OPRUIMING
'Zes miljard is peanuts voor Japan'
5Flaporen kunnen een medisch probleem zijn
I REPORTAGE i
Stichting vecht voor schadevergoeding oorlogslachtoffers
Hervormden willen
in Roemenië
uit hun isolement
WOENSDAG 15 AUGUSTUS 1990
Arts kritiseert schrappen vergoeding esthetische chirurgie
DEN HAAG - "Ik vind het prima
dat een oudere dame die haar rim
peltjes wil laten verwijderen, de
operatie zelf betaalt. Het gaat hier
om ij delheid, daar hoeft het zieken
fonds - de gemeenschap dus - niet
voor op te draaien. Maar ik vind het
onterecht als een schooljochie die
dagelijks gepest wordt omdat hij
flaporen heeft, de chirurgische in
greep zelf moet bekostigen. Die jon
gen kampt duidelijk met een psy
chisch probleem".
Met dit voorbeeld schetst plas
tisch chirurg J. Efting Dijkstra van
het Westeinde Ziekenhuis in Den
Haag dat esthetische chirurgie niet
slechts een ingreep is om het uiter
lijk te verfraaien. Het verwijderen
van flaporen valt in principe onder
esthetische chirurgie. Toch is hier
duidelijk sprake van een medische
noodzaak.
Als bestuurslid van het Gezel
schap voor esthetische chirurgie
protesteert Efting Dijkstra tegen
het plan van de Vereniging van Ne
derlandse Zorgverzekeraars (VNZ)
(een samenwerkingsverband van
ziekenfondsen en enkele particulie
re verzekeraars) om de vergoeding
van esthetische chirurgie uit het zie
kenfondspakket te schrappen.
Nu worden alle ingrepen voor 50
procent vergoed. De maximale ei
gen bijdrage is 3800 gulden. Plas
tisch chirurgische handelingen
waarbij het gaat om medische rede
nen, bij voorbeeld het wegwerken
van een hazelip of brandwond, ver
dwijnen niet uit het ziekenfonds
pakket.
Efting Dijkstra vindt dat estheti
sche ingrepen ook medisch noodza
kelijk kunnen zijn en daarom moe
ten worden vergoed. Hier is vaak
sprake van een psychisch pro
bleem.
Borsten te groot
"Neem nu een 18-jarig meisje die
helemaal in de war raakt omdat
haar borsten te groot zijn. Haar hele
leven wordt hierdoor beheerst. Op
school verzint ze smoesjes om niet
naar gymles te gaan. In het week
einde doet ze niet aan sport, omdat
haar borsten dan te veel opvallen.
Contact maken met jongens durft
ze al helemaal niet".
"Volgens de huidige regeling kan
zo'n meisje gratis worden geholpen,
omdat er sprake is van een psy
chisch probleem. Als het plan van
de VNZ doorgaat, moet zij de opera
tie zelf betalen, omdat alle estheti
sche behandelingen worden ge
schrapt. Verzekeringsmaatschap
pijen en ziekenfondsen willen in
grepen alleen vergoeden als het li
chaam niet meer functioneert. De
psyche schijnt niet belangrijk te
zijn".
Efting Dijkstra begrijpt dat parti
culiere verzekeraars en ziekenfond
sen toezicht willen houden op de
plastische chirurgie. Het aantal aan
vragen voor deze ingrepen is de af
gelopen tien jaar sterk gegroeid.
Mede door hun eigen, onhandig in
gevoerde bureaucratische maatre
gel, vertelt Efting. In 1980 heeft de
Vereniging voor Nederlandse Zie
kenfondsen (VNZ) - zonder overleg
met de beroepsgroep - de vergoe
ding van vijftig procent ingevoerd.
Voor die tijd moest een patiënt alle
onkosten zelf betalen.
Wachtlijsten
Toen de medische ingreep om jezelf
te verfraaien betaalbaar bleek, nam
het aantal verzoeken voor een ope
ratie toe. "Mensen zijn niet meer be
reid hun gebreken te accepteren",
vertelt de plastisch chirurg. "Ze wil
len gebruik maken van de medische
techniek".
De wachtlijsten voor behandelin
gen waren enorm. Twee jaar wach
ten voor een operatie was tien jaar
terug normaal. De plastisch chirur
gie is een jong vak. Nederland telt
nu ongeveer 100 plastisch chirur
gen, tien jaren geleden waren er
krap aan vijftig.
