'Fotograaf zoekt nieuwe vormen'
Boelen kent codes theaterwereld
Directeur Fotografie Biennale Rotterdam:
Rus nieuwe concertmeester
Radio Filharmonisch Orkest
Dalai Lama naar Amsterdam
voor (dure) manifestatie
OOR TE LUISTEREN
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1990
PAGINA 43
Schouwburgdirecteur blies sterfhuis nieuw leven in
LEIDEN Directeur Frans Boe
len verlaat 'zijn' Leidse Schouw
burg vandaag om bij het produk-
tiebedrijf van John van de Rest in
dienst te treden als media-direc
teur. Of deze eerste september
een 'zwarte dag' zal zijn voor het
culturele leven van Leiden, weten
we nog niet. Wat we wel weten is
dat Boelen zich in zijn loopbaan
heeft doen kennen als een onge
kend energiek en ideeenrijk man.
Het is zeer de vraag of er een op
volger van zijn kaliber voorhan
den is.
Bij zijn komst in 1985 werd
Boelen geconfronteerd met een
theater waarin de stilte van een
sterfhuis heerste. Hij kreeg van
de gemeente min of meer carte
blanche om de zaak leven in te
blazen. Daarbij zij voor de volle
digheid aangetekend dat Boelen
toestemming had om te mogen
blijven regisseren en zich daar
naast ook aan zijn televisiewerk
zaamheden mocht blijven wij
den. Van 'schnabbelen' of'belan
genverstrengeling' is hier dan
ook geen sprake. Boelen had vele
hengels uitstaan en hoe meer vis
sen hij aan de haak sloeg, des te
beter voor Leiden. Dat was de
vrijbrief die hij van de gemeente
had meegekregen.
Boelen was vooral een 'artis
tiek' bevlogen directeur. Met hart
en ziel was hij vergroeid met het
theaterleven. Kortom: hij kende
de codes die er in die wereld gel
den. Een feit is dat hij bij zijn vele
activiteiten op artistiek gebied de
touwtjes op Financieel terrein niet
altijd even vast in handen had. Hi j
heeft inderdaad steken laten val
len. Een en ander is triest geëin
digd in wat wij nu onderhand
kennen als de 'schouwburgaffai-
Het zou hypocriet zijn om deze
affaire te verzwijgen. Er zijn fou
ten gemaakt met declaraties en
nog steeds wordt 130.000 gulden
vermist. Een ernstige zaak, te
meer omdat de schouwburg
werkt met gemeenschapsgeld.
Maar haast even ernstig zijn de
fouten die de gemeente Leiden in
deze zaak heeft gemaakt. 'Echte'
interesse voor het reilen en zeilen
van de schouwburg had veel
schade kunnen voorkomen. Het
is natuurlijk altijd aardig om als
gemeente vertegenwoordigd te
zijn bij de nazit van een première
en daar dan met een glunderend
gezicht het glas champagne te
heffen en een toastje-met paling
onder je snor te steken, maar
daarbij mag het natuurlijk niet
blijven. Een beetje meer begelei
ding, 'coaching', controle, of hoe
je het ook wilt noemen, was op
zijd plaats geweest.
Toen er in het kielzog van het
justitiële onderzoek naar de ver
dwijning van de 130.000 gulden
een verkeerd ingevulde declara
tie van Boelen zelf opdook, was
de boot aan. Als die 130.000 gul
den niet weg waren geweest, had
dit 'vergrijp' Boelen komen te
staan op een terechtwijzing door
de gemeente. Nu werd hem het
zwaard van Damocles boven het
hoofd gehangen in de vorm van
een voorwaardelijk ontslag met
een proefperiode van twee jaar.
Voor wethouder Kuyers (cultuur)
bleef er niets anders over dan af te
treden.
Boelen is er de man niet naar
om zich bij deze situatie neer te
leggen. De rol van smekeling ligt
hem niet. Al snel was zijn besluit
dan ook gevallen: hij zou een an
dere baan nemen.
