'Tijdens het concert
wil ik geen gerinkel'
Geen subsidie meer voor industrieel ontwerpen
Politie bij kunstroof meestal te laat
GARBO OP VEILING
Belangrijke boekenveiling
Lissese kunstminnaar strikt Pavarotti
ROTTERDAM (GPD) - Bij de ope
ning van het kantoor van de stich
ting industrieel ontwerpen Neder
land (ioN) in 1985 zei burgemeester
Peper van Rotterdam: "Dit promo
tie-instituut Voor industriële vorm
geving voorziet in een behoefte.
Rijk en particulieren zien hef be
lang. De subsidies van de twee mi
nisteries, gegeven in een bui van be
sluitvaardigheid, zijn een no-nons-
ense-kabinet waardig". De behoefte
en het belang zijn nog steeds aanwe
zig, daar zijn velen het over eens.
Maar de stichting zal na 1990 geen
subsidies meer ontvangen en heeft
zijn faillissement moeten aanvra
gen.
De afgelopen twee jaar zijn de
boeken van het ioN met forse tekor
ten afgesloten. Om een groot deel
van die tekorten in te lopen, diende
de Rotterdamse stichting zelf een
saneringsvoorstel in, maar het mi
nisterie van WVC legde dit naast
zich neer. Vorige week ontving het
ioN bericht van de directeur-gene-
'Toen gesprek op ministerie werd afgezegd, wisten we het al'
raai van WVC, dat de Rijkssubsidie
van 250.000 gulden per jaar stopge
zet zal worden.
De Raad voor de Kunst heeft
scherpe kritiek op dit besluit. In een
brief aan minister D'Ancona van
WVC zegt de raad het "zeer te be
treuren dat er niet zorgvuldiger is
opgetreden". De raad voorziet scha
delijke gevolgen nu het ioN niet
meer kan bestaan, vooral omdat er
in Nederland geen instelling be
staat die het werk van de stichting
kan overnemen. "Hierdoor ontstaat
een gat. Voor de continuering van
de taken die het ioN vervult, is im
mers geen alternatief aanwezig. Na
der overleg met het ioN had wel
licht tot een meer acceptabele op
lossing geleid", aldus de Raad voor
de Kunst in een boze brief aan de
minister.
Vijf jaar lang heeft het ioN ge
zorgd voor de promotie en kwali
teitsverbetering van het industrieel
ontwerpen. De stichting heeft drie
afdelingen: de industrieel ontwer
pers, de produktontwikkelaars en
de afdeling promotie. De industrië
le vormgeving werd onder de aan
dacht van een groot publiek ge
bracht door middel van cursussen,
tentoonstellingen, prijzen en een
jaarboek. Verder gaf het ioN advie
zen, steun en informatie s
bedrij-
Verlies
De gevolgen van het verdwijnen
van de Rotterdamse stichting zijn
groot. Nederland is toch al geen
koploper op het gebied van indus
triële vormgeving en door het lam-
leggen van ioN kan elke ontwikke
ling stil komen liggen. De Raad
voor de Kunst concludeert dan ook
dat, "wil er sprake zijn van eên sti
mulerend beleid", de minister snel
duidelijk móet maken Wat ze op het
gebied van de vormgeving wil. Een
direct gevolg van het faillissement
van de stichting is bij voorbeeld dat
het tijdschrift Industrieel Ontwer
pen, dat zijn subsidie via het oiN
ontvangt, waarschijnlijk moet ver
dwijnen.
A.H. Marinussen, bestuurslid van
het ioN en hoogleraar industrieel
ontwerpen aan de Technische Uni
versiteit in Delft, vindt het failliet
van de stichting "een groot verlies
voor Nederland en vreselijk jam
mer voor het vakgebied". Marinus
sen: "Onze doelstelling was het uit
dragen van goeie vormgeving ten
bate van de samenleving; de men
sen confronteren met goeie spullen.
ik denk dat dat belangrijk en goed
is, want die spullen bepalen het om
gevingsbeeld".
