Videoclips in bijzondere
paviljoens in Groningen
Prince in Thialf: één lange climax
Laatste eer aan dode vogels
Personnel als eerste westerse popgroep naar Albanië
Succes voor Introdans in Indonesië
MAANDAG 6 AUGUSTUS 1990
PAGINA 17
Festiviteiten in kader 950-jarig bestaan stad
'What a wonderful World!' heet één van de festiviteiten in het kader van het 950-jarig bestaan van de
stad Groningen. Befaamde architecten ontwierpen speciaal voor deze gelegenheid vijf videopavil
joens. Een 'wonderful world' moet de stad worden, wanneer op 26 augustus de videoapparatuur
voor het vertonen van muziekclips in deze bouwsels en in het Groninger Museum in werking wordt
gesteld. Dave Stewart van de Eurithmics zal samen met wethouder Ypke Gietema de opening ver
richten
van onze correspondent
Verma Hekkema
GRONINGEN - Hier en daar
staan op groenstroken en ver
keerspleinen in de binnenstad
van Groningen vreemde staket
sels en halfvoltooide bouwsels.
Het zijn de videopaviljoens in
wording van Zaha Hadid, Peter
Eisenman, Bernard Tschumi en
Rem Koolhaas.
Alleen van het paviljoen van het
Weense architectenbureau Coop
Himmelblau, dat wordt gebouwd in
de zwaaikom van het Groninger
Verbindingskanaal, is op dit mo
ment nog niets te zien. Het wordt
vrijwel in zijn geheel opgebouwd
bij een scheepswerf in Delfzijl. Half
augustus wordt het paviljoen via
het Eemskanaal naar Groningen ge
sleept. Dat belooft onmiskenbaar
een spectaculair schouwspel.
Het paviljoen van Coop Himmel
blau is misschien wel het meest tot
de verbeelding sprekende van de
vijf bijdragen aan de manifestatie.
Als een buitenaards insekt staat het
straks in het water van de zwaai
kom. Een voetgangersbrug leidt de
bezoekers naar een platform van
waaruit de video's bekeken kunnen
worden. Soms slokt de spin haar be
zoekers op. Dan schuift een half
open doos tegen het grote beeld
scherm aan en krijgt de omsloten
ruimte een heel intieme sfeer.
'What a Wonderful World!' is een sa
menwerkingsproject van het Gro
'Schuwe' vogeltekenaar Rombouts breekt door
Prince, deze keer geen hitsige onderonsjes met zijn vrouwelijke secondan ten. (foto anp)
AMSTERDAM De Nederlandse bolwerk van het communisme de geleden de Albanese ambassade in nel vindt plaats op 29 november, in
viermansformatie Personnel zal als deur naar het Westen nog maar nau- West-Duitsland met het verzoek en- Albanië bevrijdingsdag, in de ha-
allereerste popgroep ter wereld en- welijks op een kier heeft gezet, zal kele concerten te mogen verzorgen venstad Durrës. Twee dagen later
kele optredens gaan verzorgen in Personnel dit najaar twee optre- in Albanië. Op 1 augustus rolde per treedt de groep op in Berat.
Albanië. In dit kleine land aan de dens gaan verzorgen. fax een uitnodiging binnen. Personnel werd uitgenodigd door
Adriatische Zee, dat als het laatste De groep benaderde een half jaar Het eerste optreden van Person- het Democratisch Front in Albanië.
Van onze correspondent
Joh. PM. Pameijer
ALMELO (GPD) - Machteloos ligt
de dode specht op z'n rug. Maar in
zijn lijdzaamheid toont hij zijn spe
cifieke eigenschappen met bewon
derenswaardige overtuigings
kracht. Zoals het schedeltje; dat
sponsachtig is om de stoten op te
kunnen vangen die ontstaan door
het hakken met de vlijmscherpe
snavel. Bij die indrukwekkende
snavel de naaldjes waarmee hij in-
sektenlarven oppikt.
De specht is afgebeeld op een van
de schitterende tekeningen van Wil
Rombouts, een kunstenaar om wie
het altijd een beetje stil is. Dat ligt
aan de Almeloër zelf. Hij schuwt de
publiciteit.
