'De Leidse vuilverbranding had nog jaren meegekund'
Psychische problemen
proberen te voorkomen
te
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1990
REGIO
PAGINA 17
Bedrijfsleider Kranenburg houdt het op de politiek' als oorzaak van de sluiting
Van onze redacteur
Caroline van Overbeeke
LEIDEN-DeLeidse
vuilverbranding is aan de
laatste uren van haar bestaan
bezig en dat is goed merkbaar.
Het is een chaos op het
terrein. Her en der liggen
hopen vuil, vaten,
wasmachines en
bouwmaterialen. Terwijl de
verbrandingsovens nog
roken, wordt tegelijkertijd de
laatste hand gelegd aan het
nieuwe overslagstation dat
maandag in bedrijf wordt
genomen. Bedrijfsleider J.
Kranenburg blijft rustig in de
chaos. De man die 25 jaar lang
betrokken was bij de
vuilverbranding, heeft er naar
eigen zeggen mee leren leven
dat het vuur in de ovens
maandag voorgoed wordt
gedoofd. Toch had het
volgens hem ook anders
gekund. Een terugblik.
Kranenburg (61) heeft zo'n beetje de
hele geschiedenis van de
vuilverbranding van nabij
meegemaakt. Hij was betrokken bij
de bouw van de installatie in 1965
en ziet hoe maandag, 25 jaar later,
het vuur in de ovens voorgoed
wordt gedoofd. "Van de eerste
steen en de eerste spade in de grond
heb ik met mijn neus bovenop deze
vuilverbranding gestaan. Tot het
einde toe blijf ik erbij. Je leert van
dingen afscheid nemen maar de
manier waarop het allemaal is
gegaan vind ik jammer".
De installatie moet dicht omdat de
milieunormen fors worden
overschreden en aanpassingen veel
te kostbaar zijn. Bij een
dioxinemeting in maart bleek dat
de verbrander 100 keer meer
dioxines uitstoot dan volgens de
laatste richtlijn is toegestaan. Ook
de uitstoot van zoutzuur en stof was
te hoog. Dat was voor de gemeente
Leiden en de Gemeenschappelijke
vuilverwerking Leiden (Gevulei) en
de provincie reden om snel een
einde te maken aan het bestaan van
de sterk verouderde
verbrandingsinstallatie.
Geen noodzaak
Voor Kranenburg staat de
noodzaak van sluiting echter nog
niet als een paal boveh water.
Hoewel hij niet graag wil worden
herinnerd aan de'Afgelopen voor
hem zeer roerige maanden, wil hij
dat wel even kwijt. "Het was een
politieke keus, dat staat voor mij
vast", zegt hij enigszins verbitterd.
"Hoewel ik het niet leuk vind,
moeten de 25 personeelsleden en ik
me erbij neerleggen. Toch heb ik
nog steeds een hard hoofd in die ene
meting van TNO die de aanleiding
was voor het hals over op de kop
sluiten van de tent hier. Door een
nieuwe meetmethode bleek
plotseling dat de schadelijke
uitstoot vele malen hoger was dan
bij een vorige meting kort daarvoor.
Hoe kan dat nou? Ik vind dat heel
vreemd en volgens mij moetje in
zo'n geval een tweede meting doen
om te kijken of die hoge uitstoot
geen toeval is. En dat is niet
gebeurd", zegt hij verontwaardigd.
Kranenburg heeft zich ook
geërgerd aan de buurtbewoners die
zich massaal op hem stortten nadat
de hoge dioxine-meting bekend
werd. Sluiting van de installatie
hing al eerder in de lucht omdat ze
niet voldeed aan de eisen, maar
niemand had verwacht dat het zo
snel zou gaan. Door het nieuwe
meetresultaat haalden de bewoners
in feite na jaren hun gelijk. "Ik heb
het ervaren als schoppen achteraf',
zegt Kranenburg geïrriteerd.
