Theater
'De Leidse popmuziek barst van de talenten'
SEIZOEN 1990/1991
!r if -•
'Ik vind dat wij nogal onderbelicht zijn geweest'
'Naar theater? Ik wil wel,
maar 't komt er niet van'
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1990
LEIDEN - Glimlachend
kijken de grote musici en ac
teurs van deze aarde bij Tjit
te Weber op het bureau. Als
één grote familie heeft hij ze
achter zich op het prikbord
hangen, als een soort menta
le ruggesteun. Voor die men
sen doet hij het allemaal. En
voor de naar muziek snak
kende medemens natuur
lijk. Weber ("ik vind alles zo
leuk") is nu zo'n 17 jaar di
recteur van de Leidse Volks
universiteit K O, maar zijn
geestdrift vertoont nog geen
spoor van slijtage. Integen
deel. Hij is druk bezig met de
samenstelling van het muzi
kale programma voor het
komende seizoen en daar
naast zijn er plannen om de
Stadsgehoorzaal op te stoten
in de vaart der volkeren. Net
als de gemeente wil hij het
programma van die Stadsge
hoorzaal een 'cultureier' aan
zien gaan verlenen.
Na een korte stilte, waarin het sis-
i sen van frisdranken waarneembaar
is, zegt Weber: "Ik zou het heerlijk
vinden om de programmering daar
te doen. En er zijn plannen in die
richting. Henriëtte van Dongen, de
nieuwe wethouder van cultuur, is
een ongelooflijk enthousiast mens.
Ze denkt met je mee. Net als Yvon-
ne van Baarle trouwens, het nieuwe
hoofd van de directie kunst en cul-
tuur. Wat dat betreft is het volgens
mij voor K&O beter geworden. De
vorige wethouder was, denk ik, te
veel met de schouwburg bezig.
Voor mijn gevoel was dat zo'n
beetje zijn troetelkind. Toch woon
de Kuijers wel eens een meesterse-
rie-concert van ons bij, maar erg
veel kwam dat niet voor".
"Ik vind dat K O in de afgelo
pen jaren nogal onderbelicht is ge
weest. Om de schouwburg heen
was altijd een hoop tamtam. Bezoe
kersaantallen werden genoemd, er
werden persconferenties gegeven,
noem maar op. Maar laten we eerlijk
zijn: daar dien je de consument toch
niet echt mee. Het is natuurlijk wel
strelend voor je ego, maar het pu
bliek heeft er weinig aan".
"Wij brengen met ons bescheiden
budget behoorlijk veel kwaliteit.
Dat kunnen we doen door de goede
contacten die we met de kunste
naars hebben. We kunnen Martha
Noguéra bijvoorbeeld hier alleen
maar krijgen door de relatie die we
met haar hebben opgebouwd. En
om de kosten van zo'n optreden te
drukken logeert ze niet in een hotel
maar bij mij thuis".
Feest
"Ik geef als pianist zelf concerten en
Noguéra en ik spreken eikaars taal.
En dan krijgen we haar als K&O
voor een vriendenprijs. Ze heeft wel
eens gezegd dat een optreden voor
K&O in Leiden nergens mee valt te
vergelijken. En ook andere musici
zeggen dat. een Ronald Brautigam
bijvoorbeeld, een Vera Beths. Als ze
dan even hebben ingespeeld in de
Stadsgehoorzaal, zie je ze verbaasd
opkijken. En dan zeggen ze nader
hand: wat een feest, wat een heerlijk
vol geluid! Die akoestiek is daar
perfect. Vanwege die akoestiek
worden er door een Japanse maat
schappij ook geregeld plaatopna
mes gemaakt. Daardoor en door de
vriendschappelijke band die we
hebben met de artiesten, zullen die
artiesten altijd bij ons blijven, ook al
stijgen de'honoraria gigantisch. Ik
heb wel eens met een scheef oog ge
keken naar de vele publiciteit die de
schouwburg kreeg, maar dan dacht
ik achteraf altijd: ach, wij doen iets
dat veel belangrijker is".
"Wij geven als K&O zo'n 130 con
certen per jaar. Dat is toch niet mis.
