'Van VS hangt af
of er oorlog komt'
'Veel schadeclaims veroorzaakt door doorrijders'
Van Cleef
Zware kritiek op
beleid van Rome
Kracht Irak volgens Leidse wetenschapper Colijn overschat
i REPORTAGE i
Van onze redacteur Jan Preenen
LEIDEN - Het gevaar voor een oorlog in de Golf is niet zo
zeer te duchten van de kant van Irak, maar van de Verenig
de Staten. Terwijl de kracht van Irak 'stelselmatig is over
schat', loopt de wereld met de Amerikaanse president Ge
orge Bush "het risico dat hij zijn zelfbeheersing verliest", is
de mening van de Leidse wetenschapper Ko Colijn. "De mi
litairen die in het Golfgebied zitten, willen de spieren bal
len. Die 100.000 moeten iets te doen hebben. Ze zijn geko
men om Kuwayt te ontzetten en moeten nu alleen maar toe
kijken. Bush staat onder druk om snel iets te doen en is
daardoor zelf de gegijzelde".
Colijn, als polemoloog verbonden
aan de vakgroep politieke weten
schappen van de Leidse universi
teit, zou het echter "uiterst ontac
tisch" vinden als de VS "juist nu"
tot de aanval zouden overgaan. "Het
is tussen Irak en de VS een race te
gen de klok waarbij Amerika de
beste papieren heeft. Irak kan het
op wapengebied nog twee maanden
volhouden. Als gevolg van het em
bargo dreigt het Iraakse leger te ver
schrompelen. Dat houdt in dat
Bush rustig kan afwachten en de
vos kan uitroken".
Hoewel Colijn Irak niet onder
schat - "Saddam Hussein gedraagt
zich als een dolle hond, zoals Norie
ga of Gaddafi" - verwacht hij van
die kant geen initiatief voor een oor
log. "Saddam heeft wel opgeroepen
tot een heilige oorlog, maar als je
dat een paar maal doet, verliest zo-
iéts zijn waarde. Hij zou ook te wei
nig steun krijgen omdat de Arabi
sche wereld verdeeld is. Bovendien
kan zo'n oorlog alleen maar vernie
tiging veroorzaken, geen overwin
ning".
"Saddam zal op dit moment niet
aan een oorlog beginnen. Over en
kele maanden zal hij tot een com
promis willen komen: terugtrek
king uit Kuwayt op voorwaarde dat
hij twee eilandjes bij de toegang tot
de Perzische Golf mag behouden,
en een olieveld langs de eigen grens.
Verder wil hij de toezegging dat de
oude leiding niet terugkeert in Ku
wayt. Bang voor gezichtsverlies in
eigen land hoeft Saddam niet te
zijn. Hij is immers ook niet ter ver
antwoording geroepen na de oorlog
tegen Iran, terwijl die voor Irak in
acht jaar niets heeft opgeleverd, al
leen maar ellende. Kortom, Ameri-
Kracht
Daarbij speelt een rol dat Irak min
der sterk is dan aanvankelijk werd
aangenomen. Colijn: "Het heeft eni
ge tijd geduurd voordat men zich re
aliseerde dat het Iraakse leger al
leen op land veel voorstelt. In de
lucht houdt het veel minder in en op
zee helemaal niets. Toen Irak op 2
augustus Kuwayt binnenviel, over
troffen de westerse schepen al de
vloot van Irak. Wat dat betreft hoe
ven al die schepen er dus niet te zijn.
Of je moet het zien ter naleving van
het embargo en als compensatie
voor het verschil op land. Zo bezien
fungeren die schepen als een soort
drijvende vliegvelden".
Dat in allerijl zoveel schepen naar
de Golf zijn gestuurd, is volgens Co
lijn het gevolg van een paniekreac
tie: "Als er iets gebeurt, is men snel
geneigd om naar lijstjes te kijken
die circuleren. Dus ook in dit geval.
Daarop staat dat Irak 5500 tanks
heeft, 700 a 800 gevechtsvliegtuigen
en 36 lanceerinstallaties voor raket
ten".
