Schijn bedriegt
Hunkeren naar zingeving
Terecht eerbetoon voor Elisabeth Eybers
üttfe W Moravia en de geest van Freud
LITERATUUR
Een liefdevolle glimlach
of cynisch geschater
MAANDAG 2 JULI 1990
We beleven tijden
pioenstrijd en vedetten. Leo Vro-
man, niet onze geringste dichter,
vierde zijn vijfenzeventigste ver
jaardag. Nu mogen we hetzelfde
kam- lijks verdeeld: vrijwel
tuigen de critici van de poëtische geru
voordelen van die bondige taal met or
haar verrassende directheid. En er so
nóg een voordeel. Het Zuidafri- jou..
ór drie jaar oud is lewenslank stukken over de betekenis van haar
eg land van herkomst, over de rol van
i die akuutste nood te formuleer de vader, een calvinistisch predi
kant, en daarmee over Eybers' visie
op het calvinistische christendom.
e grootste kaans van Eybers dwingt tot grote Wat zou je eraan toevoegen? Lief- Bijzonder interessant is ook de a
dichteres, Elisabeth Eybers, met concentratie bij het lezen, bij het de is het enige, bij het stillen van de zet die gegeven wordt voor een stu-
een fraaie dundrukuitgave van haar herkennen van op het eerste gezicht pijn van de eenzaamheid, en met de die over Eybers' verwantschap met
'Versamelde gedigte'. Hij bevat 600 onherkenbare woorden en bij het
pagina's, wat gezien Eybers'
volgen
i onverwachte zinswen-
keur voor het korte gedicht, onge- dingen. Je houdt dat merkwaardig frontaties met de ander is Eybers' Het
r zal komen op 600 gedich- lang vol_omdat je er niets 1
ten die zij sinds 1936 heeft gepubli
ceerd. Uit haar vroegste publicaties
heeft ze een aantal gedichten afge- dwingt je tot betrokkenheid,
keurd voor de verzameling.
Het is een goede gelegenheid
de bundel haar grootheid als dich- haar werk staat de thematiek
nooit die
De andere taal vormt je tot buitenstaander,
ideale lezer. Eybers' thematiek verlangende en gekwetste die wel
afstand moet nemen, wil zjj
aan ten gronde gaan.
Op die kruising van honger en
liefde, van liefde en eenzaamheid
ben ik bang voor nietszeg
gende uitspraken als: centraal in
eenzaamheid, liefde en dood. Hoe ontstaat haar poëzie, zoals ze in
waar ze ook zijn, ze zijn inderdaad eerste strofe van 'Poësie' schrijft:
oude discussie of we Elisabeth Ey- nietszeggend in hun overzichtelijk-
bers wel mogen inlijven als Neder
lands dichteres. Ze schrijft i
heid van de dagsluiting. Van nature
gaat het de mens om de plaatsbepa-
in het Zuidafrikaans en is dat altijd ling van zichzelf ten opzichte van de
blijven doen, ook al woont ze sinds ander, om het verkleinen van de af-
1961 in Nederland en bezit ze intus- stand en het handhaven
sen de Nederlandse nationaliteit. ruimte. Hij leert dat al vroeg, zoals
Nederlands de meningen
haar 'andere' Eybers vaststelt in 'Taalles':
Die eerste reddele wat r
Van volgbare resep geen
tog word dit só - en anders niet-
gestook: uit pijn en afstandneem,
uit liefde en ironie-
'Uit liefde en ironie' is ook de titel
de geworden van de bundel artikelen
en gedichten die haar ter gelegen
heid van haar verjaardag door
vrienden is aangeboden. Er zijn
^arm liber amicorum
de arrogante geworden waarin vooral opvalt dat
de er zoveel uit de gedichten geciteerd
wordt. Nergens alsof een bange klas
niet wil tonen dat ze niets van de les ge
mist heeft. Steeds alsof een groep
ware vrienden om strijd wil tonen
niets gemist te hebben. Het liber
amicorum en de verzamelde ge
dichten zijn uitgaven om Elisabeth
Eybers' vijf en zewentigste jaarba
ken te vier en te vergoed.
