'Een goddelijke beproeving'
'Deze aardbeving is erger dan destijds de oorlog met Iraq'
De aardschok in de Iraanse provincies Zanjan en Gilan
duurde slechts een minuut. Terwijl de bevolking slapend in
lemen huisjes de volgende morgen afwachtte, begon onder
hen de grond te trillen. De huisjes zakten als nietige
zandkasteeltjes in elkaar, de wakker geschrokken bewoners
geen mogelijkheid gunnend naar buiten te rennen. Een week
later maken de Iraanse autoriteiten en buitenlandse
hulpverleners in een unieke eendracht de balans op: de
schok van 7.3 op de schaal van Richter heeft ten minste
50.000 levens geëist, 200.000 mensen raakten gewond en
500.000 dakloos. De reactie van Ali Khamenei, Irans
geestelijke leider: "Dit is een goddelijke beproeving".
door Frits Baarda
Een schrale troost na de schok die de aardbeving in het noorden van Iran veroorzaakte. Een Franse hulpverlener geeft snoepjes aan twee dak
loze kinderen.
behoort Irans jongste aardbeving tot
een van de zwaardere in zijn soort,
hoewel in de moderne geschiedenis
die in de Chinese provincie Tangshan
in 1976 met een kwart miljoen doden
zelfs niet bij benadering is geëve
naard.
Koelkast
Hoeveel slachtoffers de aardbeving in
Iran precies heeft gemaakt, zal wel
nooit bekend worden. De Iraanse mi
nister van Binnenlandse Zaken, Ab
dullah Nouri, beweerde enkele dagen
geleden dat 99 procent van de doden
was geborgen. Maar het bergen ging,
met het oog op eventuele epidemieën,
zo snel dat reddingswerkers in de 342
getroffen dorpen vaak de tel kwijt wa
ren geraakt.
Waarschijnlijk honderden mensen
liggen nog onder de ingestorte huisjes
bedolven. Niemand van de hulpverle
ners gelooft nog dat onder de puin
hoop van steen en houten balken
overlevenden te vinden zullen zijn.
Sadeq, een zesjarig jongetje, was zeer
waarschijnlijk de laatste persoon die
nog levend onder het puin vandaan
werd gehaald als een van die altijd
weerkerende wonderen die het onge
luk vergezellen. Zijn vader vond hem,
opgesloten in een koelkast, slechts
met enkele gebroken ribben.
Sadeq en zijn acht broers en zusters
sliepen in Vieh, in de provincie Gilan,
toen de grond begon te trillen. Neer
stortend materiaal ramde de koelkast,
sloeg de deur eraf en 'een onzichtbare
hand' deed het jongetje in de vrijge
komen ruimte belanden. Vier dagen
en vijf nachten groeven zijn vader en
reddingswerkers in de restanten van
het huis. "We trokken een lijk uit het
puin, toen we ineens een kinderstem
hoorden roepen: Haal me eruit, haal
me eruit!", is het relaas van een red
dingswerker. Na een moment van on
geloof begonnen ze toch te graven en
hoe dieper ze kwamen hoe duidelij
ker het stemgeluid tot hen doordrong.
Ze troffen Sadeq levend aan, zoals ze
eerder ook zijn moeder levend von
den. Alle andere acht kinderen waren
dood.
Vaker verschijnt het ongeluk in z'n
wreedste gedaante. Een Westerse
hulpverlener vertelt hoe een nood
team in Rudbar eveneens afging op
tekenen van leven onder het puin. Ze
vermoedden een kind, nog in staat om
te roepen, tussen de restanten van een
gebouw. Ze lokaliseerden de plaats
waar het zich bevond, maar moesten
hun werkzaamheden stkken toen een
nieuwe aardbeving alle openingen
weer vulde met zand. "Inwoners van
Rudbar haalden geruime tijd later
slechts lijken uit het puin", zegt hij.