"Een deel van die raketten is ech
ter niet operationeel. Er zijn wel
luidkeels aangekondigde proeven
mee genomen, maar dat is anders
dan een raket precies op de juiste
plek te krijgen. Die tactiek beheerst
Irak nog niet. Natuurlijk, zo'n raket
boezemt angst in, maar voor Irak is
het bepaald geen chirurgisch mes
dat in het slachtoffer wordt gezet.
Tijdens de Golfoorlog heeft Irak ra
ketten afgevuurd op Iran. De Irak
ezen stonden al te juichen als die in
de buitenwijken terecht kwamen,
terwijl ze waren bestemd voor mili-
Leidse wetenschapper Ko Colijn: "Hnssein heeft kracht van atleet die stijf staat van de doping". <foto Jan Holvast)
taire objecten. Irak heeft dat ook
wel ingezien en is op een gegeven
moment meer gaan werken met
vliegtuigen".
Vervanging
Dat Irak de 'strijd' nog slechts een
maand of twee kan volhouden,
heeft te maken met het embargo
waardoor de voorraad wapens nau
welijks nog wordt vervangen of
aangevuld. "Irak kan zelf munitie
"Militairen in het Golfgebied willen hun spieren ballen
maken, maar de grondstoffen er
voor worden niet meer geleverd.
Vliegtuigen hebben verse kerosine
nodig, die komt niet meer. Dat geldt
ook voor het materiaal voor de
tanks dat uit de Sovjetunie zou
moeten komen".
Tot voor kort is dat allemaal over
vloedig in Irak bezorgd, waardoor
Saddam Hussein voorlopig nog
vooruit kan. Sinds 1981 is voor 200
miljard gulden aan wapens inge
voerd. De leveranciers zijn vrijwel
alle landen die nu tegenover Irak
staan, waardoor Saddam Hussein
"de kracht heeft van een atleet die
stijf staat van de doping".
Naast landen als Brazilië, Italië,
Spanje, West-Duitsland, Groot-
Brittannië en de Verenigde Staten
hebben vooral de Sovjetunie (30 a
35 miljard) en Frankrijk (10 a 12 mil-
jard) Irak tot de Ben Johnson van
de internationale politiek gemaakt.
Colijn: "Dat alles is goedgepraat
met het argument dat het beter is
datje wordt bedreigd met eigen wa
pens, omdat je dan weet welke
maatregelen je moet treffen. In wer
kelijkheid is natuurlijk het maken
van winst het enige argument ge
weest".
"Eens te meer is ook aangetoond
dat wapenexport als instrument
van buitenlandse politiek onbe
trouwbaar is. Frankrijk heeft geen
invloed gekregen op het gedrag van
Irak. Integendeel. De schuld van
Irak van tien miljard wordt juist té
gen Frankrijk gebruikt. In de trant
van: als jullie niet meer leveren, be
talen we niets".
Gepromoveerd op het Nederlands
wapen-exportbeleid, weet Colijn uit
onderzoek dat ook Nederland 'bo
ter op het hoofd heeft'. "In vergelij
king met andere landen gaat het om
een klein bedrag, maar toch. Onge
veer zes a zeven ton in de fase dat
niets naar Irak mocht worden geëx
porteerd. Een groot deel van de
nachtzicht-apparatuur waarover
Irak nu beschikt, is via Oldelft (in
middels Delft Instruments, red.) ge
leverd. Eerst met toestemming,
daarna toen de Golfoorlog uitbrak
en officieel geen zaken meer met
Irak mochten worden gedaan, ille
gaal via Portugal, Tanzania en voor
al België. Terwijl door de Neder
landse regering werd gezegd 'wij
doen aan dat soort zaakjes niet
mee', gaven ambtenaren van Eco
nomische Zaken de bedrijven de
weg aan die zij het best konden be
wandelen".
"Verder heeft Eurometaal in
Zaandam 250.000 zware granaten
geleverd. De order werd niet goed
gekeurd door het ministerie van
buitenlandse zaken, maar via een
Belgische en Spaanse route is de
zaak wel degelijk op de plaats van
bestemming gekomen. Ten slotte
hebben bedrijven in Terneuzen en
Arnhem grondstoffen geleverd aan
Irak, die, zonder dat ze het beseften,
werden gebruikt voor het maken
van gifgas".