WIM VEGT
Het is eigenlijk nogal merkwaardig lot zal toeslaan en in welke vorm.
met 'Op scherp', het twintigste ver- Bijna vierhonderd pagina's houdt
taalde verhaal van de nu zeventigja- Francis alles en iedereen met die
rige Britse thrillerauteur Dick Fran- vragen op sleeptouw. Dan moet
cis. Als je aan het einde de balans men helaas loslaten. Jammer, voor
opmaakt, blijkt er van alles te zijn mij had hij nog vierhonderd pagi-
gebeurd: moord, zelfmoord, intimi- na's zo verder mogen gaan.
datie, afpersing, chantage, bedrei- Ravor
ging en nog wat onaardige zaakjes. William r>ayer
Toch heb je niet het gevoel getuige De Amerikaanse auteur Wiliam
te zijn geweest van een veelheid van Bayer is bezeten van fotografie. Dat
criminele praktijken. blijkt zonneklaar uit zijn jongste
Dat moet ook de bedoeling van thriller, die onder de titel 'Blinde
de auteur zijn geweest. Hij stuurt in vlek' nu ook in het nederlands is
zijn verhaal -om ellende te voorko- verschenen.
men- een heel handige jongen mee Niet alleen spelen fotografen en
promotie-treinreis dwars hun platen dominerende rollen, hij
met
door Canada. Racepaarden, eigena
ren, verzorgers en supporters zijn
dagenlang gezamenlijk op weg
verlevendigt het ook nog eens met
een zestal door hemzelf geschoten
zeer suggestieve foto's. Trouwens,
de paardesport in Canada te stimu- de hele opzet van zijn verhaal en de
Versamelde gedigte, Elisabeth Eybers.
Uitg. Querido/ Van Oorschot 49,50
Uit liefde en ironie, Hans Este
r/Ernst Lindenberg. Uitg. Querido
37,50
Elisabeth Eybers
Zoektocht van Leon de Winter overtuigt niet helemaal
Er was de varkenshoeder. Hij ne
geerde zijn familie, joeg zijn erfdeel
erdoor, voedde zich met de slobber telijke schranspartijen in de Praag-
dient van: Hij begreep, Hij besefte,
Hij vroeg zich af, Hij was ongeluk
kig. Juist de lezer wil zich iets afvra-
i zijn onreine dieren en keerde se ambassade leest hij Spinoza die gen, wij begrijpen, wil iets beseffen,
beschaamd naar zijn vader terug. hem
joods jongetje dat door gen
zijn wijsgerige verhandelin-
andere god leert kennen
i huilende vader in het voorjaar dan de individuele en straffende
'42 wordt ondergebracht bij een God
Brabantse boer. Dreigt er gevaar, Godi
Mozes en Abraham. De
i Spinoza echter smeekte c
wil zelf constateren hoe het met
mans geluk gesteld is, wil op zoek
naar oorzaken en gevolgen. Niets
daarvan bij De Winter: een kant en
klare maaltijd, eerste klas ingredi
ënten, smakelijk opgediend maar
toch net iets te gemakkelijk alle
maal.
dan verbergt hij zich in het varkens- vergiffenis omdat Hij de Natuur
kot. Na de oorlog wacht er niemand, niet anders had ontworpen dan met
Zijn ouders zijn vergast. Als jaren geboorte en lijden en sterven. Naar
later zijn dochters Esther en Mirjam zo n waarachtig goed verlangt Hoff-
sterven, is niet alleen zijn verleden, man.
maar ook zijn toekomst leeg. Wat Ondanks deze
Felix Hoffman overblijft, is een he
den waarin hij hunkert en hongert
naar troost en zingeving opdat hij vol gemiste kansen. De Winter i:
eindelijk weet wat zijn leven ertoe eerste Nederlandse schrijver die 'de kaan Freddy Mancini, op vakantie
ïbeurtenissen' in Oost-Europa een in Praag. Hij is het spiegelbeeld van.
