Krant op Zondag:
geen zondagskrant
M^A ^BU^G^/AjyjE^^IDSCH^A^HEN^DAGB^D
Hoofdredacteur De Bok
en uitgever Storms:
'We gaan een produkt
maken zonder rommel'
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1990
EMM
PAGINA 25
Redden ze het, of redden ze 't niet?
Uitgever (voorheen journalist) Pieter Storms,
hoofdredacteur René de Bok (tot gisteren redac
teur buitenland van Elsevier), en een groep finan
ciers (goed voor 10 miljoen, maar het mag een
ietsje meer zijn) onder aanvoering van metaalty
coon Joep van den Nieuwenhuyzen zien de toe
komst in elk geval optimistisch tegemoet voor
hun produkt. Een krant op zondag, die daarom
ook zo heet: 'De Krant op ZondagEn dat is wat
anders dan een 'zondagskrant'. Want in de doel
stelling staat kwaliteit voorop. Het moet een
hoogstandje worden in een mixture van dag- en
weekbladjournalistiek. Vanaf vandaag staan de
eerste 20 journalisten op de loonlijst, dinsdag is
de officiële introductie (met natuurlijk het laatste
nieuws) in Krasnapolsky, en op 14 oktober ver
schijnt het eerste nummer. 'De Krant op Zondag'
wordt om cao-technische reden gedrukt in België
(Brussel)ligt bij abonnees tegen een jaarprijs
van 130 gulden vóór 09.00 uur op de deurmat, en
is uiterlijk vanaf die tijd in de losse verkoop voor 3
gulden te verkrijgen bij bloemenstallen, benzine
stations, ziekenhuiskiosken en wat de ingehuur
de distributiefirma 'Betapress' zoal meer bedient.
De doelgroep van de nieuwe krant: de welstands
klassen A, B en C-1Zeg maar bovenmodaal.
Wat Storms 'het leesgierige publiek' noemt.
Redden ze het of redden ze het niet?
door Peter Heerkens
Waar eerdere kranten op zondag in Ne
derland aan ten onder zijn gegaan, valt
samen te vatten met 'de distributie'; het
systeem en de kosten ervan op een ar-
beidsvrije dag. "Plus natuurlijk de kwa
liteit", zegt Pieter Storms. "Want laten
we wel wezen: het was natuurlijk alle
maal....eh..."
Storms heeft gelijk. Je moest al erg aan
sport verslingerd zijn om op zondagmid
dag (na de voetbalwedstrijden verkrijg
baar) Cetem te kopen. Het meest bekend
nog werd de naam van het blad als ver
wensing. "Krijg de Cetem"; alle uitsla
gen tegelijk dus.
Uitdaging
Wat de vermaarde Amsterdammer Lou
Polak met zijn 'Ster op zondag' bereikte
was ook nieteh.... Maar Polak liep wel
vooruit op iets waaraan Storms en De
Bok nu als grote uitdaging beginnen: het
zaterdagnieuws. Polaks filosofie tegen
over Telegraaf-vrienden aan de stamtafel
van de journalistenkroeg Scheltema:
"Jullie doen in de actualiteit toch niks
met die zaterdag. Als je mij nou 's.."
Waarop de hoofdredactie van De Tele
graaf iedereen die Polak wilde steunen
ontslag in het vooruitzicht stelde. Terzij
de: Storms heeft voor 'De Krant op Zon
dag' de ex-directeur marketing van De
Telegraaf binnengehaald en van diezelf
de krant ook de ex-directeur distributie.
Opvallend dat het initiatief van een
krant op zondag uit de journalistiek
komt, een actie van Storms die twee jaar
voorbereiding vergde, en niet van de uit
gevers. Die deuren is Storms wel langs-
gegaan, maar tevergeefs. "Overal een
willig oor, zeer geïnteresseerd, maar ten
slotte werd het niks". De Bok: "Ze heb
ben je gewoon uitgehoord".
Storms zegt te weten waarom de uitge
vers de zondagmarkt mijden. "Dat is
heel eenvoudig. De Nederlandse kran
tenwereld sluit zich op in de NDP waar
de heren elkaar zo min mogelijk in het
vaarwater willen zitten. Dus laatje elkaar
op zondag met rust. Want een krant op
die dag betekent hoge uitgaven, en daar
staat aan advertentie-inkomsten weinig
tegenover. Adverteerders gaan niet op
beide dagen van het weekeinde in de
krant; dat is hooguit schuiven van de za
terdag naar de zondag, die daardoor dus
niets extra's oplevert. Tja, waarom zou
den ze wat ze in zes dagen kunnen ver
dienen, uitsmeren over zevên dagen?" In
interviews had secretaris K. van der
Zande van de Nederlandse Dagblad Pers
daar de afgelopen weken een andere me
ning over. "Als je een zondagkrant op za
terdag drukt, mis je toch behoorlijk wat
aan nieuws. Bovendien vraag ik me af of
er uit die zaterdag wel zo veel te halen is."