Je weet dat je de zaal vol hebt als je
Chopin op het programma zet. Maar
je moet niet altijd zoeken naar de
grootste gemene deler. Voor som
mige kamermuziek komen er mis
schien maar dertig mensen, maar
die zijn me net zo lief. Je moet een
totaalprogramma bieden. Ook wat
onbekend is, moet aan de orde ko
men. Je hebt als directeur vap zo'n
instelling ook de taak om nieuwe ta
lenten te signaleren. Als je die in het
begin de kans geeft, blijven ze je
trouw. Die talenten komen bij K&O
aan het woord tijdens onze lunch
concerten, op donderdagen. Dan
treden in de Kapelzaal jonge, aan
komende-musici op. Ik ben er zeker
van dat er onder hen toekomstige
sterren zitten. K&O heeft denk ik
een taak om deze talentvolle musici
die aan het begin van hun carrière
staan, de helpende hand te bieden".
"Ik bepaal dat programma overi
gens niet alleen. Ik win advies in bij
de zogenaamde muzieksectie, een
groepje mensen uit de bevolking,
mensen die goed thuis zijn op het
gebied van de muziek. Je kunt on
mogelijk in je eentje het hele gebied
overzien. Door deze werkwijze kom
'M #- ijs,
Tjitte Weber: "Het heeft geen zin elkaar vliegen af te vangen".
K&O-directeur Tjitte Weber wil Stadsgehoorzaal 'cultureler' maken
je achter nieuwe dingen. Zo bieden
wij binnenkort een uitvoering van
het onlangs ontdekte vioolconcert
van Mozart".
"Het komende seizoen is het con
certaanbod weer stevig. Pièce de re
sistance is natuurlijk de Meesterse-
rie van K&O. We hebben in die
meesterserie het Residentie-Orkest,
het Forum Opera Philharmonisch,
het Arion Kamerorkest en het ver
maarde Amsterdam Nieuw Sinfo-
nietta. Internationaal bekende so
listen als de pianisten Andrei Ga-
vrilov, Ronald Brautigam, Ivan
Marovec en de violiste Vera Beths
en de cellist Heinrich Schiff werken
mee aan die serie. En - en dat is iets
waar ik buitengewoon trots op ben -
samen met de directie van de
Groenoordhallen brengen we op 29
september de Opera van Warschau
in Leiden met een uitvoering van
Mozarts 'Die Zauberflöte'. En daar
naast zijn er nog talloze cursussen
en lezingen die wij als K&O verzor
gen en natuurlijk de koffie- en
lunchconcerten".
"De verhouding met de schouw
burg is er de laatste tijd gelukkig be
ter op geworden. Toen die schouw
burg de verkoop van kaarten ging
overnemen, heeft dat heel wat
moeilijkheden gegeven. Als je ziet
dat wij het vorig jaar een kerstarran
gement hebben verzorgd met de
Koninklijke Schouwburg in Den
Haag - dat hadden wij natuurlijk net
zo goed kunnen doen met de Leidse
Schouwburg. We zitten er nota bene
pal naast. Maar daar was de samen
werking niet naar".
"Kijk eens: ik ben zeker niet bang
voor concurrentie, maar ie moet el
kaar niet in de wielen gaan rijden.
En dat is in het verleden toch wel
enigszins gebeurd. Ik vind datje als
culturele instellingen moet samen
werken. Zo'n Chansonweek had na
tuurlijk veel beter op zijn plaats ge
weest in de Stadsgehoorzaal, alleen
al wat de zaalaccommodatie betreft.
Er kunnen veel meer mensen in de
Stadsgehoorzaal".
Poten
"Ik geef als pianist een paar concer
ten per jaar in het buitenland. Het is
heerlijk om er even uit te zijn, maar
niet te lang. Ik heb in het verleden
een beetje de angst gehad dat ze, als
ik te lang weg was, de poten onder
de stoel van K&O zouden wegzag
en. Want onder de vorige wethou
der van cultuur heeft K&O, zoals ie
dereen weet, een flinke financiële
aderlating moeten doen. Wij heb
ben daarover vele malen met de
toenmalige wethouder gesproken.
Ons inziens waren het onverant
woorde subsidie-kortingen. Wat dat
betreft had K&O regelmatig con
tact met Kuijers. Voor het overige
was het contact met hem niet zoals
ik me dat gewenst had. Maar nu met
de huidige wethouder hebben we
een prima relatie. Evenals met
Yvonne van Baarle trouwens. Ze
zijn enthousiast als je met plannen
komt en je kunt merken dat ze met
je willen meedenken. Het is een op
bouwende sfeer. Er is net als voor
heen natuurlijk een groot gebrek
aan geld. maar dat is niet het be
langrijkste. Geestdrift is ook heel
belangrijk, misschien wel belangrij
ker dan geld".