»1 laat spelen in een roman. Als Hoffman. Geslaagd zakenman, on-
Leon "de Winter, be- Hoffman als ambassadeur zijn eer- gelukkig huwelijk. Ook hij vreet
schrijft dus net als al zijn ander ste receptie geeft, is het 21 juni, als zijn schuldgevoelens weg en ook
ondanks de flitsende lichte stijl goed geschreven,
'Hoffman's Honger'
zoektocht. Wat dat betreft hij
brengt het na 'Kaplan' 1986) weinig met
hartinfarct, r
affaire hem levert dat alleen r
r vet
honger op. Tijdens een
Tsjechische dubbelspionne
Weliswaar heeft Felix Hoff- uit Praag vlucht, en nogal eufemis- speurtocht naar eten door een duis-
minder moeite met zijn joodse tisch 'wegens gezondheidsredenen' ter en nachtelijk Praag ziet hij hoe
bei- terugtreedt, is het de laatste avond
be- van datzelfde jaar.
'aar- Omdat De Winter vooral geïnte- reld
tochniets zinnigs te zeggen resseerd is in het doen en laten, het ge veroordeelt Mancini tot
valt. Hun behoefte aan existentiële heden en verleden van zijn hoofd- dwongen verblijf in Amerika bij de
vooralsnog persoon, omdat Hoffman Praag ziet CIA.
chroni- als een saaie standplaats vol stali-
identiteit dan Leo Kaplan,
den accepteren niet dat je
ter kunt zwijgen over zaken
zijn reisgenoten wordt ont
voerd. Die confrontatie met de we-
spionage en contra-spiona-
zekerheid bevredigen
louter lichamelijk door
sche vraatzucht, door overmatig nistische bureaucraten en omdat hij
drankgebruik. Beide
be- als cynische koude oorlogsdiplo- ding die zijn
Daar wordt hij vetgemest, onder
vraagd, geïnformeerd over de schei-
schrijven uiteindelijk hetzelfde pro- maat weinig op heeft met, in zijn
cesde verzoening van een man met
zijn bestaan.
Felix Hoffman
oud als hij in de
noemd wordt tot ambassadeur
Praag, een bekroning van een w
nig spectaculaire carrière in de Bui
Leon de Winte
allerlei modieuze
gen, merkt de lezer vrijwel niets van
negenvijftig jaar de omwenteling,
mer van 1989 be- Daar komt bij dat de sores van
Hoffman, hoe gruwelijk ook, mij ta
melijk onberoerd lieten. Natuurlijk,
de dood van Esther en de teloor- het verhaal
tenlandse Dienst. Sinds 6 septem- gang van de aan heroïne verslaafde ger: geheim agent John Mark. Won- lusten. Zij slaagt
ber 1968, de dag waarop Esther Miijam zijn vol compassie beschre- derlijk genoeg blijkt juist hij jaren te laten slapen
ven. De ontreddering van hun vader geleden een verhouding gehad te
wordt goed zichtbaar gemaakt, hebben met Hoffman's echtgenote,
daar blijft het bij. De fout die
r inmiddels heeft
aangevraagd. Zijn leven eindigt in
een wanhopige dood. Als apart ver
haal is de geschiedenis van deze tra
gische Amerikaanse vetzak ge
slaagd. Als spiegeling voor Felix
Hoffman lijkt zij mij overbodig.
In sterkere mate geldt dat
leren. Onder hen bevindt zich ook
de gladde Julius Apollo Filmer die
kwalijke praktijken niet schuwt in
zijn streven een fikse vinger in de
paardepap te krijgen. Daarom is Tor
(pr-foto) Kelsey meegestuurd. Hij moet in
het belang van de paardesport alle
mogelijke moeilijkheden voorko-
Die kleine knaap doet zijn werk
goed. Hij kan heel wat problemen
voor blijven. Natuurlijk niet alle
maal, anders zou er op die meer dan
vijfduizend kilometer lange reis van
Toronto naar Vancouver helemaal
niets zijn gebeurd.
Uiteraard spelen paarden weer
een belangrijke rol in het verhaal.
Dat doen zij altijd in de boeken van
Dick Francis. De man die eens de
paarden van de Britse koning-moe-
der bereed, kan zijn oude passie nu
eenmaal niet vergeten. En wat hij
niet weet over deze markante tak
van sport is ook beslist niet de moei-
het weten waard.
wijze waarop hij de fotografie daar
in benadert, getuigen van een inten
siteit die de gewone vakmatige be-
lagnstelling verre te boven gaat.
