,We willen geen compromis sluiten'
'Overheid moet orgelcultuur
in stand proberen te houden'
Opera Forum bezig
met cd-project
'Carülonspel meer dan marktvermaak'
DONDERDAG 14 JUNI 1990
PAGINA 27
ZUTPHEN (GPD) - Het bevorde
ren van de beiaardcultuur, het ken
nismaken met de nieuwste ontwik
kelingen daarvan en het uitwisselen
van muziek en specifieke kennis.
Zo luidt de letterlijke omschrijving
van het doel van het achtste wereld-
beiaardcongres, dat eens in de vier
jaar wordt gehouden en zich dit
keer. begin juli. in Zutphen af
speelt. Bijna tweehonderd beiaar
diers uit de hele wereld hebben zich
voor dit festijn ingeschreven.
Aan de doelstelling, neergelegd
in de statuten van de in 1974 opge
richte beiaard-wereldfederatie,
wordt niet getornd. Maar dat wil
niet zeggen dat de deelnemers er
een saai congres van maken, zegt
voorzitter G. van def Brug van de
werkgroep Internationaal Beiaard
congres. "Carillonspelers doen hun
werk hoog boven de stad, in betrek
kelijke eenzaamheid. Het congres is
een goede gelegenheid het ver
schijnsel beiaard eens uit die toren
te halen en aan het publiek te to
nen". In Zutphen wordt dat onder
meer gedaan door met rijdende ca
rillons op diverse lokaties een groot
Wereldcongres beiaardiers in Zutphen
aantal concerten te geven en grotere
uitvoeringen te verzorgen.
Voor de beiaardiers minstens even
belangrijk is de vierjaarlijkse ont
moeting van 'vakbroeders', waarin
de collega's elkaar op de hoogte
brengen van muzikale ontwikkelin
gen maar waarbij de gezelligheid ze
ker niet wordt vergeten. Zo zullen
de deelnemers van de aangesloten
landen zich presenteren via lezin
gen, boeken en composities, maar
verheugen de organisatoren zich
evenzeer op de boottocht naar Kam
pen. "Een soort bedevaart", zegt
voorzitter G. Oldenbeuving van de
Nederlandse Klokkenspelvereni
ging en al jarenlang vaste beiaardier
van Zutphen, Groenlo, Lochem en
Nijmegen. De boot vaart via Deven
ter en Hattem naar Kampen. Bij de
diverse plaatsen wordt aangelegd
om het klokkenspel van de carillons
te bewonderen.
Het geluid van de beiaard wordt,
zeker in Nederland, veelal geassoci
eerd met de wekelijkse markt, het
gezellige deuntje op de achter
grond. ,,Dat klopt", zegt Oldenbeu
ving. „Het hoort in het rijtje markt,
klompen, draaiorgels. Een typisch
onderdeel van onze cultuur. Klok
kenspel ter vermaak van het volk".
Deze reputatie plaatst de ervaren
beiaardier (de dikke laag eelt op de
kant van de handpalmen verraadt
de jarenlange bespeling van het
stokkenklavier) echter ook voor een
dilemma. „Als ik daar boven in die
toren zit, weet ik dat ik voor het volk
speel. Maar ik ben kunstenaar en
wil ook wel eens wat anders dan de
carnavalshit en de obligate kerst
liedjes". Oldenbeuving verrast het
publiek dan ook geregeld met con
certen waarin hij eigentijdse com
posities ten gehore brengt.
Hoogtepunten van het congres
moeten de twee avondconcerten op
dinsdag 3 en donderdag 5 juli wor
den. Op dinsdag wordt vanaf 20.15
uur gespeeld voor en in de Wal-
burgskerk, onder meer door Roel
Smit, Arie Abbenes en Addie de
Jong op rijdende beiaarden, een ko
perkwintet en een trompetterkorps,
met medewerking van het Amers-
foorts mannenkoor. Twee dagen la
ter is op het plein 's-Gravenhof de
wereldpremiere te horen van
'Songs', een stuk voor drie beiaar
den en luidklokken dat in opdracht
van de Nederlandse Klokkenspel
vereniging door Jan Welmers werd
gecomponeerd. Oldenbeuving ver
zorgt zelf het openingsconcert op
zondag 1 juli in de Wijnhuistoren in
Zutphen, aanvang 17 uur. Hij speelt
op het carillon van de toren werken
van J.S. Bach.
