'Nooit heb ik zoveel eten bij elkaar gezien' Verzet Albanese jongeren is niet meer te smoren Kerk vindt ontslag Boesak niet nodig Concentratiekamp9 tijdelijk onderkomen voor Albanezen in Italië I REPORTAGEi GEESTELIJK LEVEN HEERLEN - Onder dramatische omstandig heden zijn duizenden vluchtelingen het af gelopen weekeinde hun land uitgeloodst. Naar de vrijheid, maar ook naar een voor hen onbekende, onzekere toekomst. Want niet iedere Albanees zal de overgang van de marxistisch-leninistische indoctrinatie naar de kille westerse zakelijkheid straks als de door hem gewenste bevrijding Dat de massavlucht spoedig navolging krijgt, is niet uitgesloten, maar lijkt onwaar schijnlijk. De bewaking van de gebouwen is enorm geïntensiveerd en bovendien overwe gen de westerse ambassades een tijdelijke sluiting om niet met nieuwe, toestroom van mensen te worden geconfronteerd. Albanië zal de komende tijd in het nieuws blijven, omdat nu wel vaststaat dat ook in het laatste stalinistische bolwerk van Euro pa het verzet uit het volk niet meer te smoren is. De opstandigheid woedt vooral onder de jongere generaties Albanezen, die numeriek ver in de meerderheid zijn. Zesenzestig pro cent van de uit 3,1 miljoen zielen bestaande bevolking is zelfs jonger dan 27 jaar. Aan een omwenteling valt echter (nog) niet te denken. Al helemaal niet op korte ter mijn. In de eerste plaats zit de communisti sche partij ondanks interne strubbelingen onverminderd vast in het zadel, ten tweede ontbreekt het als gevolg van het bizarre iso lement in het land aan een georganiseerde oppositie en ten derde zijn er legio prakti sche hindernissen, die een nationale op stand in de weg staan. Zo is er buiten de steden Tirana, Shkodar en Durres geen sprake van grote bevolkings concentraties, maar wonen de hoofdzakelijk agrarisch ingestelde Albanezen in meerder heid verspreid over het hele land, is er nau welijks sprake van wapenbezit, zijn de Ski- petaren aan strenge reisbeperkingen onder hevig en is snelle verplaatsing onmogelijk door het gebrek aan transportmiddelen. Es sentieel is ook dat in alle geledingen van de volksrepublikeinse samenleving de gehei me politie (Sigurimi) voortdurend op haar hoede is de en de zaak dus tamelijk afdoende onder controle heeft. Zuiveringen Vooralsnog lijkt het er meer op dat Ramiz Alia zal proberen door versnelde hervormin gen de greep op de bevolking weer te verste vigen. De doorgevoerde zuiveringen in de regering, het politburo en de partij en het donderdag aangekondigde besluit dat voortaan op beperkte schaal privé-ondeme- mingen hun gang kunnen gaan, duiden in die richting. Dus: weinig tot geen kans op een revolutie van onderop; veeleer een van bovenaf gedirigeerde, beperkte liberalise ring. Maar het grote gevaar dat op het regime blijft afkomen, is de informatie, die via de buitenlandse media Albanië wordt binnen gedragen en die er wellicht toch toe kan lei den dat Ramiz Alia en de partij uiteindelijk met een voor hen harde werkelijkheid wor den geconfronteerd. Gegeven de omstandigheid dat Albanië - wil het economisch overleven- voor zijn ver dere ontplooiing in die zin mede afhankelijk is van het buitenland, ligt hier mogelijk de kans voor democratische Europese regimes om -al dan niet in CVSE-verband- de ontwik kelingen in de laatste stalinistische veste te beïnvloeden. 