Indianen graven de strijdbijl op
Eisen aan priester
mogen niet omlaag
REPORTAGE
maoÊtmÊÊÊÊÊÊmm
CONTRACT
Gewapend verzet kenmerkt toenemend zelfbewustzijn
PAGINA 2
Wat eens de trotse, oorspronkelijke
bevolking van Amerika was, woont
nu grotendeels in reservaten. Het is
zelden een genoegen deze
indianenreservaten te bezoeken.
Vooral in het midden van de VS zijn
er veel.
Als je er in de buurt rijdt en je ziet
dat het landschap nog armoediger
wordt, de koeien nog
scharminkeligerdan weetje
eigenlijk al zeker: we zijn weer bij
een reservaat aangekomen. Want de
blanke kolonisten wisten destijds
ook wel wat ze deden: ze gaven de
onbruikbare stukken grond weg
aan de indianen, en hielden zelf het
beste land.
Op slechte grond gedijt weinig,
mensen ook niet. In veel reservaten
woont een totaal gedemoraliseerde
bevolking met een slechte
gezondheid. Alcohol is er kon ing.
Er zijn uitzonderingen. Sommige
reservaten doen het prima. Daar
zijn coöperaties opgericht die
jaarlijks miljoenenwinsten maken.
Maa r het beeld over het algemeen is
in-treurig.
13
"Maar ik laat je niet in de steek,
kerel. Bert klopte me op de schouder.
Ik voel me wel wat verantwoorde
lijk. Want ik heb je meegenomen
naar Moniek. Dat heb ik die kleine
inspecteur ook nog eens duidelijk
gemaakt, toen hij hier zoéven was.
Ik zei: Max wilde eerst niet. Hij heeft
ouderwetse ideeën over huwe
lijkstrouw. Zo was het toch?"
"Denk je dat hij het gelooft dat we
samen rond twaalf uur met een taxi
zijn vertrokken?"
"Hij zal wel moeten, als jij en ik en
Moniek dat volhouden".
Daar was ik niet zo zeker van.
"En als ze de taxichauffeur vin
den?"
"Sommige taxichauffeurs in die
buurt zijn erg vergeetachtig", zei
Bert grijnzend.
"Wat ik nog steeds niet begrijp",
begon ik aarzelend, "is hoe ik daar
in dat bed bij die Karin terecht ben
gekomen".
Bert keek me aan met een meewa
rige blik.
"Hoe komt een man terecht in het
bed van een vrouw. Ik vertelde je
Daarom heeft het wel wat als de van
allerlei kanten gepakte indianen nu
eens de kans krijgen de
bleekgezichten terug te pakken. Die
situatie doet zich momenteel voor in
Canada, maar ook in het plaatsje
Salamanca, in de westpunt van de
staat New York.
In het midden van de vorige eeuw
vestigden de eerste blanken zich in
de streek rond Salamanca, van
EEN AVONDJE STAPPENI
Ina Bouman
toch al dat er tussen jullie een vonk
oversprong, wat zeg ik... een kernre
actie plaatsvond..."
"Ik herinner me er niets van".
"Man! Zelfs als je straalbezopen
bent moet je je toch zoiets herinne
ren!"
oudsher het leefgebied van de
Seneca indianen. Wettelijk was al
vastgelegd, dat de streek van de
indianen zou blijven, maar daar
hadden de pioniers niet zo veel mee
te maken. De vallei in de streek was
als het ware gemaakt voor een
spoorweg.
Die spoorweg kwam er ook, plus het
daarbij horende werk. De
spoorwerkers moesten ergens wonen
en zo ontstond het plaatsje
"Ik herinner me niet eens dat ze
binnenkwam".
"Moniek belde haar, weet je dat
nog?"
"Nee".
"Ik danste met Moniek..."
"Ja, dat weet ik nog..."
"Even daarna kwam Karin bin
nen. Jullie keken elkaar aan..." Bert
lachte.
"Het leek verdomme wel een
lovestory uit een B-film".
Ik voelde me bijzonder onbehage
lijk bij dit verhaal. Hoe was het mo
gelijk dat ik zo'n gigantische black
out had gehad. Had ik zoveel ge
dronken? Pils, voor zover ik me her
innerde. En thuis het een en ander.
Bert en ik hadden hem behoorlijk ge
raakt. Jenever voor het eten, pils tij
dens het eten en jenever toe. En ik
was niet veel gewend. Maar toch...
Bert zat me aan te staren.