Weinig mensen weten, dat Wil
Rombouts al vijf jaar vaste expo
sant is bij de bekende Amsterdamse
Galerie Petit aan de Nieuwe Zijds
Voorburgewal. Daar werd zijn werk
gezien door het hoofd kunstzaken
van de Nederlandse Middenstands-
bank, de bank met een kunstcollec
tie van ruim 4000 streng geselec
teerde Nederlandse werken van
zo'n 120 gerenommeerde kunste
naars. Het zwaartepunt van de col
lectie ligt op het realisme, het ex
pressionisme en de moderne figura
tieven. De perfectionist Wil Rom
bouts paste volgens de NMB pre
cies in de collectie.
Hij werd ook opgenomen in de ca
talogus, die onlangs werd gepresen
teerd. Een vorstelijk boekwerk, dat
in 30.000 exemplaren over de we
reld gaat. Het haalt de vogelteke
naar definitief uit de anonimiteit.
Uit de NMB-collectie worden alle
bankfilialen in de wereld van kunst
werken voorzien. Momenteel hangt
een van de Almelose vogels in Chili.
Details
De uit Brabant afkomstige Wil
Rombouts is verzot op vogels. "Die
passie sluimerde al toen ik nog een
kind was. Je kent een paar ornitho
logen, sluit je aan bij excursies en
op den duur leid je zelf excursies".
Een veldkijker en een telescoop-
kijker op standaard getuigen van
zijn passie. "Daarmee observeer ik
de vogels. Ik schrijf bijzonderheden
op. Thuis ga ik verder op zoek naar
wetenswaardigheden van de bees
ten in mijn omvangrijke vogelbi
bliotheek. Dan doe je natuurlijk
veel kennis op, maar die staat los
van de artistieke impuls. Ik teken
vogels vanuit artistieke gedreven
heid. Ik moet het gewoon doen. Vo
gels vormen zo'n fraai onderdeel in
de totale evolutie. Dat kan ik niet
aan mij voorbij laten gaan".
Maar waarom dan dode vogels?
Uit liefde voor deze diertjes, is het
verrassende antwoord. "Als je le
vende vogels in een snelle flits wilt
tekenen, zie je details over het
hoofd, die je bij een dood beest heel
rustig kunt bekijken. Via de dood
roep ik ze tot leven. Dat klinkt mis
schien wat tegenstrijdig. Ik bedoel,
dat door mijn vogeltekeningen bij
mensen de associatie met de leven
de vogel wordt opgeroepen. Mijn te
keningen moeten leven. Als een vo
gel vlak of doods wordt, dan ver
scheur ik de tekening, ook al heb ik
er een maand aan gewerkt. Je moet
hem tot leven wekken."
ninger Museum en de Dienst Ruim
telijke Ordening van de gemeente.
Het Groninger Museum wil de clip
uit de huiselijke sfeer halen. Zo'n
150 worden er als het ware op een
sokkeltje gezet vanwege hun vaak
geraffineerde beeldende aspecten.
Ze zijn met een kunsthistorische
neus besnuffeld en in categorieën
ondergebracht.
Fragmentatie
Zo richten de video's in Tschu-
mi's paviljoen, een gekanteld 'aqua
rium' met een glazen labyrint dat
leidt naar vijf videotorentjes, zich
op een drietal thema's: Ero-
ticsScandalous (naar een clip van
La Pat), EngagementPolitical
World (naar een clip van Bob Dylan)
en ExubaranceSchwalko (naar een
clip van La Pat). In de 'abri' van
Rem Koolhaas zijn onder meer spe
cials te zien rond regisseurs van vi
deoclips als Godley Cream, An
ton Corbijn en Paul de Nooijer.
Glazen doos
De keuze van de architecten die de
paviljoens ontwierpen, is verre van
alledaags. Coop Himmelblau, Peter
Eisenman, Rem Koolhaas, Zaha
Hadid en Berard Tschumi behoren
tot de crème de la crème van de he
dendaagse architectenwereld. Ze
zoeken voor hun inspiratie in heel
verschillende bronnen waaronder
film, dans en muziek.
