'Woolstock'concert
voor Texelse schapen
Brons nu ook op buitenlandse markt met Willink-collectie
Bij vliegende storm blijft 't kompas horizontaal
DINSDAG 7 AUGUSTUS 1990
KNOKKE (ANP) - Op de PAN
Kunst- en Antiekbeurs in Am
sterdam presenteerde hij zich
vorig jaar oktober voor het eerst
als nieuwe loot aan de stam van
de Nederlandse kunsthandel:
drs. Loek Brons, voormalig ei
genaar van 170 supermarkt-fili
alen in textiel. Hij kwam ervoor
de dag met een verrassend veel
zijdige collectie schilderijen
van Carel Willink, de belang
rijkste vertegenwoordiger van
het Magisch Realisme in ons
land. In een sjieke galerie aan
de boulevard van Knokke peilt
Brons nu de belangstelling on
der buitenlandse kopers.
„Ik vier hier een maand vakantie
hoor. Maar omd^t ik niet geschikt
ben om alleen maar op het strand te
liggen, heb ik ook wat schilderijen
meegenomen", zo relativeert Brons
deze stap in eerste instantie. Het
overbrengen van 40 schilderijen
van Willink (1900-1983) uit diverse
periodes van zijn loopbaan naar de
galerie Résidence Albert, naast het
Casino in de Belgische badplaats,
rechtvaardigt echter de conclusie
dat Brons het niet onplezierig zou
vinden als hij tegelijkertijd vaste
voet op de Belgische markt krijgt.
De eerste contacten met Knokke
werden in maart van dit jaar gelegd
op de Europese kunst- en antiek
beurs in Maastricht, vertelt Brons.
„Ik werd toen benaderd door Gil
Tuteleers, organisator van de Inter
nationale Kunst- en Antiekbeurs in
Knokke. Hij was onder de indruk
van mijn aanbod daar. Voor zijn
beurs alleen zou ik echter niet naar
Knokke gekomen zijn, want deze is
daarvoor internationaal gezien niet
belangrijk genoeg. Tuteleers bood
me echter ook deze ruimte aan. Zo
werd het idee voor de Willink-expo
sitie geboren".
Brons gebruikt de 15de Interna
tionale Kunst- en Antiekbeurs, die
tot en met 12 augustus wordt gehou
den in het Cultureel Centrum
Scharpoord in Knokke, intussen
toch om hopelijk twee vliegen in
één klap te slaan. Voor prijzen die
de halve ton niet te boven gaan,
biedt hij er werk van de magisch re
alisten Raoul Hynckes, Sal Meijer,
Piet Gutter, Jan van den Berg, Erno
Brokke, Gerd Wilfert en H. Helman
tel aan. Het „Dubbel vrouwenpor
tret" uit 1937 met Willinks vrouw
Wilma en de Amerikaanse danseres
Wilma Reed, fungeert als pu
bliekstrekker voor beide evene
menten op de. folders en affiches
van de beurs. Brons heeft het werk
als blikvanger opgehangen in de
stand die deze week door een mede
werker wordt bemand.
Zelfportret
Brons bezorgt de bezoekers van de
Willink-expositie meteen een ver
rassing. Het is hem gelukt het
krachtige zelfportret „Dood van het
dualisme" uit een particuliere col
lectie voor de verkoop beschikbaar
te krijgen. Het werk dateert uit 1919,
het jaar dat Willink het besluit nam
zijn architectuurstudie in Delft af te
breken om een opleiding tot schil
der te volgen.
De ontwikkeling van Willink via
de abstractie en het constructivis
me naar het magisch realisme kan
vervolgens stap voor stap worden
gevolgd aan de hand van onder
meer ,De zilveren bruiloft' uit 1924,
het .Stilleven met druiventros' uit
1930 en ,De parlementsleden' uit
1933. Willink heeft als geen ander de
naderende dreiging van de Tweede
Wereldoorlog weten te verbeelden.
In de Résidence Albert hangt daar
van als voorbeeld „Landschap met
statue" uit 1935 met op de achter
grond het Neues Palast in Berlijn.
In deze categorie valt ook „Het
jachtslot" uit datzelfde jaar. Menno
ter Braak schreef er ooit over: „Ik
kan er mijn ogen haast niet aan ver
zadigen".