Marinussen vindt niet dat het werk
van ioN voortgezet kan worden met
geld van particulieren. "Wij hadden
een ideële doelstelling. Als je iets
wilt uitdragen, moetje de bedrijven
niet om geld gaan vragen. Je kunt
het vergelijken met een zendelin
genmissie: bekeerlingen laat je ook
niet betalen. Nee, dat is naar mijn
mening een typische overheids
taak".
Het bestuurslid heeft wel enig be
grip voor het besluit van WVC. "Als
je naar de cijfers kijkt, zegje: ja, dat
kan ik me voorstellen. Maar
neer je de goodwill ziet van de j
sen die daar altijd gewerkt hebben
en kijkt naar de functie die het ioN
heeft, dan zeg ik: dat kan je niet la
ten vallen. Maar ja, we hadden te
korten in het kader van de uitvoe
ring van onze taak en dus meer geld
nodig. Als men dat niet wil geven,
dan houdt het een beetje op".
Het bericht van WVC kwam niet
onverwacht. "Het is niet abrupt ge
beurd, we hadden talloze gesprek
ken met het ministerie. Maar
dachten ook steeds: er zijn nog opel
ningen. Maar toen een gesprek op
het ministerie werd afgezegd, wis
ten we het eigenlijk al. Toen wisten
we dat het niet goed zat. En dan
denk je toch: verdorie, we hebben
hier als bestuur vreselijk veel vrije
tijd in gestoken, belangeloos. We
hebben veel bereikt en dan gaat het
mis. Natuurlijk is enige teleurstel
ling dan aanwezig, we voelen ons
toch in de steek gelaten door de
subsidiegevers".
Van onze correspondent
Arnoud Cornelissen
DEN HAAG Als een museum
kunstroofgoed wordt voorbereid, is
de kans dat de daders op heterdaad
gepakt worden, bijna te verwaarlo
zen. Er zit teveel tijd tussen het af
gaan van de alarminstallatie en de
komst van de politie bij het muse
um. Dat concludeert A. van Soest,
hoofd afdeling beveiliging van Hir-
schmarin alarmsystemen te Weesp,
na de kunstroof in Den Bosch vori
ge week. Een. afdoende beveiliging
is naar zijn mening mogelijk, maar
in de praktijk voor musea vrijwel
onbetaalbaar.
Slechts enkele minuten hadden
vorige week de daders nodig om uit
het Noordbrabants museum drie
Van Goghs weg te kapen. Gelukkig
toeval voor hen was dat net in de be
wuste zaal de dubbele alarmering
defect bleek. Volgens Van Soest
hadden zij. echter ook bij een goed
werkende installatie nog op tijd
kunnen ontsnappen.
"Uitgaande van de praktijk duurt
het gemiddeld langer dan enkele
minuten voordat de politie ter plaat
se is. Als je nu nog eens een situatie
hebt van onderbezetting bij de poli
tie en daarbij het gegeven neemt dat
er 's nachts veel minder surveil
lancewagens rijden, dan kan het
misschien wel 10 minuten duren
voordat ze bij de plaats van melding
zijn", meent Van Soest.
De praktijk heeft geleerd dat als
een inbreker ergens wilbinnenko-
men, het hem ook wel lukt. Tenzij
het bewuste pand tot een complete
vesting wordt omgebouwd. In de
praktijk komen de meeste veilig
heidssystemen neer op inbraakver-
tragende maatregelen, waardoor de
politie al ter plaatse kan zijn voordat
de dief zijn doel heeft bereikt.
"Welke maatregelen je wilt ne
men, is vaak een kwesfie van geld.
En beveiliging", zo stelt Van Soest,
"blijkt toch nog steeds een sluitpost
te zijn".
Het Noordbrabants museum had in
theorie de zaken wel voor elkaar. De
verzekeringsmaatschappij was ak
koord gegaan met de genomen
maatregelen. Ook Van Soest stelt
dat het pakket inbraakwerende
voorzieningen voldoende had moe
ten zijn. Toch waren er volgens hem
mazen in het systeem.
"Het is mogelijk gebleken dat
mensen geruime tijd op het
staalglas konden hengsten zonder
opgemerkt te worden. Want zo'n
ruit sla je echt niet zomaar door.