Natuurlijk is de hoofdpersoon
Geoffrey Barnett fotograaf. Eens
maakte hij bewogen oorlogsfoto's.
Maar door een traumatische erva
ring kan hij geen mensen meer foto
graferen. Tot hij een mooie jonge
vrouw ontmoet met wie hij een rela
tie aangaat. Zij weet hem opnieuw
te motiveren. Hun ontmoeting is ge
raffineerd in scène gezet om hem te
kunnen gebruiken in een uitge
kiend complot. Erg ingewikkeld en
hier en daar flink geforceerd, maar
Heel apart, kunstig in elkaar gezet
en levendig verteld.
William Bayer jongeleert handig
met menselijke emoties. Is het lief
de, sympathie of louter seksuele be
hoefte? Waar ligt de grens tussen
haat en hebzucht? Is de mens zo
makkelijk te manipuleren?
staat bij Bayer centraler
Die oude en nooit verroeste liefde dan de misdaad. In zijn boek krij-
s er de oorzaak van dat hij sommige gen de menselijke gevoelens, drijf-
verschijnselen in dat enge wereldje
van paarderacen
kent dan
reacties meer relief dan i
gewicht toe- de meeste thrillers. Zijn verhaal is
buitenstaander opnieuw doortrokken van een heel
begrijpelijk is. Er komt dan ook specifieke sfeer,
sterft aan leukemie, is hij 'de gevan
gene van zichzelf en niet in staat 's
nachts te slapen. Haar dood
Mancini's ondervra- vindt Felix door haar zijn seksuele
hem weer echt
de oorzaak van
verhouding gehad te zijn overhaaste vlucht uit Praag.
Toch is ook haar functie veel i
vijdering tussen Felix De Winter maakt, is dat hij zijn hele
r Marian en zadelt het
n door Felix Hofman i
de bladzijden die aan hem
aan zijn werk worden besteed v
gen niets toe aan degene die veel Felix met het Teven dat hij leidt
meer de centrale figuur van deze
_0 w psychologische roman had moeten
zestien jaar later uitlopen op zelf- ken. De lezer wordt daardoor bui- zijn: Felix Hoffman,
tenspel gezet.
Wat die eeuw met
gedaan en hoe die
in het reine proberen te komen, zijn
de centrale vragen uit 'Hoffman's
Honger'. Het is jammer dat bij de
beantwoording van die bepaald niet
nauwelijks politie aan te pas. De
paardemensen doppen hun eigen
boontjes. Schorsing voor het leven
telt in hun optiek bijna net zo zwaar
als levenslange gevangenisstraf.
Dick Francis zal het gelijk wel aan
zijn kant hebben. Zijn kennis van
zaken staat boven elke twijfel'. Maar
voor de lezer lijkt het alsof de auteur
in deze een tikkeltje op hol slaat.
Alsof hij bepaalde zaken een abso
luut en afgebakend groot belang
toekent dat zij niet kunnen of mo
gen hebben.
Dat moet men bij Francis maar
voor lief nemen. Wie een werk van
hem ter hand neemt, weet dat er ra
cepaarden in voorkomen, maar kan
ook weten dat Francis' vakman
schap als schrijver zo groot is dat hij
zijn verhaal boven zo'n beperkt on
derwerp uit kan tillen.
Ook nu weer. Men reist als het wa
re mee met de trein door het impo
sante, Canadese landschap. Men
verkeert daarbij in een niet altijd
even aangenaam, maar zeker be
langwekkend gezelschap van tal
van kleurrijke gedetailleerd gete-
heeft kende -figuren. En om de verwar-
daarmee ring nog wat op te voeren laat hij
een aantal acteurs een aan de actua
liteit aangepast mysteriestuk op
een psychologische. Zij verzoent misselijke vragen De Winter teveel dat hij uit z
Opnieuw bewijst Dick Francis
tweelingzusje Mirjam op met niet leden tijd laat denken, vragen laat
weg te praten schuldgevoelens, die stellen, naar oplossingen laat
gegevens
"ormptipine door heroïne.