Stuk voor stuk worden de archi
tecten gerekend tot het Deconstruc
tivisme, de jongste loot aan de
boom der architectuurstromingen.
Het bouwsel van Coop Himmelblau
is echter met zijn gefragmenteerde
vormgeving welhaast een school
voorbeeld van het nieuwe 'isme' en
ook Tschumi's gekantelde, glazen
doos is, hoewel op het eerste gezicht
nog het meest lijkend op 'echte' ar
chitectuur, deconstructivistisch bij
uitstek.
Peter Eisenman ziet zijn pavil
joen op een groenstrook van de Ub-
bo Emmiussingel als een artefact
dat altijd al in de stad is geweest. In
het interieur ontvouwt het gebouw
tje zich met een fascinerende zig
zag-route, leidend langs een verwar
rend, gefragmenteerd videobeeld.
Ook Zaha Hadid speelt met het idee
van in stukken geknipte beelden.
Alleen Rem Koolhaas maakte een
verre van deconstructivistisch ont
werp. Zijn Video Bus Stop is in zijn
vormgeving een hommage aan
Ludwig Mies van Rohe's befaamde
Duitse paviljoen in Barcelona.
Kiosk
Op 25 augustus barst het video- en
architectuurfeest los. Dave Stewart
van de Eurithmics zal samen met
wethouder Ypke Gietema de ope
ning verrichten. Op de dag van de
opening zendt Veronica een tv-pro-
gramma uit over de manifestatie. In
- de uitzending worden sommige ar
chitecten geïnterviewd en is er aan
dacht voor het tot stand komen van
het project, voor de geschiedenis
van de muziekclip en voor de clips
die in Groningen te zien zijn. Ook
het optreden van de Belgische
groep Clouseau, 's avonds in Cul-
Van onze correspondent
Jacob Haagsma
HEERENVEEN - Het is alsof hij
het erom deed: als Prince buiten
speelt, zoals bij de opening van zijn
Nude Tour in Rotterdam begin juni,
regent het dat het giet. Is Nederland
aan het bijkomen van de hittegolf
van vorige week, speelt de kleine
man uit Minneapolis onder dak, in
ijsstadion Thialf. Voor de Friese
fans was dit bezoek echter een bui
tenkansje: eindelijk een ster van
zo'n kaliber kunnen zien zonder
uren te reizen. Al kwamen de bezoe
kers in Thialf uit alle hoeken van
het land, aan de verschillende ac
centen te horen. Ook qua leeftijd
vormde het publiek een gemêleerd
geheel: van puberaal tot flink grij
zend, met Paul van Vliet als voor
beeld van de laatste categorie.
Voor de poorten van Thialf open
gingen, hadden de vroege vogels
zich comfortabel genesteld in het
gras voor het ijsstadion, waar ook
een standje met 'merchandising'-
spullen te vinden was. Erg druk had
dit stalletje het niet, wat gezien de
hoge prijzen - voor minder dan vier
tientjes gingen de T-shirts de toon
bank niet over - niet zo verwonder
lijk was. Ook de aanwezige kaartjes-
wapperaars hadden de grootste
moeite om hun waar kwijt te raken,
hoewel het concert volgens de be
richten toch nog uitverkocht was.
Toen even na zessen de deuren
werden geopend, was de hal snel
volgestroomd. Sommigen doodden
de tijd met een poging tot de wave,
maar daar lenen de tribunes van
Thialf zich toch minder goed voor
dan die van de Kuip. Even na half
acht betrad Lois Lane het immense
podium, wat meteen de door het
toegangskaartje - waarop zowel
'support act' stond als 'geen voor
programma, geen pauze' - veroor
zaakte verwarring wegnam.
