Werkloosheid loopt structureel terug Boycot Irak jaagt olieprijzen verder op Meer gehandicapten aan de slag Boycot treft achilleshiel Irak: geen olie geen eten BH—iSB iMMFiê mMmjjk-i: Economie YS steeds meer geteisterd Beurzen blijven klappen krijgen Eerste Fokker 50 afgeleverd bij NLM DINSDAG 7 AUGUSTUS 1990 ECONOMIE PAGINA 5 AMSTERDAM (Rtr/ANP/GPD) - De internationale gemeenschap heeft Irak getroffen op zijn kwets baarste punt, de olie-export. Irak is voor 90 procent van zijn inkomsten in harde valuta's afhankelijk van de uitvoer van olie. Zonder deze in komsten dreigt een voedseltekort in het land. den kopers. Brazilië, India, ming. Een vermindering De helft van de dagelijke oliepro- Zuid-Afrika en enkele Oosteurope- voedselimport betekent duktie van Irak -1,6 miljoen vaten loopt vanuit het Kirkuk-veld via pijpleiding naar laadstations Yumurtalik. President Bush heeft de Turkse premier özal zaterdag verzocht de leiding te sluiten. Door Saudiarabië loopt een lei ding met een capaciteit van even eens 1,'6 miljoen vaten die tot vooi AMSTERDAM (ANP) De daling van de werkloosheid is zichtbaar in de jaarcijfers 1989 kort yoor .twee d?rde werd benut, van het Gemeenschappelijk Administratiekantoor, waarin het aantal meldingen voor de met alleen deze lei" werkloosheidswet in 1989 met 10 procent daalde. Volgens het gisteren gepresenteerde jaarverslag ging het cijfre van van 271.000 in 1988 tot 244.300 vorig jaar. landen zullen nog wel bereid zijn Iraakse bevolking het aanhalen v, tot aankoop, maar alleen tegen kor- de broekriem. Sadam Hussein zal ting. Gisteren werden op de olie- niet de Middellandse Zee bij Jiet Turkse markt al lagere prijzen gehanteerd >or olie afkomstig uit Irak dan nooit toegelaten. >or andere oliesoorten. Het embargo heeft voor Irak forse vermindering van de export inkomsten tot gevolg. Harde valu- gehouden. Het probleem daarbij werden vooral benut import van wapens, van voedsel de ding kunnen sluiten, maar Irak nog lands schuld de betalingen over de buiten- de VS hebben elk nog Het Gak is de verzameling van 16 de Wet arbeid gehandicapte werk- (wagw) de gmd meer mid- n mensen met een handicap het werk te houden of krijgen. bedrijfsverenigigen met tweederde van alle werknemers die onder de delen sociale verzekering vallen. De da- schakeld. De bedrijfsvereniging meldt uitgevallen werknemers al halverwege de ziektewetperiode (na extra hak zetten door zelf r olie te gaan exporteren. Irak heeft nog een ijzer in het vuur in de vorm van olie-export via de Perzische Golf. De laadstations in de Golf zijn na de oorlog met Iran zover hersteld dat ze weer functio- Pas als de VS de Golf zouden ijftien miljard honderd dagen olie in voorraad Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten beschikken over voldoende onbenutte produk- tiecapaciteit om de olieproduktie van Irak en Kuwayt over te nemen. De vraag is of de Golfstaten de poli tieke wil hebben om zich op die ma nier te distantiëren van Irak. Ook de Venezuela, Mexico, Libië, Nigeria de en Egypte hebben extra capaciteit, -an Geen van deze landen heeft be kendgemaakt meer olie te zullen wakker liggen. Uitingen produceren. "Willen sancties effectief zijn, dan moeten ze op een brede steun en in stemming kunnen rekenen. Het volgende stadium is de uitvoering van de gisteravond aangenomen resolutie. Dat is de testcase. Nu moeten we zien of we een volgende stap kunen zetten", aldus Leurdijk. De oliemaatschappijen in Neder land hebben minister Andriessen ontevredenheid heeft hij nog Het embargo zal pas goed effect sorteren als het een tijdje wordt vol- dat de industrielanden dan ook hun eigen vlees snijden. De EG dollar. De verwachting is