Epidemie
Het zoeken naar overlevenden gaat
nog altijd door, hoewel deskundigen
weten dat er zich steeds minder 'won
deren' zullen voltrekken. "We hebben
inmiddels de eerste fase van de hulp
verlening achter ons liggen", aldus di
recteur Jacques de Milliano van 'Art
sen zonder Grenzen'. "Acute hulpver
lening, het bevoorraden van de zie
kenhuizen en het assisteren van
Iraanse medici bij chirurgische ingre
pen, is niet langer nodig. De slachtof
fers die nu nog gevonden worden, zijn
dood".
De Milliano leidde een team van
'Artsen zonder Grenzen' dat sinds het
begin van deze week in Irans noorden
actief is. Vanuit Manjil assisteren me
dische teams zoveel mogelijk Iraanse
artsen en verpleegkundigen. "Het
gaat daarbij om consulten van allerlei
aard, niet alleen gewonden. Ook long
ontstekingen en andere aandoenin
gen die mensen krijgen als ze buiten
moeten leven, krijgen aandacht", ver
telt De Milliano in zijn hotel in Tehe
ran, vanwaaruit hij de activiteiten co
ördineert.
De Milliano heeft niet de indruk dat
de bevolking in het rampgebied bang
hoeft te zijn voor grootschalige epide
mieën. "Geruchten daarover zijn vol
gens mij overdreven. De ervaring bij
andere aardbevingen leert ook dat
epidemieën niet noodzakelijk hoeven
uit te breken. Een ziekte als cholera
kan zich alleen voordoen indien niet
tijdig de watervoorziening in orde
wordt gebracht. De Iraniërs hebben
op dat gebied al bergen werk verzet".
De AZG-directeur, die twee jaar ge
leden ook de gevolgen van de aardbe
ving in Armenië van nabij aan
schouwde, meent dat de ramp in de
heuvels van Iran desastreuzer van
aard is dan die in de Sovjetunie. "De
aantallen doden zullen hoger blijken
en de verwoesting groter. Hier zijn
dorpen met de grond gelijk gemaakt".
Veel Westerse deskundigen wijten
de totale destructie aan de gebrekkige
bouw van de huizen. Het tijdstip van
de beving, midden in de nacht, deed
de rest. De oorlog met Iraq heeft zo
veel geld aan de Iranese staatskas ont
rokken dat er weinig over bleef voor
uitvoering van de plannen om in het
voor aardbevingen gevoelige noorden
deugdelijke woningbouw te plegen.
Geen controle
De kritiek sijpelt zelfs in Iran zelf
door. De Engelstalige Iraanse krant
Kayan International waagde het be
gin deze week de "armzalige bouw"
als voornaamste oorzaak van de hoge
dodentallen aan te wijzen. Volgens de
krant voeren de verantwoordelijke
ministeries geen enkele controle uit
op de bouw van de woningen in de
agrarische gebieden, waar veertig
percent van de Iraanse bevolking
woont.
De bewoners van Zanjan en Gilan
houden zich verre van dit soort be
spiegelingen. Zij hebben andere zor
gen aan hun hoofd. In een vluchtelin
genkamp in Laushan buigen twee
mannen zich over de vraag of hun
dorp ooit nog kan worden opge
bouwd. "Het is afgelopen met het
dorp", zegt de een. Zijn vriend, die
eerder stenen had weggegraven en
vervolgens zijn zus en nog vier ande
ren dood had aangetroffen, kijkt al
weer verder: "Ik heb gezien dat we de
stenen konden verplaatsen. En als we
kunnen graven, kunnen we ook bou-
f
De zoekactie naar overlevenden gaat onverminderd door. Maar veel hoop op tekenen van leven onder het
puin hebben de autochtone hulpverleners niet meer.
