdag van 10.00 tot
21.00 en op zaterdag van 10.00 tot 17.00
LEIDEN Hij exposeerde onder
andere in Den Haag, Oostende,
Parijs en New York. Hij woont en
werkt op een schip, zwerft veel
maar heeft Parijs als thuishaven.
Hij heet Frans Schuursma en ex
poseert zijn schilderijen tot 29
september in Galerie Coup d'Art.
Frans Schuursma (geboren in
Amsterdam in 1938) heeft een ei
genaardige kijk op mensen. De
kunstenaar schildert gewone
mensen, in alledaagse situaties.
Ze praten met elkaar, ontbijten of
bezoeken een galerie, maar Frans
Schuursma maakt de mens tot
een karikatuur van zichzelf. Hoe
hij dat voor elkaar krijgt, is mij
een raadsel.
Een pompeuze schilderijlijst,
een oude canapé, gezichten, die
door een trillend lijnenspel een
absurde uitdrukking krijgen,
anatomische 'foutjes', karakteris
tieke gebaren: het draagt allemaal
bij tot de twinkelende ironie van
het werk. De titels ('gemeubileerd
paradijs', 'een verlegen minnaar',
'een ongepaste grap') versterken
deze ironie.
Behalve ironisch zijn de schil
derijen van Frans Schuursma ook
mooi. De kunstenaar rekent op
meesterlijke wijze af met het per-
spektief. De lijnen van deurpos
ten, doorkijkjes, planken en
raamkozijnen geven de schilde
rijen een aantrekkelijke composi
tie van kleurige vlakken. Bin
nenshuis heeft dat een bekrom
pen uitwerking op de voorgestel
de personen; een effekt dat nog
eens versterkt wordt door het ho
ge standpunt. Frans Schuursma
gebruikt een groot scala aan kleu
ren, veel wit voor de plasticiteit
van de vormen en onregelmatige
blauwe lijnen voor de contouren
Bij de expositie in Coup d'Art is
onder meer een schilderij te zien
dat 'een galerie' heet. Een man
staart naar een schilderij en het
lijkt alsof hij zijn tong uitsteekt.
Op de achtergrond zit een tweede
man in een stoel. Hij merkt niet:
van het opstandige gedrag van de
bezoeker. Frans Schuursma heeft
deze man met snelle lijnen een
brave en vormelijke gezichtsuit
drukking gegeven en een zuinig
mondje. Ook hier een hoog stand
punt, een bedompte ruimte door
het spel met het perspektief.
Frans Schuursma laat op dit
schilderij een elitair kunstwereld-
je 'subtiel instorten' tot het ni
veau van de alledaagse werkelijk
heid. Nogmaals hoe hij het doet is
mij een raadsel.
Èen leuke expositie, die ieder
een moet gaan bekijken!
LISETTE OOMEN
Concert door hel William Byrd Vocaal Ensemble o.i.v. Nico van der Meel Ineke Drabbe be
geleidde het koor aan de vleugel in werken van o a Schuberl, Reger, Kerslens en Bartok
Gehoord op 16 september in de Foyer van de Stadsgehoorzaal
LEIDEN Een volle foyer met frisse gezichten die zich verheugen in
het nieuwe concertseizoen. Ook het William Byrd komt met iets
nieuws: koormuziek met pianobegeleiding. Dit genre kon .t op In dt ne
gentiende eeuw. De a cappella- schrijfwijze is te eenvoudig geworden.
Men heeft behoefte aan grotere exDressiemogelijkheden
Enkele werken van Schubert en Rossini, oorspronkelijk voor solo
kwartet en piano, werden nu door kamerkoor uitgevoerd. Schuberts
werk had gemakkelijk naar het zoetige kunnen neigen als het door een
minder geoefend koor was uitgevoerd, maar was nu een voortvarende
opening van het concert. Rossini's 'ouderdomszonden' zoals hij zijn sa-
lonwerken zelf noemde, waren theaterstukjes in het klein. Met van ple
zier glimmende oogjes liet het ensemble zich door Nico van der Meel
leiden in de gondelliederen.
Rossini's muziek kwam op een strategische plaats in het program
ma. De geestige klanken beurden het gemoed van de zaal weer een
beetje op na de weerbarstige akkoorden van Max Reger. Een grootse
rol was hier (meer nog dan in de andere stukken) weggelegd voor de
piano en het was dan ook in deze liederen dat het klankevenwicht tus
sen koor en piano wat zoek was. In verhouding tot de stemmen klonk
de piano dof en minder direkt. Je spande je tot het uiterste in om alle
muzikale aanwijzingen op te vangen en dat lukte lang niet altijd Ook in
deze liederen was het dat men af en toe pijnlijke gezichten zag bij een
enkele intonatiefout. De grotere expressie zoekt men in de romantiek
onder andere in uitbarstingen van klanksterkte, maar jammer was het
wel dat daarbij in de sopranen wat schrille bijklanken ontstonden
MONICA SCHIKS