"Er zijn plannen dat ik in de toe
komst de muziek in de Stadsge
hoorzaal ga programmeren. Van
Baarle en Van Dongen willen het
programma in de Stadsgehoorzaal
een wat cultureler aanzien gaan ver
lenen en daar zou ik me graag voor
willen inzetten. Je kunt allerlei vari
anten bedenken voor het gebruik,
maar primair is het toch e§n prach
tige concertzaal. Maar het moet wel
wat levendiger worden allemaal.
Wij denken aan een restaurant-ac
commodatie, waar je na afloop van
de voorstelling of ervoor lekker
kunt eten en drinken. Net zoals je
dat in Londen wel ziet. Ook hebben
we gedacht aan een permanente
jazzkelder onder die Stadsgehoor
zaal, zo'n kelder waar het lekker ro
kerig is en waar drank wordt ge
schonken. Ach, ik vind alles ge
woon zo leuk. Maar één ding: het
moet vooral niet saai worden".
"Als het allemaal doorgaat wil ik
er een totaalprogramma brengen.
Het is een te mooi gebouw om er uit
sluitend commerciële publiekstrek
kers te brengen. Dus naast popcon
certen, waarover ik al heb gespro
ken met het LVC, zullen er klassie
ke concerten komen. En natuurlijk
zal ook een musical van het formaat
van 'The Cotton Club' er een plaats
kunnen vinden. In goede samen
werking met de schouwburg zou de
Chansonweek in de Stadsgehoor
zaal gehouden kunnen worden.
Want ik hoop wel dat die chanson
week wordt voorgezet. We moeten
in dit soort zaken met de schouw
burg gaan samenwerken. Het heeft
geen zin elkaar vliegen af te vangen,
het gaat om de consument".
Muziekhuis 123: belangenvereniging voor de lichte muziek
LEIDEN De Leidse Ver
eniging voor Popmuzikan
ten en het Muziekhuis 123
aan de Middelstegracht zijn
onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Coördinator Ge
orge te Marvelde probeert
lijn in de activiteiten van bei
de clubs te brengen. Hij is de
enige betaalde kracht in een
netwerk van vrijwilligers.
Hoewel Te Marvelde nu
geen tijd meer heeft om zelf
in een band te spelen, is de
uitdaging om met ander
mans muziek bezig te zijn
heel groot. "De Leidse pop
muziek barst van de talen
ten".
"Drie keer in mijn leven". Kort
maar krachtig geeft de 32-jarige
Joke van Rijn antwoord op de
vraag of ze de Leidse Schouw
burg vaak heeft bezocht. "Ik wil
wel, maar ik ga nooit" verklaart
de goedlachse verpleegkundige
uit Zoeterwoude. "Het komt er
bijna nooit van, want je moet
lang van te voren reserveren.
Meestal denk ik een paar dagen
van te voren als ik iets in een
theater aangekondigd zie staan:
Hé, dat is leuk. Maar dan ben ik
veel te laat voor de kaarten".
Wel zag ze een keer de voorstel
ling 'Wachten op Godot' van Jo
zef van den Berg en ze bezocht
ooit een jazz-concert van The
Sweeping Dixie Stompers.
"Maar daarin speelde mijn
broer".
Beter is Joke van Rijn thuis in
het LAK-thcater. "Daar heb ik
veel kindertheater gezien. Ik
heb een tijdje kindertheater in
Zoeterwoude georganiseerd en
daarvoor ging ik veel groepen in
het LAK-theater bekijken. De
groepen die ons aanstonden no
digden we vervolgens in Zoe
terwoude uit". Die voorstelling
vond dan plaats in een zaal, die
'Ons Huis' gedoopt was. Maar
verder moet Zoeterwoude het
doen met het zalencentrum
'Don Bosco'. "Dat is vooral voor
muzikale optredens. Golden
Earring komt daar wel" weet
Joke. "Dus dan ga ik naar Lei
den of Den Haag. Verder strekt
mijn wereld niet", grinnikt ze.
De Leidse Schouwburg vindt
ze evengoed 'veel leuker' dan
het LAK-theater. "Het LAK-
theater vind ik qua theater geen
sfeer hebben. Vind ik hoor, maar
ik heb verder geen verstand van
akoestiek enzovoort. Het LAK
kan bij wijze van spreken ook
een bioscoopzaal zijn. Maar de
Leidse Schouwburg geeft echt
het idee dat je in het theater
zit". Microtheater Imperium
kent ze van naam, maar daar is
ze nooit binnengeweest.