Met zijn vertrek is het culturele
leven in Leiden een gevoelige
klap toegebracht. Of het hier een
knock-out betreft, zal de toe
komst moeten uitwijzen. Boelen
heeft veel mensen naar het thea
ter aan de Oude Vest weten te
krijgen. En langzamerhand be
gon het er op te lijken of Leiden
zou gaan meetellen op theaterge-
bied.
Tijdens zijn 'regeerperiode'
heeft Boelen een ongekend aantal
activiteiten ontplooid. Hij heeft
een Chansonfestival georgani
seerd dat voor Nederland uniek
is. Grote artiesten als Piazzolla en
Mercedes Sosa wist hij ertoe te
bewegen een concert te geven in
een kleine stad als Leiden. Door
zijn goede contacten in de* thea
terwereld hebben tal van gezel
schappen en artiesten hem de
première van hun voorstelling ge
gund. Zo kreeg Leiden vorig sei
zoen 12 premières van landelijk
niveau. Het was louter Boelens
verdienste, dat al die gezelschap
pen en artiesten hem die premiè
res gunden.
Frans Boelen: energiek
De Tweede Fotografie Biënnale Rotterdam. Titel: Op-posi-
tions. Op de foto's: een cynische, cultuur-economische kijk
op de samenleving. Onderwerp: de (kritische) documentai
re fotografie. Deze tak van fotografie, in de verdrukking ge
raakt door dit tv-tijdperk en door machtsconcentraties van
media en hun commerciële belangen, is bezig aan een ge
daanteverwisseling. Niet het fotobeeld maar het idee erach
ter staat nu centraal. Een andere manier van kijken om de
onafhankelijkheid te kunnen bewaren.
De geïllustreerde pers met zijn fotoreportages, bestaat im
mers nauwelijks meer. Vooral het kritische beeld verslag
moest de laatste decennia steeds vaker het veld ruimen
voor het 'leuke', amusante. Als reactie op dit proces, op
zoek naar nieuwe wegen, gaat de documentaire fotografie
in omgekeerde richting: hoe meer politiek-economische
eenvormigheid, des te meer die aan de kaak wordt gesteld
als een cultuur van vliesdunne, oppervlakkige schijn-uni-
formiteit. Een voorbeschouwing plus gesprek met Biënna
le-directeur en keuzeheer Bas Vroege.
t „Betrokkenheid tonen door af-
ROTTERDAM - Is de foto tegen- stand te nemen", definieert Vroege,
woordig ondergeschikt, zo geen by- gen omschrijving die het er niet
zaak, in de fotografie'
meteen duidelijker op maakt. In de
Een vreemde vraag? Het kan nog catalogus van de Biënnale betoogt
sterker: kan een fotograaf iets uit- hij dat het
gaat om een fotografie
drukken door foto s (desnoods van die ^et gevolg is van twee maat-
anderen) in een bepaalde volgorde schappelijke veranderingen: de do-
te rangschikken? Extreem gezegd: -
minante rol van televisie en de con-
kun je fotografie beoefenen zonder centratie van de media en hun com-
zelf een camera te hanteren? Ant- merciele belangen. Vroege besteedt sommige invloeden, als van con-
woord: ja dat kan. geen aandacht aan de verdwijnende centraties in medialand.
Vroege heeft geen moeite met
constateringen dat de nieuwe docu-
Componist/producer Lois Lane
eist opening van zaken manager
AMSTERDAM (ANP) - Componist en producer E. Abbing van Lois La
ne heeft een kort geding aangespannen tegen de manager van de mu
ziekgroep. G. van der Zwaard. Abbing eist inzicht in het door Van der
Zwaard sinds 1987 gevoerde beheer en overlegging van de jaarstukken.
Tot nu toe zou Van der Zwaard altijd hebben geweigerd om rekening
en verantwoording af te leggen.
Volgens de manager van Abbing, P. de Wit, zou Abbing voor het ge
heel of gedeeltelijk componeren van twaalf nummers van Lois Lane,
het produceren van de CD Fortune Fairy Tales en het mede-produce
ren van de mini-CD Lois Lane, tot nu toe een zeer gering bedrag heb
ben ontvangen.