dat Japan kan nog 142 dagen voort met (Economische Zaken) gisteren be- Sadam Hussein de betaling van ren- de opgeslagen hoeveelheden. loofd mee te zullen werken aan de te en aflossing over de buitenlandse Als de VS drie maanden lang uit boycot van Irak. Andriessen, op het schuld stopt als sanctie op de be- hun voorraden putten zijn die nog moment de enige minister 'op post' vriezing van Iraakse tegoeden buitenland. Het verbod op de wapenexport het net zo groot als een jaar geleden, verklaarde oliedeskundige Geoff Pyne zondag. "Het punt is dat i lichtte de oliemaatschappijen giste- op zijn departement in over de tregelen van de Nederlandse r ling 10 procent in het aantal Verder besteden bedrijven meldingen werd voornamelijk oorzaakt door de afname met 7 pro cent van het aantal meldingen van ontslagwerkloosheid. Juist hierin weerspiegelt zich de verbetering van de gang van zaken in de econo mie. De werkloosheid duurde wel lan ger. De verwachte toename van de gemiddelde uitkeringsduur na de invoering van de nieuwe Werkloos- heidwet heeft zich ook in 1989 door gezet: van 18,8 weken naar 22 we ken. Het uitgekeerde bedrag liep daardoor toch op van 2,44 tot 2,49 miljard gulden. In het jaarverslag worden de reeds bekende toeneming van het ziekteverzuim en de stijging van het aantal arbeidsongeschikten nog eens bevestigd. Het aantal ziekte dagen bij de bij het GAK aangeslo ten bedrijfsverenigingen kwam uit op 36,6 miljoen waarover 3,7 miljard gulden werd uitgekeerd. In 1988 ging het om 33,9 miljoen dagen en 3,4 miljard gulden. Wao Tegenover de groei van het aantal arbeidsongeschikten staat even eens een toeneming van het aantal arbeidsongeschikten dat weer aan het werk gaat. Vooral de Wet arbeid gehandicapte werknemers (Wagw) biedt middelen om die terugkeer te bereiken. Per saldo is echter sprake van een verdere stijging van het aantal mensen met een (al dan niet gedeeltelijke) uitkering aaw/wao. Dat blijkt uit het vandaag versche nen jaarverslag van de Gemeen schappelijke Medische Dienst (gmd) over 1989. De gmd adviseert bedrijfsvereni gingen (uitvoerders van de sociale zekerheid) over de mate van ar beidsongeschiktheid, ondersteunt bedrijven bij de herplaatsing van hun uitgevallen werknemers en probeert mensen met een handicap weer aan de slag te krijgen. Dat laatste lukt steeds beter, al dus blijkt uit het jaarverslag. In 1989 keerden 38.000 arbeidsongeschik ten terug in het arbeidsproces, te gen 32.000 in 1988. Over een reeks van jaren tekent zich een stijgende lijn van dit aantal af. Vorig jaar wer den 19.074 personen bij hun eigen werkgever herplaatst, tegenover 6.412 in 1984. Het aantal plaatsingen bij een nieuwe werkgever bedroeg vorig jaar 10.217, tegenover 2.557 in 1984. De gmd schrijft de toename toe aan nieuwe ontwikkelingen rond de instrumenten voor (her)plaatsing van arbeidsongeschikten. Zo biedt •- aandacht aan herplaatsing van uit- maanden) bij de gmd. In regel blokkeren zou olie-export vanuit komt iemand na een jaar ziektewet Irak onmogelijk zijn. r Irak treft het land minder. Vol- mand van zijn voorraden wil trek- gering tegen Irak en Kuwayt. De gens het Britse dagblad 'The Inde- ken als hij bang terecht. De gmd kan i gevallen werknemers en wordt de eerder beginnen met pogingen dat gmd in een vroeger stadium inge- te voorkomen. Maar ook al slaagt Irak erin olie naar het buitenland te krijgen, dan heeft het nog problemen in het vin- pendent' heeft Irak nog r de toekom- maatschappijen beloofden An- aldus Pyne. In Ja- driessen i penvoorraden. Bovendien onttrekt pan heeft premier Kaifu gisteren de controle i beroep op de bevolking gedaan olie door de douane en de Economi- zuinig te zijn met