Bombardement
Over dat soort bedenkingen kan René de
Bok zich mateloos opwinden. Vorige
week vrijdag zelfs zo erg, dat hij er het
VPRO-radioprogramma 'Uit welinge-
Storms en De Bok: "Er gebeurt juist heel veel op zaterdag
lichte kringen' voor uitstapte. Dacht-ie
gewoon te kunnen uitleggen wat 'De
Krant op Zondag' zoal beoogt, "maar ik
kreeg al snel door dat het ging om een
bombardement op het project".
De Bok gaf stevig gas. Hij beet collega
Hugo Brandt Corstius toe: "ik zou willen
dat ik het verstand had wat u tekort
komt", riep Vrij Nederland-hoofdredac
teur Joop van Tijn tot de orde met de op
merking dat iemand die maar drie stuk
ken per jaar schrijft zich in deze discus
sie maar beter rustig kon houden, en ver
liet de uitzending.
Dat is René de Bok, 48 jaar, afgestu
deerd in de economie en - later, tussen
het werk voor Elsevier door - politicolo
gie. Een top-journalist. Die had Pieter
Storms ook beloofd in zijn eersfe bespie
gelingen over de vacature van hoofdre
dacteur.
Waarom eigenlijk hijzelf niet? Storms
roemt het journalistieke overwicht en de
ervaring van De Bok en zegt dan: "Het
leek mij niet verstandig hoofdredacteur
te worden omdat mijn naam nog steeds
zeer in verband wordt gebracht met un
dercover-journalistiek. Ik heb mijn on
derwerpen nogal eens spectaculair aan
gepakt".
Ophefmakend
Dat mag hij wel zeggen ja. Begonnen bij
Dagblad Kennemerland, groeide Storms
(35 jaar nu) als verslaggever van Nieuwe
Revu uit tot schrijver van ophefmakende
artikelen waarvan enkele het tot voor de
rechter brachten.
Storms pakte de toenmalige KVP-frac-
tievoorzitter Wim de Korte aan in zijn ne
venfunctie als voorzitter van een pen
sioenfonds dat financiële steun gaf aan
een camping, gerund door zoons van De
Korte. Hij ontdekte zes jaar geleden al
een zwart-geld-circuit bij Ajax. Hij werd
tijdens een reportage in Suriname 18 da
gen door Bouterse's militairen opgeslo
ten in Fort Zeelandia. Storms testte met
een koffertje 'zwart geld' hoe vergaand
de banken zijn in medewerking. En hij
haalde de landelijke publiciteit door het
in opspraak brengen van een wethouder
uit Bergen op Zoom die hij in vermom
ming en onder valse naam als vertegen
woordiger van een pseudo-adviesbureau
aan een betrouwbaarheidsonderzoek
had onderworpen.
Maar: Storms is in die zin Storms niet
meer. "In de hele opzet van dit project
ben ik afgestapt van die journalistieke
benadering. Dat er nu nog wel eens aan
herinnerd wordt, tja, Ik heb dat natuur
lijk wel in de hand gewerkt". In de tijd
dat Storms zich van tijd-tot-tijd in ops
praak schreef, bedreef René de Bok bij
Elsevier een ander soort journalistiek:
buitenlandse politiek, specialist in Oost-
Westverhoudingen met kennis van za
ken, en kwaliteiten als schrijver.
Een opvallende combinatie, De Bok-
Storms. De Bok: "Er bestaan zoveel kari
katuren van Storms. Ik ken hem nu be
ter. Ik maak me geen zorgen. Hij is op
een uiterst serieuze manier met deze
krant bezig".
René de Bok en Pieter Storms hebben
elkaar gevonden in de overtuiging dat
journalistiek Nederland is ingedut, dat
er geschreven moet worden zonder auto
riteitenvrees, en dat de-krant eruit moet
zien als wat De Bok noemt 'een meneer
op zondag'. En zo ogen de eerste proefpa
gina's ook; rustig en toch spannend.
De Bok: "Daar kun je mee door de Kal-
verstraat wandelen. Het is niet wat Joop
van Tijn met De Telegraaf heeft waar-ie
The Observer omheen wikkelt voor-ie 'm
in zijn colbertjasje steekt".
Kwaliteit
Journalistiek Nederland telt op dit mo
ment, vinden De Bok en Storms, twee
sterk positieve punten: kwaliteit ("on
miskenbaar") en onafhankelijkheid ten
opzichte van de uitgevers: "Het feit dat
men over ons schrijft vind ik een goed te
ken". Daarna is het mis.
De Bok: "Als de kranten de crisis in de
Golf op vrijdagavond laten ophouden en
op maandag weer laten doorgaan, is er
iets fout. Dat journalisten zich dat laten
aanleunen vind ik bedenkelijk." Storms
en hij tot-nu-toe toch ook?! "Klopt".
Storms: "Uit de sollicitatiegesprekken
hebben we duidelijk kunnen opmaken
dat er veel journalisten zijn die onze me
ning delen."
De Bok:"En het is zó'n onzin om te
zeggen dat er op zaterdag niets gebeurt.