Door de enorme toename van
niet-medische handelingen kwam
de VNZ in financiële moeilijkhe
den. Met de nieuwe maatregel moet
de cliënt deze operatie zelf betalen.
"Prima", vindt Efting-Dijkstra.
"Het is natuurlijk te gek dat het cor
rigeren van overtollige huid op de
bovenarmen door het ziekenfonds
wordt vergoed".
Efting Dijkstra vindt het onte
recht dat hiermee de vergoeding
voor alle esthetische ingrepen ver
dwijnt. Vooral mensen die weinig
verdienen, worden de dupe van de
bezuiningingsmaatregel. Een klini
sche behandeling als het verkleinen
van borsten kost al gauw vier- tot
zesduizend gulden. Voor het corri
geren van flaporen betaal je min
stens 1500 gulden.
Zijn patiënten lijden vaak aan een
groot minderwaardigheidscom
plex. Die hebben steun van de plas
tisch chirurg nodig. "Kijk, een tele
visiester die door zijn of haar molli
ge figuur een persoonlijkheid is ge
worden, komt hier niet. Hier komen
mensen die zich schamen voor hun
uiterlijk".
Onbegrip
Bij familieleden stuiten ze vaak op
onbegrip als ze voorstellen een plas
tisch chirurgische operatie te on
dergaan. De omgeving denkt vaak
dat het slechts draait om ijdelheid.
Het familielid zou alleen maar
mooier willen worden om meer op
te vallen.
Het tegendeel blijkt waar te zijn,
ervaart Efting Dijkstra. "Ze willen
geopereerd worden om niet meer
op te vallen. Met hun onvolmaakt
heid hebben ze voortdurend het ge
voel dat iedereen naar hen kijkt. Ze
doen niets anders dan hun 'afwij
king' zoveel mogelijk verstoppen.
Iemand die zelf vindt dat zijn neus
te groot is, kijkt je recht in de ogen
aan. Dan valt het profiel van zijn
neus weg, want juist daaraan kan je
zien dat-ie te groot is".
Volgens de plastisch chirurg is
hier absoluut geen sprake van een
luxe probleem. De tijd dat een mens
slechts een lopend lichaam is, is
voorbij. "We hebben ook een geest
die goed moet functioneren. Er be
staan tegenwoordig toch ook psy
chiatrische inrichtingen? Waarom
mogen we een vrouw met te grote
borsten die de deur niet meer uit
durft en dus psychische problemen
heeft, niet meer helpen?"
Efting Dijkstra pleit voor een be
tere samenwerking tussen de me-
disch-adviseur van het ziekenfonds
en de chirurg. In een overleg moet
duidelijk worden of een patiënt op
grond van psychische en sociale
gronden mag worden geopereerd.
Die samenwerking bestaat al, maar
levert problemen op. Als beide par
tijen er niet uitkomen wordt de 'pa
tiënt naar de landelijke beoorde
lingscommissie in Zeist gestuurd.
De commissie bestaat uit twee erva
ren plastisch chirurgen en twee ver
zekeraars.
Inspraak
Efting keurt dit systeem af. "Een
vrouw komt daar, doet haar blouse
open en een chirurg kijkt een paar
tellen naar haar boezem. Zij beoor
delen de anatomie. Een gesprek
over eventuele psychische proble
men wordt hier niet gevoerd". Vol
gens hem is het onmogelijk een lijst
op te stellen welke afwijkingen wel
en niet voor vergoeding in aanmer
king komen; daarom moet de in
spraak van de patiënt blijven gel
den. "Psychische problemen kun je
voor even met je verstand onder
drukken. Maar verdwijnen zullen ze
nooit".
Bij het Indisch monument in Den
Haag zijn vandaag de ruim 26.000
Nederlanders herdacht die in de
Tweede Wereldoorlog de dood
vonden tijdens de Japanse bezet
ting van Zuidoost-Azië. Voor die
genen die het overleefden, zo'n
115.000, echter blijft de tijd dat zij
tussen 1942 en 1945 in interne
ringskampen hebben gezeten, nog
steeds een stempel op hun leven
drukken. Ook C. Stolk, oprichter
en coördinator van de Stichting
Japanse Ereschulden, zat vast in
Burma. Hij voert nog steeds een
strijd met de Japanners. Stolk wil
het voor elkaar krijgen dat de re
gering in het land van de Rijzende
Zon nu eindelijk eens schuld be
kent en overgaat tot het schade
loos stellen van burgers en krijgs
gevangenen die jarenlange ontbe
ringen hebben doorgemaakt, en
van mensen waarvan familiele
den op gruwelijke wijze om het
leven zijn gekomen. "Samen met
organisaties uit andere landen
vragen wij een bedrag van zo'n zes
miljard dollar als schadevergoe
ding. Dat is toch 'peanuts' voor een
rijk land als Japan", meent de
strijdvaardige Stolk.
