Gorbatsjov maant
tot langzame haast
'Er is geen oorlog, maar we winnen hem wel'
Vrije markt pas over 6 maanden
Arme, armere en armste
landen bijeen voor geld
VLAMMENDE BETOGING BOEREN
Oostduitsers mogen direct
aan de slag in Nederland
Nederlandse brokstukken
in failliete boedel co op
Italië bevriest benzineprijzen
Philips gelooft in Europese standaard voor super-tv
SATERDAG 1 SEPTEMBER 1990
Van onze correspondent Hans Geleijnse
MOSKOU President Michail Gorbatsjov van de Sovjetunie heeft gisteren opgeroepen
om snel en 'resoluut' de centrale planeconomie te ontbinden. "De situatie in het land is
echt ernstig. Als we een of twee maanden verliezen, moeten we niet alleen onze taktiek,
maar ook onze strategie veranderen", zei Gorbatsjov na twee dagen van koortsachtig top-
beraad over de economische en politieke crisis in het land.
IgMlMTIT
Tegelijkertijd maande Gorbatsjov ieg, waarbij het er 'dramatisch en
de bevolking geduld te oefenen om emotioneel' aan toe was gegaan, dat
alle partijen zijn mening deelden.
j - De afgelopen maanden is er tussen
^ieirC^T°P^ZZe^g het üfemlin en de republieken fors
AMSTERDAM Terwijl de wereld
met ingehouden adem het verloop
van de Golfcrisis volgt, zullen de
minst ontwikkelde landen de ko
mende twee weken proberen meer
hulp en verlichting van hun schul
denlast los te peuteren van de rijke
landen. Maandag start in Parijs de
VN-conferentie over het wel en
vooral het wee van de zwakste broe
ders van de internationale gemeen
schap.
Tot de minst ontwikkelde landen
(de zogeheten Mol's) behoren mo
menteel 41 arme landen in de Derde
Wereld, waarvan de meeste in Afri
ka liggen. Deze landen, met een to
tale bevolking van 500 miljoen men
sen, dreigen steeds verder weg te
zakken. De economische en sociale
kloof met de rest van de wereld
wordt steeds groter. De landen lij
ken ook alles tegen te hebben: een
vaak heet en droog klimaat, schaar
se natuurlijke hulpbronnen en een
uit oogpunt van transportverbin
dingen ongunstige ligging.
De groep van 41 landen vormt een
gezelschap van bonte pluimage.
Een aantal van de armste landen ter
wereld zoals Zaire, Madagaskar en
Zambia, met een gemiddeld inko
men per hoofd van 150 tot 250 dol
lar, staat er niet op, terwijl Botswa
na met 1.050 dollar per hoofd er wel
op staat. Ook de arme grootmach
ten China en India zijn opvallende
afwezigen op de lijst.
De schulden staan hoog op de
agenda in Parijs. In absolute getal
len valt de omvang van deze schul
den in het niet bij die van de grote
schuldenlanden als Brazilië en Ar
gentinië. Maar omdat de armste lan
den economisch veel zwakker en
kwetsbaarder zijn en veel minder te
exporteren hebben, komt ook een
relatief lage schuldenlast bij hun
hard aan.
De landen staan vrijwel niet in het
krijt bij commerciële banken, om
dat die het nooit aangedurfd heb
ben de arme landen geld te lenen.
Vrijwel alle schulden staan uit bij
regeringen en bij organisaties als de
Wereldbank. Vaak gaat het om le
ningen voor de aankoop van goede
ren. Veel van de schulden die voort
vloeiden uit hulpleningen zijn al
kwijtgescholden en de 'Mols' hopen
op kwijtschelding van de overge
bleven schulden.
Oudgedienden in de delegaties
kunnen de komende twee weken
overvallen worden door een somber
stemmend 'déja-vu'-gevoel. Negen
jaar geleden werden, ook toen in Pa
rijs, de problemen van de armste
landen al onder de loep genomen.
Rijk en arm vonden elkaar in een
ambitieus actieplan, dat de armen
moest opstuwen in de vaart der vol
keren.