"Iedereen viel plotseling over ons
heen. Die omwonenden klagen al
jaren, terwijl ze in feite weinig last
van ons kunnen hebben. De wind
staat hier bijna altijd zuid-west. Ik
woon zelf in de Merenwijk en dus
ook onder de rook van de
vuilverbranding. Ik heb nergens
last van. Bovendien heb ik die
mensen zo vaak uitgenodigd om
hier eens een kijkje te komen
nemen, maar ik heb nog nooit
iemand gezien".
Levensduur
Kranenburg heeft werktuigbouw
en elektrotechniek gestudeerd en
was betrokken bij de bouw van
verschillende
verbrandingsinstallaties in het
buitenland. Hoewel de sluiting van
'zijn' verbrandingsovens hem aan
het hart gaat, doet hij er luchtig
over. "Of het me pijn doet? Alles
heeft nu eenmaal een bepaalde
levensduur, zowel mensen als
voorwerpen. Op een gegeven
moment komt voor alles een einde
en dus ook voor een installatie",
zegt hij laconiek. Toch mag volgens
hem de ouderdom van de
vuilverbranding niet
doorslaggevend zijn voor sluiting.
"De installatie in Rotterdam is nog
«ouder en draait nog volop. Deze hier
had toch best nog wel een paar
jaartjes meegekund. Dioxine-
uitstoot komt overal voor. Als je dat
echt goed wil aanpakken, moetje
ook grote bedrijven sluiten en niet
alleen de vuilverbranding".
De bedrijfsleider vindt het nog
steeds onbegrijpelijk dat er nooit
iets is gedaan met de energie die
vrijkomt bij het
verbrandingsproces. Dat had
volgens hem de kosten van de
vuilverbranding aanmerkelijk
kunnen drukken. "Het grote
probleem is altijd geweest dat men
de warmte nooit heeft willen
benutten. Ik heb hier kant en klare
plannen liggen voor
warmtelevering aan ziekenhuizen
of woningen. Complete tekeningen
van ketels en turbines heb ik in de
kast voor dat doel. Maar de Gevulei
wilde het geld niet investeren. Men
wilde het monopolie van het GEB
niet aantasten. En dat terwijl van
bijna alle verbrandingsinstallaties
in ons land de vrijgekomen energie
wordt gebruikt. Hier in Leiden is
het geld met handelvol tegelijk
weggegooid door dat niet te doen."
Scholen krijgen informatie en in
schrijfformulieren zodat ze zich
voor de projecten kunnen aanmel
den. Op 11 oktober is er in Alphen
aan den Rijn een speciale studiedag
over leerlingbegeleiding. In Leiden
zijn er al cursussen gestart. Voor Al
phen en Katwijk zijn de cursussen
in voorbereiding.
Projecten met als thema kinder
mishandeling zijn g richt op leer
krachten uit het basisonderwijs. Ze
krijgen lesmateriaal aangeboden en
kunnen voorlichtingsbijeenkom
sten en cursussen bezoeken. In een
later stadium wil de Riagg ook aan
dacht besteden aan opvoedingspro
blemen bij gezinnen in achter
standssituaties. Een project rond
het thema kinderen van ouders met
psychische problemen is nog in
voorbereiding.
LEIDEN - Het aantal tegenstan
ders van kernenergie is in Neder
land het afgelopen jaar toegeno
men van 55 tot 67 procent. Dat
blijkt uit onderzoek van de uni
versiteit van Leiden. De resulta
ten staan gepubliceerd in het
jongste nummer van het tijd
schrift Nieuwe Bèta.
Volgens de onderzoekers zijn
een groter milieubewustzijn en
gebrek aan vertrouwen in de
overheid de belangrijkste rede
nen voor het grotere aantal tegen
standers van kernenergie. Sinds
het on; ;eluk in de Sovjetrussische
centrale van Tsjernobyl, in april
1986, wordt jaarlijks de houding
van de Nederlandse bevolking
gepeild.
