TV 5 gaat volgend jaar hele dag uitzenden
NEGENTIG IN NEGENTIG
Sterrenbos
krijgt uitstel
van betaling
VIER OP EEN RIJ
Stanley
0g\|£ÉLlM5 i$ I Lp&me
ONZE f s
AMSTERDAM Het
Franstalige satelliet
kanaal TV 5 gaat vanaf
begin volgend jaar
achttien uur per dag
via de Nederlandse ka
bel uitzenden. Nu is dat
•nog acht uur. Ook zal
haast worden gemaakt
met het project om zo
veel mogelijk pro
gramma's in het Frans
te ondertitelen, zodat
méér mensen met een
beperkte kennis van
die taal de uitzendin
gen kunnen volgen.
De vertegenwoordi
ger van het kanaal in
Nederland, Frank
Brandt, laat weten dat
een en ander het gevolg
is van de lancering van
een nieuwe satelliet,
aan het eind van deze
maand. Een Franstalig
nood-offensief op tv,
vlak voor de eenwor
ding van Europa.
Het Franstalige TV 5 is al jaren
een wat merkwaardig ver
schijnsel op de Nederlandse
kabel. De zender werd ruim
zes jaar geleden opgericht op
initiatief van de Franse over
heid om.'een dam op te werpen
tegen het Anglosaksische ge
luid'. Aanvankelijk met vijf
moedermaatschappijen, de
drie Franse netten TF 1, An
tenne 2, FR 3, en verder het
Belgische RTBF en het Zwit
serse SSR. In 1985 kwamen
daar de Franstalige Canadezen
van Télévision Québec-Cana-
da bij.
De genoemde zenders leve
ren allen» copyrightvrije, inte
ressant geachte programma's
en de kosten beperken zich
dus tot de techniek. Deze wor
den compleet opgebracht door
de Franse overheid, die kenne
lijk nog steeds een beetje hoop
heeft wat tegenwicht te kun
nen bieden tegen de invasie
van Engelstalige commerciële
stations. Bij TV 5 wordt ge
sproken van 'la télévision fran
cophone', ofwel programma's
die iets te bieden hebben voor
„mensen die heel veel van
Frankrijk houden'\ zoals
Brandt het uitdrukt.
Een aardig initiatief, maar in
hoeverre gooit 'Parijs' geld. in
een bodemloze put? Hoe valt
iets te merken van resultaat?
Brandt: „Resultaat wordt uit
gedrukt in bereik. In Neder
land wordt op het ogenblik iets
van 80 procent van de huishou
dens, aangesloten op de kabel,
bereikt. En dat getal wordt
maandelijks nog hoger."
In bereik is echter niet vast
te leggen hoe veel mensen ook
daadwerkelijk kijken. Welis
waar worden juichende stuk
jes opgenomen in het door TV
5 zelf uitgegeven blad 'Le Ma
gazine', maar dan gaat het uit
sluitend over de kijkcijfers in
landen als Marokko, waar be
halve TV 5 maar één zender is
te ontvangen. Bovendien is de
kennis van het Frans er veel
groter dan hier. Brandt: „We
spreken hier over een ander
soort kijkcijfers dan je gewend
bent in Nederland. We nemen
zelf steekproeven, en daaruit
blijkt dat 8 procent van de Ne
derlanders 'wel eens' kijkt. Dat
zijn zo'n 300.000 r
Thalassa
Daarbij zitten ook de i
die erg in Frankrijk geïnteres
seerd zijn, en dus graag de
nieuwsuitzendingen volgen,
die dagelijks worden overge
nomen van TF 1 of Antenne 2.
„Maar er wordt vooral gewerkt
voor doelgroepen", stelt
Brandt, die het hooggewaar
deerde, maar nu beëindigde, li
teraire programma van Ber
nard Pivot, 'Apostrophes'
noemt, maar ook de gespeciali
seerde uitzendingen over paar-
desport en over watersport -
'Thalassa'- die een trouw eigen
publiek trekken.
„Algemeen bedoelde pro
gramma's hebben natuurlijk
de grote handicap van de Fran
se taal", geeft Brandt toe. TV 5
kiest dus ook niet voor niks
voor veel 'neutrale' program
ma's, met zeg maar 'weinig
Frans en veel beeld'. Veel beel
den-van bergbekllmmende en
wildwatervarende Fransen be
horen tot dat recept. Ook chan
sons, typisch Frans, maar toch
wel te genieten zonder enig be
grip van het in het lied aange
sneden onderwerp, komen rij
kelijk voor.