11 Jazekerzei ik tegen de inspec teur, die onuitgenodigd langs me heen naar binnen stapte. Vanmor gen had hij me nog klein en beschei den toegeschenen, nu vulde hij mijn hele huis. "Dat klopt", zei ik tegen zijn rug. Bert Scholten en ik zijn vannacht omstreeks twaalf uur daar samen weggegaan". In de warboel die in mijn kop heerste stond één ding als een paal overeind, dat was de afspraak met Bert om vast te houden aan het ver haal dat we samen waren vertrok ken, uit de flat van Moniek, om streeks middernacht, als ik dat niet volhield, dan was ik ineens alleen. Alleen met het lijk, in die verschrik kelijke nacht... Bovendien zou ik Bert en Moniek voor leugenaar zet ten en mezelf hopeloos verdacht ma ken. ik kon moeilijk de waarheid vertellen: "Kijk inspecteur, eigen lijk zit het zo, vraag me niet hoe, maar plotseling lag ik met een lijk in bed. Ze was mooi en blond. Ik heb me niet door haar laten verleiden, voor zover ik me kan herinneren en dat mes heb ik niet in haar rug ge- staken". De werkelijkheid was veel gekker dan het verzinsel. Het flitste allemaal in enkele seconden door me heen. De inspecteur stond nu midden in mijn zitkamer naar me te kijken. Heeft u zich misschien vergist in de tijd?", vroeg hij. "Was het toch niet wat later geworden. Je weet hoe dat gaat, vrouwtje even met vakantie, mannen onder elkaar". De inspec teur glimlachte begrijpend. "Je neemt nog een borrel, er is een mooie meid, misschien was er nog een an dere mooie meid..." Het was alsof ik Bert hoorde praten. "Was dat het, meneer de Klerk?" De inspecteur stond, nu vlak voor me. "Ik heb me niet vergist in de tijd", zei ik zo waardig mogelijk, "en het is niet ge gaan zoals u denkt". Ik wendde me af, pakte een sigaret en stak hem "Maar ik denk helemaal nietr", zei de inspecteur. "U staat te denken. Ik wil alleen de feiten. Kende u het slachtoffer, Karin de Leeuw?" "Dat heeft u me al gevraagd. Nee, ik ken de haar niet. Ik was met mijn buur man op bezoek bij een dame die Mo niek heet". "Wat deed u dan vroeg in de och tend in de buurt van haar flat?" Er was niets gemoedelijks meer aan de politieman, maar dat hielp me juist mijn verhaal overtuigend te brengen. "We waren met mijn au to naar de flat van die Moniek gere den. Daar hebben we wat gepraat en gedronken, daarom namen we een taxi terug. Ik vond dat ik te veel op had", zei ik braaf. De inspecteur luisterde onbewogen, "toen ik thuis was kon ik niet slapen. Ik had zin in frisse lucht. Ik liep wat rond en ik dacht, ik kan net zo goed nu even naar de auto wandelen en hem op halen, dan heb ik hem tenminste morgenochtend als ik naar mijn werk moet", fantaseerde ik. Ik kreeg de smaak te pakken. "En ik was vol doende ontnuchterd om te rijden. Die vrouw die tegen me op reed, die was dronken". "Hoe laat was dat?" "Omstreeks drie uur. Precies weet ik het niet". "Heeft u iemand gezien, bij de flat waar uw auto stond?" "Nee". "Brandde er nog licht op de vierde verdieping?" "Ik weet het niet", zei ik. Ik had geen idee of de slaapkamer van Ka rin aan de voorzijde van het gebouw lag. Had ik het licht laten branden? Ik dacht van wel. In ieder geval had ik niet meer omhoog gekeken toen ik eenmaal beneden was. De inspecteur keek mij peinzend "U weet zeker dat u niet even de flat bent ingegaan om die dame, Mo niek, nog even goeden morgen te wensen, of om iets op te halen dat u had laten liggen...?" Ik schudde mijn hoofd. „Toch gek dat u niets heeft gezien of gehoord", vervolgde de inspec teur. „Precies rond de tijd dat u uw auto kwam ophalen hoorden buren voetstappen over de galerij en kreeg Karin de Leeuw een mes in haar rug". Dezelfde voetstappen die ik ge hoord. had toen ik onschuldig als een lam, nou ja... naast haar lijk lag. Het zweet brak me weer uit. Even stond ik op het punt hem alles te ver tellen. Maar gelukkig hield ik me in. De inspecteur scheen ineens haast te hebben. „Als u nog iets te binnen schiet...", de woorden klonken drei gend. Hij vertrok. Ik vermoedde dat hij nu naar Bert zou gaan en daar voor hoefde hij alleen maar een deur verder aan te bellen. EEN AVONDJE STAPPEN Vliegensvlug pakte ik de telefoon en belde Bert. In een