Volgens het speciale actiepro
gramma moest het nationaal inko
men in de jaren tachtig verdubbe
len. Dit zou een groei van 7.2 pro
cent per jaar betekenen. Een jaar
lijkse groei van vier procent van de
landbouwproduktie zou de in het
iaar 1990 zelfvoorziend maken in
voedsel. En de donorlanden beloof
den 0,15 procent van hun BNP jaar
lijks over te maken.
Wie toen hoopvol de conferentie
zaal verliet zal het afgelopen decen
nium een illusie armer zijn gewor
den. De hulp is in de jaren tachtig
nauwelijks toegenomen, terwijl de
last van de schulden steeds zwaar
der is gaan wegen. De nationale in
komens zijn verre van verdubbeld.
Volgens VN-cijfers is het bruto bin
nenlands produkt per hoofd van de
bevolking sinds 1980 met gemid
deld 0,3 procent per jaar gedaald.
naar een vrije-markteconomie.
Deze week sloot president Gor
batsjov een akkoord met de radika-
le politicus Boris Jeltsin, president
van de Russische republiek, over
een '500-dagen-plan' dat de econo- ^Vèreikt
mie uit het slop moet halen.
Ook zei hij dat in het topoverleg
tussen zijn presidentiële raad, de
leiders van de vijftien republieken en zijn econonomische adviseurs en
geruzied over cruciale kwesties als
economische onafhankelijkheid en
beheer over eigen bodemschatten
en de snelheid waarmee de over-
naar de vrije markt moet wor-
en de regering overeenstemming
was bereikt dat in de komende pe
riode lonen en prijzen door de rege
ring worden gecontroleerd. Gor
batsjov gaf aan dat er monetaire
maatregelen genomen worden, om
dat er te veel geld onder de bevol
king is. Dat kan als gevolg van de
achterblijvende produktie niet wor
den besteed.
Volgens Gorbatsjov was het voor
naamste resultaat van het topover-
de president van de Russische repu
bliek, Boris Jeltsin. Gorbatsjov en
Jeltsin hadden gezamenlijk een
economengroep in het leven geroe
pen, die een alternatief voor het re
geringsplan moest geven. Die door
presidentieel adviseur Sjatalin ge
leide commissie staat radicalere
maatregelen voor dan Ryzjkov, die
een pleitbezorger is van een geleide
lijke overgang naar het marktsys-
teem.
DEN HAAG (ANP) - De arbeids
bureaus mogen Oostduitsers die in
Nederland werk vinden direct een
werkvergunning geven. Vanaf de
Duitse éénwording, vermoedelijk
op 3 oktober van dit jaar, worden
Oostduitsers dan ook formeel op ge
lijke voet worden behandeld als an
dere EG-onderdanen.
Het ministerie van sociale zaken
en werkgelegenheid heeft dat giste
ren bekend gemaakt. In feite verke
ren de Oostduitsers nu in een betere
positie dan hun collega's uit Spanje
en Portugal als zij hier werk zoeken.
Pas in 1993 kunnen Spanjaarden en
Portugezen zich krachtens het toe
tredingsverdrag tot de EG net zo
vrij op de Nederlandse arbeids
markt begeven als hun Oostduitse
collega's.
De Oostduitsers krijgen vanaf 3
oktober recht op alle voorrechten
en voorzieningen in de EG op het
gebied van het vrije verkeer van
werknemers. Tot dusver moest bij
een aanvraag voor een werkvergun
ning van een Oostduitser eerst wor
den gekeken of er andere werkne
mers uit Nederland of een ander
EG-land voor de baan beschikbaar
Woordvoerder P.A. Heij van de
metaalwerkgeversvereniging FME
koestert op dit moment geen hoge
verwachtingen van de mogelijkhe
den om personeelstekorten in de
metaalindustrie op te vullen met
Oostduitse vaklieden. Van de West-
duitse zusterorganisatie Gesammt-
met&ll heeft de FME begrepen dat
verreweg de meeste Oostduitse me
taalvaklieden zich zeer moeilijk
kunnen aanpassen aan het in de
Bondsrepubliek gebruikelijke pro-
duktietempo.
De wervingscampagne 'Zullen
we samen smeden?' voor nieuw
personeel in de metaalindustrie
heeft ruim 2700 reacties opgeleverd.