1988; de Canadese en Amerikaanse
regering betalen een bedrag van
20.000 dollar aan iedere burger van
Japanse afkomst die na de aanval
door Japan op Pearl Harbour in
1941 in een fcamp werd onderge
bracht. Het bedrag is bedoeld als
'schadevergoeding voor het gele
den ongemak'.
De latere oprichter van de Stich
ting Japanse Ereschulden, C. Stolk,
las hierover in een Amerikaanse
krant. Al lezende besloot hij, terug
in Nederland, aan de slag te gaan
om eindelijk eens een vergoeding
van de Japanse regering te krijgen
voor het door Nederlanders geleden
'ongemak' in de Japanse kampen
van Zuidoost-Azië.
Op 4 april van dit jaar was het dan
zover. Met de handtekening van een
notaris werd de Stichting Japanse
Ereschulden- (SJE) officieel opge
richt met als doel het verkrijgen van
een schadevergoeding van de Ja
panse regering voor de 140.000 Ne
derlanders die tijdens de Tweede
Wereldoorlog door Japan gevangen
genomen werden. "Wat wij willen is
een bedrag gelijk aan dat wat Ame
rika en Canada aan de 120.000 Ja
panners in hun land hebben be
taald: 20.000 dollar per persoon.
Stolk: "Het probleem met Japan
Geen cent meer, maar ook niet min
der", aldus de oprichter. De stich
ting heeft op het ogenblik bijna vijf
tigduizend claims binnen. "En ik
verwacht dat dit aantal nog stijgt tot
tachtigduizend".
Te arm
Voordat het echter zover is dat de
mensen het geld op hun rekening
bijgeschreven krijgen, is er nog een
lange weg met veel drempels te
gaan. De grootste hindernis is het
op 28 april 1952 in San Fransisco on
dertekende vredesverdrag met Ja
pan. Hierin staat onder punt 14 dat
de geallieerde mogendheden af
stand doen van alle eisen tot scha
devergoeding. Zij deden dat omdat
Japan destijds te arm was om de
schade te vergoeden.
"Zonder enig overleg met de dui
zenden slachtoffers is dit verdrag
opgesteld. En het ergste is nog dat
niemand op het idee is gekomen om
een voorbehoud te maken voor de
toekomst, voor als de omstandighe
den zich zo zouden wijzigen dat de
kwestie alsnog geregeld zou kun
nen worden. En zie, Japan is een
van de rijkste landen ter wereld ge
worden, maar niemand kan nog een
claim indienen omdat het verdrag
dit uitsluit. De Japanners beroepen
zich daar nog steeds op".
De stichting probeert dan ook om
de regering in Tokio bewust te ma
ken van de door Japan begane mis
daden. Volgens Stolk kan dit door
een objectief onderzoek naar de rol
van de militaire machthebbers tij
dens de Tweede Wereldoorlog. "Het
probleem met dat land is dat ze de
oorlog ontkennen. Volgens hen was
het een vergissing en waren de
Amerikaanse atoombommen op Hi
roshima en Nagasaki een 'barbaars
optreden'. Er is daar een nieuw ge
schiedenisboek op de markt geko
men van 700 bladzijden. Vijf pagi
na's gaan over de Tweede Wereld
oorlog. Eén over Pearl Harbour en
vier over de atoombommen. Onze
26 duizend doden tellen niet".
"Nog een voorbeeld van hoe
graag men het verleden wil
wegdrukken, heeft te maken met de
brug over de Kwai-rivier in Thai
land. Ze willen deze door krijgsge
vangenen onder erbarmelijke om
standigheden gebouwde brug af
breken om hiervoor een nieuwe in
de plaats te zetten", aldus Stolk.