Naast topstukken als .Mathilde
tussen de monsters' uit 1966, de .Pa
rachutisten' uit 1971 en het .Af
scheid van Mathilde' uit 1975, toont
Brons echter ook minder bekende
werken als een klein .Babyportret'
uit 1942 en een portret van me
vrouw Pamela Maresch-Boon uit
1971.
Brons wil niet verhullen dat hij
een „commerciële doelstelling" na
streeft, al zijn niet alle werken in
Knokke te koop omdat hij de Bel
gen ook een overzichtsexpositie wil
bieden. De prijzen van werken die
nog wel op de markt zijn, schomme
len tussen de 45.000 gulden (voor
,Dood van het dualisme') en zes ton.
Hij probeert de handel in Magisch
Realisten, waarvoor hij een nog
steeds stijgende belangstelling sig
naleert, intussen levendig te hou
den door een constant aantal in
voorraad te houden en in roulatie te
brengen. Daarvoor put Brons uit
250 schilderijen die in particuliere
handen zijn. In totaal zijn er 318
werken van Willink bekend.
Brons vertelt dat hem inmiddels
ook is gevraagd naar Japan te ko
men: „Ik heb er echter helemaal
geen zin om daar of elders in het
buitenland in één klap al mijn Wil
links te verkopen. Deze kunsthan
del is tenslotte ook een hobby van
me waar ik een schare vrienden aan
heb overgehouden. Ik vind het bo
vendien belangrijk om te weten
waar het werk naar toe gaat. Dat
hoort bij liefhebbers en niet bij
mensen die snel rijk willen worden.
Tegen hen zeg ik altijd: koop maar
aandelen".
Eén potentiële buitenlandse
markt kon Brons alvast niet weer
staan. Op uitnodiging van de Neder
landse club in Zuid-Frankrijk (,met
wel 1000 leden') geeft Brons in no
vember in het Hyatt Regency Hotel
in Nice een lezing van twee uur over
het werk van Willink. „De schilde
rijen gaan mee, dus wie weet wat
daar uitkomt. Als de reis niets ople
vert, geeft dat echter niets". In okto
ber staat hij in élk geval weer op de
PAN-beurs in Amsterdam.
Kritiek van kunstcritici heeft
Brons inmiddels ook gekregen: hij
zou de .gemiddelde smaak' verte
genwoordigen. „Onzin hoor. Ik
vind juist dat de aanhangers van
Fuchs en Beeren kritiekloos de ge
middelde smaak volgen. Mijn Ma
gisch Realisten werken figuratief
en dus herkenbaar. Wat is daar op
tegen zolang het goed werk is?"
Knokke, dat met 45 galeries het
vaandel van Oostende als „kunst
kuststad" heeft overgenomen, heeft
Brons tot zijn tevredenheid direct
met open armen ontvangen. Ka
merleden en plaatselijke autoritei
ten gaven acte de présence op de
opening en ook kranten en de radio
besteedden aandacht aan de Wil
link-presentatie.
Gil Tuteleers benadrukt dat de
komst van Brons zijn streven de
kunst- en antiekbeurs in Schar
poord naar een kwalitatief hoger en
breder internationaal niveau te til
len, zeker zal helpen. De beurs
groeide in 15 jaar uit van een lokale
antieksalon naar een beurs met een
De in 1983 overleden schilder Carel Willink, in België nog vrij onbekend. (archieffoto)
oppervlakte van 2000 vierkante me- expositie ook breed uitgemeten in schilders in huis, maar Willink is
ter en 30 stands waar jaarlijks 12.000 Nederlandse kranten aan te kondi- hier nog onbekend. Als het goed
tot 15.000 bezoekers komen, onder gen. Tuteleers: „Ik kan mij dat voor- gaat, hebben alle betrokkenen ech-
wie veel Nederlanders. Dat gegeven stellen. Wij hebben weliswaar met ter profijt van de komst van Brons
vormde aanleiding voor Brons zijn Magritte en Delvaux verwante naar Knokke".
Protest Ricciotti tegen 'doordraaien' in Australië
TEXEL Om de aandacht
te vestigen op een massale
slachtpartij, waarvan 19 mil
joen Australische schapen
het slachtoffer dreigen te
worden, houdt het Amster
damse Ricciotti Ensemble
deze week een openlucht
concert voor duizend scha
pen op Texel. „Eeri niet alle
daags, maar ongetwijfeld
zeer dankbaar publiek", al
dus de 40-jarige initiatiefne
mer Clemens van der Ven
uit Nijmegen. „Op voor
waarde dat ze goed door
voed zijn, is een goed con
cert beslist aan de dieren be
steed. Schapen zijn echte
muziekliefhebbers".