Zutphen is niet zomaar als plaats
van handeling gekozen. Niet alleen
bestaat de Hanzestad achthonderd
jaar, ook werden in Zutphen de eer
ste beiaarden van Nederland gego
ten door Francois en Pieter Hemo-
ny. In het kader van het congres
(met als opvallende deelnemer een
beiaardier uit Litouwen) is in het
Stedelijk Museum van 29 juni tot en
met 29 juli een tentoonstelling te be
zichtigen, gewijd aan beide zeven-
tiende-eeuwse klokkengieters. "De
broers Hemony", aldus Oldenbeu
ving, "waren als eerste in staat klok
ken met een nazingbare toon te ver
vaardigen". De overgebleven He-
mony-carillons nemen nog steeds
een belangrijke plaats in in de mo
derne beiaardcultuur en zijn inspi
ratiebron voor de moderne klok
kengieter.
Het achtste wereldcongres voor
beiaardiers (de eerste werd in 1922
in Mechelen gehouden, vier jaar ge
leden kwamen de klokkenspelers
bijeen in het Amerikaanse Ann Ar
bor, Michigan) duurt van 1 tot en
met 5 juli. Tijdens het congres
wordt afgesproken waar zij elkaar
weer over vier jaar ontmoeten.
AMSTERDAM (GPD - Nog
maar driejaar geleden richt
ten Chris Robinson en zijn
broertje Rich (toen vijftien)
de band op, aanvankelijk als
Mr. Crowes Garden, kort
daarna noemden ze zich The
Black Crowes. „We konden
geen nummers van anderen
naspelen, dus besloten we
om zelf maar songs te schrij
ven. Zo zijn we songschrij
vers geworden". Het eerste
optreden was in een club in
Chattanooga. „De eigenaar
gaf ons een cheque voor 50
dollar, die achteraf ongedekt
bleek te zijn".
Maar de broers gaven niet op. Drie
drummers en zes bassisten later
was de basis van de band compleet
toen Steve Gorman en Johnny Colt
werden gerecruteerd. Voor wat ex
tra power kwam daar tenslotte ook
nog gitarist Jeff Cease bij. „En met
die jongens klikte het, ging de groep
steeds meer klinken zoals ik dat al
tijd al gewild had. En als je dat een
maal bereikt hebt, moet je geen
compromissen meer sluiten.
Ons enige doel vanaf dat moment
was The Black Crowes te zijn en de
beste rockband te worden die we
maar konden worden. Je bent er
verslaafd aan, raakt bezeten en je
weet: voor deze band geef ik alles
op, ongeacht de gevolgen voor je
zelf, je relaties en ga zo maar door.
De band komt voor alles: voor God,
vaderland en je mondhygiëne. Be
cause I don't have time for self-con
trol".
Complimenten
Hun debuutelpee Shake Your Mo
ney Maker was nog maar net ver
schenen, of -een ware vloedgolf van
enthousiaste reacties brak los. ,Dit
is net zo goed als het beste van The
Rolling Stones', 'beter dan alles wat
Guns 'n Roses maakte', 'een nieuwe
injectie voor de Amerikaanse rhy
thm and blues', 'de plaat van het
Na de pers kreeg ook het Ameri
kaanse publiek de ruige bluesrock
van The Black Crowes in de gaten.
Inmiddels zijn daar meer dan een
kwart miljoen exemplaren van hun
elpee verkocht en de eerste single,
het hartverscheurende 'Jealous
Again' stoot omhoog in de 'play-
lists' van de radio-zenders en MTV.
Pinkpop introduceerde de vijf
'Wereld Kraaien' uit Atlanta, Geor
gia - de plaats waar ook Otis Red
ding en The Allman Brothers van
daan komen - bij het Nederlandse
publiek. Pinkstermaandag om
kwart over tien maakte de band vol
overgave zijn Europese debuut als
'opener' van het festival in Land
graaf. „Het viel niet mee om tot de
mensen door te dringen", vertelt
zanger Chris Robinson de dag erna.
„We waren daar ook de enige rock
band. Maar als ze ons ooit weer vra
gen, zijn we absoluut weer van de
partij".
