Mil i en -p robleem rond
koelkast is al opgelost'
'Rijksweg 11-west verdiept aanleggen: beter voor het milieu'
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1990
PAGINA 11
(Suöitentos
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Men meldt van het Loo Bij
het kinderfeestje, Donderdag
door H.M, voor Prinses Wilhel-
mina gegeven, waren 4 meisjes
en 3 jongens tegenwoordig. In
een rijtuig met 4 paarden be
spannen, werden H.M. de Ko
ningin, H.K.H. de Prinses, de
hofdame freule Van Itersum en
de jeugdige gasten van het pa
leis gebracht naar het chalet in
het Soerensche bosch, alwaar
een collation lichte maaltijd)
gebruikt werd. Daarna ver
maakte het jonge gezelschap
zich met allerlei spelen, zooals
paaltje trekken, zakdoek-leggen
enz., waarbij H.M. en de hofd
ame vroolijk voorgingen.
Op een dorp in Cantal
(Frankrijk) ging deze dagen bij
een onweer de vrouw van den
kerkeknecht, geholpen door een
herdersjongen, uit alle macht de
klok luiden, volgens het volksge
loof vertrouwende het onweer al
dus te zullen doen afdrijven. Zij
werd door den bliksem doodge
slagen. De jongen kwam er met
lichte brandwonden af.
Vijfentwintig jaar geleden:
De tiveemiljoenste televisiebe-
zitter is gevonden. De P.T.T.
heeft bekendgemaakt dat het de
heer C. Bouterse in Schagen
(N.H.) is. Hij zal vanavond de
centrale figuur zijn in het ruim
een uur durende programma,
dat de N.T.S. rond de tweemil
joenste kijker uitzendt. Op 26 ju
li heeft de heer Bouterse het tv-
toestel gekocht. Min of meer tot
zijn verbazing heeft hij gemerkt,
dat hij sindsdien meer thuis is
dan anders, omdat hij zelf ook
veel plezier heeft in het kijken
naar de tv-programma 's. Enkele
data en getallen: op 31 december
1951 stonden er in Nederland
500 tv-toestellen, op 31-12-56 wa
ren dat er bijna 100.000, en op
14-11-61 een miljoen. In Leiden
waren op 1 januari 1965 18.013
geregistreerde televisie-kijkers.
Groep kinderen uit
Tsjernobyl geniet
van leuke vakantie
'Mestbeleid
houdt te weinig
rekening met
belangen boer'
HAARLEM (ANP) - Het Neder
landse mestbeleid houdt te wei
nig rekening met de situatie van
agrariërs in veenweidegebieden.
Daardoor dreigt een groot aantal
landbouwbedrijven te verdwij
nen. Dat staat in een rapport dat
gistermorgen is aangeboden aan
de commissaris van de koningin
in Noord-Holland, R. de Wit.
Het rapport is opgesteld door
het Samenwerkingsverband Wa
terland. In deze organisatie wer
ken de Milieufederatie Noord-
Holland, het Centrum Landbouw
en Milieu en een werkgroep van
jonge boeren samen.
In Waterland produceert 70 pro
cent van de bedrijven vaste mest.
Door aanscherping van de wetge
ving dreigt deze mestsoort te ver
dwijnen. Volgens het rapport is
het mestprobleem in gebieden als
waterland niet zozeer een over
schot, maar een juiste verdeling
van de hoeveelheid mest.
De mestwetgeving is naar de
mening van de makers van het
rapport niet alleen nadelig voor
de betrokken bedrijven, maar ook
voor de weidevogelstand. Weide
vogels hebben vooral baat bij vas
te mest. Het verdwijnen van deze
soort zou een negatieve invloed
hebben op de vogelstand.
In het rapport wordt de voor
veenweidegebieden, die in het
Zuid-Holland veel voorkomen,
een andere bemestingsaanpak
voorgesteld. Deze aanpak zou zo
wel gunstig moeten zijn voor de
landbouw, als ook het milieu en
de natuur in de betrokken gebie
den. Het samenwerkingsverband
heeft het provinciebestuur van
Noord-Holland gevraagd het al
ternatief met concrete maatrege
len te ondersteunen.
