Radicalen keren zich af van Partij Commando-systeem succes tijdens Congres Sovjetunie 'Al 5000 mensen gedood in Liberia' Jeltsin stapt als eerste op Greenpeace wil in EG eind aan opwerldng van kernbrandstof Leger 'zuivert' oost-Siuïiiame Warschaupact ingrijpend veranderen EvlJJJALi 13 JULI 1990 ki4!imi.M PAGINA 7 Van onze correspondent Hans Geleijnse MOSKOU - Radicale hervormers, onder wie de Russische president Boris Jeltsin, verlaten de communistische partij van de Sovjetunie. Jeltsin kondigde dat als eerste aan, enkele uren na de nederlaag van de conservatieve communist Jegor Ligatsjov bij de verkiezing voor op één na hoogste partijpost. Een klein uur later werd zijn stap gevolgd door Vladimir Sjostakovsky, directeur van de Moskouse hogere partijschool en woordvoerder van het Democratische Platform. STRAATSBURG (ANP) - Green- peace heeft gisteren in Straatsburg een door ruim 250.000 EG-burgers ondertekende petitie aangeboden aan Enrique Baron Crespo, de voor zitter van het Europese Parlement. In de petitie wordt gepleit voor het onmiddellijk beëindigen van het transport en de opwerking van ge bruikte brandstof van kerncentra les binnen de Europese Gemeen schap vanwege het gevaar voor de volksgezondheid en het milieu. De internationale milieu-organi satie hoopt dat het verzet van de Eu ropese bevolking, dat blijkt uit het grote aantal handtekeningen, de EG aanzet tot concrete actie. De meeste handtekeningen werden verzameld in Groot-Brittannië (100.000), Nederland (75.000) en de Bondsrepubliek (43.000). België stak daar met 1100 handtekeningen magertjes bij af. Greenpeace heeft de parlements voorzitter gevraagd er bij de Eu ropese Commissie op aan te drin gen dat de omschrijving van radio actief afval wordt gewijzigd van 'niet giftig ruw materiaal' in 'gevaar lijk giftig afval'. Daarnaast wordt het Europarle ment verzocht om de oprichting van een onafhankelijke werkgroep van experts uit alle twaalf lidstaten. Die werkgroep moet een rapport opstellen over de gevolgen voor het milieu van de opwerkingsfabrieken in Sella Field en Dounreay, beide in Groot-Britannië, La Hague in Frankrijk en Mol (België). Dat rap port zou de basis moeten vormen van een resolutie van het Europees Parlement voor het al dan niet stop zetten van de opwerking van splijt stofstaven in de EG. SBURG (ANP) - Greenpeace heeft donderdag in Straatsburg een door ruim 250.000 EG-burgers on dertekende petitie aangeboden aan Enrique Baron Crespo, de voorzit ter van het Europese Parlement. In de petitie wordt gepleit voor het on middellijk beëindigen van het transport en de opwerking van ge bruikte brandstof van kerncentra les binnen de Europese Gemeen schap vanwege hej gevaar voor de volksgezondheid en het milieu. Jeltsin had al voor het 28ste partij congres aangekondigd dat hij over woog zijn lidmaatschap van de par tij tijdelijk op te schorten. Volgens hem was dit onverenigbaar met zijn functie als president van de Russi sche republiek. Jeltsin was een van de kandidaten voor een zetel in het centraal comité, dat in totaal 396 le den zal tellen. Gisteren, kort nadat Sovjet-leider Gorbatsjov de kandi daten voor 311 zetels in het centraal comité bekendmaakte, vroeg hij het woord. Onder doodse stilte zei hij niet langer lid van de partij te kunnen blijven. "Met het oog op mijn grote verantwoordelijkheid tegenover het Russische volk en in verband met de ontwikkelingen naar een meerpartijensysteem, kan ik niet langer alleen de instructies van de communistische partij opvolgen", aldus Jeltsin. Gorbatsjovs onmid- Rabin wint eerste ronde van Peres TEL AVIV - Jitschak Rabin heeft de eerste ronde in het gevecht met Shimon Peres om het leiderschap van de Israëlische Arbeiderspartij gewonnen. Gisteravond besloot het