De SJE heeft op 5 juli een verzoek
om schadeloosstelling ingediend
bij de Japanse ambassade in Neder
land. Op 7 augustus kreeg de stich
ting echter te horen dat het land
zich niet verplicht voelt om aan dit
verzoek te voldoen. Na dit afwij
zend antwoord was de SJE gerech
tigd om de zaak aanhangig te ma
ken bij de Verenigde Naties. Op 25
augustus zullen daar de grieven in
gediend worden.
Een algemeen onderzoek van de
VN in Genève, uitgevoerd door de
Nederlandse mensenrechtendes
kundige T. van Boven, naar de mo
gelijkheid op vergoeding voor
slachtoffers van grove mensenrech
tenschendingen, zal door de SJE
met beide handen worden aange
grepen om Japan hierop aan te spre
ken. "Wij gaan dan ook naar Genève
om Japan veroordeeld te krijgen
voor hun oorlogsmisdaden. Als dit
gebeurt, kunnen we onze claims in
dienen".
Stolk vervolgt: "Maar ik denk dat
Japan het niet zover wil laten ko
men en al eerder tot een dialoog be
reid is. Wat wij vragen is een bedrag
van zes miljard gulden voor alle
slachtoffers. Samen dus mét de
claims die er komen vanuit Enge
land, Canada, Australië, Nieuw-
Zeeland en Amerika. Dit bedrag is
nu toch 'peanuts' voor het rijke Ja
pan. Het heèft de oorlog verloren
maar is die nu economisch alsnog
aan het winnen".
Een vergelijking met Duitsland
kan, in deze situatie, niet uitblijven.
Want, zo zegt Stolk, "je kunt zeggen
van de Duitsers wat je wilt, maar ze
bekennen tenminste schuld en be
talen hier ook voor. Nog steeds. Nu
al heeft dit land voor 80 miljard
mark aan herstelbetalingen verricht
en tot 2030 is hier in totaal 120 mil
jard mark voor uitgetrokken. Dit
moet toch ook doordringen tot Ja
pan".
Wrok
Als het niet lukt om een collectieve
claim in te dienen dan gaat de SJE
proberen om van de werkgevers die
toendertijd gebruik hebben ge
maakt van de gevangenen, het ach
terstallige loon te krijgen. "Maar dit
is een laatste middel. Bovendien le
vert dit vrijwel niks op voor de bur
gers die vast gezeten hebben. Al
leen krijgsgevangenen zijn tewerk
gesteld. Maar er moet iets gebeuren.
Japan moet gewoon schuld beken
nen".
De wrok van Stolk tegen Japan is
groot. 'Tijdens de herdenking bij
het Indisch monument ga ik altijd
vyeer kijken wie allemaal met een
Japanse auto is gekomen. Ik snap
niet dat de mensen die de gruwelen
meegemaakt hebben, nog iets van
Japanse makelij kunnen kopen. Ik
in elk geval niet".
Alle Nederlanders die in een Ja
pans kamp hebben gezeten, kun
nen bij de stichting een claim indie
nen. Dit kost dertig gulden aan ad
ministratie- en registratiekosten.
Inmiddels hebben, zoals gezegd,
50.000 mensen gereageerd en be
taald. Wat doet Stolk met die 1,5
miljoen? "Die worden gebruikt
voor drukkosten, computers, reis
kosten, de advokaat, de notaris. Een
hele waslijst dus. Zo lang het geld
binnenkomt, kunnen we onze kos
ten dekken. Als iedereen echter be
taald heeft, moeten we verder zon
der inkomsten. Het geld dat over
blijft als de stichting er niet in slaagt
haar doel te bereiken, wordt aan eën
goed doel geschonken".
Hoeveel tijd de procedure in be
slag gaat nemen, weet Stolk niet.
Hij houdt het op zo'n twee tot twee
ënhalf jaar. "Ik ben nu zesenzeven
tig, maar ik hoop nog mee te maken
dat Japan eindelijk toegeeft".
De volgende morgen zag Bert er
uitgerust uit en hij maakte een bij
na jolige indruk.
"Vannacht was je laatste eenza
me paal, Max", zei hij, terwijl hij be
gerig de koffiegeur opsnoof. "Van
avond komt zè thuis".
"Volgende week", zei ik. "Suiker
en melk?"
"Alleen melk. Hoezo volgende
week?"
Ik vertelde van Lizzy's telefoontje.
Bert grinnikte. "Prima, jongen.
Dan kunnen wij nog een avondje
gaan stappen".
