Verzet Kuwayti's tegen Irak groeit f t A Arabische top is gered, maar verdeeldheid is gebleven Aanvallen op Iraakse doelen in Kuwayt Winnie Mandela irriteert ANC met uitspraken over geweld Kohl: verdrag met Sovjetunie na eenwording Perez de Cuellar roept op tot bestand in Liberia Autonoom Karelië verldaart zich soeverein ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1990 PAGINA 7 CAIRO KUWAYT BAGHDAD WASHINGTON (Rtr/AFP/UPI/DPA/ANP) - Uit steeds meer berichten uit Kuwayt blijkt dat de Kuwayti's het verzet tegen de Iraakse bezetting van hun land niet hebben opgegeven. Kuwayti's die het gelukt is naar Saudi-Arabië te vluchten, meldden dat donderdag bij een demonstratie in Kuwayt-stad drie doden zijn ge vallen toen Iraakse militairen het vuur openden op de betogers. Kuwayti's zouden verder een vrachtwagen met munitie hebben opgeblazen. t)e Nederlandse journaliste Hetty Lubberding die vastzit in Kuwayt meldde gisteren per telex dat gewa pende groepen verrassingsaanval len blijven uitvoeren op Iraakse ramen die politieke en religieuze leuzen riepen. De radiozender "Hier Kuwayt" is weer in de lucht. De zender prees gisteren de verzetsstrijders en heeft Van onze correspondent Hans Hoogendijk BERLIJN - De discipline bij de roemruchte Sovjet-strijdkrach ten in de DDR is intussen zo ver gedaald dat soldaten en officie ren wapens verkopen aan West- duitse wapengekken èn hande laars. De voornaamste reden is een chronisch gebrek aan geld. 's Avonds als het donker wordt, sluipen Russische mili tairen uit hun karzernes rond Potsdam, even buiten Berlijn, en doen letterlijk explosieve za ken met Westberlijnse hande laars en wapenfreaks. Scherpe handgranaten wisselen voor tien mark van eigenaar, een zwa re mortier leverde 300 mark op. Maar ook munitie en geweren worden tegen spotprijzen ver handeld. i De Oostduitse recherche ob serveerde deze handel al enige tijd, maar raakte het spoor rich ting Westen kwiit. In samenwer- Sovjet-soldaat verkoopt uit armoe wapens king met de Westberlijnse poli tie werd de jacht voortgezet. Met succes. In West-Berlijn werden twee Duitsers en een Pool opge pakt. In het huis van een 30-jarige ontdekten de speurders een compleet wapenarsenaal. De man had mortieren verzameld zoals anderen tinnen soldaatjes. Een twee meter grote, zware mortier (gekocht voor 300 mark) vulde een complete kamer. Ver der vonden de politiemannen 142 granaten, 10.000 scherpe pa doelen. In Kuwayt-stad worden de Iraakse soldaten opgeroepen pamfletten verspreid en er verschij nen steeds meer anti-Iraakse leuzen op de muren. Eerder had een ver slaggever van het Chinese persbu reau Nieuw-China, een van de wei nige buitenlandse corresponenten hun wapens neer te leggen. BBC- Worldservice bevestigde gisteren dat de BBC-programma's in het Arabisch momenteel door de Iraki's worden gestoord. Zij zenden op de zelfde golflengte als de BBC uit. In i Kuwayt, gemeld dat er woensdag Nederland zijn nu op de golflengte geschoten was rond het politiebu reau van Jabriya in Kuwayt-stad, kort nadat bekendgemaakt was dat Irak Kuwayt geannexeerd had. In de Arabische pers werd al eer der melding gemaakt van "moslim groepen" die het verzet gewapend op gang hielden. Nieuw-China meldt "goed georganiseerde" de monstraties waarbij auto's naar een afgesproken punt in de stad rijden, de inzittenden uitstappen met fo to's van de verdreven emir voor hun borst en spandoeken ontrollen met leuzen als "Kuwayt voor de Kuway ti's". Op de pleinen waar dit gebeur de, posteerden zich de BBC Iraakse programma's te beluisteren. Irak heeft gisteren voor de twee de maal de inwoners van