energie. sche Controle Dienst. Prijs voor een vat olie hoogste in 5 jaar NEW YORK (ANP/UPI/UCN/Rtr) De steeds grotere spanningen in het Midden-Oosten drijft de olie prijzen verder op. Vanochtend no teerde de prijs van een vat Brent- olie, een bekende graadmeter, een prijs van 28,70 dollar op de Lon- dense markt. Gisteren was dat nog 26,55 dollar en in juni maar 15 dollar. miljoen ton. Volgens EG-statistie- sproken ken voert Nederland jaarlijks 4,9 Kuwayt miljoen ton Iraakse olie in (10,4 pro cent van de totale Nederlandse produktiecontingenten. Irak produceerden sa- ongeveer 4,6 miljoen vaten (van 159 liter) per dag. Wanneer de port). Uit Kuwayt importeert Ne- binnenlandse consumptie daarvan derland elk jaar 6,5 miljoen ton olie, wordt afgetrokken en er rekening ofwel 13,8 procent van de totale olie- invoer. De totale olie-invoer in Ne- niet honderd procent effectief is, derland is 47,1 miljoen ton per jaar. Planeet In New York noteerde de Ameri kaanse oliesoort West Texas Inter- Eyskens (buitenlandse zaken) zal zijn grbot genoeg mediate gisteren aan het einde van het besluit om geen olie meer uit aldus de minister, de handel 28,05 dollar per vat (159 li- Irak in te voeren de Gemeenschap ter). Die notering is 3,56 dollar hoger nopen.uit te zien naar vervangende unaernoua dan afgelopen vrijdag en de hoogste leveranciers. Volgens hem komt Ook Noorwegen^ zal de produktie van de afgelopen 57 maanden. sulteert volgens Aqazadeh mindering van de olieproduktie mét drie miljoen vaten per dag. De Volgens de Belgische minister voorraden in de industrielanden dat te dekken, van het zeewater het hoogst is en de zee het rustigst. Noorwegen is na Groot-Brittan- nië de grootste olieproducent van West-Europa. In de eerste helft van het jaar produceerden Noorse be- wordt gehouden dat de boycot drijven gemiddeld 1,64 miljoen va ten olie (van 159 liter) per dag. De produktiecapaciteit werd vier jaar niet ten volle benut om de olieprij zen te steunen. Op 1 juli werd de produktiebeperking opgeheven. Herverdeling Nederland wil een herverdeling van de olie-aanvoeren naar Europa om land onevenredig *NEW YORK Deze commissionair aan de beurs van New York had e zware dag achter de rug. De aandelenkoers kelderde met 93 punten. De oliehandelaren kochten op grote schaal olie uit vrees dat het handelsembargo dat de Verenigde Naties heben afgekondigd tegen Irak en Kuwayt leidt tot een tekort aan olie. Volgens handelaren was de nieuwe, forse stijging een gevolg van het besluit van de EG en Japan om zich aan te sluiten bij het Ameri kaanse embargo op de import van olie uit Irak en Kuwayt. De handel is ook bezorgd dat Irak zijn vijande lijkheden tot buiten Kuwayt zal uit breiden. De EG-commissie in Brussel ziet geen reden voor de speculatieve olieprijsstijging die zich op dit mo ment voordoet. "De EG-landen hebben grote hoeveelheden olie in voorraad. Verder bestaa^ er genoeg reserve-produktiecapaciteit die snel kan worden ingezet. Er bestaat geen enkele reden voor paniek", al dus een woordvoerder van de EG. Van de totale hoeveelheid olie die de Gemeenschap importeert komt 7,6 procent uit Irak en 3,3 procent uit Kuwayt. Uit Irak komt jaarlijks vooral Saudi-Arabië in aanmerking, niet verhogen. De Noorse oliebe- wordt getroffen door het olie-em- "want d?t is het land dat op de drijven zijn niet in staat hun pro- bargo tegen Irak. Minister An- deze pla- duktie te verhogen om zo een deel driessen (economische zaken) heeft van de uitgevallen produktie van Irak en Kuwayt over te nemen. Veel booreilanden in de Noordzee zijn grootste olievoorraad neet zit". Iran heeft de andere lidstaten de OPEC (Organisatie van Olie Ex porterende