Colijn zegt dat op dit moment
Irak het "voor zover ik kan nagaan"
moet doen zonder de steun van Ne
derlandse bedrijven. "Potentiële
spelbrekers zijn alleen Libië, Sudan
en Jordanië. Sudan heeft het hand-
elembargo ontdoken, Libië levert
Irak wapens en hulp en Jordanië
sluist wapens door naar Irak. Op die
manier levert Jordanië een tegen
prestatie aan Irak, dat buitgemaak
te westerse wapens in de Golfoorlog
en in Kuwayt niet kan bedienen en
aan Jordanië geeft. Die hulp is voor
Irak belangrijk, maar niet voldoen
de om het land langer dan een
maand of twee op de been te hou
den".
Waarborgfonds Motorverkeer bestaat 25 jaar
DEN HAAG "De mentaliteit in
het verkeer wordt steeds slechter.
Veel bestuurders van motorrijtui
gen rijden gewoon door als ze een
ongeluk veroorzaken. Bang om in
aanraking te komen met de politie.
Vaak hebben die 'doorrijders' een
flinke borrel op. Of hebben iets an
ders op hun kerfstok wat de politie
beter niet kan weten. Voor ons blijft
er genoeg werk aan de winkel".
Aldus directeur E. Drooglever-
Fortuin van het Waarborgfonds Mo
torverkeer in Rijswijk, dat deze
week 25 jaar bestaat. De organisatie
vergoedt schade als de veroorzaker
van een ongeluk niet aansprakelijk
kan worden gesteld: de dader is niet
verzekerd of rijdt door nadat hij een
ongeluk heeft veroorzaakt. Het gaat
hier om schade die is toegebracht
door een motorrijtuigbestuurder
aan voetganger, fietser of eigenaar
van een motorrijtuig. Een automo-
blist wiens auto is beschadigd door
een fietser of vandaal, krijgt niets
uitgekeerd door het Waarborg
fonds.
Het fonds is in 1965 ingesteld bij
de invoering van de Wet Aansprake
lijkheidsverzekering (WA) motorrij
tuigen. Vanaf dat moment was iede
re motorrijtuigbestuurder verplicht
op z'n minst een WA-verzekering te
nemen. Na een verkeersongeval
kan het slachtoffer de verzekerings
maatschappij van de veroorzaker
aanspreken voor scchadevergoe-
ding.
De overheid voorzag vijfentwin
tig jaar geleden al dat veel bestuur
ders deze verzekering zouden ont
duiken of zouden doorrijden als ze
brokken zouden maken. Als onver-
zekerden of 'doorrijders' ongeluk
ken veroorzaken, kan de gedupeer
de geen verzekeringsmaatschappij
aansprakelijk stellen. Om deze on
schuldige slachtoffers toch tege-
"Doorrijders hebben vaak flinke borrel op".
moet te komen, is destijds het Waar
borgfonds Motorverkeer in het le
ven geroepen.
Fraudegevoelig
Bij het indienen van een schade
claim moeten gedupeerden bewij
zen dat zij de brokken niet zelf heb
ben gemaakt. "Het liefst werken we
met een getuige", vertelt Droogle
ver. "Het systeem is zeer fraudege
voelig. Als jij op een parkeerterrein
tegen een paaltje botst en je kop
lamp beschadigt, kun je makkelijk
zeggen dat iemand anders tegen je
auto is aangereden. Een getuige
moet bewijzen dat de eigenaar de
auto onbeschadigd heeft achterge
laten".
Als er geen getuigen zijn, moet de
bestuurder direct de politie inscha
kelen Een automobilist die een
paar dagen met de schade doorrijdt,
krijgt de claim niet uitgekeerd. "Dat
zou al te gemakkelijk zijn om fraude
te plegen. Je kunt dan zelf brokken
maken en iemand anders de schuld
geven".
Van de 40.000 schadeclaims die
vorig jaar zijn ingediend zijn er
10.000 niet gehonoreerd. In deze ge
vallen was er geen bewijs dat de
schade was aangebracht door een
andere motorrijtuigbestuurder.
"Soms wordt de voorruit van de
auto ingeslagen. Dat is vandalisme.