Kuwayt opgeroepen om weer aan het werk te gaan. Dat zou een teken kunnen zijn dat de eerste oproep door de be volking genegeerd is of dat veel mensen hun werk hebben achterge laten en op de vlucht zijn geslagen. Gisteren staken ongeveer 800 auto's met vluchtelingen uit Kuwayt de grens met Saudi-Arabië over bij al- Khafji. Volgens welingelichte krin gen in Saudi-Arabië wordt er vijftig kilometer ten zuiden van deze grensovergang een groot vluchte lingenkamp opgezet. het vorige week gesloten akkoord tussen de Zuidafrikaanse president De Klerk en Mandela. JOHANNESBURG - Winnie Mandela, de vrouw van Nelson Mandela, heeft in Zuid-Afrika voor grote opschudding gezorgd door te zeggen dat "het geweld niet ge staakt zal worden". Zij deed haar uitspraken gisteren in weerwil van ADVERTENTIE 1171 VISSER LILI Belettering hogewoerd 131 tel. 183717 leiden REKLAM£BQROEN/lETTERS/MJTORSKtAM£ Buitenland kort Doden Zuid-Afrika Het aantal dodelijke slachtoffers van de rellen in en rond de Zuidafri kaanse havenstad Port Elisabeth is gisteren gestegen tot 42. Gisteren heerste er een 'gespannen rust' in de kleurlingenwijken van de stad. Het oproer is echter overgeslagen naar de zwarte woonoorden rond de na bijgelegen industriestad Uitenhage, waar gisteren nog steeds werd ge vochten en geplunderd. Bus ontploft Een ontploffing in een autobus heeft gisteren in Azerbajdzjan vol gens het officiële Sovjet-persbu reau Tass aan zeker 17 mensen het leven gekost en 15 mensen ver wond. Het onofficiële nieuwsagent schap Postfactum stelde het doden tal op 57. De bus was onderweg van Tbilisi, de hoofdstad van Georgië, naar Agdam in Azerbajdzjan. De oorzaak van de ontploffing was niet bekend. Vrachtschip verdwe- De verdwijning van het Griekse vrachtschip Pasithea stelt de Ja panse kustwacht voor een raadsel. De kustwacht staakte gisteren een zesdaagse zoekactie nadat zij sinds vorige week geen contact meer had gekregen met de Pasithea. Het Griekse vrachtschip verdween in een gebied dat bekend staat om zijn mysterieuze verdwijningen. Onthoofd Militante Palestijnen hebben bij het stadje Dura op de Westoever een Palestijn onthoofd omdat hij zou hebben gecollaboreerd met Israël. De 45-jarige man liep een groot aan tal messteken op, alvorens hij werd onthoofd. Daarna werd zijn lijk op gehangen aan een hoogspannings leiding. Steun voor Bhutto De Pakistaanse Volkspartij (PPP) legt zich niet neer bij het ontslag van haar premier, Benazir Bhutto. Het centrale comité van de PPP zal pogingen tegengaan om de familie Bhutto uit de partijleiding te ver dringen en overweegt het ontslag van Bhutto aan te vechten. Het cen traal comité overweegt een klacht in te dienen bij het Hooggerechts hof tegen de ontbinding van het parlement en het ontslag van Bhut to door president Ghulam Ishaq Khan. Een commissie zal zich hier over vandaag uitspreken. De PPP is evenwel bereid mee te doen aan de verkiezingen als die op 24 oktober worden gehouden. In "dit historisch genoemde ak koord verwierp het ANC geweld als middel om een einde aan de apart heid te maken. Winnie Mandela zei dat "de opschorting van de gewa pende stryd niets te betekenen heeft. Het opschorten van militaire acties door het ANC is een strategie, het betekent niet het einde van het De leider van het ANC, Walter Si- sulu, reageerde woedend op de uit latingen van Winnie Mandela. Vol gens hem "moet het uit zijn met dit soort verhalen". Ze kwam eerder al in opspraak door zich positief uit te laten over de "halskettingmoor- den", waarbij het slachtoffer een brandende benzineband om zijn nek krijgt. Ook zou zij zijn betrok ken bij de moord op de 