De dood van zijn dochters con-
fronteert Hoffman met het naakte
zijwegen inslaagt en zich niet
met de filosofie van Spinoza heeft durven concentreren op componeren. In zijn vlotte stijl
zorgt dat ervoor dat Felix zich met zijn hoofdpersoon,
Marian verzoent, vastbesloten als
Ook het motief van de Praagse hij is om deze eeuw te zien dood-
telt hij het verloop van de gebeurte
nissen. Hij houdt de lezer in span
ning of en wanneer die voortdurend
Hoffman's Honger. Leon de Winter, dreigende re™P zal gebeuren. Wan-
- - ""*^r het meereizende nood-
WIM VOGEL
uitg De Bezige Bij, 29,50
1
Veel lolligs valt er tegenwoordig in
de boekhandels niet te bespeuren
voor de liefhebber van de lach in de
literatuur. Toch zijn er uitgevers en
auteurs die oog hebben voor de no
den van de opgeruimde lezer. Zo is
de uitgeverij De Harmonie er, zo
vlak voor de zomervakantie, in ge
slaagd liefst twee pretboekjes tege
lijk te fabriceren voor een links,
maar qua humoristische opvattin
gen heel verschillend publiek.
Voor de schaterlacher is er de
eenvoudige lol van het komische
tekstenduo Harrie Jekkers en Koos
Meinderts (berucht van eerder sati
risch gooi- en smijtwerk in 'Tejo',
'Uit de school geklapt' en het ver
fijnde 'Kunst met peren'), die deze
keer met de botte bijl de wereld van
het vaderlandse levenslied tot leut
verwerken.
Hun satirische roman 'De Zin
gende Zwanehals' behandelt met
luidruchtige spot de opkomst en
ondergang van de zingende lood
gieter Siem Eikenstein plus enkele
omringende gezinsleden en kennis
sen. Dat gaat van dik-hout-zaagt-
men-planken. Met een gelikt stijltje
en een vloed van volkse humor leu
teren Jekkers en Meinderts de gra
ge lezer de oren van het hoofd. Le
venswijsheden uit de koffietent,
grollen onder het klaverjassen, cy
nisme van radio- en tv-presentato-
ren, boulevard-roddels met hoofd
letter a la Henk van de Meyden en
nog veel meer volkspret worden
door de schrijvende clowns ten to
nele gevoerd.
Degehanteerde humor is niet
kinderachtig. Die gaat zo: 'Siem
dronk zijn koffie op en zei tegen Leo
dat het weer eens tijd werd om aan
de slag te gaan, maar Leo hoorde
hem niet eens, die lag in de clinch
met de bezorger van de leesporte
feuille die het zondegeld vond als
Siem zijn stem zou verzekeren.
Zonder stem kon-ie toch altijd nog
playbacken? Daar had Leo zo gauw
niet van terug. De bezorger van de
leesportefeuille maakte onmiddel
lijk gebruik van de korte stilte, stel
de vast dat Siem ook zijn benen niet
hoefde te verzekeren, want Manke
Nelis, en ook zijn ogen niet, want
Jules de Corte. Het enige dat Siem
moest verzekeren waren zijn oren,
want zonder oren kon je niet zingen
en zelfs niet playbacken waarmee
maar weer eens bewezen was dat.
doof zijn erger was dan blind zijn.
Siem keek naar buiten en wou dat
ie doof was'.
Soms zou je willen datje niet kon
lezen. Op deze beproefde
lullen Jekkers en Meinderts
heel boek vol. Geschreven op
natte, landerige zondagmiddag
gelukkig even snel uitgelezen. Een woordkunstenaar
aanzienlijk subtielere en zachtaar- ganger Carmiggelt.
diger vorm van humor hanteert Pe
ter van Straaten, die met zijn Agnes-
Een vraag die iedereen zich op een driftleven. Toch kan hij haar niet veel aan haar doet denken. Jeanne
gegeven moment stelt: hoe ziet mijn haten, integendeel. In feite is hij, bij voorbeeld is zo'n moederfiguur.
vroegste verleden er precies uit?
het graf heen, verliefd op haar Mario voelt zich veilig bij haar, heeft
Een niemandsland dat niet makke- en afgunstig op haar toenmalige het idee op haar te kunnen bouwen.
lijk zonder hulp van buitenaf kan
Zijn moeder vertegen- Opvallend is dat Jeanne e
worden bereikt. Ouders zijn natuur- woordigt voor hem het prototype eenzelfde ervaring delen:
lijk bij uitstek degenen die hun kind
behulpzaam kunnen zijn bij het re
construeren van dat stukje verle
den.