Op het Oude-Singel-Vestival,
waar dit gesprek werd gehou
den, kwam Joke van Rijn te
recht omdat een vriendin in een
band daar speelde. "Dat soort
redenen. En om dat soort rede
nen verzeil ik ook altijd hier in
Leiden. Dan zegt een vriendin:
joh, ik heb ook kaarten voor jou
gekocht. Kijk, dan is het makke
lijk".
Tenslotte moet er toch ie
mand zijn, die Joke direct tot
het kopen van een kaart zou
kunnen verleiden? Schaterla
chend: "Ja, als David Bowie in
Leiden zou optreden".
geeft toegang tot het hoofdkwartier.
De coördinator heeft zitting in een
ruime kamer waar hij overzicht
heeft over alle activiteiten die wor
den georganiseerd. En dat zijn er
heel wat. Zo'n 40 tot 50 bands uit
Leiden en wijde omgeving oefenen
wekelijks in één van de zes oefen
ruimtes. Beginnende en gevorderde
bands in de leeftijd van 18 tot 35
jaar. Gemiddeld bestaat een groep
twee jaar om daarna weer op te gaan
in nieuwe formaties. Te Marvelde:
"Als je hier oefent op contractbasis,
ben je ook lid van de Leidse Vereni
ging van Popmuzikanten (LVP).
Maar voordat het zover is, mag je
eerst rondneuzen. Proeflessen ne
men en tegen een billijk tarief oefe
nen".
De LVP is een echte belangenver
eniging. Zij houdt nauwlettend in
de gaten wat popmuzikanten nodig
hebben. Het clubblad Aux zorgt dat
alle leden op de hoogte blijven van
nieuwe bands, muziek en ideeën.
Via het muziekhuis worden de nieu
we plannen verwezenlijkt.
Een van de taken van George te
Marvelde is jonge talenten aan op
tredens helpen. "Elke vrijdag staat
in de ontmoetingsruimte een van de
groepen die hier oefent en eenmaal
in de maand is er een jamsession,
waaraan iedereen mee kan doen. Ik
hoop zo een beetje saamhorigheid
te kweken. Muzikanten kunnen op
deze manier met elkaar kennis ma
ken en elkaar over en weer van ad
vies dienen. Het moet hier bruisen
van ideeën".
Optredens
Ook kijkt de coördinator buiten de
grenzen van zijn eigen muziektem
pel. De programmering van het
Leids Vrijetijdscentrum houdt hij
nauwlettend in de gaten. "Het is
voor groepen natuurlijk ook heel
goed om ervaring op te doen op an
dere, grotere podia. De Melkweg en
Paradiso in Amsterdam moeten
voor Leidse muzikanten geen onbe
reikbare doelen zijn. Een non-profit
boekingsbureau binnen het mu
ziekhuis probeert deze kleinschali
ge optredens te regelen. Een op
stapje om in het circuit aan de bak
te komen".
Zo heeft de Leidse band Toy Fac
tory een tournee in het Oostblok en
Duitsland achter de rug en stonden
The Lovecramps net in de Melk
weg. Verder is Te Marvelde erg
enthousiast over de reggeaband
The Vibe en ook de de Leidse groep
'Pas op voor de begonia's' is het be
luisteren waard. Dat het muziek
huis ook een basis is voor groepen
die op tournee zijn, bewijst de band
The Blues Ramblers. Tijdens dit ge
sprek wordt de coördinator op de
hoogte gesteld van de muziekses-
sies die in Frankrijk plaatshebben.
Een andere tak van de activiteiten
van het muziekhuis en de LVP zijn
de cursussen en workshops. Al eni
ge jaren wordt in samenwerking
met de Streekmuziekschool 'Pop
voor beginners' gegeven. "Je hoeft
dus geen noten te lezen en zelfs
niets van muziek te weten om hier
aan te kunnen beginnen. En wij be
schikken zelf over de benodigde
muziekinstrumenten en geluidsap
paratuur", meldt Te Marvelde en
thousiast. "Het popinstrumentari
um wordt verkend en de diverse
moderne muziekstijlen doorgeno
men. Daarna kan worden overge
stapt naar de vervolgcursus. Een
andere cursus die ik zelf heel leuk
vind is 'Bandcoaching'. Het gaat
hier om het begeleiden van bands in
hun streven naar kwaliteitsverbete
ring; de nadruk ligt op zaken als sa
menspel, podiumprestatie, promo
tie en publiciteit".