Tot 1988 was de weerstand te
gen kernenergie vrij stabiel. De
Overslagstation
En nu moet hij de zaak afbouwen,
opruimen en meewerken aan de
voorbereidingen voor het nieuwe
overslagstation, volgens hem 'een
kind met een waterhoofd'. In de
nieuw gebouwde loods wordt de
inhoud van de vuilniswagen straks
overgeslagen in containers die door
vrachtwagens worden vervoerd
naar het terrein van Van Gend
Loos aan de Haagweg waar de
Spoorwegen de zaak op de trein zet
en ermee naar de VAM in Wijster
rijdt. "Ik vind dat allemaal erg
omslachtig", zegt Kranenburg.
Het huisvuil moet volgens de
Leidenaar ook in de toekomst
worden verbrand in een
vuilverbrandingsoven. Hij gelooft
niet in gescheiden inzameling van
het afval. "De eerste Drentse
heuvelrug is gevormd door de
ijstijd, maar de tweede door de
VAM met zijn bergen gescheiden
afval. Bovendien zijn al die
containers in huis erg onpraktisch
met die hoogbouw hier".
De oplossing voor de dioxine-
uitstoot van de vuilverbranding ligt
volgens Kranenburg in het weren
van plastics en blik bij het
verpakken van levensmiddelen.
"We moeten terug naar de
ouderwetse melkfles. Glas kan
makkelijk worden omgesmolten.
Slagers die pvc-schaaltjes blijven
gebruiken voor vleeswaren moet je
doodschoppen". Qp batterijen moet
volgens de Leidenaar 25 gulden
statiegeld worden geheven.
De bedrijfsleider weet al dat het zijn
laatste maanden zijn op het terrein
aan de Gabrièl Metzustraat. Hij
kiest ervoor om weg te gaan als alles
goed loopt met de overslag. Zijn
plaatsvervanger zal zijn werk
overnemen. "Voor twee mensen is
hier gewoon geen plaats meer. Er is
te weinig te doen als we het vuil
straks alleen nog maar in containers
moeten doen. Ik hou niet van
duimen draaien, dan stort ik als een
pudding in elkaar. Ik vind wel een
ander baantje tot ik met pensioen
ga".
Personeel
Kranenburg maakt zich wel zorgen
om zijn personeel. "De sluiting van
de ovens treft vooral de mensen die
hier werken. De meesten, veertien,
kunnen blijven maar krijgen een
heel andere functie. Dat vinden ze
helemaal niet prettig. Een heel
stookproces begeleiden of op een
kraan zitten als een veredelde
chauffeur, dat is wel even wat
anders. De overige werknemers
krijgen een andere baan
aangeboden of gaan met vut. Voor
de jonge mensen hier is het een
hard gelag, die zien hun hele
carrière kapot gaan".
Het heeft nog heel wat voeten in de
aarde om het overslagstation op tijd
Bij ouderen blijken veel problemen
te maken te hebben met dementie,
depressies, eenzaamheid en medi
cijngebruik. Tuinenburg: "Vooral
dementie is in deze regio een heel
groot probleem. Dat komt omdat
we hier te maken hebben met een
enorm beddentekort. De provincie
Zuid-Holland heeft ons subsidie ge
geven voor een regionaal samen
werkingsproject. Samenwerking
met basisgezondheidsdiensten,
kruisverenigingen, gezinsverzor
ging, verpleeg- en verzorgingshui
zen en het ouderenwerk moet lei
den tot een netwerk zodat we dit
probleem goed kunnen aanpakken.
Cursussen zijn in de maak voor het
begeleiden van mensen die direct
met dementerende ouderen te ma
ken hebben, zoals hulpverleners,
vrijwilligers en familie".
stijging van 1989 noemen de on
derzoekers fors. Kernenergie
wordt door velen als milieu-ge
vaarlijk beschouwd. Voorstan
ders van deze energiebron wijzen
er juist op dat bij de opwekking
van elektriciteit door kernenergie
geen kooldioxyde, de belangrijk
ste veroorzaker van het broeikas
effect, vrijkomt.