paar woorden deed ik ver slag van het gesprek met de inspec teur. „Bedankt, hij staat al op de stoep", zei Bert en hij verbrak de verbinding. Predikant moet relatie wel verbreken JOHANNESBURG (ANP- RTR) De kerkeraad van Belleville heeft ds. Allan Boe sak gevraagd geen ontslag te némen als predikant. Boesak heeft drie weken verlof gekre gen om zijn besluit om zijn ambt neer te leggen te her zien. De kerkeraad van Boesaks ge meente stelt wel als voorwaarde, dat hij zijn buitenechtelijke rela tie verbreekt. Boesak kondigde vorige week tijdens een emotionele kerk dienst aan, dat hij al Zijn kerkelij ke functies zou neerleggen. Dat gebeurde na onthullingen in de pers, dat hij een verhouding heeft met de blanke tv-producer Elna Botha, nicht van de vroegere min ster van binnenlandse zaken Stof fel Botha. Volgens bronnen binnen de Nederduitse-Gereformeerde Sen- dingkerk stelt de kerkeraad van Bellville niet alleen als voorwaar de dat hij met Botha breekt, maar ook, dat hij zijn spijt betuigt en een nieuw leven begint. Volgens de echtgenoot van Bo tha is zijn vrouw, met wie hij in een echtscheidingsprocedure, is gewikkeld, naar de Amerikaanse stad Atlanta vertrokken, waar zij Boesak zal ontmoeten. Volgens het Zuidafrikaanse weekblad Rapport bezit Boesak een huis in de Verenigde Staten. Boesaks ad vocaat zei niet te weten waar zijn cliënt op dit moment is en kon daarom de bewering van Botha's echtgenoot niet bevestigen. Tijdens een persconferentie gistermorgen zei ds. Johan Re- tief, vriend van Boesak en lid van de kerkeraad van Bellville, dat de kerkeraad Boesak graag als pre dikant wil behouden, maar dat hij verplicht is. de geruchten over Boesaks buitenechtelijke verhou ding te onderzoeken, als Boesak alsnog predikant wil blijven. Zo'n onderzoek zal echter meer dan drie weken in beslag nemen. Wordt Boesak dan schuldig be- Joods weekblad tegen Berlijn als nieuwe hoofdstad BONN (EPD) - Binnen de joodse gemeenschap in de Bondsrepu bliek bestaan grote reserves te gen Berlijn als hoofdstad van een verenigd Duitsland, zo blijkt uit een commentaar in de 'Allgemei- ne Jiidische Wöchenzeitung'. Berlijn stond in het verleden meer voor 'onderdrukking en on verdraagzaamheid' dan voor 'ge matigdheid en vrijheid', schrijft het blad. Het weekblad herinnert eraan dat Berlijn de stad is van de op komst van Hitier en de nationaal- socialisten, de Gestapo-metho- den, de Goebbels-propaganda, de Wannsee-conferentie en de "End lösung (definitieve oplossing) van het joodse vraagstuk in Europa" is geweest. "Deze benauwende geest van het verleden staat even eens voor Berlijn". Uit een opiniepeiling is eerder deze maand gebleken, dat drie kwart van de Westduitsers en ne gentig procent van de Oostduit sers voor Berlijn als hoofdstad van het verenigde Duitsland is. Tv-dominee wil gewapender hand wereld veroveren ATLANTA (RNS) - God zal het christelijk themapark dat vroeger in handen was van de televisie evangelisten Jim en Tammy Bak ker, gebruiken om een leger op te leiden en te bewapenen dat de wereld kan veroveren. Dat riep de vermoedelijke nieu we eigenaar van het Heritage Park, de evangelist Morris Ce- rullo, uit tegenover een enthou siaste menigte van 4.000 aanhan gers in Atlanta. Cerullo (58), afkomstig uit een joods gezin, maar nu lid van een pinkstergemeente, gaat ervan uit dat hij zelf nog de wederkomst van Christus op aarde zal meema ken. Daarom moeten zijn volge lingen klaar zijn voor de strijd. "Oorlogen worden gewonnen door goed opgeleide, goed bewa pende en goed gedisciplineerde legers", aldus Cerullo. Het thema park moet een recruteringskamp worden. Cerullo heeft 45 miljoen dollar (bijna 90 miljoen gulden) gebo den voor het Heritage Park van 900 hectare vlakbij Charlotte in