Landen) opgeroepen gesloten wegens onderhoud. "Wij totale olie-a; dit gisteren gezegd oliemaatschappijen. De laatste maanden kwam erleg met niet tc profiteren van de Iraakse vasie in Kuwayt door zelf meer olie schorten. Dat is nodig te produceren. Dat heeft olieminis- staat te stellen de rest ter Gholamreza Aqazadeh gisteren verklaard. land der- kunnen het onderhoud niet op- tig procent uit Irak en Kuwayt sa men in tegenstelling tot een invoer het jaar van 17 tot 18 procent normaal. Vol gens Andriessen is er sprake van ongelijke distributie. Met name De OPEC verandert haar beleid voerder van het Noorse staatsbe- Denemarken wordt daardoor z niet op basis van deze tijdelijke si- drijf Statoil. Het onderhoud wordt getroffen door het embargo en in tuatie, aldus de minister. Elk land altijd in de zomermaanden ge- iets mindere mate ons land, Grie- dient zich te houden aan de afge- pleegd, omdat dan de temperatuur kenland en Italië. (foto afp) 30,4 miljoen ton en uit Kuwayt 13,1 GEM Directeur P. van der Vorm van het Rotterdamse havenbedrijf HES Be heer heeft directeur ir! D.N. Bühr- mann van de Graan Elevator Maat schappij (GEM) in Rotterdam per 1 oktober ontslagen en hem gisteren in afwachting daarvan direct op non-actief gesteld. Volgens Van der Vorm was zijn functioneren "vol- strekt onvoldoende". Bührmann, die drie jaar geleden werd aange steld om de GEM uit het slop te ha len, is de tweede directeur die door Van der Vorm de laan wordt uitge stuurd. Moskou De Sovjetunie zal 95 miljard roebel (ruim f 300 miljard) uittrekken om haar bevolking gedeeltelijk te vrij waren van de gevolgen van de vrije markteconomie. Dit heeft Vladimir Sjtsjerbakov, voorzitter van de staatscommissie voor arbeid en so ciale zaken, gisteren gezegd. Voor welke termijn die sociale hulp geldt zei hij niet. Brazilië Brazilië wil dertig van zijn grootste schuldeisers uitnodigen voor een conferentie om met banken en over heden een nieuwe regeling te tref fen voor de aflossing van zijn schul den, zo heeft het Braziliaanse pers bureau Agencia Brasil maandag ge meld. Brazilië staat bij het buiten land in het krijt voor 115 miljard dollar en heeft daarmee van alle ont wikkelingslanden ter wereld de grootste buitenlandse schuld. Varkenshouders De Zeeuwsvlaamse varkenshou ders en hun organisaties hebben maandag besloten de problemen als gevolg van het al ruim vier maan den durende vervoersverbod voor varkens nog een week aan te zien omdat het verbod enigszins is ver soepeld. Treedt geen verbetering op, dan zullen verdergaande maat regelen nodig zijn, aldus een woord voerder van de Zuidelijke Land bouw Maatschappij (ZLM) maan dagmiddag na het overleg. WASHINGHTON (Rtr) - De eco nomie van de Verenigde Staten wordt op het ogenblik bedreigd door een gevaarlijke combinatie van hogere inflatie en meer werk loosheid. Deskundigen zeggen dat de Amerikaanse economie door de veelal met geleend geld gefinancierde groei in de jaren tachtig in een dusdanig wankel evenwicht is, dat er niet veel meer hoeft te gebeuren of de VS belan den in een recessie. Afgelopen vrijdag werd be kend dat de werkloosheid in de VS in juli is toegenomen tot 5,5 procent van de beroepsbevol king, het hoogste percentage van de afgelopen twee jaar. Boven dien was er sprake van een ver mindering van het aantal nieuwe banen, hetgeen een zeer duidelij ke aanwijzing is dat de economi sche bedrijvigheid aan het afne- De inflatie zal ongetwijfeld toe nemen door dë stijging van de olieprijzen die is veroorzaakt door inVal van Irak in Kuwayt. De VS voeren bijna de helft van de olie die ze Verbruiken in. Normaal is de inflatie bij een zeer kleine economische groei aan de lage kant, maar door