Partijbureau met een stemverhou ding van zestig tegen veertig pro cent onmiddellijk over te gaan tot de verkiezing van een nieuwe partij leider, en niet pas over een jaar zoals Peres wil. De uiteindelijke beslis sing wordt genomen door de 1500 leden sterke Partijraad, die volgen de week zondag bijeenkomt. Het Partijbureau besloot verder dat met de aanwijzing van de socia listische kandidaat voor het pre mierschap - theoretisch hoeft dat niet de partijleider te zijn een jaar wordt gewacht. Peres rekent op meer steun i dellijke reactie was: "Dit is een lo- Volgens Sjostakovsky waren hij gisch einde van het proces". In de en ongeveer honderd geestverwan- zaal ontstond tumult: sommige ge- te gedelegeerden naar het Congres delegeerden begonnen te applau- gekomen in de hoop dat de partij disseren, anderen riepen 'schande, zich structureel zou dcmocratise- schande'. ren. "Maar die hoop vervloog. Dit Kort daarna kondigde Vladimir Congres wilde niet aan de scheiding Sjostakovsky namens het Demo- tussen partij- en staatsfuncties", cratisch Platform aan een nieuwe Deze kritiek slaat op Gorbatsjov onafhankelijke en democratische zelf, die vrijwel dictatoriale be- partij op te willen richten. Het De- voegdheden heeft als president van mocratisch Platform had al voor het het land en secretaris-generaal van Congres aangekondigd uit de partij de partij. De radicalen keren zich te zullen treden, maar totnogtoe is ook tegen de nieuwe partijstatuten, niet duidelijk of alle DP-aanhan- die georganiseerde fractievorming 5 dat ook zullen doen. verbieden en het democratisch-cen- tralisme in stand houden. Ook blijft de partij georganiseerd in bedrijven en staatsinstellingen, zoals ministe ries, het leger, de KGB. In discussies kwam naar voren dat de nederlaag van Ligatsjov, die voor de functie van vice-secretaris- generaal slechts 776 stemmen kreeg van de in totaal 4700, voor de DP-le- den onvoldoende garantie was dat de partij uit de handen van de con servatieven was gered. De nieuwe tweede man, Vladimir Ivasjkov, wordt door het DP ook als een con servatief gezien. OOST-BERLIJN - Eens de droom van veel Oostduitsers, wordt de Trabant nu door sommigen van de hand ge daan, zoals in dit geval in Oost-Berlijn. (foto ap) Boris Jelsin: meerpartijensysteem. (foto AP) PARAMARIBO (GPD) - Frankrijk j j - u heeft geprotesteerd bij de Suri- Partijraad dan in het Partijbureau, naamse regering tegen de komst maar het is zeer de vraag of die van enkele tientallen nieuwe vluch- steun voldoende is voor een meer derheid. Hij waarschuwde gister avond dat 'een haastig genomen be sluit' de partij kan binden tot 199'2 of zelfs 1996. Rabin daarentegen meent dat er zo snel mogelijk duidelijkheid moet komen over het leiderschap. "We moeten onze krachten niet verspil len aan onderlinge strijcl. We moe ten oppositie bieden aan de Li- koed", zei hij. Rabin is volgens re cente opiniepeilingen de populair ste politicus in Israël. Belgische arts bericht over gewelddadige wanorde de hoofdstad Monrovia 'bijzonder al sinds drie weken gesloten, slecht'. Er bestaat een groot gevaar In Monrovia r het uitbreken van epidemieën. BRUSSEL/MONROVIA (ANP/AFP) - In de afgelopen 2 maanden heeft de burgeroorlog Liberia het leven gekost aan m... stens 5000 mensen. Die raming gevolg van de strijd tussen de leden ziekenhuis operationeel. Daar r Leone. Daar voert hij besprekingen nog"slechts één me^ bemiddelaars van de Economi- Dagelijks vallen slachtoffers als ten elke dag 25 tot 30 zwaargewon den worden geopereerd. Het zijn eindiging slachtoffers van de 'hoge-snelheids- munitie' die de rebellen gebruiken. sche Gemeenschap van Westafri- kaanse Staten (Ecowas) over de be de burgeroorlog Liberia. Vanuit de belegerde hoofdstad zonder Grenzen. Moreels, die