14-jarige Stompie Muketsie, die om het leven werd gebracht door haar lijfwach ten. Het openbaar ministerie be kijkt nog of Winnie Mandela wordt veiyolgd. Sisulu verklaarde dat er geen ac ties worden ondernomen tegen me vrouw Mandela. "Veel mensen ma ken fouten en interpreteren soms de onderwerpen verkeerd", aldus de ANC-leider. tronen, geweermagazijnen en vijf kilo springstof. Bij een ander werden nog eens tientallen vuurwapens, granaten en duizenden patro nen aangetroffen. De jonge Poolse handelaar had gepro beerd op de zogenaamde Polen- markt in West-Berlijn scherpe granaten te verkopen. Een poli tieman zei dat de Russische mi litairen bij wijze van spreken al les verkopen wat kleiner is dan een tank. Een officier, die blijkbaar een inspectie van zijn wapenkamer vreesde, had geprobeerd grana ten terug te kopen op de zwarte markt. De Westberlijnse hoofd- commisdsaris Georg Schertz deelde mee dat de illegale wa penhandel sinds de val van de Muur enorm is gegroeid. De Oost- en Westduitse recherche willen gezamenlijk voorkomen dat Berlijn de nieuwe draai schijf wordt in de wapenhandel tussen Oost en West. BONN (AP) - De Westduitse bonds kanselier Helmut Kohl heeft giste ren voorgesteld dat de Sovjetunie en Duitsland direct na de Duitse eenwording een "veelomvattend sa menwerkingsverdrag" tekenen. Kohl deed het voorstel in een brief aan president Gorbatsjov vanwege de 20ste verjaardag van het Verdrag van Moskou. Daarin beloofden bei de landen geen geweld te zullen ge bruiken bij geschillen. In de brief refereert Kohl aan de massaslach ting in de Sovjetunie na de Duitse invasie. "Met in gedachten het treu rige hoofdstuk van de geschiedenis zijn wij klaar op grote schaal samen te werken om een landurig vertrou wen en goede buurrelaties te be werkstelligen". Onderzoek DDR naar moord door Honecker OOST-BERLIJN (DPA/AFP) - Het openbaar ministerie van de DDR is gisteren begonnen met een juri disch onderzoek tegen de voormali ge Oostduitse president Erich Honecker. Onderzocht wordt of Honecker zich schuldig heeft ge maakt aan moord door het oprich ten van de dodelijke versperring rond de Berlijnse Muur en aan de Duitse-Duitse grens. Dat heeft woordvoerder Peter Przybylski van het openbaar ministerie meege deeld. Volgens Przybylski zyn door de militaire aanklager in Oost-Berlijn tussen 1961 en 1989 meer dan 200 dodelijke ongevallen bij de Muur en de Duitse-Duitse grens geregi streerd. De vluchtelingen werden door grenswachten doodgeschoten of kwamen om doordat zij op een mijn liepen of het slachtoffer wer den van de automatische schietin- stallaties. Honecker zal waarschijnlijk niet voor alle 200 vluchtelingen die bij pogingen de grens over te steken omkwamen, strafrechtelijk ter ver antwoording kunnen worden ge roepen. Maar de ex-president wordt, als voorzitter van de Natio nale Defensieraad, als hoofdverant woordelijke beschouwd. Het OM onderzoekt ook of de vroegere mi nister van staatsveiligheid Erich Mielke, die de Oostduitse geheime dienst Stasi onder zijn hoede had, kan worden vervolgd. Honecker wordt al vervolgd we gens machtsmisbruik en corruptie. Deze procedures liepen vertraging op doordat Honecker te ziek zou zijn, maar een groep artsen oordeel de onlangs dat hij wel terecht kan staan maar geen gevangenisstraf uit zal kunnen zitten. Honecker heeft kanker en woont met zijn vrouw Margot in een militair hospitaal van het Sovjetleger in Beelitz, ten zui den van Berlijn. HINESVILLE Eigenaar Da ve Malick van een restaurant in Hinesville in de Amerikaanse staat Georgia geeft ondubbel zinnig blijk van zijn vader landslievend heid. In het vlak