Zijn favoriete compliment is ove-
'n Zomerzotheid
wordt herhaald
LEIDEN De Leidse theatergroep
Imperium heeft dit voorjaar een
reeks voorstellingen gegeven van 'n
Zomerzotheid. De belangstelling
voor deze op het bekende boek van
Cissy van Marxveldt gebaseerde
produktie was zo groot dat er een
aantal herhalingsvoorstelli'ngen zal
worden gegeven. De door Bart Vie-
veen geregisseerde produktie is
nogmaals in Imperiums eigen Mi
cro-theater te zien op donderdag 28,
vrijdag 29 en zaterdag 30 juni (aan
vang 20.30 uur).
- 'Pas op voor de Begonia's' is een
uit een zanger en twee zangeressen
bestaand groepje dat van 'onvervul
de verlangens en erotische lustge
voelens' doortrokken teksten ten
gehore brengt. Ze zijn vanavond in
De Grote Beer te beluisteren. Aan
vang 22.30 uur.
BEETHOVEN - De violiste Emmy
Verhey en de pianist Carlos Moer
dijk zullen op 14 juli in'de AGA Zaal
van de Beurs van Berlage in Am
sterdam alle tien viool-piano-sona
tes van Ludwig van Beethoven uit
voeren. De sonates worden ver
deeld over drie concerten.
ngens dat van rock veteraan Chuck
Leavel, ooit toetsenist bij The All
man Brothers, momenteel op we-
reldtoernee met de Rolling Stones.
„Jullie zijn toch eigenlijk veel te
jong om al zo rock 'n roll te kunnen
spelen", zei die, nadat hij de eerste
opnamen voor de elpee gehoord
had. Leavel wist genoeg. Hij besloot
in te gaan op het verzoek van de
'kraaien' om de (prachtige) toetsen-
partijen op de plaat in te spelen.
Eerlijk
Chris Robinson doet z'n uiterste
best om zo 'cool' mogelijk te blijven
onder alle lof. „Natuurlijk, het is te
gek als andere mensen waarderen
wat je doet, als je je gevoel op ande
ren kunt overbrengen, maar ik kan
niet 'zeggen dat al die complimenten
terecht zijn. Ik weet alleen dat we
heel eerlijk met onze muziek bezig
zijn en dat de band voor ons gevoel
op dit moment het belangrijkste is
in ons leven".
„.'Eerlijkheid' en 'gevoel', het zijn
woorden die regelmatig terugkeren
in het gesprek. Bijvoorbeeld als de
langharige zanger met het magere,
ingevallen gezicht uitlegt waarom
hij muziek ging maken.
„De reden waarom ik muziek wil
de maken ligt in de manier waarop
ik naar platen luister, wat de muziek
met mij doet. Ik dacht: als ik dat
ooit met andere mensen zou kun
nen doen, wow, that's magic, that's
electric. Daarom is Rich gitaar gaan
spelen en heb ik het een tijdje met
een bas geprobeerd. Toen dat niet
lukte, ben ik gaan zingen".
En het 'gevoel' is ook belangrijk
om te kunnen overleven in de 'fuzz'
die er momenteel rond de band ge
maakt wordt. „Natuurlijk, we krij
gen nu ineens te maken met dingen
die we eigenlijk helemaal niet wil
len; juristen, accountants, weet ik
veel. En natuurlijk wordt het moei
lijker om nu een tweede elpee te
maken, maar we gaan het niet an
ders doen dan bij de eerste elpee".
Lachend: „alleen met wat meer
geld".
De liefde voor de muziek kregen
Chris en 'The Young Rich Ro
binson' bijna letterlijk met de pap
lepel ingegoten. „Mijn vader was
beroepsmuzikant, speelde bebop in
een duo, zoiets als Bobby Darin. We
hadden altijd ontzettend veel platen
thuis: blues, folk, rock. Ik denk dat
ik eerder wist hoe ik een plaat
moest opzetten, dan hoe ik m'n
schoenen moest strikken".
AMSTERDAk (ANP) - Er is in
ons land sprake van een spring
levende orgelcultuur die in het
buitenland in hoog aanzien
staat. De overheid moet er ech
ter van worden doordrongen
dat de toenemende ontkerkelij
king haar tol gaat eisen en waar
borgen scheppen dat het met de
orgelcultuur niet bergafwaarts
gaat.