In juni van dit jaar heeft TV 5
bij wijze van experiment drie
Franse speelfilms in het Frans
ondertiteld. Uit wat enquête-
werk op kleine schaal is duide
lijk geworden dat dat door veel
kijkers zeer werd gewaar
deerd. Kennelijk is het voor
met een wat minder
uitgebreide kennis van het-
Frans een goed hulpmiddel.
Méér ondertitelingen liggen
inmiddels in het verschiet,
maar de financiële mogelijkhe
den van TV 5 moeten daarvoor
eerst worden verruimd..
Typisch Frans
Dat dat geld er hoogstwaar
schijnlijk spoedig gaat komen,
is duidelijk, meent Brandt. Pa
rijs voelt het als een noodzaak
in een steeds verder éénwor
dend Europa toch in ieder ge
val iets van het Frans te laten
horen. Brandt: „Dat is nou
juist, zeg maar, typisch Frans.
Maar de Engelsen hoeven dat
natuurlijk ook niet te doen."
Met de uitbreiding van de
zenduren komen mogelijk en
kele andere satellietzenders in
de problemen. Veel kabelnet
ten combineren namelijk
graag de stations die maar en
kele uren per dag uitzenden.
Het kanaal van TV 5 is echter
in de eerste plaats voor hen be
doeld. Brandt: „TV 5 geeft toe
stemming om op de vrije uren
andere programma's uit te zen
den, zoals bijvoorbeeld Kin-
dernet, Worldnet of Filmnet,
maar als we er zelf op willen,
zullen de anderen moeten wij
ken."
DELFT De Zuidafrikaanse zangeres Miriam Makeba trad zater
dag in Delft op tijdens het Festival van de Afrikaanse muziek, (foto ap)
UTRECHT (GPD) - De stichting
Sterrenbos Studio's, hoofdhuur
der van de 'kunstfabriek' in voor
malige GEB-magazijnen aan de
Sterrenbos te Utrecht, is sursé
ance van betaling verleend. De
grootste schuldeiser is de ge
meente Utrecht.
De dienst Ruimtelijke Orde
ning en Volkshuisvesting
Utrecht (ROVU), de instelling
die namens de gemeente het
complex beheert, heeft aan ach
terstallige huur een bedrag van
150.000 gulden ton uitstaan. De
totale schuld wordt vooralsnog
door de bewindvoerder niet gro
ter dan 3 ton geschat. Er wordt
momenteel gewerkt aan een sa
neringsplan. Ondertussen heeft
het Holland Festival Oude Mu
ziek een aantal concerten die in
de Sterrenbos-ruimten waren ge
pland elders ondergebracht.
De surséance van betaling be
tekent niet zonder meer, dat er
geen toekomst meer zit in het
complex. Sterrenbos Studio's
heeft zeven werknemers in
dienst, die voorlopig blijven
doorwerken. Behalve dat de
stichting drie .televisiestudio's
exploiteert, verhuurt zij het 7000
m2 tellende vloeroppervlak on
der aan 25 zelfstandig gevestigde
bedrijven en bedrijfjes, waaron
der Stichting Cervelaat, een in
stelling die gespecialiseerd is in
kunsteducatie voor jongeren.
LONDEN De Britse koningin-moeder Elizabeth houdt blij
verrrast ter gelegenheid van haar negentigste verjaardag een
ballon omhoog. Zaterdag nam ze een défilé af bij haar woning
Clarence House in Londen. (foto ap>
PAGINA 18
MAANDAG 6 AUGUSTUS 1990
MONACO De Monegaske koninklijke familie verzamelde zich zaterdagavond in het Zuidfranse vorstendommetje om het
jaarlijkse Rode Kruis-bal bij te wonen. Van links naar rechts prinses Caroline, prins Rainier, prinses Stephanie en prins Albert.
De meeste mensen zouden liever
als ontdekkingsreiziger dan als
toerist over de wereld willen trek
ken. Maar het is in feite weinig re
ëel om met een nostalgische blik
naar de tijd van de grote ontdek
kingsreizen te kijken. Neem Hen
ry Morton Stanley, de beroemdste
avonturier en Afrika-vorser die
de negentiende eeuw heeft voort
gebracht. Dit jaar is het honderd
jaar geleden dat „In Darkest Afri
ca" verscheen, het verslag van
zijn reis dwars door de Kongo
naar het Albertmeer.
Het doel van de hulpexpeditie
was om Emin Pasja, de gouver
neur van de meest zuidelijke pro
vincie van de Soedan, van wa
pens en munitie te voorzien. Hij
was de enige die nog stand hield
tegen de fanatieke troepen van de
Mahdi, die enkele jaren eerder
Khartoum op de Engelsen had
veroverd.