president Doe. De regeringstroepen woensdag in Belgie terugkeerde uit gedragen zich volgens Moreels - Die kogels richten een ware avage Monrovia riep Doe dinsdag op tot Chamorro gaat in op eisen van stakers Nicaragua MEXICO-STAD/MANAGUA President Violeta Chamorro van Ni caragua heeft gisteren een akkoord bereikt met de stakingsleiders. Daarmee is het gevaar voor een nieuwe burgeroorlog voorlopig ge weken. De meeste stakers, onder wie zo'n 85.000 ambtenaren, gingen meteen weer aan de slag. In ruil daarvoor heeft het bewind van Chamorro echter wel de nodige concessies moeten doen. Zo worden de salarissen van de overheidswerkers gemiddeld met 43 procent verhoogd. Volgende maand worden de lonen, zover als de begroting dat toestaat, gelijk met de inflatie opgetrokken. Ook wor den de subsidies op het openbaar vervoer gehandhaafd. Tevens hebben de stakers afge dwongen dat de regering nogmaals uitdrukkelijk belooft dat geen en kel stuk grond dat tijdens de San- dinistische landbouwhervorming is verdeeld, wordt geconfisqueerd. Ook heeft het bewind van Cha morro moeten garanderen dat geen ontslagen vallen in de noodlijdende textielindustrie. Zodra het hele land weer normaal draait, begint Chamorro een natio nale dialoog over het door haar uit gestippelde economische beleid. Vooral de plannen om bijna alle overheidsbedrijven te privatiseren komen daarbij op de helling te staan. Met de staking hebben de San dinisten nogmaals duidelijk gem- naakt dat zij de grenzen trekken in Nicaragua. Chamorro staat vrijwel machteloos. Woensdag zag ze zich zelfs gedwongen om de nog altijd onder Sandistische voogdij staande leger- en politieapparaten te bedan ken voor hun 'efficiënte' optreden. En dat terwijl zij de strikte bevelen van de presidente volkomen links hadden laten liggen. Terroristen De Oostduitse autoriteiten hebben gisteren de twee voormalige Rote Armee Fraktion-leden Inge'Viett en Werner Lotze aan West-Duitsland uitgeleverd, zo hebben openbare aanklagers in Oost-Berlijn bekend gemaakt. De twee zijn overgedra gen aan de Westduitse autoriteiten in Karlsruhe, waar zij voor een fede rale onderzoeksrechter zullen moe ten verschijnen. Dode bij bosbrand Bij een bosbrand aan de Joegoslavi sche Riviera is gisteren één persoon om het leven gekomen. Honderden mensen moesten vluchten uit hun huizen en vakantieverblijven. Het Joegoslavische persbureau Tanjug meldde dat een van de brandweer lieden in de vlammen was omgeko men. De brand is woensdag begon- Srilankanen gedood Tamil-rebellen hebben 58 Srilankaanse militairen gedood bij de overrompeling van een leger kamp bij Kokkavil in het noorden van het land. Zij hadden eerder een televisie-zendstation bij het dorp opgeblazen. Overleg uitgesteld Zuid-Korea heeft het verzoek van Noord-Korea geaccepteerd om de historische ontmoeting tussen de premiers van beide landen min stens een week op te schuiven naar begin september. Prijs verhoogd De Colombiaanse politie heeft gis teren de klopjacht op drugbaron Pablo Escobar voortgezet en de prijs op diens hoofd verhoogd van 800.000 tot 1,2 miljoen gulden. Esco bar, de beruchte leider van het drugkartel van Medellin, wist woensdag in de jungle te optkomen in het gezelschap van een aantal lijf wachten en informanten, nadat de politie zijn schuilplaats had omsin geld. telingen in Frans-Guyana. De eva- cuées zijn afkomstig uit de omge ving van het eiland Langatabbetje. Het Leger is daar bezig met 'zuive ringsacties' om het Junglecomman do te verdrijven uit oost-Suriname. Volgens een legerwoordvoerder is een luchtaanval uitgevoerd op een konvooi van auto's op de weg van Moengo naar Langatabbetje. In Paramaribo wordt druk gespecu leerd over bombardementen op Langatabbetje en Stoelmanseiland. Bij de Franse