"Oh nee! Om de sodemieter niet!
Ben jij belazerd! We zijn nog volop
bezig de rotzooi van de vorige keer
op te ruimen!"
"Rustig, kerel, rustig". Bert
maakte met zijn vrije hand een sus
send gebaar. "Dat lossen we ook wel
weer op. En daarna..."
"Daarna niks", zei ik nors.
"Daarna ga jij naar huis en ik blijf
hier en we vergeten de hele boel. Ene
Karin de Leeuw heeft nooit bestaan.
Ze is nooit geboren, ze heeft nooit de
hoer gespeeld en ze is nooit overle
den met een mes in haar rug. En ze
ker niet in mijn aanwezigheid!"
EEN AVONDJE STAPPENI
Bert keek me een poosje zwijgend
aon. "Vluchtgedrag", zei hij ten
slotte, "gaat vaak vooraf aan een
kleine depressie".
Ik negeerde de opmerking en
schonk mijn derde kop koffie in. "Jij
nog?"
"Nee, dank je". Bert zette zijn lege
kopje in de gootsteen en vroeg: "Wat
vertelde die penningmeester?"
Ik gaf een kort verslag. Bert knik
te peinzend.
"Ik ken uit mijn tijd als penning
meester nog iemand in Den Haag",
zei hij. "Ene Wiegert. Leuke vent.
Kon je mee lachen. En soms kon je
wat bij hem versieren. Gek op lokker
eten..."
"Wil je hem bellen?"
"Nee", zei Bert. "We gaan er heen.
Bellen en schrijven heeft geen zin.
Het heeft de aandacht zeggen ze als
je belt over een brief die je geschre
ven hebt".
"Wat doen ze dan?"
"Geen reet. Wachten tot jouw brief
bovenop ligt. Als je op een ministerie
iets wilt bereiken moet je erheen".
"Moeten we geen afspraak ma
ken?"
"Nee. Als we over een uurtje weg
gaan zijn we er tegen twaalf uur.
Gaan we met hem lunchen. We ne
men zo'n fles oude cognac voor hem
Ik keek bedenkelijk. "Wou je hem
die direct al geven? Een beetje amb
tenaar kijkt wel uit voor dat soort
geintjes".
Bert grijnsde. "Hij krijgt die fles
pas als-ie braaf geweest is. Drink je
koffie op. We gaan met mijn auto".
"Doelsubsidies", zei Wiegert Ka
nis terwijl hij het laatste stukje
kalfstong op zijn vork schoof en er
een mespuntje Béarnaisesaus aan
toevoegde. "Wat een weerzinwek
kend onderwerp". Hij nam een slok
je Vosne-Romanée. "Verrukkelijk.."
"Koffie?" vroeg Bert. "Met een cog
nacje?"
"Een kleintje", zei Kanis. "Ik moet
nog lullen vanmiddag, liefst zonder
kegel. Wat willen jullie ook alweer
weten?"
"Of er een doelsubsidie is voor ge
mengde randgroepjongeren-projec
ten", zei Bert.
Kanis dronk zijn glas leeg. "Ver
rukkelijk", herhaalde hij, terwijl hij
verliefd naar de fles keek. "Eh ja,
die zijn er".
"Weetje iets van de hoogte van het
bedrag?"
"Hoe groot is die gemeente van
jullie?"
"Stadsdeel. Een tachtigduizend
Kanis krabbelde een paar cijfers
in zijn agenda. "Kom je uit op een
kleine dertienduizend gulden per
halfjaar, maar dat wordt zelden
uitbetaald".
"Waarom?"
"Omdat die gemengde projecten
nooit langer dan een halfjaar be
staan".
"Behalve bij ons".
"Dat zei je, ja. Heel mooi. Waarin
zo'n deel toch groot kan zijn".
Bert praatte met de ober die be
leefde naar hem luisterde. Even la
ter bracht hij een kan koffie en drie
glazen met een bodempje Armag-
Kanis hief zijn glas. "Proost. Op
het project. Dat hij nog jaren subsi
die mag vangen". Hij grinnikte.
Bert grijnsde mee. "Zou jij voor
ons na kunnen kijken wanneer dat
geld betaald is? Als het al betaald is,
maar zo langzamerhand twijfel ik
daar niet meer aan".
"Hoe is het mogelijk dat zo'n vent
het zonder zijn bestuur voor elkaar
krijgt?" vroeg Kanis.