Dr. H. van Nieuwkoop zei dit on
langs in Amsterdam namens de
Eeuwfeestcommissie van de Neder
landse Organistenvereniging
(NOV) in een toelichting op de ko
mende jubileumviering die van 20
tot en met 23 juni in de hoofdstad
zal plaatshebben. Het NOV is met
het 1600 leden de grootste organis
tenvereniging in ons land.
Het congresonderdeel van de
feestelijkheden heeft de titel „Or
gelcultuur op de scheidslijn van
kerk en staat. Het orgel in de 17de
en 20ste eeuw" gekregen.
Het orgel in de 17de eeuw veran
derde van een wereldlijk instru
ment beheerd door de overheid
naar een kerkelijk instrument, be
heerd door de kerkelijke overheid.
In de huidige tijd voltrekt zich ech
ter een verandering in omgekeerde
richting. Door de toenemende secu
larisatie gaat het beheer van veel in
strumenten over in handen van
stichtingen of van andere particu
liere eigenaren, aldus de toelichting
in het congresboek.
Restauratie en onderhoud van or
gels door deze particulieren en
kerkgenootschappen is al lang niet
meer mogelijk zonder steun van de
overheid. Ook financiële middelen
om nieuwbouw van orgels een
krachtige impuls te geven, ontbre
ken gewoonlijk.
Steun van de centrale overheid
blijft dan ook onontbeerlijk, aldus
Van Nieuwkoop. Hij wees op de ge
varen van de nieuwe Monumenten
wet, waarin decentralisatie naar de
lokale overheden als richtsnoer is
genomen. De lokale overheden
moeten hun verantwoordelijkheid
voor de orgelcultuur niet verwaar
lozen voor andere beleidsterreinen,
meent de NOV.
Voor de orgelstudie bestaat overi
gens nog steeds veel belangstelling.
Zo heeft het Amsterdamse Swee-
linck Conservatorium een orgelklas
van zeker 35 leerlingen, waarvan
ongeveer de helft afkomstig is uit
het buitenland.
Tot de andere programma-onder
delen van de jubileumviering beho
ren concerten (met onder meer de
première van een compositie van
Willem Breuker op 23 juni in de
Nieuwe Kerk) en twee workshops.
Eén van de workshops gaat over he
dendaagse orgelmuziek. Van
Nieuwkoop: „Wij willen de indruk
wegnemen dat die onspeelbaar zou
zijn. Hedendaagse orgelmuziek is
bovendien essentieel voor de toe
komst van de orgelcultuur."
ENSCHEDE (GPD) - Dirigent
Gabriele Bellini heeft zich gehuld
in een blauw jasje. Het tenue van
de 'squadro Azzuri' zit de levens
genieter uit Milaan als gegoten.
Bellini is Italiaans tot in z'n tenen,
ook deze middag als hij het orkest
van het Enschedese Forum medi
terrane temperamenten probeert
bij te brengen. Een andere Itali
aan kijkt toe. Zijn naam: Sandro
Caruselli, echtgenoot van zange
res Roberta Alexander, in het da
gelijks leven directeur van de
Duits-Italiaanse cd-maatschappij
Frequenz. "Of Forum goed is?
Mijn vriend Bellini zegt het, dus
het zal wel zo zijn. Basta".
Het Enschedese Muziekcen
trum, begin deze week. Het is er
Italiaans warm. De orkestleden
van Forum zijn zojuist begonnen
met de opname van een cd. De
eerste in de historie van het ope
ragezelschap. In de aanmerkelijk
koelere foyer legt Caruselli uit
wat voor zijn maatschappij de re
denen zijn om uitgerekend met
Forum in zee te gaan.
Tamelijk eenvoudig redenen,
zo blijkt: het vaste gastdirigent-
schap van Gabriele Bellini in En
schede en diens deskundigheid
op het gebied van de Italiaanse
opera.
Caruselli: "Ik ken Bellini al ja
ren. Hij is een van de toonaange
vende Italiaanse operadirigenten
van dit moment. Een man, voort
gekomen uit de de traditie van
ons land. Voor Frequenz heeft hij
al twee projecten gedaan: Tosca
en Madame Butterfly van Pucci
ni. Daarop is door de pers zeer po
sitief gereageerd. Dat was voor
mij reden om met hem door te
gaan. Een aantal maanden gele
den wees hij me op de mogelijk
heden om met Forum iets te
doen. Ik vond dat een perfect
idee".