Deze Amsterdamse groep is door
Prince zelf uitgekozen als vast voor
programma voor zijn Europese
toer, wat de dames Klemann er
meteen toe bracht om het publiek in
het Engels aan te spreken. Het ge
luid, de grote achilleshiel van Thi-,
alf, was hier vooral in het begin wer
kelijk bar slecht: basnoten die eerst
een rondje door de zaal maakten al
vorens zwaar vervormd ergens in de
maagstreek aan te komen.
Na de verplichte hits, die opmer
kelijk veel bijval kregen, verlieten
de Amsterdammers het podium en
kon het gescandeer om Prince be
ginnen. Maar de man liet enige tijd
op zich wachten: pas na negenen
viel er weer enige actie waar te ne
men. Na een tape met fragmenten
van (intro's van) Prince-nummers
bij wijze van opwarmer, barstte het
geweld dan toch los: met een hels
'The Future' zette Prince de toon
voor de volgende dikke anderhalf
uur, waarin het geluid overigens
min of meer acceptabel te
De set was vrijwel gelijk aan die
in Rotterdam, inclusief de vol soul
gebrachte vocale interjecties van
toetseniste Rosie Gaines, de hier en
daar flink gewijzigde arrangemen
ten van de oudere nummers en het
schaarse aandeel van nieuw werk,
dat opnieuw beperkt bleef tot de
ballad 'The Question Of U'.
Maar in ieder geval kwam de
spectaculaire lichtshow in deze ver
duisterde hal veel beter tot zijn
recht dan in een schemerend voet
balstadion. Zuilen van beweeglijk
licht in alle kleuren van de regen
boog en meer doorsneden de hal,
terwijl met behulp van de tijdens
'Kiss' neergelaten doeken en een
kunstbriesje een feeëriek sfeertje
werd gecreëerd. Overigens kon een
ieder de verrichtingen op de plan
ken volgen dank zij de in de nok van
de hal hangende videoschermen.
Oehoe
Nu Prince en zijn sinds de 'Loves-
exy'-toer van 1988 deels vernieuw
de band een paar maanden hebben
getoerd, klinkt de muziek ook wat
losser en meer ontspannen dan des
tijds in Rotterdam. Het ontbreken
van de eertijds zo prominente bla
zerssectie werd opgevangen door
de nadruk op de messcherp ge
speelde ritmes, die hier en daar dui
delijk aanwijsbare house-sporen
droegen. Daarnaast was Prince hier
en daar ook als gitarist weer behoor
lijk heftig in de weer. Zoals in de
klassieke ballad 'Purple Rain', dat
hij al snerpend en gierend naar een
briljante climax speelde. Hier bleek
ook zijn knappe interactie met het
publiek: een handgebaar was ge
noeg om duizenden het 'Oehoe oe-
hoe'-koortje uit dat nummer te laten
zingen.
Hier en daar is al geklaagd dat het
probleem van deze 'Nude tour' is,
dat de concerten geen climax kén
nen. Mis: Prince in Thialf was een
grote, langgèrekte climax. Door
klassiekers als 'Purpe Rain', 'Kiss'
en '1999' er al in het begon doorheen
te jassen, is het publiek meteen bij
de les, om dat te blijven tot de
laatste klanken versterven en de
zaallichten aangaan (wat gister
avond overigens in omgekeerde
volgorde gebeurde).
Prince toonde deze keer geen uit
gebalanceerd concept met specta
culair decor en hitsige onderonsjes
met zijn vrouwelijke secondanten,
hij hield het bij de muziek met een
lange dans-show als resultaat. Als er
al een concept is, heet het: party,
niets meer en niets minder. Voor de
ze keer was het genoeg.
Tschumi's gekantelde, glazen doos
tuurcentrum D' Oosterpoort zal ge
deeltelijk op televisie worden uitge
zonden.
De paviljoens zijn elk begroot op
100.000 gulden. Een raadsbesluit
garandeert dekking van een deel
van de kosten en de rest van het be
nodigde bedrag komt van bouwbe
drijven, scheepsbouwers en andere
externe sponsors.