Woolstock, zoals het concert is ge
noemd, zou aanvankelijk al in 1988
worden gehouden in Australië, voor
een publiek van niet minder dan
100.000 schapen. „Gewoon voor de
aardigheid", verklaart Van de Ven
„in verband met het 200-jarig be
staan van Australië. Wegens tijd- en
geldgebrek is dat toen echter niet
doorgegaan". Sindsdien zijn op de
hei bij het Gelderse Ede wel drie
schapenconcerten gehouden, maar
van een echte finale is het nooit ge
komen. „Dat moet Woolstock op
Texel dus gaan worden. Na £it con
cert is het afgelopen".
Aanleiding voor het concert is
een op handen zijnde slachtpartij in
Australië. Wegens een produktie-
overschot op de wol- en vleesmarkt
aldaar, hebben Australische scha-
penboeren het plan opgevat om 10
procent van de in totaal 176 miljoen
schapen te slachten. „Eigenlijk zou
het concert daar dus nog steeds het
meest op zijn plaats zijn", meent
Van der Ven. „Financieel gezien is
zoiets echter nog steeds onhaalbaar.
Los daarvan is het ondoenlijk om
op korte termijn zo ver van huis iets
op poten te zetten. En er is haast bij,
want nu is de kwestie tenminste
nog actueel".
Omdat Texel bekend staat als
schapeneiland bij uitstek is uitein
delijk voor een concert op dit eiland
gekozen. Om ook Australië te berei
ken zal het concert daar via de radio
worden uitgezonden. De contacten
op het Noordhollandse waddenei
land verliepen via de VW, de ge
meente, Staatsbosbeheer en de
plaatselijke Schapencommissie.
Een schapenfokker bleek bereid
het duizendkoppige publiek te leve-
„Het liefst hadden we alle scha
pen op het eiland erbij betrokken",
aldus Van der Ven „maar dat bleek
om technische en veterinaire rede
nen niet te kunnen."
Zonsondergang
Om een massale toeloop van de cir
ca 35.000 op Texel verblijvende toe
risten te voorkomen, heeft de orga
nisatie besloten de exacte plaats en
datum van het concert geheim te
houden. „Het enige wat we er op dit
moment van kunnen zeggen", aldus
Van der Ven „is dat het concert bij
zonsondergang zal worden gehou
den".
Aanvankelijk was het de bedoe
ling dat de schapen een uur lang
mochten luisteren naar door de ini
tiatiefnemer zelf gecomponeerde
schaapherdersmuziek. Het 38 man
sterke Ricciotti Ensemble bleek het
echter te druk te hebben om het in
oorsprong beoogde repertoire bin
nen de gegeven tijd in te studeren.
Op het begin- en slotnummer na
Het Riciotti-ensemble treedt op
Texelse schapen.
zullen de gewolde viervoeters het
daarom moeten doen met een aan
tal nog nader te bepalen klassieke
werken.
Ook daarmee zijn de Texelse die
ren in elk geval aanmerkelijk beter
af dan 19 miljoen Australische
soortgenoten. „Omdat de wol- en
vleesmarkt er volledig op z'n kont
ligt", verklaart de zes weken gele
den van een bezoek aan Australië
teruggekeerde Van der Ven „zullen
de dieren binnenkort domweg wor
den afgeschoten. Men is inmiddels
al begonnen met het graven van die
pe kuilen. Daar knallen ze die die
ren straks in".
„Woolstock moet in dat verband
worden gezien als een muzikaal ge
baar. We gaan niet met spandoeken
lopen. We draaien voor een kort mo
ment de verhouding tussen mens
en dier volledig om, om duidelijk te
maken dat je schapen niet als toma
ten kunt doordraaien. Bij tomaten
is dat natuurlijk al erg, als je ziet
hoeveel honger er overal in de we
reld wordt geleden, maar bij dieren
JnnJ U_Xi
Delfts Jazzfestival oude stijl op komst
DELFT (ANP) Van 16 tot en met 19 augustus vindt in Delft het zesde
Delfts Jazzfestival (oude stijl) plaats. Het festival wordt op donderdag ge
opend met optredens van het Flashback Quartet en The Princetown Jazz
band. Vrijdags zijn vanaf negen uur in diverse kroegen talloze bands en or
kesten te horen en te zien. Op zaterdag en zondag treden zij op in de Delftse
binnenstad. Onder de jazzgroepen bevinden zich Max Collue Rythm Aces,
Big Mama's Jazzband en Carlo de Wijs Swingsupport.