WASSENAAR De kinderen uit
Tsjernobyl en omgeving, die mo
menteel in ons land te gast zijn,
hebben de vakantie van hun leven.
Ze vallen van de ene verbazing in
de andere. Gisteren kwam er
weer een bij. Het attractiepark
Duinrell in Wassenaar had de
groep, die inclusief begeleiders
290 man groot is, uitgenodigd voor
een gezellige middag.
De aankomst was spectaculair:
de kinderen werden vanuit Sche-
veningen in een colonne van 68
taxi's naar Wassenaar gereden.
Politiemotoren, versierd met bal
lonnen, begeleidden de stoet.
Op een groot bord boven de in
gang stond in het Russisch 'Een
hartelijk welkom aan de kinderen
van Tsjernobyl'. Directeur Van
Zuylen van Nijevelt wachtte de
groep bij de ingang op en werd op
Russische wijze direct al in de ca
deautjes gezet. Vervolgens
zwermden de kinderen in groep
jes door het park. De Russische
kinderen zijn nog een week in Ne
derland.
zij zich in het attractiegebeuren stortten.
Wannonder vindt vervanger voor schadeKjke cfk's
Waarom ze dan niet doen, is me la
ter wel duidelijk geworden. Aan
cfk's kunnen bedrijven nog iets ver
dienen. Propaan is echter spotgoed
koop. Het is immers een restpro-
dukt van de olieraffinage. Daar
komt nog bij dat het, wanneer het
ook als koelmiddel wordt gebruikt,
de afzet nauwelijks verhoogd. Eén
flinke tanker en alle koelkasten ter
wereld kunnen worden gevuld.
Daar hoeven bedrijven het dus niet
voor te doen".
Normale koelkast
Ondanks het gebrek aan serieuze
belangstelling, is de vinding toege
past. "Ik heb een beetje geëxperi
menteerd en ontdekte zo dat 30 tot
40 gram propaan voldoende is om
een koelkast te laten draaien. Het
aardige is nu dat dit te weinig is om
ooit een ontploffing te kunnen ver
oorzaken. Met andere woorden: het
explosie-remmende middel is bij
een normale koelkast niet eens no
dig".
"Voor de zekerheid heb ik, zo
goed en zo kwaad als het kan, uitge
test of het inderdaad geen kwaad
kan. Dat bleek dus zo te zijn. Een
de vakantie in Duinrell werkt, vrolijkte de
<foto's Jan Holvast)
Van onze redacteur Wim Wegman
WARMOND - Als het aan de Warmonder Dick Gijsen ligt, behoort een belangrijk milieu-probleem
binnenkort tot het verleden. Hij denkt namelijk de oplossing te hebben gevonden vpor cfk's in koel
installaties. Deze gassen tasten de beschermende ozonlaag in de atmosfeer aan en zijn om die reden
al eerder uitgebannen als drijfgas in spuitbussen. In koelkasten worden ze nog wel volop gebruikt,
simpelweg omdat de industrie er nog altijd niet in is geslaagd een goede vervangende stofte vinden.
Gijsen denkt nu het antwoord te hebben: onontplofbaar gemaakt propaan. Het koelt even goed als
de cfk's, het is net zo veilig en minstens zo goedkoop. Dat zijn vinding werkt, staat volgens Gijsen
vast. De tien koelkasten die hij inmiddels met propaan heeft gevuld, draaien tot volle tevredenheid
van de gebruikers. Er blijft nog één probleempje over: tot dusver heeft niemand zijn ontdekking in
produktie willen nemen.