In de jongste roman van de nog
de vrouw, maar is ook meer dan allebei te maken gehad met
'das Ewigweibliche'. Mario verkeert overspelige wederhelft,
sinds haar dood in een permanente Dan duikt
figuur op
identiteitscrisisDankzij de 'biecht' die bij uitstek geschikt lijkt te zijn
i zijn vader vindt hij haar en zich-
altijd produktieve Moravia, 'De reis zelf terug. Want hij lijkt in diverse
Rome', is de ik-figuur, Mario opzichten op haar. Zo is er, wat hij-
de Sio, op zoek
de plaats van zijn moeder
e nemen: Esmeralda Jodice. Ze
sn warmbloedige vrouw die Ma-
op de proef stelt met haar uitda-
zijn wortels, zelf ironisch noemt, zijn 'beschik-
Die liggen in Italië, land van her- baarheid'. Mario is een opportunist gende wulpsheid. Later blijkt dat
komst waar zijn vader woont. Mario die het leven neemt zoals het op de nieuwe vriendin is van Mario':
woont sinds zijn zevende jaar bij hem af komt, net zoals zijn moeder vader
een oom in Parijs. Op vijfjarige leef- dat deed. Als een minnaar zich
naar diende, was ze nooit te beroerd
twee op zijn avances in te gaan. Mario toekomstige stiefmoeder dus
haar heeft ook het dichterlijke, het vrije pappen met haar aanstaande stief-
tierf. 'laat de geest waaien' van haar. Hij zoon. Esmeralda zinspeelt op een
De weg naar het verleden die Mario noemt zich dichter zonder gedich- incestueuze relatie van Mario met
wil bewandelen loopt dus via zijn ten te schrijven, een geestverwant zijn moeder, een soort spirituele in-
van Apollinaire: hij lijkt op mij of eest wel te verstaan, en stelt voor
liever ik lijk op hem. Zo kende ook haar plaats in te nemen. Zou je het
tijd nam zijn moeder hem
de Franse hoofdstad, w<
jaar leefde gescheiden
toen op jonge leeftijd stierf.
s trouwplan-
bestaan. Zonder dat Mario hier-
i op de hoogte is, probeert zijn
vader. Als hij twintig is, besluit hij
hem in Rome te gaan opzoeken.
De ontmoeting valt nem tegen.
Ricardo is heel anders dan zijn zoon
Mario, veel burgerlijker
hij bijvoorbeeld zijn vader niet, ook prettig vinden een moeder zoals ik te
Het resultaat is wisselend, aange- Ier. Ricardo wil open kaart spelen
Van Straaten niet zo'n begaafd met zijn teruggekeerde
bij hem was de beschikbaarheid
ratione- zwakke plek.
Uit het citaat blijkt w
steekt: Mario weet niet Wie zijn
telt hem over het verleden. Mario der
wordt geconfronteerd met
voorgeschiedenis die heel wat bij vrijwel zeker dat Mario zijn kind
Heel merkwaardig en zelfs afwij- hem oproept. Het is dan ook niet Zo stapelt complex zich op
hebben? En bovendien een moeder
met wie je de liefde zou mogen be-
het écht drijven, de droom van elke zoon?