de staat North Carolina. Hij wacht op goedkeuring van de overname door de rechtbank die het faillis sement van het Praise The Lórd- imperium van de Bakkers behan delt. Cerullo en zijn vrouw The resa, die de mensen in Atlanta toeriep blij te ztfn, dat het park 'uit de handen van satan was ge red' gaan ervan uit, dat de rechter met het aankoop van het park ak koord gaat. Cerullo richtte in 1961 in San Diego een organisatie voor werel devangelisatie op. In 1974 ver scheen hij voor het eerst op de te levisie. Sinds vorig jaar presen teert hij dagelijks op de televisie 'Overwinning met Morris Ce rullo'. vonden aan een ernstige overtre ding, wordt hij alsnog uit het ambt gezet. Bronnen binnen de Sending- kèrk maken duidelijk, dat zij Boe sak graag als voorzitter van hun kerk zouden behouden. Zij vre zen, dat de fusie van hun kerk met de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Afrika, de vroegere Ne derduitse Gereformeerde Kerk voor zwarten niet doorgaat, als Boesak uit de leiding van de Sen- dingkerk verdwijnt. De luidruch tige en belangrijke minderheid van conservatieven in Boesaks kerk zou de fusie graag willen verhinderen. Boesak is ook voorzitter van de Wereldbond van Hervormde en Gereformeerde Kerken (WARC). Hij blijft deze functie vervullen, totdat het uitvoerend comité van de WARC zich volgende maand over zijn positie heeft beraden. Bisschop Gijsen voert catechismus voor kinderen in ROERMOND (ANP) - Het bis dom Roermond komt begin au gustus met een kindercatechis mus waarvan de inhoud tot norm wordt voor het godsdienstonder richt in het bisdom. De geloofsin houd, de geloofsverwoording en de geloofshoudingen die de cate chismus 'Laat de kinderen tot Mij komen' bevat, zal onverkort en omvattend aan de kinderen moe ten worden onderwezen, aldus bisschop dr. J.M. Gijsen in een decreet. Het wetboek van de RK Kerk geeft een bisschop het recht een eigen catechismus voor zijn bis dom samen te stellen. De kinder catechismus biedt op een voor de desbetreffende leeftijdsgroep aangepaste wijze "de volledige leer ten leven die Jezus Christus ons bracht: inhoud van de ge loofsbelijdenis, sacramenten, le venshouding en gebed". Volgens de perschef van het bisdom Roermond sluit Gijsen het gebruik van andere kinderca techismussen in het basisonder wijs niet uit, mits de inhoud ervan maar overeenkomt met die van de nieuwe catechismus. Te verwach ten valt, dat gebruik van de nieu we catechismus een van de voor waarden zal zijn waaraan het bis dom de komende jaren zal toet sen of een basisschool in het bis dom zich rooms-katholiek mag blijven noemen. De kindercatechismus van het bisdom Roermond is de eerste sinds in 1966 de kindercatechis mus uit 1948 met als befaamde eerste vraag 'Waartoe zijn wij op aarde' door de verplicht leerboek schaft. Gijsen: ...onverkort onderwij- Lezing Abuna Samuel. De Koptisch orthodoxe monnik Abuna Samuel uit het klooster van de Syriër in de Egyptische woestijn, houdt woensdag 18 juli een lezing in Leiden, met als the ma: 'Beelden van christelijk Egypte'. Samuel zal aan de hand van veel illustratiemateriaal een beeld geven van de grootste chris telijke kerk in de islamitische we reld. Hij zal o.a.j aandacht beste den aan de vlucht van de Heilige Familie naar Egypte. Deze ge beurtenis heeft door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld in het leven van Egyptische chris tenen en werd op talloze plaatsen afgebeeld. De lezing vindt plaats in het faciliteitengebouw van de Rijksuniversiteit (Cleve- ringaplaats 1) en begint om acht Beroepingswerk Hervormde Kerk: aangenomen naar Almelo mw. M. M. M. Koelman-Eekels kand. Rotterdam; bedankt voor Rens- woude P. Molenaar Zalk en Veecaten. Gercfomeerde Kerken: aangenomen naar