Abbing kan bovendien aanspraak maken op de betaling van auteurs
rechten door Buma/Stemra. Uit een afrekening van Buma/Stemra van
21 juni van dit jaar blijkt dat er een bedrag van ruim 32.000 gulden als
kapitaal is ingebracht in de door Abbing en de beide zangeressen M. en
S. Klemann opgerichte vennootschap Low Land Records. Bovendien
moeten er door platenmaatschappij Polydor licentieroyalties zijn be
taald. Over de aard en omvang daarvan tast Abbing eveneens in het
duister.
Volgens De Wit heeft Abbing per 1 mei 1990 de vennootschap Low
Land Records in verband met alle onduidelijkheden met onmiddellij
ke ingang opgezegd.
Het is niet duidelijk hoe groot het bedrag is dat Abbing tegoed denkt
te hebben van Van der Zwaard omdat, aldus De Wit, de manager ook
inzicht zou weigeren te geven in de cijfers van de platenverkoop. De
componist/producer heeft sinds januari 1990 zijn relatie met de mu
ziekgroep „bevroren", aldus De Wit.
Abbing verleende onder meer medewerking aan de totstandkoming
van de meest succesvolle nummers van Lois Lane, zoals My best
friend, This must be love, It's the first time en She says, „oh no".
Het kort geding dient op 20 september.
Bas Vroege, organisator Fotografie Biennale: Fotografie
Uit de selectie van Vroege blijkt als een cultuur van vliesdunne, op
dat er nog genoeg onafhankelijk- pervlakkige schijn-uniformiteit.
heid en kritisch vermogen is in de Vroege: „Het aardige is dat de on-
documentaire fotografie. Het ge- denrerpen zo herkenbaar rijn. dat
terdamse Galerie Perspektief, waar waardoor daarop gebaseerde media mentaire fotografie de fotoverslag- toonde werk is te zien als uiteenlo- ook mensen die komen voor het
ni+ nrniioKoiriron oozrieto omotonr. - - pende reacties op maatschappelijke 'plaatjes kijken', aan hun trekken
processen die tot menselijke ver- komen. Anders dan in 1988. Toen
vreemding en vervlakking leiden, was het vooral fotografie als beel-
(Vroege: „Zowel in Oost en West als dende kunst",
in de zogeheten Derde Wereld").
Dat varieert van de bizarre, onper- Van 1 sept. tm 14 okt.: Tweede
soonlijke buitenkant van een super- Fotografie Biënnale. Titel: Op-
markt tot het slavenwerk van zwar- positions. Werk van 38 fotografen
te Braziliaanse arbeiders. Of een uit Japan, Brazilië, Canada, de
reeks portretten van onbekende Sovjetunie, Nederland. Plek: Wil-
Russen met dichtregels van Push- helminapier. het oude kantoor
kin, een tragikomische parodie op van de Holland Amerika Lijn
de Sovjetrussische politieke por- (HAL). Di. tm zond. 11 tot 17.00 u.
tretten met propaganda-teksten. Kleinere foto-exposities bij 16
De documentaire fotografie als kunstinstellingen (o.a. Kunsthuis
observator en tegenstroom: hoe Witte de With en galeries). Info:
meer politiek- economische gedic- Stichting Fotografie Biënnale
teerde eenvormigheid, des te meer Rotterdam, Sint-Jobsweg 30,
fotografen die aan de kaak stellen Tel.478.06.55
Van dit laatste was onlangs een verzuiling, het wegkwijnen van reli-
extreem voorbeeld te zien inde Rot- gieuze en ideologische dogma's,
terdamse Galerie Perspektief, waar waardoor daarop gebas.