bij Hinesville gelegen Fort Ste wart maken Amerikaanse troepen zich ge reed voor ver trek naar de Perzische Golf. MOSKOU (AFP) - Het parlement van de autonome republiek Karelië, dat deel uitmaakt van de Russische Federatie, heeft gisteren soeverein verklaard van de Russische Federa tie en de Sovjetunie. Het parlement in de hoofdstad Petrozavodsk stel de daarnaast de grondwet van Kare lië en de verdere Karelische wetge ving boven die van de Russische Fe deratie en de Sovjetunie. Dat heeft het Sovjetpersbureau TASS be kendgemaakt. De verklaring van Karelië, gele gen aan de Finse grens, is de eerste in haar soort door een autonome re publiek. De verklaring stelt dat Ka relië "een soevereine, democrati sche rechtsstaat is binnen de Russi sche Federatie en de Sovjetunie". Het parlement verklaarde dat het het recht voorbehoud een eigen bui tenlands beleid te voeren. Karelië zal bepaalde taken "vrijwillig" aan de Russische Federatie of de Sov jetunie overdragen. NEW YORK/MONROVIA (DPA/AFP) - Secretaris-generaal Javier Perez de Cuellar van de Ver enigde Naties heeft gisteren de strij dende partyen in het Westafrikaan- se Liberia opgeroepen onmiddellijk een bestand te sluiten en een eind te maken aan de "zinloze slachting" in het land. De secretaris-generaal deed zijn oproep na een gesprek met de mi nister van buitenlandse zaken van Gambia, die hem inlichtte over de actie van een aantal Westafrikaanse landen die zo snel mogelijk een vre desmacht naar Liberia zullen stu ren. Perez de Cuellar is zeer bezorgd over de situatie in Liberia waar nu al maanden een bloedige burger oorlog woedt, aldus een woordvoer- ster van de VN. COMPENSATIE - Israël is van plan het verenigde Duitsland drie mil jard gulden te vragen als compensa tie voor het feit dat de DDR nooit schadevergoeding heeft betaald aan de slachtoffers van de holocaust. Volgens de krant Haaretz zal minis ter van buitenlandse zaken David Levy de kwestie aankaarten tijdens een onderhoud met zijn Westduitse ambtgenoot Hans-Dietrich Gen- scher. Een woordvoerder van het ministerie van Levy bevestigde de ontmoeting, maar ontkende dat over bedragen wordt gesproken. In de Liberiaanse hoofdstad Mon rovia is gisteren opnieuw hevig ge vochten. Volgens diplomaten en ontwikkelingswerkers zet rebellen leider Charles Taylor alles op alles om Monrovia nu snel onder zijn controle te brengen. Er wordt zwaar gevochten in de oostelijke wijk Congo Town, waar tal van ambassa des en het enige ziekenhuis dat nog open is zyn gevestigd. De rebellen hebben daar gisteren honderden vluchtelingen, merendeels Nigeria- nen, uit de door hen bezette Nigeri- aanse ambassade de straat opge jaagd. De Nigeriaanse regering heeft Taylor gewaarschuwd dat hij persoonlijk verantwoordelijk wordt gesteld voor alle geweld dat tegen Nigerianen wordt begaan. Ook de Guinese ambassade is door de rebellen bestormd. Daar hadden 5000 leden van de Mandin- go-stam, waartoe ook Doe behoort, hun toevlucht gezocht. Bij de be storming zijn volgens de Guinese radio doden gevallen en gijzelaars gemaakt. De vredesmacht van de Westafri kaanse landen zal pas volgende week in Liberia actief worden. De organisatie stuit echter nog op een aantal logistieke en politieke pro blemen, zo is vernomen in welinge lichte kringen in Abidjan. Volgens de Nigeriaanse pers zouden zater dag al 500 Nigeriaanse militairen naar Liberia worden overgevlogen. CAIRO - Nog voordat president Mubarak van Egypte de Arabische topontmoeting kan openen, staat al vast dat wat de top over de annexa tie van Kuwayt ook concludeert, Irak geen duimbreed zal toegeven. Dat is de klare taal