Er gebeurt op zaterdag héél veel. Journa
listiek kun je een hoop aanpakken; aan
sluiten op de wekelijkse persconferentie
van de minister-president, congressen,
demonstraties, noem maar op. Neem
nou de parlementaire pers. Wat doet die
met de zaterdag? Niks, of bijna niks. Op
zaterdag is de journalistiek afwezig. Daar
gaan wij dus in voorzien".
Storms: "Met de Britse kwaliteitskran
ten als voorbeeld".
En als ruggesteun. 'De Krant op Zon
dag' heeft een overeenkomst met 'The
Observer' (wereldwijd 90 corresponden
ten) en kan daardoor nieuws en achter
gronden uit die krant overnemen. De ei
gen redactie zal bestaan uit ongeveer 25
journalisten en eenzelfde aantal free-lan
cers. Bij de eerste namen zitten die van
Rien Robijns (oud-hoofdredacteur Vrije
Vojk) die adjunct wordt van De Bok,
NRC-commentator Henk Hofland, HP-
hoofdredacteur John Jansen van Galen
en Henk Terlingen. Op de bijeenkomst
van dinsdag worden meer namen be
kend gemaakt.
Storms belooft: "Het wordt het aller
beste team dat een krant in Nederland
ooit bij elkaar heeft gebracht"
De Bok. "We gaan een goed produkt
maken, zonder gerommel, volgeschre
ven door nette journalisten. We gaan het
eerste nieuws van de week melden. En
we hebben de ruimte om de diepgang
van een weekblad te bedrijven; speciale
reportages, analyses in het teken van het
nieuws. We kunnen erg actueel zijn want
onze eerste tekstpagina's gaan pas om
twee uur op de zaterdagmiddag door
voor verwerking".
Storms: "Wat we ook willen doorbre
ken is de volgzaamheid. De invloed van
de pr-baasjes kan ik niet anders dan ver
stikkend noemen. Er ligt een wollen de
ken om de onderwerpen. Daardoor is bij
veel journalisten gemakzucht ontstaan".
René de Bok belooft dan ook er danig
de vaart in te zetten. "De dynamiek moet
terug. Niks komkommertijd. Er moet
weer avontuur komen in de journalis
tiek".
Storms: "En we moeten werken zon
der autoriteitenvrees".
Geen vrees
Autoriteitenvrees, dat heeft De Bok van
af het begin in de journalistiek niet ge
had. Nog maar een paar jaar in het vak
onderbrak hij een interview ten huize
van Toon Hermans met de zin (citaat uit
de mond van zijn toenmalige chef bij Het
Parool, John Wories, thans directeur te
levisie van Joop van den Ende Produc
tions): "Ik stop ermee. U bent absoluut
niet interessant. Er komt dus geen ver
haal". Wories: "Het had me een jaar ge
kost om Toon zover te krijgen".
Maar het bleef goed tussen Worries en
De Bok. Overgestapt naar Elsevier, haal
de Wories daar De Bok binnen die 17 jaar
bleef. En wat Wories nog steeds jammer
vindt: "Dat Siebe van der Zee hem hem
niet wilde aannemen bij AVRO's Televi-
zier Magazine, waar ik toen in de redactie
"zat. De Bok maakte een fantastische
proefopname in Staphorst waar dominee
Dorsman hel en verdoemenis preekte
voor wie zich liet inenten tegen kinder
verlamming. De Bok had als televisie
journalist iets van Colombo; beetje on
handig, beetje stotterend, en als je dacht
'nou is het afgelopen' kwam bij de deur
de cruciale vraag. Wibo van der Linden
was razend enthousiast, maar Van der
Zee niet. Die wees De Bok af vanwege
zijn lange haar. Ik heb altijd nog de hoop
dat ik 'm eens voor tv kan inzetten. Hij is
goed, die De Bok. Hard voor zichzelf,
hard voor anderen. Ik heb 'm vier jaar bij
Het Parool meegemaakt, twaalf jaar bij
Elsevier, en ik zegje: Storms gaat met De
Bok zwaar weer tegemoet".
Ouderwets
Maar Storms en De Bok zijn het voorlo
pig hartgrondig eens over eikaars aan
pak: kwaliteit, en nogmaals: anti-autori
tair. Zo ook is hun werkstructuur.
Storms heeft de positie van de ouderwet
se uitgever: zowel lid van de directie als
van de hoofdredactie. Zijn hoofdredac
tionele bevoegdheden gaan echter onder
in een achtkoppig seniorenconvent van
redacteuren. Aan dat instituut - en niet
aan de directie - is De Bok verantwoor
ding schuldig. Kortom: anti-autoritair.
"Want het zou toch wel erg verkeerd
zijn", zeggen uitgever en hoofdredacteur
„om met onze instelling binnen de eigen
organisatie een enge gezagsverhouding
op te zetten".
Storms: "Ik heb alleen redactionele in
vloed als lid van het seniorenconvent.
Voor de rest: Ik zorg gewoon dat die tent
draait. Dat er genoeg paperclips zijn".