"Hoe kwam ik dan in de flat van
Karin?" vroeg ik verder. Ik hoopte
op iets, al was het maar een vaag
beeld, waardoor ik me tenminste
wat kon herinneren.
"Max, jongens, hoe is het moge
lijk", zei Bert met een ongelovige
Salamanca. Dat was illegaal, maar
voor een handjevol dollars werden
de indianen afgekocht. Ze tekenden
voor dat geld overeenkomsten
waarbij grond aan de blanken
werd 'geleased'-langdurig
verhuurd dus.
Salamanca groeide uit tot een
belangrijk knooppunt voor
Amerika's spoorwegnet en toen het
Congres zich in 1892 over de
vestiging boog, kregen de illegale
lease-overeenkomsten kracht van
wet.
Afgesproken werd dat de 800
hectare waarop Salamanca plus
directe omgeving staat, voor een
vast bedragje van 17.000 dollar per
jaar van de indianen zou worden
geleased. De lease zou een looptijd
van 99 jaar hebben. Tegen die tijd
zouden de indianen toch al lang
uitgestorven of weggetrokken zijn.
Dacht men.
Maar - gefopt! - de Seneca indianen
bleven. En de 99 jaar zijn over zeven
maanden afgelopen. De indianen
hadden nu wat vragen. Ze willen
wel eens weten of de bleekgezichten
het zelf ook niet een schande vinden,
dat hun voorouders de indianen zo
enorm hebben belazerd.
Wajit 17.000 dollar voor 800 hectare
was in 1892 al niet veel meer dan
wat spiegeltjes en kraaltjes. Nu, na
bijna 99 jaar inflatie, is het
helemaal niets meer. De lease kan
na februari 1991 wel verlengd
worden, maar dan gaat het 800.000
dollar per jaar kosten, een bedrag
dat met de landprijzen in de buurt
zal meestijgen. En er moet over al
die jaren dat te weinig is betaald
een vergoeding komen. We hadden
60 miljoen dollar gedacht.
En zo zitten de inwoners van
Salamanca nu met hun handen in
het haar. Nancy o'Brien
bijvoorbeeld betaalt voor het stukje
grond waarop haar wasserette
staat nu maar 24 dollar per jaar.
Dat gaat 2000 dollar worden.
Makelaar Shirley Weast betaalt nu
7 dollar, en moet straks 4700 dollar
ophoesten.
Er is niets aan te doen. Allerlei
overheidsinstanties hebben gezegd
dat de indianen in hun recht staan.
Als ze geen compromis willen en
vooralsnog willen ze dat niet
kunnen de inwoners van
Salamanca eigenlijk maar één ding
doen: verhuizen. Dat is zielig.
Hoewel?
VATICAANSTAD (KNA) -
De maatschappelijke veran
deringen en het tekort aan
priesters mogen er niet toe lei
den, dat aan kandidaten voor
het priesterambt minder hoge
intellectuele en menselijke ei
sen worden gesteld.
Volgens een werkdocument voor
de bisschoppensynode over de
priesteropleiding, is een syste-
matsich onderzoek van de fysieke
en psychische gezondheid van
priesterkandidaten dringend
noodzakelijk.
Het document is net door het
Vaticaan gepubliceerd. De bis
schoppensynode wordt van 30
september tot 28 oktober in het
Vaticaan gehouden. De Neder
landse RK Kerk wordt vertegen
woordigd door kardinaal Simo-
Volgens het Vaticaan moet een
priester zich na zijn wijding blij
ven scholen om de taken en uitda
gingen van deze tijd aan te kun
nen. Hij moet zich onderscheiden
door een bescheiden levensstijl,
kuisheid en gehoorzaamheid aan
paus en bisschoppen. Het ver
plichte celibaat moet hij niet erva
ren als 'alleen maar een juridische
norm', of 'een zuiver uiterlijke
voorwaarde voor de toelating tot
de wijding', maar als uitdrukking
'van een ongedeelde liefde voor
Christus en Zijn kerk' en als kans
om zich ten volle aan het pastora
le werk te geven.
Het werkdocument noemt nog
andere eisen waaraan toekomsti
ge priesters moeten voldoen. Zij
moeten "rijpe en karaktervaste
personen zijn die in staat zijn tot
het dragen van pastorale verant
woordelijkheid en trouw zijn aan
hun zending". Priesterstudenten
moeten "mannen met een hart
worden, die tot echt mededogen
en loyale samenwerking in staat
zijn, mannen met vermogen tot
oordelen, die gebeurtenissen en
personen objectief kunnen bena
deren".