De resultaten van de campagne, die
begin augustus van start ging, zijn
gisteren tijdens een bijeenkomst in
Haarlem bekendgemaakt. Aan de
wervingscampagne hebben ar
beidsbureaus meegedaan uit de
provincies Noord- en Zuid-Holland,
Utrecht en Flevoland. Het streven
was om zo'n 2500 mensen te interes
seren voor een baan in de metaal. Er
reageerden uiteindelijk ruim 2700
werkzoekenden.
Cannon te koop
AMSTERDAM (ANP) - Het in
Hollywood gevestigde film- en
bioscoopconcern Pathé Com
munications is in onderhande
ling over samenwerking bij de
exploitatie van zijn bioscopen in
Nederland en Groot-Brittannië.
Dat heeft Els Rooth, lid van de
directie van de Cannon Group
(Pathé Communications), giste
ren verklaard. Pathé Communi
cations is onder meer eigenaar
van het bioscooptheater Tus-
chinski in Amsterdam.
Het gaat om 22 bioscopen in
Nederland met 66 zalen en ver
der om 400 zalen in Groot-Brit
tannië. Pathé praat met Char-
geurs, die onlangs Pathé Cine
ma kocht, waarin Pathé-eige-
naar Paretti een 46 procents be-
langs heeft.
•LIMOGESIDEN BOSCH - Giste
ren stookten woedende boeren in Li
moges een vuurtje op de treinbaan
uit protest tegen de import van
goedkoop buitenlands vlees. Eerder
deze iveek hielden blokkeerden
Franse boeren vrachtwagens met
schapen, die met gif werden overgo
ten en in een enkel geval verbrand.
In België zijn de afgelopen week
een paar keer grote hoeveelheden
varkenskadavers op zeer primitieve
wijze in de open lucht verbrand. Op
die manier hoopt de Belgische over
heid de ter plaatse heersende var
kenspest in te dammen.
De commissaris van de koningin
in Noord-Brabant mr. F. Houben
heeft er bij minister-president Geens
van de Vlaamse deelregering op
aangedrongen maatregelen te ne
men tegen het verbranden van var
kens op het Belgische vliegveld Weel
de, even ten zuiden van Baarle-Nas-
sau. De inwoners van Noord-Bra
bant hebben daar nu last van.
(toto AP)
UTRECHT (GPD) - Het Westduit-
se detailhandelsconcern co op, dat
in ernstige problemen verkeert,
doet ook een aantal activiteiten in
Nederland van de hand: Maxco Hol
ding met zeven Maxis zaken, Tref-
center en Welco Holding met 35 su
permarkten (onder de namen Wel
tevreden, WP 'winkelen met ple
zier' en Bingo).
Bij de Nederlandse dochters van
het Westduitse Coop werken 4000
mensen die goed zijn voor een om
zet van ongeveer 800 miljoen gul
den. Maxis werd vorig jaar door
KBB verkocht aan de Westduitse
coop. Aan wie de Nederlandse acti
viteiten nu van de hand zullen wor
den gedaan, is nog niet bekend.
SHV, die zelf de Makro-groothan-
dels exploiteert, zou belangstelling
hebben. Unigro (Super) in Utrecht
had een bod uitgebracht maar dat
weer ingetrokken omdat het con
cern meent samen met andere be
langstellenden tegen elkaar te wor
den uitgespeeld.
De Dienstenbond CNV is opge
lucht dat voor Maxis eindelijk een
koper is gevonden. "De Steenkolen
Handelsvereniging is een sterk en
gezond bedrijf. Wat dat betreft is
deze transactie een pak van mijn
hart", zegt een CNV-bestuurder.
De verkoop van de Welco (onder
meer Witte Prijzenhal) aan Groen-
woudt Profimarkt stuit bij de bond
vooralsnog evenmin op onoverko
melijke bezwaren: "Groenwoudt
laat bijvoorbeeld met Kruidvat zien
dat het overweg kan op de detail
handelsmarkt. Het personeel van
de Welco-winkels is bij dat bedrijf
altijd beter af dan met de Duitse co
op", aldus Vlietman.
Eerder déze week gingen de aan
deelhouders van het Westduitse co-
op onder gemor akkoord met het sa
neringsplan van het concern, dat
voorziet in verkoop van grote delen
van de onderneming en in een reor
ganisatie van de resterende delen.