van de Iraakse minister van buitenlandse zaken Tareq Aziz. Hoe komt iedereen er toch bij dat Irak van plan is Saudi- Arabië aan te vallen, luidt zijn reto riek op een persconferentie vooraf gaand aan de bijeenkomst. "We hebben uitstekende relaties met het koninkrijk. Koning Fahd is een van de beste vrienden van onze president. En zijn land zouden we willen aanvallen? Het is een valse beschuldiging die de Verenigde Staten als voorwendsel heeft ge bruikt de legering van troepen in Saudi-Arabië te rechtvaardigen". Kuwayt is volgens Aziz een 'spe ciaal geval'. "Iedere oprechte histo ricus in deze regio, iedere ervaren politicus, weet dat Kuwayt altijd een onvervreemdbaar deel van het moederland Irak is geweest. We hebben Kuwayt als en afzonderlijke entiteit nooit erkend". De geschiedkundige feiten liggen anders. In 1932 zijn de grenzen van het sjeikdom officieel door Irak ge accepteerd. Bovendien is de bewe ring van Aziz dat Kuwayt ten tyde van het Ottomaanse rijk deel uit maakte van de provincie Basra, his torisch onjuist. Het sjeikdom heeft sinds mensengeheugenis bestaan en is door de Britse koloniale macht van destijds soevereiniteit gegaran deerd. Niettemin hebben Iraakse regimes voor en na de Tweede We reldoorlog geprobeerd Kuwayt in te lijven. Aziz: "We hebben op broederlijke wijze geprobeerd dat meningsver schil met de Kuwaytse hoogheden op te lossen". Maar Kuwayt bleef te gen Irak samenzweren. Stal onze olie, wilde geen regeling treffen voor de leningen die we tijden de Golfoorlog nodig hadden om ook de emir zijn familie tegen het Iraanse gevaar te beschermen. En schaadde onze economie door met een te hoge olieproduktie de prijs op de interna tionale markt te drukken". Aziz noemt dit 'oorlogshandelingen'. "Onze leider Saddam Hussein stond niets anders te doen dan die oorlogsverklaring met geweld te be antwoorden". Het verhaal komt er op neer dat op de top in Cairo geen enkele dis cussie over een regeling van de cri sis mogelyk is zolang de Arabische staten niet erkennen dat Kuwayt van Irak. Bovendien zal Irak zich niet tot een dispuut laten verleiden zolang Amerika met militair machtsvertoon in Saudi-Arabië de "broeders' blijft intimideren". Aziz besluit'zijn persconferentie met de laatste acte van een met bra- vour opgevoerd politiek toneelstuk: "Wij zijn de grote zonen van het Arabisch volk. Alleen Irak kan als de belangrijkse machtsfactor in de regio de Arabische landen eenheid, veiligheid en welvaart garanderen. Het is voor de Amerikanen verspil ling van geld, tijd en gezonde zenu wen om te denken onze problemen met militaire acties op te lossen". "Maar als ze willen vechten, laten ze dan maar komen. Conventioneel zijn de Amerikanen niet tegen ons opgewassen. Alleen met de atoom bom kunnen ze Irak op de knieën krijgen. Maar dat zullen ze wel uit een hoofd laten". Zijn de Amerikanen inderdaad in staat de militaire optie te gebruiken om Saudi-Arabië tegen een Iraakse inval te beschermen, Hussein ten val te brengen en Kuwayt te bevrij den? In zijn openingsrede refereert president Mubarak daaraan indi rect. "Als er geen vreedzame oplos sing komt voor de crisis dan zijn we allemaal verslagen. Er zal geen win naar zijn. Met onze waardigheid, veiligheid en eenheid zal het voor goed zijn gedaan". Tussen de regels is hoorbaar dat daadwerkelijk militair optreden van de Amerikanen zonder meer voor alle partijen tot desastreuze kan leiden. Stel dat de Amerikanen by een oorlog letterlijk in het zand %3V/ i Gemaskerde moslims verbranden op het dak i kaansevlag. van het Arabisch schiereiland vast lopen. Dat betekent ook dat de ge- matige