Ruinerwold-Koekange S. Groen Hellevoetslu i sberoepbaarstelling mw. A. A. Holtrop-van Berge, Hamo- niehof 29-11,1071TC Amsterdam. Geref. Kerken vrijgemaakt: bedankt voor Heemse J. C. Blok Apeldoorn. Gerformccrdc Gemeenten: beroe pen te Hoogeveen R. Boogaard Lei derdorp, te Meeuwen J. Mijnders Vee- nendaal; bedankt voor Hilversum P. Blok Kootwijkerbroek. Baptistengemeenten: aangenomen naar Ede G. de Jonge Doetinchem. Van onze correspondent Marjon van Royen BRINDISI Een bord voor de zware ijzeren toegangspoort: 'Militair terrein Restinco. Halt. Levensgevaar'. Een hoge muur waarop soldaten bezig zijn om verroeste rollen met prikkel draad weg te knippen. Legerauto's. Militairen. De Italiaanse vlag. Een vervallen legerkamp in de verlaten vlakte van de Zui- ditaliaanse streek Puglia. Twee lange rijen barakken vormen het nieuwe 'thuis' voor de meer dan 800 Albanese vluchtelingen die twee weken geleden de Italiaanse ambassade in Tirana be stormden. Afgelopen vrijdag kwamen ze aan op vier grote veerboten in de Itali aanse haven van Brindisi, samen met de meer dan 3000 Albanese vluchtelingen die onderdak hadden gezocht in de Duitse ambassade van Tirana. De 'Duitse' Albanezen wer den op speciale treinen vanuit Brin disi gelijk door vervoerd naar Hei delberg. De 'Italiaanse' vluchtelingen wer den echter overgebracht naar deze legerplaats, waarvan de aanblik vol ledig overeenkomt met het schrik barende tafereel van de honderden en nog eens honderden vervuilde, uitgemergelde en verzwakte men sen, die vrijdag als een bruine co lonne verdoolde dwangarbeiders uit het ruim van de veerboten in Brindisi stroomde. Meer dan 200 Italiaanse militairen zijn twee dagen lang in de weer ge weest met zeisen, hamers, bezems, en kwasten om het kamp "nog een enigszins humaan aanzicht te ge ven", aldus de goedmoedige Itali aanse legerkolonel zegt die belast is met de organisatie. "Zodat die arme donders niet helemaal het idee krij gen dat ze in een concentratiekamp zijn beland", voegt de hij er zachtjes aan toe. Er zijn een twintigtal mobiele we's en douches neergezet, waar over een jonge Albanese vluchte ling ons vertelt dat de meesten van hen in hun eigen land dit soort voor zieningen nooit gekend hebben. In een rijdende legerkeuken die in het onkruid tussen de barakken is neer gezet, staan soldaten in grote ketels te roeren. Spaghetti met tomaten saus, vlees en sla. Dat is het menu. Angst "Nog nooit heb ik zoveel eten op een bord bij elkaar gezien", zegt een Een Jonge vluchteling heeft vriendschap met twee Italiaanse militairen. ze in een concentratiekamp zitten". 42-jarige ingenieur uit Tirana met grote ogen. Hij heeft zweren om zijn mond en een gele huid van jarenlan ge ondervoeding en vitaminege brek. De armoede in zijn land is on beschrijfelijk. Al het voedsel is ge rantsoeneerd op een minimum ni veau van overleving. Groente of fruit is onverkrijgbaar. Kleding is onbetaalbaar een maandsalaris voor een broek. En dan is er de onderdrukking. "Ons leven wordt beheerst door angst. Angst om te praten, angst om te denken, zelfs angst om over straat te lopen", vertelt een 50-jarige psy chiater uit het ziekenhuis van Tira na. We zitten met een twintigtal vluchtelingen op de stoffige grond tegen de vervallen buitenwand aan geleund van één van de veertien ba rakken met 60 bedden dië voor de vluchtelingen in het kamp zijn inge richt. De mannen vertellen over de godsdienstvervolgingen in het eni ge land ter wereld dat het atheïsme, zelfs in de Grondwet, tot 'staats godsdienst' heeft uitgeroepen. Ze vertellen over het geweld van de po litie, en de geheime Albanese politie Sigurimi. "Als je over straat loopt en alleen al iets te lang haar hebt, wordt je opgepakt en in het politie bureau in elkaar geslagen". Het in de maag schoppen en slaan van mensen met gummiknuppels blijkt in Albanië te horen tot de stan daardprocedure van elke aanhou ding door de politie. Een man ver telt hoe zijn broer een aantal jaar ge leden dagenlang gemarteld werd en uiteindelijk gefusilleerd op de be schuldiging een 'Russische spion' te zijn, "om de eenvoudige reden dat hij getrouwd was met een Russi sche vrouw". "Als je in Albanië met vijf mensen bij elkaar bent, dan kun je er zeker van zijn dat één van een vijf voor de Sigurimi werkt", zo vertellen de vluchtelingen. 