Het Iraanse volk had een "heilige
plicht" te vervullen. De aarde trilde
nog na van de schok, en Khamenei
hield het z'n onderdanen en geestver
wanten al voor. Het Iraanse volk
moest de wegen vrijmaken, doden
bergen en eventueel levenden uit het
puin trekken. Revolutionaire Wach
ters organiseerden de hulp en in nog
geen week tijd werden vanaf het
vliegveld van Teheran 1500 nood-
vluchten uitgevoerd, veelal met door
Amerikanen vervaardigde Chinook
helikopters.
"Dit is het werk van God", zo
spreekt een man zijn leider Khamenei
na. Hij is een van de weinige overle
venden in Manjil, een van de zwaarst
getroffen steden. De man had zijn
vrouw en drie kinderen achter moe
ten laten terwijl zijn huisje achter
hem in elkaar zakte. Hij kwam er met
een wond aan zijn hoofd af. Twee da
gen achtereen groef hij in de aarde, tot
hij al zijn gezinsleden had gevonden.
Hij begroef ze en berust nu in z'n lot.
"Zo wil God het. Eens zal er een ande
re toekomst komen".
Terwijl elders in het dorp kranen en
bulldozers het puin uiteen trekken,
jammeren haveloze rouwenden in
lange rijen bij het inderhaast inge
richte kerkhof. Vrouwen, gehuld in
lange, zwarte chadors, zitten met hun
overgebleven kinderen aan de rand
van vers gedolven graven en wenen.
Sommigen hebben van de resten van
hun huis kleine gedenkstenen ge
maakt. Een plaatselijke mullah zingt,
bidt en condoleert. Mannen in oranje
overalls en met handdoeken voor de
monden maken verderop in de stugge
aarde nieuwe gaten waarin onmiddel
lijk nieuwe doden kunnen worden ge
legd.
Een grafdelver vertelt dat hij en zijn
helpers zoveel mogelijk de islami
tische tradities volgen en elke dode
een eigen graf geven. Maar soms ko
men er eenvoudig te veel doden. De
doodgraver woelt met zijn schop zo
veel aarde weg dat het gevormde gat
ruimte biedt aan wel drie lijken. Een
dun houten schotje is het enige dat
hen scheidt.
Hulpploegen
Manjil, met vijftigduizend inwoners
een stad van enig formaat, is voor red
dingswerkers gemakkelijk en snel te
bereiken. Sommige dorpen in de ber
gen kregen pas enige dagen na de eer
ste hulpploegen te zien. Vooral mili
taire helikopters proberen die afgele
gen dorpen op te zoeken om er eerste
ladingen tenten, medicijnen en voed
sel af te leveren.
Veel van de ingezette militairen
dienden reeds tijdens de bloedige, ne
genjaar durende oorlog met buurland
Iraq. De strijd was destijds van een
soms ongekende intensiteit. Maar zij
die nu naar de slagvelden van Gods
oordeel trekken, zijn opnieuw verbijs
terd. "Dit is veel erger dan de oorlog
met Iraq", zegt een commandant, die
nu leiding geeft aan een hulpcentrum
in Laushan. "Ik heb nog nooit zoiets
gezien".
Aardbevingen in Iran zijn niet aan
de orde van de dag, maar komen toch
met zo grote regelmaat voor dat ze
voor velen een vertrouwd verschijn
sel zijn. In september 1978 deed zich
een heftige trilling voor, goed voor 7,7
op de schaal van Richter. In het woes
tijnstadje Tabas en omgeving zouden
25.000 mensen om het leven zijn geko
men. In 1981 vonden door aardbevin
gen 1500 mensen de doo'd, volgens
een overigens zeer voorzichtige schat
ting van officiële zijde. Westerse des
kundigen en hulpverleners konden
geen hoogte krijgen van de werkelij
ke omvang van de ramp.
Nu zouden de dodentallen wel eens
tot 70.000 kunnen stijgen. Daarmee
Een inwoner van het plaatsje Rudbar heeft de vervulling van zijn 'hei
lige plicht' moeten bekopen met de schokkende ontdekking van het lijk
van een dorpsgenoot onder het puin.