De reputatie van Stanley, die
de verloren gewaande Livingsto
ne in de bush had opgespoord en
die de bronnen van de Witte Nijl
en de Kongo had ontdekt, was in
zijn eigen tijd niet onaantast
baar. Sommigen noemden hem
een ongemanierde vlerk en wezen
met graagte op zijn lage komaf en
losbandige jeugd.
Stanley onderging deze kritiek
als een smet op zijn blazoen en
daarom greep hij het voorstel om
de expeditie naar Emin Pasja te
leiden met beide handen aan. Nog
één keer wilde hij, op 47-jarige
leeftijd, de wereld tonen dat hij
werkelijk de held was die velen in
hem zagen.
Samen met acht blanke officie
ren en wetenschapsmensen, en ze
venhonderd dragers, begon hij in
maart 1887 aan een dramatische
tocht die bijna drie jaar zou du
ren. Slechts een kwart van de
manschappen bereikte de oost
kust. Zijn dragers en inlandse sol
daten had Stanley aangeworven
op Zanzibar en in de Soedan.
WaaromOm te verhinderen dat
hij in het regenwoud last zou heb
ben van desertie, een probleem
demoraliseerde groep, die van
tweehonderdvijftig tot nog geen
honderd man was geslonken.
De ontmoeting met Emin Pasja
werd zo mogelijk een nog grotere
anti-climax. Dit keer werden er
geen gevleugelde woorden gespro
ken, zoals dat die eerste keer met
Livingstone wel het geval was:
"Dr. Livingstone, I presume?" De
Pasja bleek een vriendelijke ge
leerde te zijn, die meer in de vlin
ders van Afrika geïnteresserd
was dan in de verhalen van Stan
ley. Min of meer tegen zijn zin
ging hij uiteindelijk met Stanley
mee naar de oostkust.
Maar ook deze expeditie bracht
de critici niet tot zwijgen. Het ge
rucht ging zelfs dat Stanley Emin
Pasja had ontvoerd, om hem als
een trofee aan de wereld te kun
nen tonen.
Onlangs verscheen er een nieu
we biografie over Stanley. En ook
dit keer is er geen sprake van eer
herstel. O nee. De naam van de
fameuze ontdekkingsreiziger
wordt nog eens grondig door het
slijk gehaald. Hij was een zwet
ser, een gevoelloze, spijkerharde
man die over lijken ging. Ja, wat
had men dan gedacht? Dat ont
dekkingsreizigers brave, gemoe
delijke gezelligheidsmensen zijn?
Een man als Stanley was een am
bitieuze dwingeland en zo dwong
hij het succes af waarnaar hij
streefde:
UIT een onderzoek is gebleken
DAT zestig milooen amerikanen
analfabeet ZON
waarmee in die tijd vele karava
nen te kampem hadden.
Toch kreeg ook hij van meet af
aan te maken met deserteurs, die
zich liever - met een deel van de
goederen - in een hen onbekende
omgeving uit de voeten maakten,
dan dat ze in het gezelschap van
Stanley wilden blijven. Om de
discipline onder het zwarte perso
neel te herstellen, schrok hij er niet
voor terug om bij gelegenheid een
achterhaalde wegloper op te kno
pen. Naar zijn mening vormden
deserteurs net zo'n groot gevaar
voor het welslagen van de expedi
tie als honger, ziekte en vijandige
inboorlingen.
Het reisverslag laat zich lezen
als een hellevaart vol beproevin
gen en ontberingen. Op zeker
ogenblik werd de expeditie opge
splitst in een voor- en een achter
hoede. Stanley trok met de voor
hoede door het Ituriwoud - weer
een mijlpaal, want nooit eerder
had een blanke dit gepresteerd -
naar het glooiende grasland van
midden-Afrïka, waar ze onmid
dellijk door Toetsi-krijgers wer
den aangevallen.
Tijdens de hongermars door het
woud werden de hulptroepen be
laagd door insekten, parasieten
en de giftige pijltjes van pygmee
ën. Wekenlang vulde men zijn
maag met bladeren, mossen, wil
de vruchten, mieren en rupsen.
Stanley zou dit woud nog een
tweede en derde keer doorkruisen.
Van de achterhoede werd name
lijk taal noch teken meer verno
men. Wat hij ten slotte aantrof,
was een uitgeputte en volledig ge-
Gerrit Jan Zwier
oorzaak
van 01e voor
oie mensen
ongelukkige
toestand
wat is DE