Daar moetje flink veel geweld voor
gebruiken. Als bij voorbeeld de
hekken met trillingssensoren wa
ren uitgerust en er ook nog eens en
tweede hek was geplaatst, dan had
je de daders bij het binnendringen
van de tuin al kunnen ontdekken.
En zo zijn er nog tal van maatrege
len te bedenken. Lawaaidetectie bij
voorbeeld. Schilderijen uitrusten
met microschakelaars, camera's la
ten draaien zodra detectoren bewe
ging in een ruimte signaleren, een
commandopost die continu be
mand is en surveillances in en om
het museum. Maar ja, dan zit je on
derhand al op NATO-specificaties.
Dergelijke maatregelen zijn exploi
tatie-technisch voor een museum
niet meer te behappen. Het zou al
leen al door de personeelslasten
binnen twee jaar failliet zijn. Als je
een museum een beetje toeganke
lijk wilt houden, is het ook nooit
echt goed te beveiligen. Echte
kunstkenners willen geen Van
Gogh achter pantserglas zien. Het
ligt natuurlijk ook aan de manier
waarop de diefstal gebeurt. Tegen
inbrekers die met een vrachtauto te
gen een pui rijden, is niets te doen.
Wil je kunst daartegen beschermen,
dan moet je het gewoon niet neer
hangen".
De beveilingingsexpert H.L.J. in
't Veld bij Lips is het met hem eens.
"Er zijn grenzen aan beveiligingen
van cultuurschatten. Anders kun
nen we nooit meer wat zien. Belang
rijk is echter de samenhang tussen
organisatie, bouwkundige maatre
gelen en elektronische apparatuur.
Je systeem kan nog zo perfect zijn,
.als de situatie zich in het pand wij
zigt, kan het waardeloos zijn gewor
den".
Met het recherchebijstandsteam
breekt de beveiligingswereld zich
het hoofd hoe het mogelijk was dat
juist in die bewuste zaal de alarme
ring niet heeft gewerkt. Van Soest
oppert de mogelijkheid van slordig
heid bij de montage.
"Ik heb zoiets nog nooit meege
maakt. Het systeem had toch moe
ten aangeven dat er iets mis was
met de detectoren of met de verbin
dingen. Voor de beveiliging van
dergelijke risico-objecten is echt
niet de eerste de beste installateur
bezig geweest. Daarvoor worden
specialisten gevraagd die ervaring
hebben met de beveiliging van dit
soort panden. Als een dergelijke
alarminstallatie wordt aangelegd,
gebeurt dat volgens de regels. Er
zijn ook allerlei veiligheden inge
bouwd. Als er ergens gebreken zijn,
wordt dat gesignaleerd. Zo gaat er
ook een alarm af als iemand het sys
teem probeert te saboteren. Door
gaans kan alleen de installateur zo'n
melding 'resetten'. Je mag ook ver
wachten dat het systeem regelmatig
getest wordt. Het is wel opvallend
dat de fout zich juist heeft voorge
daan in dat gedeelte van de installa
tie dat net was uitgebreid. Ik vrees
dat er slordige fouten zijn gemaakt.
Zoiets had nooit mogen gebeuren.
Voor de betrokken installateur is
het wel heel zuur. Dit gun ik nie
mand. We kunnen er alleen maar le
ring uit trekken".
Weer expositie RKB-bruiklenen in
veiliger Noordbrabants Museum
DEN HAAG (ANP/GPD) De Rijksdienst Beeldende Kunst heeft beslo
ten dat de 82 kunstwerken die in bruikleen zijn afgestaan aan het Noord
brabants Museum in Den Bosch weer mogen worden geëxposeerd. Dat is
gebeurd nadat de directie van het museum de Rijksdienst heeft verzekerd
dat er inmiddels stringente veiligheidsmaatregelen zijn getroffen. Daags
na de roof van de drie Van Goghs verbood de RBK verdere expositie van
haar kunstwerken omdat er ernstige twijfels waren gerezen omtrent de be
veiliging van het museum.
Volgens voorlichter Marry de Zwaan van de Rijksdienst Beeldende
Kunst is het de eerste keer dat een museum met een dergelijke eis is gecon
fronteerd.