de olieprijsstij ging worden de VS geconfron teerd met een inflatie die alleen maar zal toenemen. Een olieprijs van iets meer dan twintig dollar per vat (159 liter) leidt tot een inflatie dit jaar van net boven de vijf procent. Een olieprijs van 23 dollar geeft een inflatie van 5,8 procent en een olieprijs van dertig dollar drijft de inflatie op tot zes procent. Giste ren zaten de olieprijzen net boven de 26 dollar per vat. Hoe bedreigend de situatie van het ogenblik is bleek gisteren op de effectenbeurs van Wall Street. Daar ging de Dow Jones-index van de dertig grootste industriële fondsen met bijna 93 punten om laag ging na vrijdag al 55 punten te hebben ingeleverd. Ook de dol lar zakte verder in koers» Die staat nu nog maar net iets meer dan een cent boven het na-oorlogse diep tepunt van 1,1775 gulden. De monetaire beleidsmakers in de VS zitten in een weinig benij denswaardige positie en zullen zeer omzichtig te werk moeten gaan om de economie op het juis te pad te houden. Vermoedelijk zullen de centrale banken in de VS ruimte maken voor een rente verlaging teneinde te proberen met lagere rente de groei wat te stimuleren. Daarbij moeten ze heel voorzichtig zijn om de infla tie niet verder aan te wakkeren. Meer overheidsuitgaven of la gere belastingen om de groei van de economie te bevorderen zijn op het ogenblik onmogelijk voor de Amerikaanse overheid, die al te kampen heeft met grote tekor ten. Regering en Congres probe ren al langere tijd om het eens te worden over manieren om het be grotingstekort te verminderen. Of dat lukt is door de Iraakse in vasie nog twijfelachtiger gewor den. Tegenstanders van verminde ring van de defensie-begroting grijpen maar al te graag de inval in Kuwayt aan om hun argumen ten tegen de vermindering van de defensie-bestedingen kracht bij te zetten. Vermindering van het begrotingstekort via een heffing op het verbruik van energie zal ook moeilijk worden nu de olie prijzen zijn gestegen en het er gieverbruik alleen maar duurder wordt. De dollar bereikte gisteren TOKYO (KRF/DPA/ANP) - De De Amerikaanse dollar heeft zich tend opnieuw forse klappen gekre- daling gisteren gen door de crisis rond de Iraakse wisselmarkt bezetting van Kuwayt. De Nikkei- 10.00 index vs met nog 3,3 procent tot 27.653,07 en kwam daarmee op het laagste r dit jaar. Amsterdam 1,7745 gulden. Gisteren 225. aandelen kelderde zakte de Amerikaanse dollar tot een ns 946,46 punten ofwel na-oorlogs dieptepunt van 1,7710. De Nikkei-index, die gisteren daalde met 916 punten ofwel 3,1 der verkooporders, met als resul taat dat vrijwel alle fondsen vele guldens inleverden. De stemmings- noteerde op de index ging ten opzichte van het slot van vrijdag met bijna 6 procent naar beneden. Op de vloer van de Amsterdamse effectenbeurs hielden zenuwachtig heen en weer rennende handelaren voortdurend het koersenbord i procent, is sinds de Iraakse invasie gaten. Sommigen kantoren kregen SCHIPHOL (ANP) - Fokker heeft gisteren de eerste Fokker-50 voor NLM Cityhopper/Nether- Lines aan deze maatschappij overgedragen. Het toestel is de eerste machine die is gespoten in de nieuwe kleuren van KLM Cityhopper, zoals het bedrijf gaat heten als beide ondernemingen van de KLM, NLM en NetherLines, in de nabije toe komst worden samengevoegd. KLM Cityhopper is een regionale luchtvaart maatschappij die vooral de taak heeft passa giers aan te voeren voor het intercontinentale netwerk van de KLM. De Fokker-50 is ook aan geschaft door andere grote regionale luchtvaart maatschappijen in Europa, zoals DLT, dochter onderneming van Lufthansa en Crossair, doch teronderneming van Swissair. KLM heeft tien Fokker-50-toestellen besteld die