Half september spreekt de
Tweede Kamer met minister An-
dnessen van economische zaken
over de veiligheid van kernreac
toren. Nieuwe Beta noemt het de
partement al jaren een warm
voorstander van uitbreiding van
het aantal nucleaire centrales.
Daardoor zou een open discussie
over voor- en nadelen van kern
energie worden geblokkeerd.
klaar te laten zijn. De ongeveer 35
containers uit Hongarije komen
waarschijnlijk pas woensdag aan.
Ook het windscherm om de
buurtbewoners af te schermen
tegen stofdeeltjes staat er nog niet.
Kranenburg maakt zich geen
zorgen. "Ik vergelijk het met een
huis vlak na de verhuizing: de
stoelen staan er al, maar de
schilderijtjes moeten nog worden
opgehangen. Het is nog niet klaar
maar je kunt er wel al leven".
Kranenburg benadrukt dat hij een
plezierige tijd heeft gehad bij de
vuilverbranding. De levenshouding
en humor van de mensen die hier
werken heeft me ook altijd
getroffen. Je bent hier immers aan
het eind van de levenslijn van alle
goederen. Daardoor ga je de
betrekkelijkheid van alles inzien. Je
bekijkt het leven meer van de
andere kant".
De installatie wordt gesloten, de
bedrijfsleider vertrekt. Kranenburg
laat geen traan bij de sluiting van
zijn bedrijf maar wordt wel
geëmotioneerd als hij vertelt over
het plotselinge overlijden van een
van zijn collega's. "Dat heeft me
veel dieper getroffen dan die hele
sluiting. Al brandt die installatie
helemaal tot de bodem af, het zijn
maar spullen".
Conflict met taxi's
Schiphol laait op
HAARLEMMERMEER (GPD) -
Het conflict rond het taxi-vervoer
op Schiphol dreigt uit de hand te
lopen. De provincie heeft Amster
damse taxichauffeurs gisteren la
ten weten het hen vanaf 1 septem
ber verboden zal worden om
klanten van Schiphol naar de
hoofdstad te vervoeren. De Am
sterdamse chauffeurs hebben in
middels te kennen gegeven zich
niets van dit verbod aan te trek
ken. En de ondernemingen uit de
regio Haarlemmermeer zeggen
vanaf maandag het taxivervoer
vanaf Schiphol te gaan verzorgen.
Het provinciebestuur heeft de
afgelopen dagen koortsachtig
overleg gehad met het ministerie
van verkeer en waterstaat over de
mogelijkheid om door middel van
een ontheffing de Amsterdamse
chauffeurs toch toe te staan op
Schiphol actief te blijven. Omdat
de wet zo'n ontheffing niet toe
staat, heeft de provincie de Am
sterdammers laten weten dat de
zaak is afgedaan.
De grote vraag zal zijn of de po
litie gaat optreden tegen de chauf
feurs die vanaf morgen de wet
overtreden. De wet op het perso
nenvervoer zegt namelijk dat een
taxichauffeur uit zijn eigen ver
voergebied geen klanten mag op
pikken in een ander vervoersge
bied. Na een overgangsperiode
gaat de wet ook voor Schiphol
gelden en mag het vervoer vanaf
Schiphol niet meer door Amster
damse taxi's geschieden, maar
louter door taxi's uit de regio
Haarlemmermeer.
Verkeerswethouder Jaap
Kroon van Haarlemmermeer gaat
er vanuit dat de politie optreedt.
"Het zou toch van de gekke zijn
als zij met de handen over elkaar
toekijkt hoe op grote schaal de
wet wordt overtreden".
(Duö ïlirtttos
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Te Mekka zijn de doctoren zeer
geheim met het aantal sterfge
vallen, dat dagelijks voorkomt.