"In onze uitleenvoorwaarden staat een zinnetje dat de gebruiker heel
zorgvuldig met de bruikleen moet omgaan. En dat is eigenlijk alles. De
laatste tijd echter waren er steeds incidenten met ons bezit, zodat we nu de
eisen hebben aangescherpt", aldus De, Zwaan.
De rijksdienst heeft tot nu toe alleen nog het Noordbrabants museum
aangeschreven. Volgens De Zwaan wordt nog niet overwogen ook aan an
dere musea een dergelijke eis te stellen.
Mochten de twee verdwenen Van Goghs niet boven water komen, dan
moet het Noordbrabants Museum het bedrag waarvoor de kunstwerken
waren verzekerd uitbetalen aan de Rijksdienst Beeldende Kunst. "En wij
kunnen dan niets anders doen dan de werken uit onze catalogus strepen",
verzucht De Zwaan.
LONDEN - Deze twee jeugdfoto's
van de onlangs overleden Greta
Garbo maken deel uit van een collec
tie foto's, ansichtkaarten en een
door Garbo als kind geschreven
briefje (aan vriendinnetje Lisa Fa-
ger) die op 19 juli in Londen bij
Christie's wordt geveild.
Op de foto links is Greta Garbo,
toen nog Greta Gustafson geheten, te
zien als schoolmeisje. De foto rechts
geeft haar weer als jonge vrouw. De
laatste foto was destijds de enige uit
een serie van zes, gemaakt door een
professionele fotograafdie Garbo's
goedkeuring kon wegdragen. De an
dere werden vernietigd.
De waarde van de collectie wordt
geschat op een bedrag tussen 7500 en
10.000 gulden. <fotoGPD>
AMSTERDAM (GPD)- Op een veiling bij Van Gendt Book Auctions in
Amsterdam komen op 25 en 26 september twee „belangrijke" collecties
onder de hamer. In de eerste plaats wordt de bibliotheek van wijlen dr. P.
Vermeulen aangeboden en verder ruim 25.000 ex-librissen. De verzame
ling van dr. Vermeulen (1899-1981) bestaat voornamelijk uit botanische
boeken. Hij promoveerde in 1947 op een proefschrift over orchideën en
wist op dat terrein wereldfaam te verwerven, aldus het veilinghuis. De ex-
librissen zijn afkomtig van kunstaars uit alle delen van de wereld. De kijk
dagen zijn van 21 tot en met 23 september.
TOÖROP - „Was getekend Charley Toorop, Lizzy Ansingh, Jacoba van
Heemskerck". Onder deze titel exposeert de Amsterdamse Stichting Ama
zone van 20 september tot en met 4 november werken van deze drie kun
stenaressen. Met deze tentoonstelling wil Amazone aandacht besteden aan
de relatie tussen het persoonlijk document en het kunstwerk. Met per
soonlijke documenten worden niet alleen brieven verstaan, maar ook
voorstudies, tekeningen, foto's en gesprekken/interviews.
Van onze redacteur Annemiek Ruygrok
LISSE - Zijn voorkeur voor de Italiaanse operavedette steekt hij zelfs in het zakelijk ver
keer niet onder stoelen of banken: wie makelaardij Mens in Lisse belt krijgt op het pauze
bandje Luciano Pavarotti te horen. Het welluidende stemgeluid van de tenor schalt door
de hoorn.
Harry Mens: "Ik ga e
Diezelfde Pavarotti komt volgend
jaar, op zondag 1 september, voor
een éénmalig optreden naar Neder
land. Op uitnodiging van Harry
Mens, makelaar te Lisse en liefheb
ber van Pavarotti. Maar van hèm
niet alleen. Het moderne, strakke
gebouw aan de Heereweg puilt let
terlijk uit van de hedendaagse schil
derijen. Expressionisme voert de
boventoon in de collectie van Mens.
"Ik ben een gevoelsmens en dat
komt in deze schilderijen het best
tot uitdrukking. Ik ben weg van
Theo de Boon uit Waddinxveen.
Die wordt het helemaal".