autoriteiten is niets bekend over doden of gewonden. Communicatie tussen het Jungle commando en Paramaribo is onmo gelijk, nadat het leger het bauxiet- dorp Moengo weer onder controle kreeg. Chef-staf Sital kondigde direct na de overname van Moengo al aan 'dat de omgeving van Moengo zou wor den gezuiverd van verspreide ele menten'. De Surinaamse regering had Ronnie Brunswijk gelast om Moengo te verlaten, maar heeft nooit opdracht gegeven aan het Na tionaal Leger om het bauxietdorp aan te vallen. de Liberiaanse hoofdstad Monro via, hield gisteren in Brussel een persconferentie. Volgens de Belgische arts zijn er van de drie miljoen Liberianen in middels 500.000 naar de buurlanden Guinea, Ivoorkust en Sierra Leone gevlucht. Hij noemde de situatie in het lichaam van de getroffe nen, aldus de Belgische arts. Het Liberiaanse verzet heeft gis teren de voorstellen van president Samuel Doe voor een staakt-het-vu- ren afgewezen. Dit heeft Tom Woe- de stad beschikt wiyu van het Nationale Patriotti- sinds twee weken ook niet sche Front (NPLF) meegedeeld in over elektriciteit. Winkels zijn Freetown, de hoofdstad van Sierra terst wanordelijk. Vaak zijn de sol daten stomdronken of zijn ze onder invloed van drugs. In de hoofdstad Monrovia is geen drinkwater meer voorhanden. In de meeste wijken Pleidooi Tsjechoslowakije en Hongarije PRAAG (AP) - De Tsjechoslowaakse president Va clav Havel en zijn Hongaarse ambtgenoot Arpad Goencz hebben gisteren gezegd dat het Warschau pact ingrijpende veranderingen moet ondergaan om de nieuwe politieke situatie in Oost-Europa te weer spiegelen. Het Tsjechoslowaakse staatsnieuwsagentschap CTK zei gisteren dat Hongarije en Tsjechoslowakije het er over eens zijn dat de gezamenlijke commando structuur moet worden afgeschaft en dat het War schaupact van een militair in een politiek bondge nootschap moet veranderen om de onderhandelin gen over ontwapening met de NAVO aan te gaan. Het commentaar van Havel en Goencz lijkt meer be doeld als bekrachtiging van de veranderingen die binnen het Warschaupact aan de gang zijn, dan als voor het herstructureren van het bondgenootschap. In een gezamenlijke verklaring toonden Havel en Goencz zich uiterst tevreden over het standpunt dat de NAVO-leiders na hun top op 6 juli in Londen naar buiten brachten en waarin een niet-aanvalsverdrag met de Sovjetunie wordt voorgesteld en leiders van het Warschaupact worden uitgenodigd het NAVO- hoofdkwartier in Brussel te bezoeken. Havel en Goencz benadrukten ook de noodzaak van het sluiten van overeenkomsten die moeten lei den tot bilaterale samenwerking. CTK zei dat derge lijke akkoorden ook tussen Tsjechoslowakije en Po len en Hongarije en Polen worden gesloten. Ook over een gezamenlijke overeenkomst tussen de drie landen zou volgens CTK onderhandeld kunnen wor den. onmiddelijk bestand, een inter nationale troepenmacht en een coa litieregering met de oppositie en het verzet. Maar Woewiyu zei dat 'het NPLF de strijd niet staakt zolang Doe nog aan de macht is. Ook verzet het zich tegen de komst van een multinationale legermacht die op de naleving van een eventueel be stand zou moeten toezien. Het NPLF neemt zich voor in Freetown te luisteren naar wat de Ecowas heeft te zeggen heeft, 'om dat zij een machtige organisatie is die een belangrijke rol kan spelen bij de wederopbouw', aldus Woe wiyu. Maar hij is niet van zins zich de voorwaarden voor de vredesbe sprekingen te laten dicteren. Zijn beweging heeft immers haar wurggreep versterkt op de omsin gelde hoofdstad Monrovia. Het NPLF zegt de twee havens van het land, Monrovia en Buchanan, en meer dan de helft van de territoriale wateren te beheersen. Ook de klei ne Liberiaanse oorlogsvloot is in handen van de rebellen, die acht buitenlandse