President-directeur Franz Wolf
zei toen snel resultaat van de ingre
pen te verwachten.
ROME/AMSTERDAM
(DPA/Rtr/ANP— De Italiaanse re
gering heeft de prijs voor een liter
superbenzine voor drie maanden
bevroren op het huidige niveau van
1.550 lire (2,35 gulden). Stijgen de
prijzen voor ruwe olie dan verlaagt
compenseert de regering dat door
een belastingverlaging. De maatre
gel moet de industrie verlichting
bieden en de inflatie tegengaan.
Vliegen
De verenigde luchtvaartmaatschap
pijen in de IATA (International Air
Transport Association) verhogen de
vluchttarieven, omdat de brand
stofkosten sterk zijn gestegen. De
KLM verhoogt per 1 oktober haar
tarieven voor passagiersvluchten
GOLFCRISIS GOLFCRISIS
binnen Europa met 5 procent. De ta
riefsverhoging staat los van de toe
slagen op prijzen voor tickets naar
bestemmingen in het Midden-Oos
ten eerder deze week besloot.
Olie
De 21 landen die zijn aangesloten
bij het Internationale Energiebu
reau (IEA) van de Organisatie voor
Economische Samenwerking en
Ontwikkeling (OESO), teren voorlo
pig niet in op hun strategische olie
voorraden. Als gevolg van de beslis
sing van de Organisatie van Olie-ex
porterende Landen (OPEC) om de
produktie te verhogen, is de druk
op de markt vooralsnog minder.
Economie kort
Sinaasappelen
De Franse fruitexporteur in fruit
Bioprim heeft gisteren in kort ge
ding voor de president van de recht
bank in Den Haag van de Consu
mentenbond rectificatie geëist van
een artikel over de aanwezigheid
van gifresten in sinaasappels van
het merk Biospan. De Consumen
tenbond publiceerde in het augus-
tus-nummer van de Consumenten
gids een algemeen artikel over het
voorkomen van resten bestrijdings
middelen in geïmporteerde groen
ten en fruit.
Polynorm
Polynorm heeft van Ford een op
dracht ontvangen met een waarde
van ongeveer 100 miljoen gulden.
De order heeft een looptijd van vijf
tien jaar, aldus Polynorm. Het gaat
om de produktie van reserveonder
delen voor het door Ford zojuist uit
de produktie genomen automodel
Escort.
Suriname
De wisselkoers aanpassen, algeme
ne subsidies stopzetten, het ambte
narenapparaat saneren, het begro
tingstekort terugdringen, nieuwe
belastingmaatregelen treffen en
verliesmakende staatsbedrijven af
stoten. Dit is het ingrijpende advies
van Britse deskundigen die door de
Europese Gemeenschap zijn aange
trokken om een aanpassingspro
gramma voor de Surinaamse econo
mie te ontwerpen.
ABN en Amro
De nieuwe bankcombinatie ABN
Amro Holding heeft in de eerste
helft van dit jaar netto 703 miljoen
verdiend tegen (omgerekend) 690
miljoen in dezelfde periode van vo
rig jaar. Het brutoresultaat daalde
van 1554 miljoen tot 1547 miljoen.
De nieuwe preferente aandelen zul
len vanaf 1 oktober dividendgrech-
tigd zijn.
Golf-bier
De Brabantse bierbrouwer Bavaria
heeft een grote order in de wacht ge
sleept voor de levering van alcohol
vrij bier aan de Amerikaanse troe
pen in Saudi-Arabië. Een woord
voerder van de brouwerij bevestig
de de order, maar wilde niet ingaan
op de grootte ervan. Wel zei hij dat
maandag 500.000 blikjes alcoholvrij
bier naar het Midden-Oosten zullen
worden getransporteerd.
AMSTERDAM - Wie zelf gaat kij
ken óp de Firato, wacht bij thuis
komst een ontnuchtering: de nog
niet zo lang geleden aangeschafte
apparaten met 'HiFi stereo', 'dag-
licht-' en 'flat square-buizen' in de
huiskamer lijken al hopeloos ach
terhaald en ouderwets. De 'hoge-de-
finitie-televisie' (HDTV), die nog
volop in ontwikkeling is, biedt de
kijkers namelijk een aanzienlijk
scherper en breder beeld dan zij
thans kennen.