Helemaal origineel is de vinding
niet. Gijsen - een voormalig koel-
technicus - is de eerste om dat te er
kennen. "Al sinds de jaren '30 is be
kend dat propaan - het gas waarmee
wegwerpaanstekers zijn gevuld -
een uitstekend koelmiddel is. Het
heeft echter nooit een wereldwijde
toepassing gekregen omdat er een
belahgrijk risico aan kleeft. Pro
paan is brandbaar en kan, als het in
een bepaalde verhouding in de
lucht komt, zelfs exploderen. Cfk's
hebben die nadelen niet. Ze zijn on
brandbaar en niet giftig. Dat ze de
ozonlaag aantasten, en er dus voor
zorgen dat de aarde wordt blootge
steld aan meer schadelijke ultravio
lette straling, is eigenlijk pas on
langs ontdekt".
Ook het middel waarmee het ex
plosiegevaar van propaan kan wor
den ingedamd, is niet door de War
monder zelf bedacht. "Maar ik ben
wel de eerste die het wil gebruiken
voor deze toepassing. Het klinkt
misschien vreemd, maar ook dat
maakt een vinding origineel". Waar
uit de stof nu precies bestaat, wil
Gijsen niet zeggen. "Ik hoop nog al
tijd dat ik mijn ontdekking kan ver
kopen aan een bedrijf. Als ik er al te
veel over vertel, kunnen ze precies
nagaan wat het is en kan ik mijn ver
goeding wel vergeten".
Hij wil wel vertellen hoe hij op het
spoor is gekomen van het middel.
"Ik zag het tien jaar geleden voor
het eerst in een uitzending van het
televisie-programma TROS-aktua.
Het werd toen gepresenteerd als
een produkt waarmee gastanks vei
liger gemaakt konden worden. Een
effectief middel bleek het, want een
gastank zonder dat spul spatte met
een grote klap uit elkaar. De tank
waaraan het middel was toege
voegd brandde langzaam, met een
klein vlammetje leeg".
Vezelachtig
"Toen ik een keer nadacht over pro
paan als alternatief voor cfk's, her
innerde ik me die uitzending op
eens weer. En ik stelde me voor, als
brandstoftanks op die manier veili
ger gemaakt kunnen w'orden, waar
om zou dat dan niet kunnen met
koelinstallaties? Ik heb daarna cón-
tact opgenomen met de ontdekker
van dat middel en uitgezocht wat de
mogelijkheden ervan zijn. Het
bleek heel goed voor dat doel ge
bruikt te kunnen worden. Alleen,
niemand had er ooit aan gedacht".
De manier waarop het middel
werkt, is vrij eenvoudig, verklaart
Gijsen. "De stof heeft een vezelach
tige structuur en sluit het gas min of
meer op in kleine ruimten. Ontstaat
er in een gastank - of koelinstallatie
- een groot lek, dan wordt het pro
paan een beetje tegengehouden,
waardoor er niet voldoende gas in
eens kan ontsnappen om een explo
sie te veroorzaken. Propaan ont
ploft namelijk pas wanneer er meer
dan 39 gram per kubieke meter
lpcht vrijkomt en dat is voor een gas
to'ch een flinke hoeveelheid".
Gijsen heeft zijn vinding inmid
dels voorgelegd aan het Uitvinders-
centrum in Rotterdam. "Die heeft
het positief beoordeeld, waarmee
dus is gezegd dat het inderdaad een
originele toepassing is". Het Rotter
damse centrum heeft geprobeerd
bedrijven te interesseren voor Gij-
sens idee, maar dat is tot nog toe
zonder resultaat gebleven. "Ik heb
een groot aantal reacties gehad, dat
wel, maar niemand heeft het uitein
delijk in produktie willen nemen.
Warmonder Dick Gijsen met zijn eigen propaan-koelkast: "De belangstelling i
vinding nog in produktie nemen".
koelkast met propaan explodeert ke en brandbare stoffen aanwezig, misschien meer, want de Consu-
niet als hij in de brand is gestoken, dat dat beetje propaan er eigenlijk mentenbond heeft de Warmonder
Je hoort slechts een klein plofje, weinig toe doet, zeiden
meer niet. De arbeidsinspectie, die Inmiddels heeft Gijsen bij eer
ik heb geraadpleegd, had trouwens tiental koelkasten de cfk's vervan-
geen enkel bezwaar tegen mijn pro- gen door propaan; waarbij de cfk's
paan-koelkast. In een gemiddeld uiteraard op een verantwoorde ma-
huishouden zijn al zoveel schadelij- nier zijn afgevoerd. Het worden ei
gevraagd meer informatie te geven
over zijn vinding. "Het zou natuur
lijk mooi zijn als zij zich ervoor in
zetten. Ze hebben veel meer moge
lijkheden dan ik om publiciteit aan
de zaak te geven".