zullen worden afgeleverd in de periode tussen nu en juli 1991. NLM Cityhopper/NetherLines zoekt een effi ciënt vliegtuig met een capaciteit van ongeveer zeventig tot negentig stoelen. Er worden mo menteel in Europa twee Turbo-prop vliegtuigen gebouwd met rond de zeventig stoelen, de Frans-Italiaanse ATR-72 en de British Aero space ATP. en een straalvliegtuig met zeventig tot negentig stoelen, de British Aerospace-146. Fokker bekijkt of vanuit de Fokker-50 een re gionaal vliegtuig met hetzij straalmotoren hetzij propellers kan worden ontwikkeld dat qua 10,3 procent gedaald. De sterke stij ging van de olieprijzen als gevolg van de Kuwayt-crisis komt voor Ja pan hard aan omdat het land voor zijn olievoorziening vrijwel volledig afhankelijk is van de import. De stemming in Tokyo werd verder on dermijnd door de vrees voor een re cessie in de Verenigde Staten. Dow Jones-index extra mankracht om alle verkoop orders te verwerken. Maar de situatie is nu anders dan bij de grote krach van oktober 1987 en de mini-krach van twee jaar later in oktober 1989. Toen was er im mers aan de fundamenten van de economie niet echt getornd. Nu is de kans niet gering dat de olieprijs als gevolg van een escalatie in de In New York daalde gisteren de Golf nog zal stijgen en lange tijd de dertig hoog zal blijven. Daar komt bij dat ten. De effectenbeurzen in West-Eu ropa hadden het gisteren ook flink te verduren door het oplopen van de olieprijzen. De effectenbeurs van Londen gelrecht op een recessie afstevent. Beleggers doen er wellicht goed aan zich in te stellen op een langdu rig neerwaartse trend van aandelen- obligatiekoersen. De al bekend- kon het ergste verlies wegwerken, gemaakte halfjaarcijfers van vele maar niettemin bedroeg de daling ondernemingen waren aanzienlijk ook daar bijna drie procent. De Fi- slechter dan verwacht. Voor Neder- nancial Times-index van de hon derd fondsen stond op een gegeven moment 82,1 punten onder het slot te worden. land hoeven alleen maar de namen Akzo en Internatio Müller genoemd i afgelopen vrijdag. De DAX-ir Afgezien zogenaamd dex in Frankfurt zakte met net iets technisch herstel, dat altijd wel SCHIPHOL - Gisteren werd op Schiphol het eerste Fokker 50 toestel officieel grootte tussen de Fokker-50 en de Fokker-100 in zit. Ook zou het eventueel mogelijk zijn om het ontwerp van de inmiddels uit de produktie ge nomen Fokker Fellow Ship als basis te nemen voor de ontwikkeling van een nieuw regionaal straalvliegtuig. De Fokker-F28 Fellow Ship kan maximaal 85 passagiers vervoeren. Directeur Leyer onderstreepte in elk geval meer dan honderd punten sluiten op 1740,93 punten, het laag- ste niveau van dit jaar. De CAC-in- dex in Parijs van de veertig fondsen gisteren nog eens dat de vier Fokker-F28 Fellow kwam op het laagste punt van dit toe zou de Bundesbank in Frank- Ships die nog bij NLM City Hopper vliegen jaar uit met een slot van 1773,79 furt het voortouw moeten i optreedt, zou eigenlijk alleen een renteverlaging voor betere beurzen kunnen zorgen. Maar in Êuropa zit dat er niet echt in. Daar- dat "echte moneymakers" zijn. De vier Fellow punten. De daling bedroeg 95,66 Een hogere olieprijs zorgt Ships moeten over enige tijd echter uit de vloot punten of 5,12 procent, worden genomen omdat het te kostbaar wordt Er is sprake van een mini-krach, om voor zo'n kleine vloot allerlei ondersteunen- Gemiddeld gingen de koersen met 3 Duitse mark nauwelijks bereid z(jn de diensten, zoals de training van vliegers, in tot 7 procent omlaag. In Amsterdam tot het voeren van een minder strak stand te houden. werden de handelaren bedolven on- monetair beHd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5