schepen in beslag hebben genomen. President Doe heeft zich in de hoofdstad ver schanst met zo'n 500 soldaten van zijn eigen Krahn-stam. De mannen van de president zijn goed bewa pend en door Israëlische officieren opgeleid. Belgische pastoor verdacht van verkrachting meisje BRUSSEL (ANP) - De gerechtelij ke politie van Luik heeft drie man nen aangehouden die ervan worden verdacht in de jaren 1985 tot en met 1987 vele malen een minderjarig meisje te hebben verkracht. Een van dat drietal is de 71-jarige pas toor van Kinkempois. Hij wordt er van beschuldigd zich acht maal aan het meisje te hebben vergrepen. Het drietal maakt deel uit van een 'bende van tien'. Zeven van hen zijn inmiddels op vrije voeten gesteld, maar ze worden, evenals het nog ge vangen zittende drietal, vervolgd. Uit gegevens die de gerechtelijke politie verstrekte blijkt dat een nu 59- jarige man uit Rocourt in 1985 regelmatig een toen 15-jarig meisje verkrachtte. Hij haalde het kind el ke woensdagmiddag af van school. Nadat hij het had misbruikt, stelde hij het meisje ter beschikking van een (nu) 67-jarige vriend. Later zette het tweetal zelfs advertenties om het meisje te prostitueren. Ligatsjov redde uiteindelijk zijn kandidatuur, maar de schade is aan gericht. Macht Het heeft vijf jaar gekost, maar de partijtop is nu gegorbatsjoviseerd. Vladimir Ivasjko, de Oekraïnse pre sident die zijn republikeinse functie al inleverde voordat de verkie- zingsprecedure op het Congres in gang werd gezet, lijkt precies de man die Gorbatsjov nodig heeft. Overtuigd van de noodzaak om de partij bijeen te houden, gematigd hervormer, een man ook die de con servatieven niet direct de partij doet uitrennen. De 58-jarige Ivasjko wordt in de Oekraïne uitgekotst door de onaf hankelijkheidsbeweging Roekh. Maar dat is in dit congresgezelschap van provinciale en lokale partijbon zen (die het thuis ook allemaal moeilijk hebben met het volksna- tionalisme), alleen maar een aanbe veling. Dus wordt Ligatsjov het bos inge stuurd. Slechts 776 getrouwen zien in hem de perfecte marxistisch-le- ninistische controleur van Gor batsjov, de rest weet wie in de partij de toekomst heeft. Ligatsjov accep teert zijn verlies, zegt dat hij politiek actief blijft, 'maar niet noodzakelij kerwijze in het politburo'. Waar dan wel? Met Ligatsjov hebben de con servatieven in de partij zelf het pleit verloren. Natuurlijk, er moet nog omzich tig met hen worden omgesprongen, het leger, de KGB, het ministerie van binnenlandse zaken zijn orga nen met de nodige macht. En buiten het centrum van het krakende Sov jet-imperium kunnen saboterende apparatsjiks de plaatselijke pe restrojka de das omdoen. Maar het zal hen ontbreken aan steun uit de partijtop. In het door het Congres goedge keurde document 'De taken van de partij' wordt, met hier en daar een slag om de arm, vastberaden koers gezet naar een 'humaan en demo cratisch socialisme'. Het Congres, zo luidt het, brengt communisten op alle niveaus onder de aandacht dat het 'herhalen van in het verle den gemaakte fouten, die partij en maatschappij een crisis hebben be zorgd, het socialisme misvormden tot een dictatuur, niet is geoor loofd'. Overdreven Lenin mag van het Congres niet worden beledigd, maar de vader van het Sovjet-eenpartijsysteem moet ook worden beschermd 'tegen officieel eerbetoon en overdreven lof. De partij blijft een partij met een 'socialistische optie en een com munistisch perspectief, een partij voor de werkers. "Maar dit is onverbrekelijk ver bonden met universele menselijke waarden, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid". Berouw komt na de zonde. Want hoeveel krediet heeft de partij nog na meer dan ze ventig jaar alleenheerschappij? Het congresdocument prijst communis ten aan als