AMSTERDAM - Wat voor
gevoel zou het zijn om op de
brug van een mammoettan
ker te staan? Het is natuur
lijk niet veel mensen gege
ven om dat echt mee te ma
ken, maar met wat eenvou
dige hulpmiddelen is het
best mogelijk de suggestie
op te roepen. Op de tentoon
stelling 'De zee gemeten',
die duurt tot en met 21 okto
ber, hebben de inrichters dat
gedaan en met succes mag
men wel zeggen.
Wie in de hoek van de expositie
ruimte in het Maritiem Museum
Prins Hendrik in Rotterdam door
een paar ruiten, van 80 bij 60 cm on
geveer, kijkt, ziet aan de horizon een
haven opdoemen. De voorgrond
wordt ingenomen door (imitatie)
bewegende golven en een boven
aanzicht van het met buizen en af
sluiters overwoekerde dek van een
reuzentanker, zoals dat er zou uit
zien als je op de brug staat. Het ef
fect is verbluffend, en het brengt je
in de goede stemming voor het be
kijken van al die vooorwerpen en
instrumenten, die bij het varen op
zee nodig zijn. Daarover gaat 'De
zee gemeten', een expositie die
duurt tot en met 21 oktober.
Hèt probleem, waarvoor de zee
man staat, is: hoe kom ik aan de
weet waar ik mij precies bevind als
rondom het schip tot in de wijde
omtrek alleen maar water te zien is.
De zon, de maan en de sterren kun
je daarbij te hulp roepen (dat zou
trouwens niet zo zijn als hun steeds
wisselende posities aan de hemel
niet gebonden waren aan weliswaar
ingewikkelde, maar toch geheel en
al voorspelbare regelmaat).
Maar... wat te doen als de lucht
dagen achtereen volledig zit dicht-
gepakt met wolken?
Volgende wezenlijke vraag: hoe
snel vaart mijn schip?
Anders dan bij verkeer te land
kan je op zee de verplaatsingssnel
heid niet zomaar meten en daar
moet dus iets op gevonden worden.
Tenslotte: wat zal de weersgesteld
heid over een paar uur, de komende
dagen en de daarop volgende dagen
zjjn? Bij mooi weer is de vraag: is er
misschien storm op til? En bij storm
wil je natuurlijk graag weten of en
wanneer je er onderuit kunt komen
om in rustiger vaarwater te geraken.
Koers
Plaats- en richtingbepaling, snel
heidsmeting en weeranalyse - dat
zijn zo de zaken die op de tentoon
stelling in Rotterdam op onderhou
dende wijze aan de orde worden ge
steld. Met elkaar maken die onder
delen duidelijk waarom het beva
ren van de zee een vak met veel fa
cetten is. Dat wisten we natuurlijk
eigenlijk wel, maar het is toch mooi
dat eens allemaal bij elkaar te kun-
Neem de snelheidsmeting. Die
vindt plaats door middel van een
log. Het allereerste en eenvoudigste
model was niet veel meer dan een
lijn met knopen erin, en een verzwa
ring aan het losse uiteinde. Min of
meer schattenderwijs kon met be
hulp van deze knopen de snelheid
opgemeten worden.
De invoering van de schroef, die
het water wegmalend een
schip vooruitstuwt (op zichzelf al
een wonder van vernuft),' moet ie
mand op het idee hebben gebracht
om een log met een vrijlopend pro-
pellertje te maken: hoe sneller dat
ding draait, des te sneller gaat het
schip.
Het bleek ook mogelijk maar dan
wordt het al aanzienlijk ingewikkel
der om de drukverschillen die
ontstaan als een schip zich door het
water verplaatst in electrische fre
quenties uit te drukken. Zo ont
stond het electro-magnetische log.