Deze verwijzing naar Freud
Ricardo kan hem daar geen haar een spelletje en bovendien i
uitsluitsel over geven, maar acht het het wel leuk om als oudere rijpere
'n groen blaadje in verle
genheid te brengen. Voor Mario
seis tenslotte is de affaire met de een acteur in de ogen van Mario, heeft is: ik ben in ieder geval
aanrander die zo'n vier episodes trekt de beerput open. In een lange kind van mijn moeder. Daarom
Onder de titel 'Die Agnes' publi- omvat. De luchtige, relativerende biecht, niet van vader tot zoon,
ceerde de tekenaar/schrijver alweer toon blijft onveranderd,
wat hij te horen krijgt. Ricardo, plex. De enige zekerheid die hij daarentegen is het allemaal bittere
ernst. Hij wil haar serieus gebrui
ken om zijn traumatische jeugder-
proeert hij in het verhaal eigenlijk varing op te roepen en daarmee te
itotr
de vierde bundel wedervarens i
de roodharige, gescheiden heldin,
haar zoontje Daan en haar verschil
lende vriendjes. En weer is het Straaten een plezier om te lezen,
drank, onhandigheid, dagelijks ge- Zijn melancholieke glimlach
i vertelt hij over het niets anders dan haar op te roepen, sublimeren,
'parallelleven'van zijn jong gestor- Door de scène te herhalen die hij als meralda af. Ze wil best met hem
kleuter heeft moeten aanschouwen
Door te vrijen met de
hem heen wil hij de oude eenheid
maakt de beschreven gebeurten:
sen extra beklemmend. Met dat al ven vrouw Dina. Ze is hem chro-
blijft het liefdevolle proza van Van nisch ontrouw geweest met haar ve
le avontuurtjes.
De bekentenis die zijn vader doet met zijn moeder herstellen: zij komt
vakantiebeslommeringen oneindig sympathieker dan het cy- roept allerlei beelden op bij Mario, in de plaats v
wat de klok slaat. Dit alles wordt ge- nische geschater van Jekkers en Maar één beeld in het bijzonder zijn begeerte
eerd met verfijnde, amusante Meinderts. Lezen doe je in stilte. heeft zich in zijn netvlies gegrift.
Mario is, beseft hij nu, getuige ge-
ROB VOOREN weest van zijn moeders wellust. Als
vijfjarige heeft hij haar een keer op
heterdaad met een minnaar betrapt.
De Zineende Zwanehals. Harrie Deze scène moet een grote indruk
dialogen, goedmoedige zelfspot
een helder inzicht in de vermake
lijkheid van het meest alledaagse.
Toch wijkt 'Die Agnes' iets af v
de vorige bundels: de episodes uit jekkers cn Koos Meinderts, uitg. De op de kleuter hebben gemaakt,
Harmonie, 19.90. Die Agnes. Peter want Mario kan, nu hij alles weer
Straaten, uitg. De Harmonie, voor zich ziet, eindelijk begrijpen
reet aan op elkaar. De humor komt f19-90*
beeld schuift
vrouwen.
Deze therapie pakt weinig suc
cesvol uit. Als hij zijn vader als 'me
dium' wil gebruiken om zijn moe
der te bereiken, merkt hij dat zijn
begeerte daadwerkelijk naar de ge
bruikte vrouw uitgaat en niet naar
het beeld van zijn moeder. Het
bed, maar dan als Esmeralda
Jodice en niet als Dina Ditallevi, de
meisjesnaam van zijn moeder.
Het verhaal van Mario is een triest
verhaal. Het beeld van zijn moeder
uitgaat, haar zal bij elke toekomstige relatie aan-
at van andere wezig zijn. Iedere vrouw is slechts
een instrument om haar te berei
ken. En zijn vader wordt weer de
anonieme man die hij daarvoor zo
lang geweest is. Zo is de cirkel rond.
REINOLD VUGS
r Rome, Alberto Moravia.
er van alles mis is met ziin ook niet goed als een vrouw hem te- Uit8- De Wereldbibliotheek 34,50
Maar ook een sfeer die wellicht de
doorgewinterde thrillerliefhebbers
niet zal aanspreken. Er komen wel
gruwelijke moorden in voor, maar
het blijft voor alles een verhaal van
passie en gedrevenheid, van mense
lijke deugden en ondeugden, van
liefde en haat. Meer een roman met
misdaden dan een misdaad-roman.
KOOS POST
Op scherp, Dick Francis. Uitg. De Ar
beiderspers. 29,90
Blinde vlek, William Bayer. Uitg.