Die schade vergoeden wij niet. Of
een fietser is tegen een auto aange
reden. Ook die brokken betalen wij
niet".
Vorig jaar heeft het Waarborg
fonds Motorverkeer zestig cliënten
op fraude betrapt. De bestuurders
hadden veelal de schade zelf veroor
zaakt of de schade al geclajmd bij
een andere verzekeringsmaat
schappij. Om de fraude te achterha
len,. hebben de medewerkers van
het Waarborgfonds intensief con
tact met andere verzekeringsmaat
schappijen. Hoe de fraude exact on
derschept wordt, wil de directeur
niet vertellen. "Ik wil kwaadwillen
den niet op een spoor helpen de
zaak te belazeren".
Zwartrijden
Drooglever verwacht dat het aantal
schadeclaims de komende jaren ge
lijk blijft. Een toename is onmoge
lijk, meent de directeur, want de
controle op onverzekerde bestuur
ders wordt steeds strenger.
Om zwartrijders tegen te gaan,
heeft de Rijksdienst voor het Weg
verkeer (RDW) in Veendam sinds
vorig jaar het recht om deze overtre
dende motorrijtuigbestuurders te
bekeuren. De RDW krijgt foto's bin
nen die langs de weg worden ge
maakt door het Centraal Bureau
Motorrijtuigenbelastingen (CBM)
in Apeldoorn of door de politie. Met
behulp van de computer worden de
geregistreerde kentekens op een
lijst met genoteerde WA-verzeke-
nngen gelegd. Op die manier wor
den bestuurders die wel een kente
ken hebben, maar geen premie be
talen, betrapt.
Door de strengere controle is het
aantal onverzekerde bestuurders
met 25 procent afgenomen. In 1988
reden er nog 300.000 onverzekerden
rond. Vorig jaar waren dat er
220.000. Die afname blijkt ook uit de
cijfers bij het Waarborgfonds. Vorig
jaar had tachtig procent van de
schadeclaims betrekking op auto
mobilisten die na het veroorzaken
van een ongeluk gewoonweg 'door
reden'. Slechts twintig procent van
de claims werd ingediend, omdat de
dader niet verzekerd was.
Toch worden nog lang niet alle
onverzekerde motorrijtuigbestuur
ders betrapt. Volgens directie-se
cretaris Joost van Gilz van de Rijks
dienst voor het Wegverkeer (RDW)
in Den Haag ligt dit niet aan het con
trolerende computersysteem, maar
kan de politie de inspectie op het
toenemende verkeer nauwelijks bij
benen. "Wij zijn afhankelijk van de
foto's die langs de weg worden ge
maakt. Hoe meer auto's er rijden,
hoe groter de kans dat ook onverze
kerden ontsnappen aan de camera.
Als wij geen plaatjes van kentekens
krijgen, kunnen we ook niet trace
ren of iemand wel of niet een WA-
verzekering betaalt".
ADVERTENTIE
Daarvoor is er
in uw omgeving
een
Bang&Olufsen
Center
Bang&Olufsen Center
LEIDEN Botermarkt 25.
Tel. 071-122669
Bang&Olufsen Center
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1990
Verklaring van Conciliumcongres:
LEUVEN (ANP) Toelating
van vrouwen tot alle ambten,
vrijheid voor theologen zich
kritisch over kerkelijke
standpunten uit te laten en
democratisering van de
rooms-katholieke kerk. Dit
zijn enkele eisen in een ver
klaring waarover de 500 deel
nemers aan het symposium
van het theologentijdschrift
Concilium in Leuven van
daag zouden stemmen.
De deelnemers aan het congres
van het kritische tijdschrift kun
nen geen veranderingen in de*
tekst aanbrengen. De benodigde
75 procent van de stemmen wordt
gehaald, zo was de algemene ver
wachting. De verklaring is opge
steld door een aantal deelnemers
onder wie de Zwitserse theoloog
Hans Küng.
De verklaring keert zich tegen
de neiging van conservatieven in
de kerk de gelovigen in het getto
terug te jagen en de strakke struc
turen van voor het Tweede Vati
caans Concilie te herstellen. Elke
vorm van absolutisme, funda
mentalisme en religieus fanatis
me wordt afgewezen.