De opleiding van priesters
moet daaraan bijdragen. Zij moet
zo'n hoog niveau bezitten, dat
priesters het evangelie in een
vaak onverschillige wereld weten
te verkondigen en ingewikkelde
en zich wijzigende situaties kun
nen verhelderen.
Centraal in het leven van de
priester dient het geloof te staan.
Zwarte katholieken
in Engeland willen
bevrijdingstheologie
LONDEN (ANP) - Zwarte
rooms-katholieken in Engeland
en Wales moeten hun eigen be
vrijdingstheologie gaan ontwik
kelen. Met deze oproep eindigde
het eerste nationale congres van
zwarte katholieken, dat dezer da
gen in Londen werd gehouden.
"Onze kerk moet de blanke sa
menleving en de Europese struc
turen niet tot christelijke norm
verheffen. De universele kerk
moet ook werkelijk universeel
zijn", aldus de 200 deelnemers.
"De tradities die wij in de kerk
brengen, zijn waardevol en zou
den erkend en geaccepteerd moe
ten worden".
Voorzitter Haynes Baptiste
riep de Engelse bisschoppen op
strijd te leveren tegen het racis
me, dat ook in de RK Kerk 'zeer
wijdverspreid' is. De bisschop
pen moeten hun beleid meer af
stemmen op de ervaringen van de
ongeveer 250.000 zwarte katholie
ken. Ook zouden zij kunnen be
vorderen dat er meer zwarte
priesters komen.
Volgens Patrick Kalilombe,
emeritus-bisschop uit Malawi, is
het heel belangrijk dat zwarte ka
tholieken zich bezinnen op hun
eigen identiteit en hun bijdrage
aan de kerk. "Als dat niet gebeurt,
lopen zwarten het gevaar stille en
onzichtbare kerkleden te worden
en gaan hun vele gaven verloren".
Over twee jaar komen de zwarte
katholieken opnieuw bijeen.
Daarom moeten gebed en liturgie
en vooral een diep begrip voor
wat de eucharistie is, de kern van
de opleiding blijven.
Vele priesters doen hun werk
met groot enthousiasme, maar
het werkdocument verheelt niet
dat anderen met problemen kam
pen. Zij verkeren in een identi
teitscrisis of dreigen overbelast te
raken door het tekort aan pries
ters. Sommige priesters beper
ken zich daarom tot de eredienst
en verwaarlozen de evangelisatie.
In verscheidene Inden wordt de
priester om zijn sociaal werk ge
waardeerd, maar dat kan tot ge
volg hebben dat men vergeet dat
hij een 'man van God' is. Mede
wegens zijn ongehuwde staat ziet
men hem soms als een merkwaar
dige figuur. Ook roept zijn volle
dig belangeloze overgave aan de
naaste bij sommigen ergernis op,
omdat zij wordt gezien als stil
zwijgende of zelfs provocerende
afwijzing van het egoïsme van de
geseculariseerde wereld.
GOR begint over
twee jaar zonder
avondmaalstafel
GRAND RAPIDS (ANP) - De
Gereformeerde Oecumenische
Raad (GOR) weet nu al dat de al
gemene vergadering die over
twee jaar in Athene wordt gehou
den, niet met een avondmaalsvie
ring geopend wordt. De Raad wil
voorkomen dat opnieuw enkele
afgevaardigden demonstratief
zullen wegblijven.
De opening van de vorige as
semblee in Harare (1988) wakker
de de tegenstellingen alleen maar
aan, schrijft secretaris dr. R.L.
van Houten in de GOR-nieuws-
brief. Vijftien van de ruim hon
derd deelnemers vonden het ge
zien de polarisatie binnen de
GOR 'ongepast' om het avond
maal gemeenschappelijk te vie-
De tegenstellingen binnen de
gereformeerde oecumenische or
ganisatie werden gevoed door
verschillende standpunten over
apartheid, homoseksualiteit en
het gezag van de bijbel. De ont
wikkelingen binnen de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
(GKN) speelden tijdens de assem
blee een dominante rol.
Hoewel de zwaarste critici van
de GKN, waaronder de Christelij
ke Gereformeerde Kerken, de ge
reformeerde internationale in
middels uit protest hebben verla
ten, blijven er onder de dertig an
dere lidkerken voldoende kerken
over die moeite hebben met de te
liberale Nederlandse kerk.
Tijdens de assemblee in Athe
ne, met als motto 'de navolging
van Christus vandaag', zullen de
Nederlandse gereformeerden
waarschijnlijk opnieuw zwaar on
der vuur worden genomen. Tot
nu toe hebben zij geen gehoor ge
geven aan de oproep van de GOR
om hun standpunt over homo
seksualiteit te herzien en afstand
te nemen van het rapport 'God
met ops'.