Luitingh-Sijthoff 29,90
Fiction
Een man om mee te praten. Verhalen van
vrouwen over mannen, samengesteld
door Hannemieke Stamperius. De visies
van bekende schrijfsters op de man.
Uitg. Contact, 26,90.
De guerrilla familie, Pramoedya
Ananta Toer. De dramatische lotgevallen
van een familie tijdens de Indonesische
onafhankelijkheidsstrijd. Uitg. De Geus-
Manus Amici 39,50.
De maat is vol. W.F. Hermans en zijn
critici. Auteur Kees Helsloot. Uitg. De
Beuk, 19,50.
Mowgli's tranen, Eric de Kuyper. Uitg.
SUN, 24,50.
Nog steeds getrouwd. Verhalen en brie
ven. Garrison Keillor. Uitg. Veen. 19.90.
Mensen om mee te praten, Natalia Gin-
zburg. Verhalende essays waaruit een
oprechte bekommernis klinkt om wat er
met mensen gebeurt. Uitg. Meulenhoff
ƒ34,50
Straat van de Vrijheid, Nizametdin
Achmetov. Persoonlijke en pijnlijke her
inneringen aan een jarenlang verblijf in
kampen, gevangenissen en psychiatri
sche inrichting in de Sovjetunie. Uitg.
Meulenhoff 24,50
Tweespalt, Jan Fontijn. Het leven van
Frederik van Eeden tot 1901. Een biogra
fisch proefschrift met een wetenschap
pelijk karakter en toch heel leesbaar.
Uitg. Querido 65,-
Poëzie
Woorden in vrijheid, Nederlandse en
Vlaamse dichters op Poetry Internatio
nal, samengesteld door Martin Mooij.
Uitg. Meulenhoff 25,-
Een onafzienbaar ogenblik, Chinese
dichters van nu. Uitg. Meulenhoff 34,50
Dichter in New York, Frederico Garcia
Lorca, vertaald door Dolf Verspoor. Uitg.
Meulenhoff ƒ34,50
Als ik heel hard droom. Kees Bakker.
Uitg. Dé Beuk, 18,50.
De dood leest de krant. Mircea Dines-
cu. Bekroond met de Poetry Internatio
nal Award 1989. Vertaald door Jan Wil
lem Bos, met een nawoord van Sorin
Alexandrescu. Uitg. Meulenhoff.
Ik moest een schaap een tongzoen ge
ven, Hans Dorrestijn. Een bundel met al
le liedteksten die Hans Dorrestijn voor
volwassenen schreef. Uitg. Bert Bakker,
27,90
Non fictie
De magie van de traan, Arend van Dam.
Een psycholoog en een antropoloog, een
oogarts, een chemicus, een bioloog en
een kunstenaar geven hun visie op het
nut van huilen. Uitg. Kosmos 17,90
De toekomst van onze planeet. Mens en
milieu over 100 jaar. Auteur Jonathan
Weiner. Uitg. Veen, 34,90.
Sociale-zekerheidsfraude. Juridische,
economische en psychologische aspec
ten van fraude in het sociale-zekerheids-
stelsel. Uitgave in de reeks Burger en Be
lastingen nr. 7. Uitg. Kluwer, 42,50.
Brussel. Voor eens of voor altijd, door
Alexandre Lazareff. Informatie over 'het
goede leven' in Brussel. Uitg. Unieboek,
27,50.
Groeien naar leiderschap. Van mana
ger naar leider, door Warren Bennis. Aan
de hand van gesprekken met leiders op
verschillende terreinen geeft de auteur
zijn analyse van het fenomeen 'leider'.
Uitg. Veen.
King over Stephen King. Verzameling
interviews met het horror-fenomeen
door Tim Underwood en Chuck Miller.
Uitg. Luitingh-Sijthoff, 24,90.
Verborgen steden. Stadsarcheologie in
Nederland, red. H.Sarfatij. Uitg. Meulen
hoff, ƒ39,50 tot en met 30 september,
daarna 59,50.
Walty's Vogels. Fraai geïllustreerd pla
tenboek van Walty Dudok van Heel over
vogels in hun dagelijkse doen en laten.
Uitg. Unieboek, 49,90.