Scholen
Verder biedt het programma voor
het nieuwe seizoen: gitaar- en zang-
workshops, slagwerk en percussie
voor beginners, midi-club (gebruik
van computers voor het compone
ren). "Nieuw is verder dat we alle
middelbare scholen hebben aange-'
schreven met de mededeling dat de
muzieklessen (projecten lichte mu
ziek) ook hier kunnen worden gege
ven.
Behalve oefenruimten die kun
nen worden gehuurd, kan er ook ge
bruik worden gemaakt van door
gewinterde muzikanten die klaar
staan om deelnemers te coachen in
het omgaan met diverse instrumen
ten en stijlen. Of men kan denken
aan een bezoek van leerlingen aan
onze opnamestudio, ter afsluiting
van een muziekproject in de klas".
Als je Te Marvelde in zijn hart
kijkt, zou hij af willen van dat pop-
muziek-imago. "Ik vind dat je het
veel ruimer moet zien. Wij zijn een
belangenvereniging voor de lichte
muziek. Alles wat lawaai maakt, om
het maar eens heel oneerbiedig te
zeggen, moet hier terecht kunnen.
Van harde tot de meest subtiele mu
ziek. Vaak bemerk ik dat jazzmuzi
kanten of groepen die met klassieke
muziek bezig zijn niet op het idee
komen om hier eens aan te kloppen.
Op dit moment oefent hier de jazz
band Pentagon. Veelbelovend.
Daar hebben we allemaal plezier in.
Ze spelen op de Leidse Uitmarkt".
Zo zijn er meer projecten waarbij,
volgens Te Marvelde, alle vertegen
woordigers van muzikale richtin
gen baat hebben. Het nieuwste pro
ject: de opnamestudio. "Een acht-
sporen studiootje dat zo goed draait
dat we er zelf verbaasd over zijn.
Voor weinig geld krijg je kwalitatief
zeer goede opnamen. Wat er ge
speeld wordt, kan technisch perfect
worden weergegeven. Er zitten een
Financiën
Die jongens met goede oren, techni
ci geheten, zijn vrijwilligers. Een
voorname groep van mensen bin
nen het LVP en het muziekhuis
Zo'n 15 tot 20 personen bieden de
coordinator de helpende hand. "Als
we deze enthousiaste mensen niet
hadden, konden we wel stoppen",
constateert Te Marvelde. Automa
tisch komen de financien aan de or
de.
"Een jaarlijks terugkerende sub
sidie is er niet. We hebben het geluk
gehad dat we steeds konden profite
ren van de giften van gulle gevers.
Zo stelden de Stichting Pro Musis,
het Anjerfonds Zuid-Holland, de
MAOC Gravin van Bylandt Stich
ting en de Stichting Madurodam
20 000 gulden ter beschikking om
instrumenten te kopen, oefencabi
nes op te knappen en professionele
studiofaciliteiten aan te schaffen.
Daarnaast springt de Zuid Holland
se Pop Unie af en toe bij en staat de
'gemeente garant voor het verlies
dat we draaien bij een festival. Ook
mijn plaats wordt voor een deel ge
subsidieerd. Jaarlijks zetten wij
zo'n 35.000 gulden om, waarvan
huur, kantoorspullen, onkostenver
goedingen en allerlei andere kosten
worden betaald. Kortom: met veel
kunst en vliegwerk redden we het
net. Behalve op uitbreiding van ac
tiviteiten bezint Te Marvelde zich
ook op de vraag hoe dit alles onder
de aandacht van het publiek te
brengen. Om de activiteiten van het
muziekhuis en het LVP meer be
kendheid te geven, wordt er een
popstraatorkest geformeerd "Het
ligt in de bedoeling dat zangers, zan
geressen, blazers, drummers en
trommelaars op 3 oktober de stra
ten doorgaan De componist War
ner van Es is druk bezig met de ar
rangementen".
Bomvol
De overkoepelende organisatie, de
Zuid Hollandse Popunie, heeft vo
rig jaar een enquête gehouden naar
de faciliteiten van popmuzikanten
in de regio Zuid Holland. Hoewel
het onderzoek nog niet is afgerond,
kwam Leiden daaruit niet slecht
naar voren. Te Marvelde knikt be
vestigend. "Tja, wat moet ik daar
nog op zeggen. Ik heb toch geen
grote klachten geventileerd. We
hebben oefenruimtes. Alleen de
verdeling is een probleem. De oe
fencabines kennen teveel niet-ren-
dabele uren. In de ochtend en vroe
ge middaguren zijn er open plaat
sen, terwijl het 's avonds bomvol is
en we groepen moeten teleurstel
len. Dat is jammer".