'Roemeense' toe standen dus. Toch zijn deze vluch telingen volledig anders dan de wantrouwige, bittere en politiek na ïeve Roemenen die we een paar we ken geleden ontmoetten, in een an der vluchtenlingenkamp in Italië, nadat een paar honderd Roemenen tijdens het WK-voetbal in Italië po litiek asiel had aangevraagd. Familieleden De uitgemergelde Albanezen in het militaire kamp van 'Restinco' zijn vriendelijke, open en spontane mensen. Ondanks het feit dat de meesten van hen vrezen voor repre sailles van het regime tegen hun fa milieleden die ze in Albanië hebben achtergelaten, willen ze allemaal graag praten en vertellen over de si tuatie in hun land. Ze praten rustig en getailleerd op een niet ideologische of schreeuwe rige manier. En ondanks het feit dat de armoede en het gebrek in Alba nië vele malen groter is dan het ooit in Roemenië is geweest, zijn de vluchtelingen die vrijdag in de ver schrikkelijkste toestand Brindisi aankwamen, in de eerste plaats ge ïnteresseerd in cultuur. Zo infor meerden veel vluchtelingen welke boeken er in Italië te krijgen zijn. Ze 'Die arme donders weten niet eens dat (foto AP) vroegen om boeken van Freud en Nietsche en het laatste werk over Vincent van Gogh. Een jonge arbeider uit een petro- leumfabriek vertelde dat hij in het geheim een kleine bibliotheek had aangelegd met gesmokkelde boe ken van de Amerikaanse schrijver Hemmingway en de Duitse schrij ver Heinrich Böll. Wel liep de jongen nog steeds op blote voeten. Zijn enige bezit be stond uit een intens vuile gescheur de broek, model jaren zestig. Hij was nog niet aan de beurt geweest om het blauwe trainigspak, de rol WC-papier, en het stukje zeep in ontvangst te nemen dat door de Ita liaanse militairen in een van de ba rakken aan alle vluchtelingen wordt uitgedeeld. Zo vindt er in het Italiaanse kamp van Restinco langzaam een gedaan tewisseling plaats van een uitgeput te, vervuilde massa vluchtelingen, naar een uitsnede van het Albanese volk waarvoor een beetje hoop gloort op een nieuw leven, maar vooral de hoop op de val van het dic tatoriale regime in Albanië. "Wij denken dat door ons vertrek het re gime in Tirana aan het wankelen is gebracht", zegt een jonge electro- technicus uit Tirana, terwijl hij op zijn bed in de gigantische barak een paar nieuwe sokken aantrekt. "Het is niet waar dat de bevolking van Albanië ons als 'landverraders' beschouwt, of als lafbekken die er tussenuit proberen te knijpen, zoals het regime in zijn propaganda wil doen geloven. Waarom zouden er anders in de Albanese havenstad Durres honderden mensen uit hun bed gekomen zijn, en het leger ge trotseerd hebben, om ons uit te zwaaien toe te juichen toen we don derdagnacht werden overgebracht naar de schepen die ons het land uit brachten"? Hoelang de vluchtelingen in het militaire kamp van Restinco zullen moeten bivakkeren, is voorlopig nog niet duidelijk. Ook is het niet duidelijk waar ze naartoe zullen gaan. Het enige dat voor de meeste Albanezen in het kamp duidelijk is, dat is dat ze willen werken, en dat ze onmiddelijk terug willen keren naar hun vaderland als het regime in Tirana-eenmaal valt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2