Zij beweren dat dit 150 be
draagt, maar men zegt dat er
dagen waren, waarop meer dan
500 personen aan de ziekte stier
ven. Zelfs wordt er van 800 per
dag gesproken, wat echter over
dreven is. Thans zijn 175,000 pel
grims buiten Djeddah gekam
peerd: van de kameelen die er
aankwamen, waren 5000 zonder
berijder, wat hetzelfde zeggen
wil, dat even zooveel personen
aan de cholera stierven. Er is
geen stad, waar de cholera meer
te vreezen is: behalve dat zij ge
heel afgezonderd ligt, heerscht er
gebrek aan levensmiddelen en
medicijnen, terwijl van desin
fectie geen sprake is. Door den
Sultan werd het volgende ka
rakteristieke telegram naar
Djeddah gezonden: ..Stel alles in
het werk om de ziekte te bestrij
den, maar als het Gods wil is,
dat onze gezegende stad Djed
dah wordt verwoest door de
ziekte, laat die dan haar gang
maar gaan."
Vijfentwintig jaar geleden:
- In Londen is een nieuwe „vak
bond opgericht: van 600 herto
gen, markiezen en graven, die
kastelen en landhuizen bezitten.
De openingsbijeenkomst wordt
op 27 oktober gehouden. Doel
van deze merkwaardige vak
bond is het zoeken van nieuwe
manieren om bezoekers voor hun
bezienswaardigheden aan te
trekken. De bezittingen worden
thans per jaar door naar schat
ting zes miljoen toeristen be
zocht.
- De Beatles hebben gisteren hun
Amerikaanse toemee in San
Fransico besloten met een optre
den in een afgestampt vol Cow
Palace. Dit laatste optreden le
verde het langharige kwartel
ruim 1.700 dollar op voor elk van
de 35 minuten, die zij op het po
dium stonden.
Volgens adjunct-directeur M. Tui
nenburg van de Riagg is de ernst
van de problematiek en het ontbre
ken van preventie een belangijke
aanleiding voor het opzetten van de
nieuwe projecten. "Voor preventie
ve activiteiten hebben we drie spe
ciale functionarissen aangesteld.
Om een goede start te kunnen ma
ken met de preventie, hebben we
vervolgens een uitgebreid onder
zoek gedaan naar veel voorkomen
de problemen bij met name de
jeugd en ouderen, de wensen, de be
hoeften en de mogelijkheden voor
preventie. Daartoe zijn in de regio
hulpverleners ondervraagd, is een
literatuuronderzoek gedaan en zijn
risicogroepen opgespoord".
Uit het onderzoek bleek dat pre
ventie hard nodig is, met name voor
de jeugd omdat de problemen bij
deze groep ernstig toenemen. Voor
al sociale en gezinsfactoren zijn hier
debet aan. Tuinenburg: "Gedrags
problemen en ongunstige gezinssi
tuaties nemen toe. Denk aan echt
scheiding en de vorming van stief
gezinnen. Dat maakt het er voor
kinderen niet makkelijker op".
Daarnaast is uit het onderzoek naar
voren gekomen dat seksuele kin
dermishandeling een veel voorko
mend probleem is. Een derde risico
groep bestaat uit kinderen van ou
ders met psychiatrische problemen.
Om ernstige psychische en psy-
cho-sociale problemen bij de jeugd
te voorkomen gaan daarom nog dit
jaar verschillende projecten van
start. In de hele regio worden cur-
susssen opgezet voor docenten in
het voortgezet onderwijs. Het doel
van die cursussen is ondersteuning
bij de begeleiding van leerlingen
met psychosociale problemen. Tui
nenburg: "We vertellen docenten
hoe ze alert kunnen zijn op pro
bleemkinderen, waar ze op moeten
letten. Want zij zijn meestal de eer-
.sten die iets in de gaten hebben.
Een belangrijk signaal is immers
het achteruitgaan van leerpresta
ties".