Bellini is vaste gastdirigent in
Enschede. Met Forum deed hij
onder meer Donizetti's l'Elisir
d'Amore en La Traviata van Ver
di. Opera's die ook op televisie te
zien waren. Op 1 juni tekende
Frequenz op zijn initiatief een
contract met Forum. Een con
tract met gesloten beurs, waarbij
beide partijen de risico's delen.
Caruselli: "Ons doel is niet om
zoveel mogelijk te verkopen. Al
thans niet met deze cd. Mijn winst
haal ik wel uit andere 'low bud-
get'-projecten. Wat ons voor ogen
staat, is de uitgave van een be
perkt aantal kwalitatief hoog
staande en muzikologisch verant
woorde cd's. Liefst met stukken
die nog niet eerder werden uitge
voerd. Onze catalogus telt op het
ogenblik een honderdtal van der
gelijke projecten. Die hoeven niet
als broodjes te verkopen, als het
maar verantwoord is wat er wordt
gedaan".
Bellini: "Forum past in die lijn.
Het gezelschap heeft kwaliteit.
Enschede is zeker niet de eerste
onder de operahuizen, maar ook
niet de laatste. Hier heb je een
klein ensemble waarmee je een
aantal dagen ongestoord kunt
werken, de solisten incluis. Wat
heb ik aan een cd waar dan wel
.London Symphonic Orchestra'
op staat, maar die in twee dagen is
afgeraffeld. Voor een goede opna
me moet je de tijd hebben en je
een week of langer met alle be
trokkenen terug kunnen trekken.
Aan die voorwaarden kon hier in
Enschede worden voldaan".
Frequenz bestaat sinds 1982 en
opereerde tot nog toe hoofdzake
lijk op de Italiaanse en Duitse
markt. Met Forum wil Caruselli
echter een nieuwe internationale
markt aanboren. De cd's verschij
nen onder een andere labelnaam,
.Europa Musica', in praktisch
heel West-Europa, Amerika en
Japan. De exacte oplage is nog
niet bekend. "La Stampa, de opla
ge? Ach. dat is niet belangrijk.
Belangrijk is gewoon dat deze cd
uitkomt".
De eerste cd, die in oktober uit
komt, is geheel gewijd aan Verdi,
Bellini's favoriete componist. De
cd telt acht koren en ouvertures.
Daaronder ook de .symfonia' van
de Aïda, Verdi's laatste composi
tie, waarvan het manuscript door
Caruselli in een bibliotheek in
Rome werd ontdekt. Voor 1991
staan onder meer opnamen ge
pland van La Sonambula van Bel
lini en Cimaroso's II Matrimonio
Segreto. Op de lange termijn zul
len ook l'Elisir d'Amore, La Tra
viata en enkele andere opera's op
cd worden gezet.
Bij alle projecten zijn steeds het
Forum Operakoor en Forum Fil
harmonisch betrokken. Caruselli,
met zijn contacten in Italië, levert
de solisten: Patrizia Pace, Cecilia
Gasdia, de mezzo-sopraan Valen-
tina Terrani, de tenor Bruce Ford
en de bassen Samuel Ramey en
Roberto Scanduzzi. Caruselli:
"Dat zijn de vaste operamensen
uit onze stal. Bij de uitvoering
proberen we steeds uit te gaan
van de authentieke manuscrip
ten. Bellini krijgt echter wel de
vrijheid de muziek op zijn eigen
wijze te interpreteren".
Goede zaak
Forum-directeur Peter Wester-
houd is zichtbaar in z'n sas over
het contract met Caruselli. "Een
goede zaak voor Forum. Niet al-
leem om de voor de hand liggen
de reden van naamsbekendheid,
maar ook omdat het voor een mu
ziekgezelschap gewoon goed is
eens iets te doen buiten het vaste
programma om. Zoiets werkt sti
mulerend. Het is eens iets anders,
waar je naar toe kunt werken.
Vandaar dat we in principe ook
steeds iedere opname door een
concert vooraf laten gaan. Daar
spelen we het hele programma,
een soort ,try out' voor publiek".