De collegialiteit tussen de bis
schoppen wordt door het beleid
van het Vaticaan bedreigd, zo
constateren de deelnemers aan de
bijeenkomst. Participatie van le
ken wordt aan strenge beperkin
gen onderworpen. De kerk moet
"Einde maken aan
koude oorlog met
kerken M.-Oosteri
AMERSFOORT (ANP) - Er
moet volgens de Raad van Ker
ken in Nederland een dialoog tus
sen de kerken uit Europa en het
Midden-Oosten komen om we
derzijds de vijandsbeelden af te
breken. Daartoe zal de Raad de
conferentie van protestantse ker
ken in Europa KEK benaderen,
die met de conferentie van rk bis
schoppenconferenties in Europa
CCEE enerzijds en de Raad van
Kerken van het Midden-Oosten
MECC anderzijds zo'n dialoog op
gang moet brengen.
Dit heeft de Raad gisteren be
sloten. Mede als gevolg van de
Golfcrisis blijkt dat er problemen
tussen Europa en het Midden-
Oosten bestaan. Secretaris ds.
Willem van der Zee sprak in dit
verband van een 'koude oorlog'.
Tijdens deze dialoog zouden on
der meer de betrekkingen tussen
Joden en Palestijnen alsmede de
oliebelangen aan de orde moeten
komen.
Er is volgens de Raad op het
ogenblik geen aanleiding om met
een eigen verklaring over de Golf
crisis te komen. De ontwikkelin
gen zijn nog zo onduidelijk, zo zei
desgevraagd Van der Zee. "Als
we iets goeds of iets moois heb
ben toe te voegen aan al wat daar
over is gezegd, dan zal dat zeker
gebeuren".
Van der Zee zei verder dat hij
de ontmoeting die twee leden van
het Overlegorgaan van Joden en
Christenen in Nederland OJEC
vorige week op Cyprus met
MECC-secretaris dr. Gabriel Ha-
bib hadden, heeft 'toegejuicht'.
Tevoren had hij Habib, die hem
hierover had gevraagd, ook een
positief advies gegeven. Uit het
communique van D66-senator
Hanneke Gelderblom en CIDI-di-
recteur Ronny Naftaniél had hij
de indruk gekregen dat het een
goed gesprek was geweest.
Overigens zijn de Raad van
Kerken en het OJEC, die elkaar
dit vooijaar nogal in de haren za
ten, weer 'on speaking terms'.
Kortgeleden hebben beide voor
zitters, respectievelijk prof. dr.
D.C. Muideren dr. S. Schoon, met
elkaar gesproken, aldus Van der
Zee.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Oud
dorp R. Veldman Driesum,
aangenomen naar Oud-Vossemeer
D.A. Snijder Abbenbroek;
bedankt voor Baambrugge J. de
Haan Zevenhoven.
Geref. Kerken vrijgemaakt: be
roepen te Heemse en te Zwyndrecht
J.J. Sehreuder, 1.1. zendingspredikant
te Curagoa, wonende te Bunschoten-
Spakenburg, te Rotterdam-Oost A.
van Houdt Enschede-noord.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Zoetermeer J.J. van Eckveld
Zeist.
Baptisten Gemeenten: beroepen
te Hoogeveen (nieuwe predikanten
plaats) W.P. van Berkel Stadskanaal-
Zuid.
Remonstrantse Broederschap:
aangenomen naar Alkmaar (part-time)
en de Zaanstreek (part-time) mevr
E.M. Plantier Amsterdam.
snel veranderen, wil zij een uit
tocht van vrouwen voorkomen.
Dat zal leiden tot een nog steriele
re en verkalktere kerk.
De verklaring eist, dat de kerk
leiding een einde maakt aan de
'intimidatie' van kritische theolo
gen zoals de moraaltheologen, fe
ministische theologen en bevrij
dingstheologen. Elke poging de
theologie alleen maar te zien als
verlengstuk van de kerkleiding
wordt afgewezen. Van bisschop
pen wordt verwacht, dat ze hun
lerende taak met meer moed uit
oefenen en dat ze met mannelijke
en vrouwelijke theologen samen
werken "in een geest van weder
zijdse bemoediging".