Onderzoek Leidse universiteit:
meer tegenstanders kernenergie
Riagg begint speciale projecten voor jeugd en ouderen
REGIO - De regionale instelling voor ambulante geestelijke gezondheidszorg, Riagg Zuid-Holland
Noord, gaat meer aandacht besteden aan preventieve activiteiten, met name voor de jeugd en oude
ren. Na uitgebreid onderzoek is gebleken dat preventie hard nodig is om ernstige psychische en psy-
cho-sociale problemen bij jeugd en ouderen te voorkómen. Daartoe heeft de Riagg een groot aantal
projecten ontwikkeld die dit najaar van start gaan in Leiden, Katwijk, Alphen aan den Rijn en regio
gemeenten.
LOTA blijft tot
apartheid is
LEIDEN/WADDINXVEEN - De
Vereniging Lagere Overheden te
gen Apartheid (LOTA) denkt er
nog niet aan om zichzelf op te hef
fen. Het algemeen bestuur van de
vereniging, die bestaat uit enkele
provincies en tientallen gemeen
ten, waaronder Leiden en Wad-
dinxveen, heeft gisteren in
Utrecht besloten om zich pas in
juni volgend jaar nader te bera
den over het voortbestaan van de
organisatie.
Enkele weken geleden nog zei
LOTA-voorzitter A. Brinkman,
wethouder van Zaanstad, te ver
wachten dat bodem onder de be
staansreden van de vereniging
binnen enkele maanden zou zijn
weggevallen. Hij was toen zeer
optimistisch gestemd over de be
sprekingen tussen het ANC en de
Zuidafrikaanse regering ter voor
bereiding van onderhandelingen
over de afschaffing van de apart
heid en de toekomstige structuur
van Zuid-Afrika.
Gisteren kwam LOTA evenwel
tot de conclusie dat het voorlopig
nog niet is gedaan met de apart
heid. Hoewel men verheugd is
over de vorderingen in de bespre
kingen, verwacht het algemeen
bestuur moeizame onderhande
lingen. De organisatie ziet maar
één criterium voor opheffing van
zichzelf: "De afschaffing van de
apartheid in Zuid-Afrika" moet
een onomkeerbaar proces zijn".
Overigens zijn de LOTA-leden
en het bestuur het er wel over
eens dat de aandacht van de ver
eniging moet worden gericht op
de ondersteuning van lokale de
mocratische structuren in Zuid-
Afrika. LOTA wil ondersteuning
gaan geven aan Civic Associa
tions, burgercomites in zwarte
woonoorden die de op apartheid
gebaseerde bestuursvormen ver
werpen.
Tot voor kort voerden een twin
tigtal gemeenten ook een voor
keursbeleid. Zij deden bij voor
keur zaken met bedrijven en in
stellingen die geen contacten
hebben met Zuid-Afrika. On
danks het dreigement van minis
ter Dales van binnenlandse zaken
om op het voorkeursbeleid geba
seerde besluiten voor te dragen
voor vernietiging, zetten in ieder
geval negen gemeenten die be
leidslijn voort.
AALSMEER In de Aalsmeerse veilinghallen werd gisteren nog
druk gewerkt aan de omvangrijke klus ter voorbereiding van het
jaarlijks bloemencorso, dat vandaag door Amsterdam trekt. Voor
het opsieren van deze olifant is zo'n achttien vierkante meter dahli
a's, ofwel circa 10.000 exemplaren nodig. (foto anpi
Banenpools kunnen van start
LEIDEN/ALPHEN - Met ingang
van zaterdag 1 september kunnen
gemeenten en de regionale bestu
ren voor de arbeidsvoorziening ba
nenpools voor langdurig werklozen
oprichten. De banenpools zijn be
stemd voor mensen die tenminste
driejaar werkloos zijn en van wie in
een heroriénteringsgesprek is vast
gesteld dat zij geen uitzicht hebben
op een gewone baan.
Tot 1 januari 1991, wanneer de re
gionale besturen van de arbeids
voorziening officieel aan de slag
gaan, nemen de directeuren van de
arbeidsbureaus de rol van die be
sturen over.
BLOEMENCORSO AALSMEER
m a*-?*
m