Het meten van de snelheid van
een schip in volle zee is -- zo blijkt
op de expositie een peuleschil
vergeleken bij wat er moet gebeur-
ren als je de precieze positie wilt
vaststellen.
Vele eeuwen lang kon men uit de
stand van zon, maan, planeten of
sterren wèl tamelijk direct opma
ken op welke breedtegraad (dus
'De zee gemeten', omvangrijke expositie over vaarinstrumenten
hoever van de evenaar) een schip
zich bevond, maar dat leverde nau
welijks of geen gegevens op over de
geografische lengte; daar moest
maar zo'n beetje naar geraden wor
den. Een schip wordt nu eenmaal
vrij onberekenbaar voortgestuwd,
of juist in zijn vaart geremd, door
zeestromingen en winden. Zo is het
voor een deel verklaarbaar hoe in de
zeventiende eeuw de zeilschepen
die op weg waren naar Indië zover
uit de koers konden raken dat ze
zo'n 500 kilometer oostelijker dan
de bedoeling was terechtkwamen,
en in Australië strandden. Ze waren
dan op de Indische Oceaan, ten Zui
den van Java, veel te laat naar het
Noorden afgebogen.
Door het zorgvuldig en tot in de
tails uitzetten, aan het begin van een
reis, van een koers, met al zijn boch
ten en wendingen in het zogehe
ten bestek probeerde men de af
wijkingen onderweg zo klein moge
lijk te houden. Hoe nauwkeuriger
en gevarieerder vervolgens de
plaatsveranderingen van het schip
werden bijgehouden, zelfs van uur
tot uur, over des te meer gegevens
kreeg men allengs de beschikking
voor een nauwkeurige positiebepa
ling. Maar één dag met een vliegen
de storm kon dat fraaie bestek to
taal in de war sturen.
Om zulk soort problemen vóór te:
zijn is de commandoruimte van een
schip op de grote vaart volgestouwd
met meetapparatuur: kompassen,
tijdmeetinstrumenten, verrekij
kers, sextanten; en tegenwoordig
ook allerlei electronica. En men
heeft allerlei dikke naslagwerken
bij de hand: nautische almanakken,
metereologische vademecums, zee
atlassen en wat dies meer zij.
Van al zulke dingen geeft de ten
toonstelling in Rotterdam een mooi
en overzichtelijk beeld. Ook van de
ontwikkelingen die zich in onze
eeuw hebben voorgedaan, toen ra
dio en radar, en later nog computers
hun intrede deden (al zou men aan
dat laatste wat meer aandacht heb
ben kunnen besteden).
Het is voor ons tegenwoordig eigen
lijk vanzelfsprekend dat schepen in
dichte mist kunnen doorvaren, en
niet voor anker hoeven te gaan
maar dat is nog niet lang zo. Ook
vinden we het niets bijzonders dat
met behulp van zelf-rekenende ra
dio-ontvangers de frequenties van
een stel radiobakens langs de kust,
of zelfs van satellieten worden op
gevangen, dat de opgevangen gege
vens met elkaar worden vergeleken
en dat op die manier nauwkeurig
kan worden vastgesteld waar een
schip zich bevindt. Zodat (om maar
een voorbeeld te noemen) een olie
tanker met bestemming Rotterdam
op de meest geschikte positie in het
Kanaal tussen Engeland en Frank
rijk met vaartminderen kan begin
nen, om niet op de havenhoofden
van Hoek van Holland stuk te lo
pen, maar daar de draai naar beho
ren te kunnen nemen, de Nieuwe
Waterweg in.
'De zee gemeten' laat zien wat er
allemaal voor komt kijken: van het
zeemanstabaksdoosje, met een ta
belletje op de onderkant, waarmee
ruw geschat de snelheid van een
schip ten opzichte van de golven
kan worden gemeten, tot aan spec
taculaire machines als gyroscopi-
sche kompassen (die altijd horizon
taal hangen, hoe scheef een schip
ook ligt) en geheimzinnig oplich
tende radarschermen
'De zee gemeten'. Tentoonstel
ling in het Maritiem Museum
Prins Hendrik te Rotterdam. Nog
tot en met 21 oktober a.s. Dinsdag
t/m zaterdag 10-17 uur, zon-en
feestdagen 11—17 uur.
v
'Schapen zijn echte muziekliefhebbers', zegt de organisatie
stock' op texel.
t Op koers blijven, ook in vliegende storm.