Kerk DDR in nood. De Evange
lische Kerk in de DDR heeft drin
gend hulp van haar zusterkerk in
de Bondsrepubliek (EKD) nodig.
De kerk is op vele terreinen op
haar personele en financiële gren
zen gestoten, zo heeft de EKD
verklaard. De kerk in de DDR
moet voor een belangrijk deel op
draaien voor de opvang van ge
handicapten, kleuters en oude
ren. Ook op het gebied van het
godsdienstig onderwijs en de op
bouw van sociale netwerken wor
den hoge eisen aan haar gesteld.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen naar
IJmuiden-Zuid mw. S. P. Vermeer
kand. Leiden.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Wolphaartsdijk A. Bac Bo
degraven, voor Hamilton J. J. van Ec-
keveld Zeist.
WOENSDAG 18 JULI 1
GEESTELIJK LEVEN
TORONTO - De gewapende confrontatie
tussen Mohawk-indianen en de Canadese
politie bij het plaatsje Oka, waarbij vorige
week een agent om het leven kwam, is
symptomatisch voor de ontevredenheid
onder de gehele indiaanse bevolkingsgroep
in Canada en een voorbeeld van toenemend
zelfbewustzijn en groeiende strijdbaarheid
onder de oorspronkelijke bewoners van het
Noordamerikaanse continent.
Het conflict bij het stadje Oka, 32 ki
lometer ten westen van Montreal,
heeft als inzet de controle over
grondgebied dat de indianen als het
hunne beschouwen, maar waarvan
de blanke gemeenschap een stukje
wil innemen voor de uitbreiding
van een golfbaan.
Het innemen van door indianen
bewoond land is tot op de dag van
vandaag een constante factor in de
geschiedenis van Canada en de Ver
enigde Staten. Vroeger gebeurde
het met bruut geweld en tegen
woordig door middel van verdragen
en contracten tussen indianen en de
overheid of bedrijven, die vaak op
slinkse wijze tot stand komen en
dikwijls ondoorzichtig zijn.
De indianen in het reservaat bij
Oka "zijn met de rug tegen de muur
gedrukt", zegt Matthew Coon-Co
me, een opperhoofd van de Cree-in-
dianen, een stam die ten zuiden van
de Hudsonbaai woont. "En als je
doorgaat met mensen naar de rand
van de afgrond te duwen, terwijl bo
vendien de regering doof blijft voor
hun grieven, dan kun je niets anders
verwachten dan een gewelddadig
protest".
Armoede
Er leven in Canada ongeveer
450.000 officieel geregistreede in
dianen, naast de ongeveer 33.000 es
kimo's, en de 2.234 reservaten be
strijken gezamenlijk een grondge
bied van 2,6 miljoen hectare. Het le
ven van de meeste indianen in de re
servaten wordt beheerst door een
voortdurende strijd tegen armoede,
alcoholisme en slechte woonom
standigheden.
Door de gebrekkige gezondheids
zorg is het aantal doden als gevolg
van verwondingen en ongevallen
vier maal zo hoog als in de rest van
Canada. De levensverwachting van
indianen is negen jaar korter dan
die van de overige bevolking. De in
dianen in de reservaten willen zelf
bestuur en voldoende grond en
middelen om een redelijk inkomen
te verdienen en hun levensomstan
digheden te verbeteren.
Vooral jongere
indianen, ook
vrouwen, schu
wen niet langer
het geweld om
de laatste stuk
jes land waar
over ze nog be
schikken te ver
dedigen.
(foto's AP
Volgens Robert Mainville, een ad
vocaat die de belangen van indiaan
se stammen in heel Canada behar
tigt, is het incident tussen de Mo
hawk-indianen en de politie te wij
ten aan de centrale regering, die
zich in het algemeen teveel afzijdig
zou houden bij controverses tussen
indianen en blanke Canadezen.
Niet de plaatselijke bestuurders,
maar de regering in Montreal zou
zich met de kwestie moeten be
moeien, vindt hij.
Zelfbewustzijn
Mainville zegt dat het verzet van de
Mohawks bij Oka kenmerkend is
voor een groeiend zelfbewustzijn
onder Canadese indianen. "De in
heemse bevolking is onmiskenbaar
anders gaan denken en begint de de onlangs een belangrijke rol bij premier
het wegstemmen van een amende- ment
te pakken. Geweld wordt vooral ment op de grondwet dat Quebec stond het indiaanse parlementslid
op om met een adelaarsveer in de
hand om een plechtig "nee" te laten
horen.