Arabische landen, zoals Egypte, Saudiarabië, Jordanië en de Golfstaatjes, worden opge scheept met-een totale destabiliteit van de regio. Het Egyptisch voorstel om Arabi sche troepen naar te sturen om Saudi-Arabië te beschermen, levert aan het begin van de vrijdagavond in het Congrespaleis grote verwar ring op. De Egyptische delegatie laat het bericht in de perszaal circu leren, maar niemand kan antwoord geven op de vraag of aan het voor stel de eis vastzit dat de VS-troepen uit Saudi-Arabië verdwynen. Maar dan gebeurt er aan het eind van de dag een klein wonder. Bij meerderheid besluiten de Arabi sche leiders toch een multinatio naal leger te formeren. Bovendien krijgt Saudiarabië en Kuwayt de goedkeuring van de conferentie dat zij ter verdediging van hun land 'maatregelen' hebben genomen. Hoewel het blijkbaar niet officieel op papier mag staan, bedoelt de resolutie dat er geen bezwaar is te gen het inroepen van Amerikaanse militaire ondersteuning. Irak is woedend, maar dat ver baast niemand. "De wil van Ameri ka is uitgevoerd. Nu hebben jullie met buitenlandse speren de heilige plaats Mecca en de Ka'aba (zwarte heilige steen in Mecca) bezoedeld". Syrië is zeer tevreden met het re sultaat. Nu kan de aartsrivaal einde lijk een hak worden gezet. De kleine Golfstaten zyn sceptisch en hech ten weinig waarde aan de militaire slagvaardigheid van de broeders. Zy schuilen liever onder de Ameri kaanse paraplu. De top is ten einde. De Arabische eer is gered. De verdeeldheid is ge bleven. Maar zijn de resoluties ook uitvoerbaar? Ook na afloop wil geen enkele delegatie op die vraag ant woord geven. "De besluiten mceten nog nader worden uitgewerkt", luidt de dood doener. Op een aantal punten lykt dat onvoorstelbaar. In de eerste plaats zal koning Fahd zich niet zo gemakkelijk overleveren aan Arabi sche legers, zeker nu de club zo ver deeld is. Hij zal op samenvoeging van de twee legermachten blijven aandringen. Ten tweede is op dit moment geen enkele strijdmacht binnen de Arabische wereld in staat het alleen tegen Irak op te nemen. Verder zullen de VS op dit moment de grootste'bedenkingen hebben te gen zo'n Arabisch multinationaal leger. President Bush heeft deze weèk duidelijk gemaakt dat er vita le westerse (olie)belangen bij de Ku- wayt-crisis in het geding zijn. Was hington zal de verdediging daarvan nu niet aan over elkaar heen vallen de Arabische leiders toevertrou- Voor politieke waarnemers in Cairo is de uitkomst van de top toch nog als een verrassing gekomen. Maar de vorige maand gepensio neerde VN-ambassadeur voor Egypte Abdel Halim Badawi zei het deze week zo: "Myn broeder en ik kunnen ruzie maken met een neef, maar mijn neef en ik zullen nooit toestaan dat een vreemde een wig tussen ons drijft". Anderen daarentegen blijven er van overtuigd dat het Iraakse onge ëvenaarde agressieve optreden in de regio zelfs die Arabische begin selen op z'n kop hebben gezet. De Kuwayt-crisis heeft de Arabische ordening in elk geval in de wortel aangetast. Het tientallen jaren bele den politieke systeem van Arabi sche solidariteit ook al was dat vaak slechts lippendienst - heeft ge faald. Een conclusie over de Arabische top van Cairo kan met zekerheid worden getrokken. De spanning rond de Kuwayt-crisis is nog volop aanwezig. De top mag dan wel ogen schijnlijk resultaten hebben opgele verd, in feite was het slechts een cosmetisch operatie. Wie lacht na een facelift heeft pijn. Met die gri mas op het gezicht zijn de Arabi sche leiders huiswaarts gekeerd. Of de nabehandeling zal helpen, is ui terst onzeker.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7