Wat er na 29 oktober, de laatste
dag van What a Wonderful World!,
met de paviljoens gebeurt, is nog
ongewis. Het is de bedoeling de
bouwsels een tweede leven te ge
ven, bijvoorbeeld als kiosk of voor
voorlichtingsactiviteiten. Het be
drijfsleven heeft reeds belangstel
ling getoond. Mogelijk worden er
paviljoens gedemonteerd en op een
andere plek weer opgebouwd. Te
gen een langduriger aanwezigheid
van het door de Amerikaanse archi
tect Peter Eisenman ontworpen pa
viljoen op de groenstrook van de
Ubbo Emmiussingel zijn door om
wonenden bezwaarschriften inge
diend.
Hét Groninger Museum heeft in
teresse voor het paviljoen van Coop
Himmelblau. Het grillige bouwsel
zou kunnen fungeren als onderdeel
van het nieuwe museum in de
zwaaikom.
is deconstructivistisch bij uitstek.
Kritiek op erotische foto's van Hans van Manen
JAKARTA (GPD) - De Neder
landse danswereld heeft de afge
lopen dagen in Indonesië zowel
succes als kritiek geoogst. Triom
fen waren er voor het Arnhemse
dansgezelschap Introdans, dat in
het kader van het International
Festival of the Performing Arts
drie voorstellingen in Jakarta gaf.
Veel kritiek was er op een tegelij
kertijd door de Nederlandse am
bassade georganiseerde tentoon
stelling met foto's van choreo
graaf Hans van Manen.
Zakelijk leider Hans Focking
van Introdans, gisteravond vlak
na de laatste voorstelling in het
koloniale Gedung Kesenian The
ater: "Er is hier ontzettend veel te
doen geweest over die foto's. Er
staan nogal wat naakte figuren op
en soms hebben ze een homo-ero
tische lading. Nee, gezien de felle
reacties zijn ze dat soort afbeel
dingen hier absoluut niet ge
wend".
Het bezoek van Introdans
heeft, mede dank zij de hulp van
de Nederlandse ambassade, veel
publiciteit gekregen in Indone
sië. De generale repetitie van don
derdag werd bezocht door een
klein legertje fotografen en jour
nalisten en er moesten door de
Arnhemse dansers en danseres
sen tientalle interviews gegeven
worden. De eerste recensies ver
schijnen naar verwachting pas
vanavond in de landelijke kran
ten.
Elke voorstelling werd goed be
zocht en tot Fockings verwonde
ring vooral door Indonesiërs:
"Wij hadden in de eerste plaats
geëmigreerde Nederlanders en
andere buitenlanders verwacht,
maar dat pakte anders uit. De be
langstelling voor de westerse
dans is hier toch groter dan we
vooraf dachten. Dat bleek ook tij
dens de generale repetitie, die be
zocht werd door een groep leer
lingen traditionele dans van de
plaatselijke kunstopleiding".
De première van vrijdag werd
bijgewoond door ambassadeur
De Vos van Steenwijk, terwijl tij
dens de voorstelling van zaterdag
de weduwe van de in 1980 overle
den Mohammed Hatta (in 1949
één van de grondleggers van de
souvereine Indonesische staat)
aanwezig was. Tot ieders verras
sing, want de weduwe schijnt
zich hoogst zelden in het open
baar te vertonen. De derde voor
stelling werd bezocht door de Ne
derlandse cultureel attaché Van
den Berg, die het gezelschap gis
teravond een receptie aanbood.
Introdans heeft tijdens het ver
blijf in Jakarta contacten gelegd
met organisatoren uit Singapore
en Australië, maar iets concreets
heeft dat nog niet opgeleverd. De
vooraf zo gevreesde blessures en
ziektes zijn de groep bespaard ge
bleven. Er was uiteindelijk niet
meer dan één massage-beurt no
dig om de tournee te laten verlo
pen zoals gepland.
Focking noemt de Indonesi
sche reis van zijn groep "een fan
tastische belevenis". "Je kon aan
alles merken dat hier tien jaar
lang geen Nederlands dansgezel
schap is geweest, ons bezoek was
echt nieuws. En we speelden in
een prachtig Bataafs theater met
een uitstekende technische
ploeg. Echt, het was een door
slaand succes".