Onder de jonge generatie is de
frustratie volgens Mainville het
hoogst opgelopen en is er behoefte
aan concrete daden. "Zij zien dat
die van de regering niet zijn te ver
wachten", aldus de advocaat.
Het groeiende indiaanse zelfbe
wustzijn heeft de afgelopen maan
den ook op politiek gebied gemani-
i aparte status moest geven bin
nen de federale Canadese staat.
"Voor het eerst werd het de inheem
se bevolking duidelijk dat zij ook
politiek haar spierballen kan laten Huorlmmn
•/ion" 7D mpont Mainvillp W V Cl ltï V tJIl
meent Mainville.
Het indiaanse parlementslid ver
wierp het amendement met het ar
gument dat niet alleen het Fransta
lige Quebec, maar ook de indiaanse
Voorlopig zijn de blokkades bij Oka
nog niet opgeruimd en ligt een in
grijpende wetgeving die de positie
de indianen op de lange termijn
bevolkingsgroep een aparte cultu- verbetert nog ver weg. Afgezien
rele gemeenschap vormt binnen het incident rond de Mohawks w
Canada. De indianen zouden in de den de meeste conflicten tussen
uitdrukking in zijn ogen. "Heb je zo
iets wel eens vaker?
Geheugenverlies? Je moet er eens
naar laten kijken".
Ik raakte geirriteerd. Natuurlijk
door mijn eigen onmacht, maar ook
door de houding van Bert.
"Vertel op", zei ik geirriteerd.
"Gewoon, man. Die meid was
hartstikke geil op je. Ze sleepte je
mee naar haar flat. Moniek en ik
hebben ons nummer gemaakt. Nou
ja, je hebt het wel begrepen, we ken
nen elkaar langer dan vandaag. Te
gen twaalven had ik het wel gehad
en wilde ik weg. Ik liep even langs
de flat van Karin. Misschien wil je
mee, dacht ik. Maar ik besloot jullie
maar met rust te laten. Dat was
het".
Ik was opgestaan, pijnigde mijn
hersens, liep door de kamer en pakte
in gedachten iets van de schoor
steen.
"Komt Moniek wel eens hier?"
vroeg ik.
"Nee, hoezo?"
Ik hield een flesje nagellak om
hoog.
BERGAMO - Paus Johannes Paulusll geniet, zoals gebruikelijk, in
de Italiaanse Alpen van een korte zomervakantie. Vanuit het kleine
plaatse Introd maakt hij dagelijks lange wandelingen, waarbij witte
stok en pet onafscheidelijk zijn. «oto ap>
Rome: kandidaten goed onderzoeken
dianen en de blanke bevolking via
langdurige gerechtelijke procedu
res uitgevochten.
Zo strijdt de Cree-stam tegen uit
breiding van waterkrachtcentrales
op zijn grondgebied en proberen de
Haida-indianen aan de westelijke
kust een stok te steken voor de
bouw van verblijven voor sportvis
sers, die volgens hen leiden tot aan
tasting van hun oorspronkelijke
visrechten. Net als het gevecht te
gen de golfbaan in Oka gaat het ken
nelijk ook daar om een botsing tus
sen belangen van Canadese recre
anten en de indiaanse strijd om als
minderheid te overleven.
Bert had er even niet van terug.
"O dat?" zei hij. Toen lachte hij.
"Moniek is niet de enige vrouw op
de wereld".
Daar had hij gelijk in. Ik voelde
aan het dopje. Het zat niet vastge-
koekt zoals dat is met dit soort flesjes
die lang niet gebruikt worden. Ik
kende die flesjes. Soms moest ik er
een. voor Lizzy openmaken. Vaak
had ik daar een tang bij nodig.
Ik zette het flesje weer neer. De na
gellak kleefde aan mijn middelvin
ger. Maar ik lette er niet op. Ik had
wel wat anders aan mijn hoofd. Wat
me bezighield was dit: Als ik me
niets herinnerde van wat er van
nacht was gebeurd, hoe wist ik dan
zo zeker dat ik niet met die Karin ge
vreeën had?
Het leek wel of Bert mijn gedach
ten raadde, want toen ik naar hem
keek zèi hij met een typische uit
drukking in zijn ogen: "Je moet niet
weer kwaad worden hoor en je kunt
me gerust vertrouwen, maar als jij
je niets kunt herinneren, hoe weet jij
dan zo zeker datje dat mes niet in de
rug van Karin hebt gestoken?"