Als de rijks
weg 11-west er
komt, gaat hij
vlak onder de
Leidse Ste
venshof (links
boven op de fo
tolopen en de
Voorschotense
wijk Noord-
Hofland (mid
den). Deze wijk
ligt ingeklemd
tussen de
spoorbaan (die
linksonder be
gint) en de Kor
te Vliet
(rechtsboven.
Voor de rijks
weg moeten,
bij de spoor
baan, enkele
volkstuintjes
wiijken, een
golfbaan en een
honkbalveld
(rechts tegen
de doorgaande
Admiraal de
Ruytersingel
aan). Het
zwembad
(middenonder)
en landgoed
Berbice
(rechtsbene-
den) blijven
ROTTERDAM/VOORSCHOTEN - Rijks
weg 11-west wordt mogelijk verdiept aan
gelegd en gedeeltelijk zelfs als een tunnel
uitgevoerd. Ambtenaren van Rijkswater
staat hebben dit onlangs verklaard in een
gesprek met het Voorschotense college.
Als de weg op deze manier wordt aange
legd, kan de luchtverontreiniging door het
autoverkeer flink worden verminderd.
Bovendien kan de geluidhinder binnen de
perken worden gehouden.
Of het inderdaad zo ver komt is nog al
lerminst duidelijk, stelt woordvoerder F.
van Hijst van de directie Zuid-Holland
van Rijkswaterstaat. "Het is zelfs maar de
vraag of rijksweg 11-west ooit wordt aan
gelegd. De eerstkomende tien jaar is er
geen geld voor. Dat is het enige dat zeker
is. Wat er na het jaar 2000 gebeurt, weten
we nog niet".
Omdat er voorlopig geen gulden be
schikbaar is voor de aanleg van de A 11-
west, heeft Rijkswaterstaat nog geen en
kel plan gemaakt voor deze rijksweg. "Er
is dus ook nog niet besloten of de weg op de
gebruikelijke manier wordt aangelegd of
in een soort tunnelbak komt te liggen. Wel
wordt overwogen om rijksweg 14 - een
verbindingsweg tussen de snelwegen Am
sterdam-Den Haag en de Den Haag-
Utrecht - verdiept aan te leggen. Deze weg
heeft veel overeenkomsten met de rijks
weg U-west. Ze komen ongeveer in het
zelfde gebied te liggen en ze voeren alle
bei langs stedelijke bebouwing. Het is dus
geen gekke gedachte om 11-west op een
soortgelijke manier' aan te leggen. Maar
nogmaals, er is geen enkel besluit over ge-
Als rijksweg 11-west in een open tun
nelbak komt te liggen, maakt dit de aanleg
niet veel zekerder. Een dergelijke uitvoe
ring is uitermate kostbaar, en het rijk
heeft in zijn nieuwe Structuurschema
Verkeer en Vervoer - waarin onder meer
alle wegenplannen zijn opgenomen -
rijksweg 11-west een lage prioriteit gege-
Het idee van Rijkswaterstaat maakt de
rijksweg niet aantrekkelijker voor het
Voorschotense college, verklaart L. den
Hartog, beleidsmedewerker bij deze ge
meente. Voorschoten, al sinds jaar en dag
een fel tegenstander van de A U-west, be
twijfelt of een verdiepte aanleg wel zo
veel voordelen heeft. Opmerkelijk is ove
rigens dat de voormalige Voorschotense
wethouder J. Visser al eens eerder heeft
voorgesteld de rijksweg in het landschap
te laten verzinken. Dat idee is toen door de
raad van deze gemeente ferm van de hand
gewezen.