Vooral de ontwikkelingen in de
moraaltheologie baren de theolo
gen zorgen. "Het zou catastrofaal
zijn, niet alleen voor de theologie,
maar ook voor de geloofwaardig
heid van de kerk", als discussies
over ethische kwesties op een au
toritaire manier worden afge
daan, doordat deze kwesties wor
den gemaakt tot een onverander
lijk onderdeel van de geloofsleer
of doordat een bepaalde uit
spraak tot dogma wordt verhe
ven. Dat laatste doelt kennelijk
op de angst van sommigen, dat
paus Johannes Paulus II de afwij
zing van voorbehoedmiddelen tot
dogma wil verklaren.
Ongeveer vijftig vrouwelijke
deelnemers legden het theolo
gentijdschrift een aantal eisen
voor. Zo moet elk seksistisch taal
gebruik worden bestreden. Ver
der vinden zij, dat de hoofdredac
tie van het tijdschrift zich moet
uitlaten over de uitsluiting van
vrouwen uit het ambt in verschei
dene kerken. Ten slotte moeten er
meer feministische theologen bij
het tijdschrift worden betrokken
en moet er in de artikelen meer
aandacht voor feministische in
zichten komen.
'Transcendente
Meditatie groeit
in Oost-Europa'
VLODROP (ANP) - Volgens drs.
J. Uijen, directeur sociale zaken
van Transcendente Meditatie Ne
derland, doen met name de rege
ringen van de Oosteuropese lan
den de laatste tijd een beroep op
de TM-organisatie om haar ge
zondheidstechniek daar te intro
duceren.
Uijen verklaarde dit tijdens het
bezoek van de Maharishi Mahish
Yogi, grondlegger van de TM, die
gisteren na 32 jaar weer een be
zoek aan Nederland heeft ge
bracht. Hij sprak in het Limburg
se Vlodrop waar een Europees
TM-coördinatiecentrum geves
tigd is in een voormalig klooster
complex.
De maharishi ziet alle wereld
problemen verdwijnen wanneer
positief denken doorgevoerd
wordt in het gehele bewustzijn
van de wereld. De toenadering
van de grootmachten Amerika en
Rusland met daardoor weer meer
kans op wereldvrede is aan TM te
danken, zo stelt hy. Alleen is de
wereldvrede nog niet blijvend ge
zien onder meer de Golfcrisis.
Economische hulp lost, vol
gens Maharishi, niets op. Wel het
brengen van kennis van de ge
zondheidstechniek Ayurveda ge
ïntegreerd in TM, en verbetering
van het bewustzijn.
Nederland telt circa 80.000 be
oefenaars van transcedente medi
tatie. In Nederland zijn twee be
handelcentra gevestigd in Laag-
Soeren en in Lelystad.
In Vlodrop en Valkenburg gaat
op 12 oktober een Ayorveda-uni-
versiteit als onderdeel van een
soortgelijke academie in Amerika
van start. Daar kunnen de cursis
ten voortaan studie maken van
het menselijk bewustzijn.
Joodse leider
hekelt zwijgen
over holocaust
JERUZALEM (AP-KNA) - De
voorzitter van de Israëlische afde
ling van het Joodse Wereldcon
gres, Matityahu Drobles, heeft
gisteren zijn verbittering uitge
sproken over de weigering van de
twee Duitslanden om de holo
caust te noemen in hun eenwor
dingsverdrag.
Na de ondertekening van het
verdrag in Moskou, zond Drobles
een protesttelegram naar de
Westduitse ambassade in Tel
Aviv. "Het feit dat Duitsland bij
het begin van de hereniging al
een fundamentele morele ver
plichting verzaakt, moet een
waarschuwingslampje doen
branden bij het joodse volk en bij
de mensheid in haar geheel", al
dus Drobles.
Hij meent dat de Duitsers pro
beren de 'afschuwelijke daden'
van hun volk uit het geheugen
willen wissen. Drobles kondigde
aandat hij het JWC zal mobilise
ren om alsnog de tekst van het
verdrag gewijzigd te krijgen.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt in de uitzending
van vanavond (aanvang zeven
uur) o.a. aandacht aan een ouder-
hngenavond in Rijnsburg. Ont
vangst via FM 105.7 of kabel FM
88.1.