mensen die eerlijk het volk hebben gediend en dat nog doen. "Zij dragen geen verantwoorde lijkheid voor de misdaden van Sta lin en zijn medeplichtigen of voor de fouten van het politieke leider schap gedurende de jaren van stagnatie" (een eufemisme voor de Breznjev-periode). De stakende mijnwerkers in Siberië en de Oek raïne hebben woensdag laten blij ken daar geheel anders over te den ken. Datzelfde geldt voor de radicale hervormers van het Democratisch Platform en hun idool, de Russi sche president Boris Jeltsin. Zij ver laten, zoals al vóór het Congres was aangekondigd, demonstratief de partij. Ivasjko heeft gelijk met zijn constatering tijdens het Congres dat 'perestrojka twintig jaar gele den had moeten beginnen'. Gebrek Maar helaas voor de partij is dat niet zo. De communisten hebben de macht weliswaar nog steeds in han den, maar alleen bij gebrek aan een georganiseerd alternatief. Lang zal dat echter niet meer duren. De pro gressieve uittocht uit de partij (of dat een massale zal zijn is nog een open vraag) gaat ongetwijfeld een impuls geven aan het bundelen van de talloze splintergroeperingen tot een nieuw democratisch blok. Het 28ste Congres zag een zege vierende Gorbatsjov, de heerser van een partij die wanhopig naar de democratie grijpt om een de sastreus politiek verlies te voorko men. Het is rijkelijk laat, zeer waar schijnlijk te laat. Van onze correspondent Hans Geleijnse MOSKOU Het commando-sys teem heeft gezegevierd. Een betere verklaring is vermoedelijk niet te geven voor de dramatische aftocht van Jegor Ligatsjov uit de top van de Sovjet-communistische partij. Negen dagen lang mochten con servatieven en hervormers spelen met de democratie op het 28ste par tijcongres. Vooral de conservatie ven roerden de trom. Net als bij het oprichtingscongres van de Russi sche communistische partij enkele weken terug, wekte dit de indruk van een titanengevecht met als in zet de politieke overleving van pe restrojka en misschien wel van Gor- batsjpv zelf. Niets is minder waar. Zodra het op stemmen aankomt, wint de par tijdiscipline het van conservatieve frustraties. De hoogste partijbaas geeft zijn mening, zijn adjudanten, de partij chefs van de vijftien repu blieken, bewerken vervolgens hun delegaties. De 'strijd' om de vraag wie sous-chef van de CPSU moet zijn, is voor de stemmingen al uitge vochten in een vergadering van Gorbatsjov met de provinciale par tijleiders. Een klein probleem resteert: hoe om te gaan met de kandidatuur van de eigenzinnige Ligatsjov zonder de partij schade te berokkenen. Gor batsjov probeerde het woensdag even met een procedure-truc. Hij kwam met een richtlijn van het cen traal comité op de proppen, die stelt dat kandidaten alleen 'verkiezings- Gorbatsjov: winnaar van tot verlies 1 rijp' zijn wanneer geen bezwaren te gen hen worden ingebracht. Uiteraard zijn die er: de radicale hervormers verdrongen zich on middellijk bij de microfoons. Li gatsjov als tweede man veroorzaakt een massale uittocht van democra tische krachten, is hun waarschu wing. Ligatsjov is te oud, te rechts, hij is van alles niet wat de tweede man, die vruchtbaar dient samen te werken met zijn directe chef, zou moeten zijn. Gorbatsjov, die de ver gadering leidde, hoorde het alle- 1 edoemde partij. (foto ap> maal aan. Toen de radicale burge meester van Leningrad, Sobsjak, zijn kritiek op Ligatsjov dusdanig doordreef dat het contra-produktief wej:d, sloot Gorbatsjov Sobsjaks microfoon af. Het waarom van dit alles is duide lijk. Gorbatsjov wenste, zonder zelf argumenten in de arena te hoeven werpen en daarmee voor het eerst publiekelijk zijn voormalige kom paan af te vallen, een signaal af te geven aan de 4700 afgevaardigden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7