Naast de lofredes van veel techni
sche deskundigen dringt in de fi
nanciële pers echter steeds meer de
kreet door van 'het wordt oorlog in
Europa'. Binnen het Europese Eu
reka 95 HDTV-project werkt Phi
lips nauw samen met bedrijven als
Thomson, Nokia en Bosch om het
HDTV-systeem te ontwikkelen. Te-
gelijkertijd'is^r een onderlinge con
currentieslag tussen de Europese
partners, waarbij het Franse
Thomson veel overheidssteun
krijgt, en dringen Japanse en Ame
rikaanse fabrikanten hevig aan.
"Er is geen oorlog", zegt de be
langrijkste promotor van 'HDTV' in
Nederland, A. Veenhof van het Phi
lips-concern. Veenhof coördineert
het project voor de ontwikkeling
van de nieuwe generatie televisie,
waaraan nu ook omroepen, pro
grammamakers en kabelexploitan
ten aan de nieuwe generatie televi
sie te werken. "Bij HDTV spreken
we over twee soorten van standaar
den. Die van de transmissie en die
van de produktie. Die transmissie
standaarden staan voor Europa en
Japan al vast. Alleen in de Verenig
de Staten zijn ze daar nog over be
zig".
Er zijn namelijk twee 'zenderpar
ken': die met '50 Hertz' en die met
'60 Hertz'. Ofwel de frequentie van
het lichtnet en daarmee verbonden
de beeldfrequentie op de televisie.
De eerste groep omvat onder meer
West-, maar ook Oost-Europa en de
Sovjet-Unie, China en grote delen
van Latijns Amerika. De tweede
groep landen omvat met name
Noord-Amerika en Japan. "De
vraag is nog wat de juiste produktie-
standaard (voor de apparaten en de
films en programma's) is en daarbij
zal overal naar de eigen transmissie-
standaard gekeken worden. Als je
dat van het een naar het ander moet
overzetten (conversie) geeft dat per
definitie altijd kwaliteitsverlies".
Zegevieren
Veenhof is er zeker van dat de stan
daarden die vooral in Nederland en
Frankrijk worden ontwikkeld, in
Europa zullen zegevieren op de Ja
panse. Zo worden de 625 lijnen die
het huidige tv-beeld opbouwen, in
het Europese systeem verdubbeld
tot 1250, terwijl in Japan aan 1125
wordt gewerkt. "Zo'n conversie
naar boven (van 1125 naar 1250
red.) geeft nog meer kwaliteitsver
lies dan andersom".
Een tweede belangrijk argument
voor Veenhof is dat de Europese
HD-MAC standaard gewoon ook
'beter' is dan de Japanse MUSE.
"Mede omdat we in Europa later
zijn begonnen, zit er een aantal ele
menten meer in". Als derde element
in de technologische krachtmeting
noemt Veenhof de politieke steun
in Europa. Inmiddels zijn al zo'n 15
tot 20 tv-stations via een satelliet
schotel in Nederland te ontvan
gen in de kwaliteit van D2-MAC.
Dat is een verbeterde versie op weg
naar HDTV. Met een decoderings-
kastje aan de bestaande tv-appara-
ten kan al een beter beeld en een di-
•A. 'HDTV'
Veenhof van
Philips:
"Europa heeft
een voorsprong
van jaren".
(foto GPD)
gitaal geluid van cd-kwaliteit wor
den ontvangen. De kastjes gaan vol
gens Veenhof als warme broodjes
over de plank.
China heeft aangekondigd de
olie-export naar de Verenigde Sta
gen en Japan op te zullen voeren in
verband met de Golfcrisis. De totale
olieproduktie blijft echter gelijk, zo
dat China de olie-export naar een
aantal andere landen moet vermin
deren, aldus Zhang Yinglong, direc
teur van de Chinese staatsoliemaat-
schappij.
Op de oliemarkt zijn de noterin
gen gisteren gestegen. In Londen
werd aan het eind van de dag 26,35
dollar genoteerd voor olie uit het
Brent-veld tegen 26 dollar donder
dag. De olieprijs van West Texas In
termediate (WTI) is in New York
met 0,55 dollar gestegen tot een slot
van 27,32 dollar voor een vat (159 li
ter).