"In zijn vak moet je kunnen pra
ten om iets te verzwijgen", zei ik. "en
praten kan hij".
"Zijn mond houden kennelijk
ook", zei Kanis droog. Hij keek op
zijn horloge. "Ik moet zo langzamer
hand eens gaan. Om twee uur heb ik
die verrekte stafvergadering. Als
jullie meelopen kunnen we voor die
tijd nog even naar de data kijken".
GEESTELIJK LEVEN
CLUJ (GPD) - Het kamertje in het Protestants Theologische
Instituut te Cluj-Napoca waar de Securitate (Roemeense gehei
me politie) destijds studenten en docenten verhoorde, is nog
steeds intact. Het lijkt een symbool voor het isolement waarin
de hervormde Roemenen zich jarenlang bevonden. De komen
de jaren willen de hervormden rigoureus afrekenen met het
verleden: het isolement en de daardoor opgelopen achterstand.
In de Roemeense provincie
Transsylvanië wonen ongeveer
800.000 etnische Hongaren, die
lid zijn van de Hervormde Kerk.
Het gebied is zeer omstreden. Zo
maakte Transsylvanië tot 1691
deel uit van het Turkse rijk, was
vervolgens in bezit van de
Habsburgers en vormde sinds
1867 een deel van Hongarije. Na
de eerste Wereldoorlog werd het
gebied door Roemenië gean
nexeerd.
Tot die periode konden de over
een kleine duizend gemeenten
verspreide hervormden wat hun
predikantsvoorziening betreft
een beroep doen op verschillende
in Hongarije gevestigde theologi
sche scholen. Sinds 1919 zijn zij
geheel aangewezen op de school
in Cluj-Napoca, die daar in 1895
gevestigd werd.
Onder het regime-Ceausescu
mochten echter niet meer dan
tien studenten per jaar de studie
in Cluj beginnen. Vandaar dat er
op dit moment vele vacatures zijn
in de Hervormde Kerk. In een po
ging die achterstand nu zo snel
mogelijk in te lopen besloot de
leiding van het instituut in janu
ari al vijftig nieuwe studenten toe
te laten. In september zullen op
nieuw vijftig studenten zich aan
de schoolpoort melden.
De school beschouwt zichzelf
als 'traditioneel, maar niet conser
vatief. Ter verklaring: in een si
tuatie van onderdrukking kon de
school zich de luxe van theolo
gisch pluralisme niet permitte
ren. Eenheid was nodig om te
overleven.
Informanten
Met name tot 1985 was Securitate
zeer actief. Onder studenten wer
den informanten geworven om
medestudenten in de gaten te
houden. En zeer regelmatig on
dervroeg de dienst studenten en
docenten in een speciale daar
voor geïsoleerde kamer. De Secu
ritate creëerde een sfeer van
angst, waarin iedereen op zijn
woorden moest letten. Pas enkele
jaren geleden kwam daar een ein
de aan, toen studenten en docen
ten in eendrachtige samenwer
king besloten om ieder verhoor
openbaar te maken. De dienst
greep niet in, maar beperkte haar
activiteiten.
Tussen Nederland en de Hon-
gaarstalige hervormden bestaan
Laszlo Tökes, de predikant,
wiens overplaatsing door het re
gime-Ceausescu de aanleiding
vormde tot de Roemeense op
stand.
Een 'wonder' bij
Bonifatiusbron
DOKKUM (GPD) - „Ik kom aan
ander werk niet meer toe, het is
gekkenhuis". Pastor Herman
Peters komt moedeloos over,
wanneer hem gevraagd wordt
zijn verhaal te doen. Een artikel
tje in een dagblad over een 'won
derbaarlijke genezing' in de Bo
nifatiusbron in Dokkum bezorgt
de pastor nu al een week lang een
eindeloze reeks telefoontjes en
bezoeken. .Alleen vanmorgen al
had ik 24 mensen aan de deur of
de telefoon".
Peters is allesbehalve gelukkig
met die plotselinge belangstel
ling voor de Bonifatiusbron. „Ik
word voortdurend gebeld om
flesjes water op te sturen. De
meest trieste verhalen krijg ik te
horen van zieke mensen die ten
einde raad zijn en door het ver
haal over de bron weer wat hoop
krijgen".