Brood
Felle kleuren, veelal in acryl, tooien
de muren van de makelaardij. Het
personeel beweert zelfs tegenwoor
dig al geen museumjaarkaart meer
te bestellen, "omdat we het muse
um hier in huis hebben". Ze zeggen
het allemaal prachtig te vinden.
Zélfs de Herman Broods die als zoe
te broodjes worden gekocht. In de
kelder staan zij opgeslagen, want
ruimte op de wand is er niet meer.
"Hier deze heb ik op de Kunst-Rai
gekocht en dit schilderij ook. Dat
werk is van een Russische schilde
res en het tweeluik in de hal is van
Kees van Iersel. Ik koop alles wat ik
mooi vind. Als ik op dat moment
geld heb tenminste".
Mens zegt wat kunstaankopen
betreft zeer eigengereid te zijn: "Ik
houd van modern, abstract expres
sionistisch. Oude meesters boeien
me niet. Daar vind ik niks aan. Ik ga
ervan uit dat het leven kort is en dat
je moet doen wat je denkt dat je
doen moet. Als ik wacht met aanko
pen, dan hoeft het niet meer".
Hij betast de schilderijen liefko
zend. "Hier heb ik een Heijboer. Het
stelt een schip voor, zie je wel. En
hier achter me hangt een Kees van
Bohemen. Een hommage aan de
bokser Floyd Patterson. Die schoe
nen en die negerkop erboven". Jan
Cremer is in de 'galerie' ook verte
genwoordigd evenals werken uit de
Cobra-periode. Het plan is om bin
nenkort een catalogus van de
'Mens-collectie' te publiceren.
De makelaar besteedt een vermo
gen aan kunstwerken. Al zijn kanto
ren hangen er vol mee. Zelfs heeft
hij een nep-Van Gogh aangekocht.
"Omdat de opbrengst voor zwerf
jongeren was".
Ook de opbrengst van het concert
dat Pavarotti volgend jaar geeft is
voor zwerfjongeren bestemd.
"Waarom? Omdat ik geen 'chique'
of modieus doel voor ogen heb"
Mens wist Pavarotti vorige week
in Frankfurt te strikken. "Dat ging
heel gemakkelijk. Ik belde gewoon
zijn impresario Tibor Rudaz in zijn
hotel op. Die man is heel toeganke
lijk. Pavarotti zelf ook trouwens. Ik
heb een half uur met hem gespro
ken en toen was het beklonken".
Ruim drie miljoen moet Mens op
tafel leggen om de omvangrijke te
nor zijn Europese toernee van vol
gend jaar in de Rotterdamse Ahoy
te laten eindigen. Een fiks bedrag,
maar de prijs voor de plaatskaarten
is er dan ook naar. "Ik doe dit niet
uit winstbejag, maar we moeten na
tuurlijk wel uit de kosten komen en
bovendien geld overhouden voor
het goede doel: de stichting zwerf
jongeren, die huizen in Rotterdam
en Amsterdam wil bouwen".
Voor 150 gulden kan men zich een
plaats op de tribune van het Rotter
damse complex bemachtigen. Voor
het tienvoudige kan er een stoeltje
in de arena vlakbij het podium waar
Pavarotti met zijn 60 leden tellende
orkest zal optreden worden ver
overd. "Free Record Shops heeft al
4.000 goedkopere kaarten besteld.
De kaartverkoop daarvan begint
over drie maanden. Die duizend du
re kaarten verkoop ik aan mijn ei
gen kennissen. Niet meer dan tien
per persoon. Want ik wil niet dat er
een privé-feestje van wordt ge
maakt. Tijdens het concert zullen er
geen glazen rinkelen".
Bang voor een fiasco is hü niet.
"Ik denk dat hier zegen op rust. Bo
vendien bega ik niet de fout, zoals
indertijd de organisatoren van het
optreden van Sinatra, Minelli en
Sammy Davis deden, om twéé con
certen te organiseren. Daar is Ne
derland gewoon niet rijp voor. Het
moet een eenmalig evenement zijn.