uit prullebakken geviste amateur- jjUn formule moesten verruimen, geving deels veranderde in beel-
kiekjes samen een werkstuk vorm- pjjer naar gevraagd noemt hij de dende kunst. Hij hoort tot degenen
lï' **oewel dat epische recensies verdwijning van enkele progressie- ,die een pragmatische houding
uitlokte, maakt het duidelijk in wel- ve kranten. Al kan dat ook worden („Nou en?") aannemen tegenover
ke richting ook een deel van de do- gezjen jn het verlengde van de twee die ontwikkeling. Waarom kramp-
cumentaire fotografie zich ontwik- genoemde cultureel-economische achtig vasthouden aan oude inde
kelt: niet het fotobeeld maar het ontwikkelingen. lingen? Kenmerk van ontwikkeling
idee is overheersend. Foto en foto- eerste, de overheersing door js immers dat oude categorieën sa-
graaf vormen niet meer het koppel de televisie, maakte volgens Vroege menvloeien tot nieuwe. Vroege*
als voorheen. Mede-oorzaak van die dat er steeds minder behoefte was wijst op vakbondsposters van het
verwijdering: deandere^ manieren aan orthodoxe documentaire foto- Canadese duo Carole Conde en Karl
Beveridge (in Rotterdam aanwezig).
Ook beeldend kunstenaars (bijv. de
Amerikanen Holzer, Kruger en
Koonsé) bedienen zich van nieuwe
media (reclame, film, video, enz.).
Deels als reactie op het feit dat die
media zich al eerder van beeldende
kunst bedienden.
nisch Orkest dat befaamd is om de
kwaliteit van zijn strijkers.
Zijn contacten met het Radio Fil
harmonisch dateren van een jaar ge
leden. Hij zal zijn nieuwe functie bij
dit orkest afwisselen met Ronald
Hoogeveen en Alexander Barant-
schik.
Meerson valt in zijn nieuwe baan
voor het eerst te beluisteren op 15
september in de Servaaskerk in
Maastricht, waar onder leiding van
Jean Fournet werken van Franck
RENO (AP) - De advocaten van de en Heppener worden uitgevoerd,
families die onlangs een proces ver- gen maand later treedt het orkest
HILVERSUM (GPD) - De Russi
sche violist Semjon Meerson (38) is
benoemd tot concertmeester van
het Radio Filharmonisch Orkest.
Meerson is sinds 1984 concertmees
ter bij het Leningrads Filharmo-
Ouders in beroep
tegen Judas Priest
zien de filosofie. Duidelijker graf1Gi zoals ooit in fotoreportages
dan vroeger blijkt nu dat de foto jn geïllustreerde bladen. De tweede
ontstaat in het hoofd van de foto- ontwikkeling leidde ertoe dat (kriti-
graaf en niet in de camera. Dat op sche) fotoverslaggeving onder toe-
loren tegen de Britse rockband Ju
das Priest gaan in hoger beroep.
De arrondissementsrechtbank
van Washoe sprak eerder deze
maand Judas Priest vrij van schuld
op tijdens de Berliner Festtage on
der aanvoering van chefdirigent
Edo de Waart. Eerder is dit concert
in Utrecht te horen.
Meerson studeerde viool by Vik-
aan de zelfmoord van twee jongens. tor Liberman aan het conservator,
zichzelf oude feit uit zich nu veel
zichtbaarder. De documentaire fo
tograaf lijkt steeds meer op de beel
dend kunstenaar die zich van foto-
nemende druk kwam van commer
ciële belangen (winst- en kijkcijfers,
abonnee-aantallen). Vroege, o.a.
doelend op ooit befaamde bladen
grafie bedient. Soms is de scheids- Litei paris Match
lijn zelfs verdwenen,
en commercia-
die, zo beweerden hun ouders, zich
zelf in 1985 door het hoofd hadden lia
geschoten na het beluisteren van de deze stad
elpee „Stained Class". Verborgen
boodschappen op de plaat zouden
de jongens tot zelfmoord hebben
aangezet.