Aanstichters van alle ophef zijn
Ype en Janny Brandsma uit
Sneek, die eind juli hun negen
maanden oude dochtertje in de
bron onderdompelden, waarop
het kind op de rit terug naar huis
genezen bleek van een hardnek
kige hoest. Het echtpaar is ervan
overtuigd een wonder te hebben
meegemaakt.
Pastor Peters: „Het verhaal van
dat echtpaar laat ik voor wat het
waard is. Ik sta er sceptisch te
genover. Van mij hoeft niemand
de uitspraak te verwachten dat
hier een wonder is gebeurd". Pe
ters is dan ook zeker niet van plan
de troebele vijver in het Bonifa-
tiuspark aan te prijzen als bron
van genezing. Opvallend is dat de
reacties voornamelijk van buiten
Friesland komen. In Dokkum zelf
wordt voornamelijk meewarig
geglimlacht over alle ophef.
'op theologisch niveau' al i
wenlang contacten. Van de
tiende eeuw af tot de Tweede We
reldoorlog studeerden vele
Hongaren theologie aan Neder
landse universiteiten.
Sinds de oorlog zijn de contac
ten tussen Nederland en de
Hongaren in Roemenië door
toedoen van het regime-Ceauses
cu beperkt. In 1967 kreeg een de
legatie van de Nederlands Her
vormde Kerk toestemming om
eens in de twee jaar een Neder
lands theologenechtpaar in Cluj
te laten studeren. Een van de eer
ste echtparen die naar Roemenië
gingen, was het echtpaar Klaas en
Ida Eldering. Zij studeerden van
1972 tot 1974 in Cluj en zijn nu bei
den part-time predikant in Arn
hem.
Klaas Eldering kijkt met genoe
gen terug op die periode in Roe
menië, waar het echtpaar veel
contacten, onder anderen met ds.
(inmiddels bisschop) Laszlo Tö
kes, aan over hield. „Wij gingen
natuurlijk niet naar Roemenië om
het theologisch onderwijs, want
dat staat in ons eigen land op een
veel hoger peil.t>e reden waarom
wij er heen gingen was dat wij
mee wilden leven met de kerk
van een verdrukte minderheid in
een kerkvijandig systeem. Wij
leerden van hen en zij leerden van
ons. Roemenië was destijds zeer
geïsoleerd. De mensen zeiden wel
eens tegen ons: jullie zijn voor
ons een venster naar de wereld".
In 1986 was het plotseling afge
lopen met het verblijf van Neder
landse theologenechtparen in
Cluj. Maar onlangs werd de draad
weer opgepakt. Sinds april is daar
weer een Nederlandse studente.
Behalve aan internationale
contacten heeft de school in Cluj
grote .behoefte aan theologisch
studiemateriaal, meent Klaas El-
derling. „De afgelopen jaren zijn
afgestudeerden de pastorie in ge
gaan met niet meer dan een zak
bijbeltje, een liedboek en wat col-
lege-aantekeningen".
Om aan deze situatie iets te
doen hebben de Nederlandse
Hervormde Kerk en Gerefor
meerde Kerken in Nederland be
sloten om tijdens hun gezamenlij
ke synodezitting in het najaar
deze problematiek te bespreken.
Een eerste stap werd reeds ge
zet. In juni ontvingen de her
vormden van de Nederlandse en
Zwitserse Werelddiakonaten een
drukpers. De apparatuur werd in
een nieuwe vleugel van het Theo
logisch Instituut geplaatst. Een
belangrijke gift, omdat de kerk
nu in staat is haar eigen publika-
ties te drukken.
Ook voor hun andere plannen
rekenen de hervormden op steun
uit het Westen.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: Aangenomen naar
Epe: W. Blanken te Voorschoten. Be
roepen te Hekelingen en Simonsha-
ven: F.A. den Harder te Rhoon.
Ned. Protestanten Bond: Be
noemd tot voorganger te Doorn e.o.
(part-time): mw. M. H. Kersjes-de
Muinck Keizer, pastoraal medewerker
te De Bilt-Bilthoven die deze benoe
ming heeft aangenomen.
De mooiste Oosterse tapijten nü voordeliger dan ooit!
AMSTERDAM: Apollolaan 83 - EINDHOVEN: Nieuwe Emmasingel 21
GRONINGEN: Naberpassage 2 - HEEMSTEDE: Bronsteeweg 2
HILVERSUM: 's Gravelandseweg 27 - UTRECHT: Oudkerkhof 2-4