Daarom ook ben ik naar de Ahoy
gestapt. Daar kunnen 8.500 mensen
in. De RAI biedt slechts plaats aan
1900 mensen. Dat is veel te weinig.
Dan kom je niet uit de kosten
Wèl heeft hij nog met Amster
dams burgemeester Van Thijn over
legd over de mogelijkheden van een
groot videoscherm buiten het Con
certgebouw, waarop voor de toe
schouwers het concert gratis te vol
gen zou zijn. Maar ook dat plan is
terzijde geschoven. Omdat het geen
geld in het laatje brengt.
"Pavarotti ziet zichzelf als volks
held. Het liefst zou hij voor een pu
bliek van 100.000 man optreden.
Desnoods via zo'n videoscherm.
Maar nu we voor Ahoy hebben ge
kozen, lukt dat niet. De omgeving
leent zich daar niet toe".
De Italiaanse tenor zal twee maal
vijftig minuten optreden. "Hij zingt
steeds twee liederen en neemt dan
een korte pauze, waarin een instru
mentalist optreedt. In totaal zal Pa
varotti denk ik twaalf aria's, waar
onder zeer populaire, ten gehore
brengen".
Van de toegift die de zanger on-
gewtijfeld zal geven, zal een televi
sieregistratie worden gemaakt. Tij
dens het concert zelf zijn camera's
niet toegestaan. Mens: "Van de aan
komst van Pavarotti met zijn privé-
vliegtuig worden ook opnamen ge
maakt. In totaal zal een drie kwar
tier durend televisieprogramma
worden opgenomen". Welke om
roep dat zal gaan doen, is nog ondui-
deljk. De kunstliefhebber Mens
wordt opeens weer zakenman: "De
omroep die het meeste geld biedt,
krijgt de rechten".
Geen show van
Johnny Otis
op North Sea
DEN HAAG (GPD) - Het optre
den tijdens het komend North
Sea Jazz Festival van de Johnny
Otis Show komt te vervallen
evenals het optreden van Pon
cho Sanchez. Het concert van
Booker T and the MG's verhuist
naar de zondag. Ook de Yellow
Jackets verhuizen naar de zon
dag. Op zaterdag is er een optre
den ingelast van de Andy Sum
mer Band met Bill Evans.
De show rond Al Jarreau met
als gast Randy Crawford belooft
een topattractie te worden. Zo
wel de band als de beide solisten
krijgen een gelijk aandeel in de
show, die begint zonder war
ming up, maar meteen 'staat'.
Het is de bedoeling dat de
vrouw van de overleden saxofo
nist Rudi Brink uit handen van
Stan Getz de Bird Award voor
haar man postuum krijgt over
handigd. Bovendien zal de
Amerikaanse tenorsaxofonist
tijdens zijn concerten op het fes
tival een ode aan de Haarlemse
musicus brengen, aldus organi
sator Paul Acket.
Grafisch ontwerper
Jurriaan Schrofer
overleden
AMSTERDAM (ANP) - De gra-
fisch ontwerper Jurriaan Schrofer
is het afgelopen weekeinde op 64-ja-
rige leeftijd overleden. Dat heeft de
Federatie van Kunstenaarsvereni
gingen gisteren bevestigd. Schrofer
was enige tijd voorzitter van deze
ïhrofer was tot voor enige jaren
directeur van de Arnhemse Acade
mie voor Beeldende Kunst en
Vormgeving, de huidige Hoge
school voor de Kunsten. In 1987
kreeg hij de Bührmann-Ubbens Pa-
pierprijs voor 'Onvolmaakt geheu
gen', een labyrinth van papier, licht,
beelden, teksten en stemmen.
Voorts won hij in 1956 en 1961 de
Hendrik Werkman-prijs van het
Amsterdamse Fonds voor de
Kunst.
EXPOSITIE - Het Teylers Museum
in Haarlem toont van 14 juli tot en
met 30 september tekeningen van
de Haarlemse kunstenaar Augus
tijn Claterbos (1750-1828). De ruim
300 tekeningen, die de periode van
af zijn jeugd, de academietijd tot op
latere leeftijd bestrijken, geven een
goed beeld van zijn voornamelijk
landschappelijk oeuvre.