um van Leningrad. Al tijdens zijn
studie trad hij toe tot het orkest in
lisering van het fotobureau Mag-
Het gaat niet meer alleen om de nus; „De fotofeature, de beeldre-
kwaliteit van het fotobeeld, maar portage, is grotendeels verdwenen,
vooral om de suggestie die wordt te verwarren met de persfoto,
gewekt. Het 'verhaal' wordt ook js qq^ die onderhevig aan het feit
verteld door de manier waarop foto- dat nieuws nu wordt aangeleverd'
beelden worden gepresenteerd, door een bedrijfstak die verweven
soms in combinatie met andere fo- js met de amusementsindustrie en
to s. Dit betekent dat de fotograaf de daar heersende commerciële
wil dat zijn werkstuk pas wordt vol- wetten"
tooid' door degene die er naar kijkt. gen van die wetten is: afwisse-
Dat gold natuurlijk al voor beelden- ling Qm verslapping van de aan-
de kunst. Maar in de documentaire dacht te voorkomen. Een samenle-
fotografie is het hanteren van dit ving waarin het technisch mogelijk
verschijnsel recenter. De uitleg die is om steeds sneller te consumeren
de fotograaf de kijker bewust ont- heeft van ons mensen wezens ge
lokt. maakt het werkstuk. De kij- maakt die hun behoeften (ook aan
ker wordt zonder het te weten bij njeuws) steeds sneller en kortston-
het maken van de foto's betrokken. diger 'bevredigd' willen zien. Vroe-
De weg die deze documentaire fo- ge; „Tijdens de opstand tegen de
tografen zijn ingeslagen is onder- Roemeense dictator Ceaucescu ver
werp van diepgaande discussies. vjelen tv-acties voor hongerend
„Veel orthodoxe critici zullen deze Afrika. Hoewel het nieuwe regime
vorm, zoals die op de Biënnale te niet helemaal pluis bleek, ver
zien is, te vaag vinden. Te weinig di- vlakte de aandacht voor Roemenië
reet", weet Bas Vroege, directeur en daarna toch vrij snel".
keuzeheer van deze Tweede Foto
grafie Biënnale Rotterdam. Te lite-
Het lijkt vanzelfsprekend dat ook
de uitdrukkingsmethode van de do-
rair, kan hij ook zeggen. Toch wordt cumentaire fotograaf - bewust of
er, tot in de ondertitel van de Biën
nale, het woord 'engagement' (be-
onbewust, vrijwillig of noodge
dwongen deel uit maakt van dit
trokkenheid) aan toegevoegd: ;En- maatschappelijke proces. Maar dat
gagement en culturele identiteit
de hedendaagse fotografie uit Ja-
sluit niet uit, meent Vroege, dat je je
niet zou hoeven verzetten tegen
ADVERTENTIE
DE TAAK VAN PROVINCIE EN GEMEENTE
IN HET BEELDENDE KUNSTBELEID
Forumbijeenkomst o.l.v. mevr. Y. van Baarle op 7 september a.s. in de
Vleeshal, Grote Markt te Haarlem. Aanvang 14.00 uur.
Forumleden
Mevr E. Kuiper. Directeur Dienst Kunsten, gemeente
Dordrecht;
Dhr. G. Brouwer, Gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland;
Dhr. T van Grootheest, Hoofd afd. beeldende kunst, bouwkunst en
vormgeving van het ministerie van WVC
Dhr. F. Niessen, lid Tweede Kamerfractie Partij van de Arbeid;
Dhr. K. T. C. Stom, Wethouder van Alkmaar;
Organisatie: Beroépsvereniging van Beeldende Kunstenaars, in samen
werking met de Culturele Raden van Noord- en Zuid-Holland.
Inlichtingen: BBK, 020-235456
AMSTERDAM (ANP) - De Dalai Abramovic (kunst). Fritfof Capra
Lama, de geestelijk leider van Ti- (wetenschap), Raimon Panikkar
bet, is op 8 september in de aula van (spirituatliteit) en H.J. Witteveen
de Universiteit van Amsterdam ere- (economie). Het Stedelijk exposeert
gast bij de opening van de manifes- tot en met 14 oktober werk van de
tatie „Art meets Science and Spiri- deelnemende kunstenaars Rau-
tuality in a changing Economy", schenberg, John Cage, J.C.J, van
Tijdens de opening wordt verder der Heyden, Lawrence Weiner en
het woord gevoerd door SHV-direc- Marina Abramovic.