Crisis
India staat voor een economische
crisis als gevolg van de verstoring
van de olie-aanvoer door het embar
go van de Verenigde Naties op han
del met Irak en Kuwayt. Bijna veer
tig procent van de Indiase olie-in
voer komt van die twee landen en
bovendien heeft India te weinig de
viezen om voor de duurder gewor
den olie op de wereldmarkt te beta
len. Dat heeft de minister van econ-
momische zaken, Aran Nehru, de
volksvertegenwoordiging meege
deeld. De regering in New Delhi is
van plan de VN om steun te vragen.
De Wereldbank staat klaar om
ontwikkelingslanden te helpen die
zwaar getroffen worden door de
Golfcrisis. "We hebben het geld in
reserve en de Wereldbank kan extra
vraag aan", zei Wereldbankpresi
dent Barber Conable gisteren.
Lezers Schrijven
Rijkste mensen
Zo nu en dan staat er een berichtje
in de krant over de 'rijkste mensen'
ter wereld, zo ook op 22 augustus.
Het is vaste prik dat sultans en
koningen van de rijke olielanden er
in voorkomen. Deze personen zien
wat er bij hun in de grond zit als 'ei
gendom'. Of Amerikanen die het
heel goed doen in de olie of een an
dere bedrijfstak.
Steevast kom je op de lijst ook ko
ningin Elizabeth II tegen met een
vermogen van 11,7 miljard en ko
ningin Beatrix met een vermogen
van 4,4 miljard dollar (de vorige
keer was het ruim 9 miljard gulden).
Mijn vraag is nu: hoe komen deze
vorstenhuizen aan zo'n exorbitant
vermogen? Het is toch niet het gas
of de olie die in Engeland of Neder
land in de bodem zit, waar ze al de
revenuen van hebben. Maar wat
dan wel? Kunt u mij daar een bevre
digend antwoord op geven?
Schilderij
Die nieuwe standaard van 16:9 voor
D2-MAC en later HD-MAC is voor
Veenhof van wezenlijk belang en
geeft de Europese industrie een
voorsprong van jaren op de Japanse
concurrentie. "Want waar halen ze
die 16 bij 9 beeldbuizen vandaan? In
Japan hebben ze de eerste jaren dat
formaat nog helemaal niet. Die zou
den ze dan in licentie moeten gaan
maken en hierheen verschepen. Of
hier lokaal produceren, maar dan
moeten ze hier wel glasfabrieken
hebben. Dat ligt deze keer heel sub
tiel... Ik ben benieuwd".
Vergelijkingen met voorgaande
keren dat Philips heel optimistisch
was over nieuwe vindingen en het
uiteindelijk in de markt toch van de
Japanse concurrentie verloor, zoals
de Philips-standaard voor video,
het V2000-systeem gaan volgens
Veenhof niet op. Alle geleerden wa
ren het destijds eens over de betere
kwaliteit van V2000 en toch won uit
eindelijk VHS. Die fout is met de
Eindhovense vinding van de com
pact disc vermeden, door een tijde
lijk verbond aan te gaan met con
current Sony.
De zelfverzekerdheid van Veen
hof heeft overigens ook te maken
met het feit dat de diverse discipli
nes voor de toekomstige generaties
televisie bij Philips juist ruim voor
handen zijn. Behalve HDTV coördi
neert hij ook de ontwikkeling van
de platte 'LCD-beeldschermen' ('li
quid chrystal display'). Die ontwik
kelingen naar de volledig platte tv,
die men bij wijze van spreken als
een schilderij aan de muur kan han
gen, en die van de HDTV ontmoe
ten elkaar volgens hem tegen de
eeuwwisseling.
L.G. Nijssen
Prinsenweg 11
2215 RN Voorhout
NASCHRIFT RED: Het Oranje-
vermogen bestaat voornamelijk uit
bezittingen zoals onroerend goed
Tlandgoederenpaleizen, buitenver
blijven) en uit erfenis verkregen ef
fecten (koning Willem I gold als een
zeer rijk man). Over de omvang be
staat geen zekerheid. De schattin
gen berekeningenlopen uiteen
van 163 miljoen gulden (C. Schmidt
in De Gids 1988 nr.l) tot de 9 mil
jard waar bladen als Fortutie en
Privé mee schermen.