Forum gaat op de Italiaanse
toer. Met een gerust hart, voegt
Westerhoud er haastig aan toe.
"We worden er niet beter van,
maar ook niet slechter, althans Fi
nancieel. Maar dat andere, daar
gaat het om. Laten we wel wezen:
het is toch prachtig om je te kun
nen meten met andere internatio
nale gezelschappen die hetzelfde
doen. Daaraan heeft het bij Fo
rum tot dusver gewoon ontbro
ken".
BASEL - 'Hommage aan Frida Kahlo' is de titel van dit beeldhouwwerk van de Nederlandse kunstenares Saskia
de Boer. Zij droeg dit werk op aan de revolutionaire Mexicaanse schilderes en voorvechtster van de vrouwenbe
weging, Frida Kahlo. Het werk is te zien op de internationale kunstbeurs die op het ogenblik in Basel wordt gehou-
AMSTERDAM - Deze krijttekening, in 1884 in Nuenen door Vincent van
Gogh gemaakt, wordt op 27 juni bij Sotheby's in Londen geveild. Verwacht
wordt dat de tekening tussen de 385.000 en 480.000 gulden zal opbrengen.
'Verzekering kunst
moet beter op
elkaar afgestemd'
AMSTERDAM (ANP) - Het zou
een goed idee zijn de nationale re
gelingen die zijn getroffen om
tentoonstellingen met extreem
hoge verzekeringspremies toch
mogelijk te maken, beter op el
kaar af te stemmen. Dat zou de in
ternationale uitwisseling van be
langrijke exposities vergemakke
lijken.
Directeur-generaal culturele
zaken J. Riezenkamp zei dit gis
teravond in Amsterdam namens
minister D' Ancona (wvc) bij de
opening van een tweedaags sym
posium over de ontwikkelingen
op de internationale kunstmarkt.
Riezenkamp doelde daarbij op de
regelingen waarbij de overhejd
een bepaald bedrag aan schade
vergoeding garandeert voor ver
lies of beschadiging gedurende
het transport van de kunstwer
ken en tijdens de duur van de ex
positie zelf. In Nederland is bij
voorbeeld een beroep op deze re
geling gedaan door de Stichting
Van Gogh 1990 voor de realise
ring van de grote schilderijen- en
tekeningenexpositie die nog tot
en met eind juli te zien is.
Tijdens het symposium zal een
internationaal gezelschap ingaan
op onderwerpen als de rechten
van de kunstenaar op de interna
tionale kunstmarkt, de ontwikke
ling van veilingvoorwaarden en
de problemen die de verzame
laars ondervinden bij de aanschaf
van kunstvoorwerpen.
Van Goghmuseum drie dagen dicht
AMSTERDAM (ANP) - In ver
band met herinrichting zal het Van
Goghmuseum in Amsterdam na het
einde van de grote herdenkingsten
toonstelling met schilderijen van
Van Gogh op 30 en 31 juli en 1 au
gustus gesloten zijn. Vanaf 2 augus
tus wordt in het museum weer de
vaste collectie getoond. Daarnaast
opent er op 17 augustus (tot en met
10 december) een speciale expositie
onder de titel "De briefschetsen van
Vincent van Gogh". In verband met
hun grote kwetsbaarheid en licht
gevoeligheid zijn de 250 brieven
met schetsen nog niet eerder geëx
poseerd.
Vanaf 24 augustus (tot en met 4
november) is er een omvangrijke
overzichtstentoonstelling gewijd
aan Emile Bernard (1868-1941), eén
van de beste vrienden van Van
Gogh. Op deze expositie met schil
derijen, tekeningen en grafiek wor
den vooral diens rol als vernieuwer
en zijn stilistische en technische
veelzijdigheid belicht.
De herdenking van de honderd
ste sterfdag van Van Gogh (1853-
1890) wordt afgesloten met de expo
sitie "Van Gogh en de moderne
kunst (1890-1914)". Het thema daar
van is de invloed die Van Gogh
heeft gehad op de schilderkunst
van onder anderen Kokoschka,
Schiele, Derain, Matisse, Van Don
gen, Kirchner, Kandinsky en Klimt.
Deze tentoonstelling duurt van 16
november tot en met 18 februari
1991.