teur P. Fentener van Vlissingen en Ook toegankelijk voor de „kleine
BBC-presentator Brian Redhead. beurs" is een tentoonstelling in Mu-
Centraal onderdeel van de mani- seum Fodor. Daar wordt van 8 sep-
festatie is een symposium in de aula tember tot en met 14 oktober een
van het Stedelijk Museum in Am- expositie gehouden waarvoor acht
sterdam. Van 10 tot en met 14 sep- Amsterdamse kunstenaars samen-
tember zal een aantal kopstukken werkten met door hen gekozen col-
uit de wereld van kunst, weten- lega's uit het buitenland,
schap en spiritualiteit elkaar daar Van 17 september tot en met 22
ontmoeten voor een gedachtenwis- september kunnen belangstellen-
seling tegen de achtergrond van een den in een speciaal ontworpen Ado-
veranderende economie. bie-paviljoen in de tuin van Fodor
Deelnemers aan de panels in het deelnemen aan workshops waar-
Stedelijk Museum (kosten voor toe- voor kunstenaars iemand uit een
schouwers 1000 gulden per dag, een andere discipline konden selecte-
passe-partout kost 4000 gulden) zijn ren.
op 10 september, behalve de Dalai Het budget van de manifestatie
Lama, Robert Rauschenberg bedraagt 1,8 miljoen gulden, aldus
(kunst), David Bohm (wetenschap) stichtingsvoorzitter J. Kruyt. Spon-
en Stanislav Menshikov (econo- sors hebben een deel van de 225
mie). Het symposium wordt 14 sep- stoelen in de aula van het Stedelijk
tember afgesloten door Marina gekocht, terwijl verder onder meer
het Prins Bernhard Fonds, de mi-
^56 Al." *«2?
HONGAARSE KUNST - Neder
landse schilderijen en beelden die
Hongaarse kunstliefhebbers vanaf
de late middeleeuwen hebben ver
zameld, zijn vanaf 2 september te
zien in het Utrechtse Catha-
rijneconvent. Het is een keuze uit de
twee belangrijkste Hongaarse mu
sea, het Museum voor Schone Kun
nisteries van cultuur en volkshuis
vesting en de gemeente Amsterdam
een bijdrage hebben verstrekt.
ERLANGEN - Een doeltreffend promotieritje door de straten van de West-
duitse stad Eerlangen voor het komende 'Hoorfestival'. Avantgarde-misici,
wetenschappers en akoestische experts van Europa, Japan en de VS zullen
aan dit festival dat op 20 september begint, deelnemen. <roto anpj
Samenwerking Nederlands en Vlaams Theater Instituut
AMSTERDAM (ANP) - Het Neder
lands Theater Instituut, het Vlaams
sten in Boedapest en het Christelijk Theater Instituut en het Nederlands
Museum van Esztergom. Instituut voor de Dans hebben een
De tentoonstelling duurt tot en samenwerkingsovereenkomst ge-
met 4 november. sloten. Zy willen gezamenlyke acti
viteiten ontwikkelen op het terrein
van collectievorming- en ontslui
ting, documentatie, publikaties, in
ternationale promotie en presenta-
De Nederlandse Taalunie heeft
op basis van een werkplan een
structurele subsidie voor de perio
de 1990 toten met 1993 beschikbaar
gesteld.
Nieuwe dirigent
voor Noord
Nederlands Orkest
GRONINGEN (GPD) - Jacek Kas-
pszyk (38) wordt met ingang van het
volgende seizoen de nieuwe diri
gent en artistiek adviseur van het
Noord Nederlands Orkest. De Pool
volgt de Oostenrijker Martin Sieg-
hart op, die het afgelopen seizoen
beide taken vervulde.
Kaspszyk, die in juni jl. al eenma
lig voor het NNO stond, won in 1978
een van de hoofdprijzen in de Kara-
jan Competition. De prijs leverde
hem gastoptredens op bij vermaar
de orkesten als de Berliner Philhar-
moniker en het London Symphony
Orchestra.
MODERN EN OUD - Vanaf 23 sep
tember is in het Haagse Gemeen t-
museum onder de titel „Tegen
beeld" een expositie te zien van he
dendaagse kunst en oude meesters,
waaronder werken van Vermeer en
Rembrandt.
Anna Blamanprijs
1990
FRANK
KOENEGRACHT
Epigrammen
Gedichten f 23,50
De verdwijning van
Leiden
Gedichten 1971-1981 f29,50
Naar de boekhandel!
Bij De Bezige Bij
