'Die oude bommenwerper perst een traan uitje
'Kind willen is bepaalde drang die dwang wordt'
Eerste open dag vliegveld Valkenburg sinds 'mensenheugenis' trekt veel publiek
STOP ATOOMTAAK
MAR\Ne-ORiONS
VALKENBURG
Na ingrijpende bezuinigingen
11,5 miljoen voor nieuw beleid
Kust goed vol
met Pinksteren
,:atkkd AG 2 J LAM 199U
REGIO
PAGINA 17
Voor de 'opengestelde' Orion stond op sommige momenten een rij van 40 tot 50 meter.
VALKENBURG - De open
dag van het marinevlieg
kamp Valkenburg is on
danks de grote drukte rustig
en probleemloos verlopen.
Een verkeerschaos, waar
voor de politie enigszins
vreesde, is uitgebleven. Het
deel van de provinciale SI
dat was afgesloten om de be
zoekers meer parkeergele
genheid te bieden, is uitein
delijk bij lange na niet volge-
komen. "Kennelijk hebben
veel mensen gehoor gegeven
aan de oproep om Vooral met
de fiets of de bus te komen",
aldus een woordvoerder van
de Katwijkse politie.
Hoeveel mensen er nu precies wer-
deri verwacht, konden noch marine
noch politie van tevoren zeggen.
"Het is de eerste keer sinds 1958 of
1959 - daar zijn de geleerden het nog
niet over eens - dat er op Valken
burg een open dag is gehouden",
verklaarde pr-officier H. Dijkers.
"Daardoor is het onmogelijk te
schatten hoeveel publiek er op af
komt. Maar met 20.000 zijn we heel'
tevreden". En 20.000 bezoekers
kwamen er ook, zo stelde de marine
Veel bezoekers hebben gisteren aan de oproep gehoor gegeven om vooral
met de fiets naar Valkenburg te komen. (foto's jan Holvast)
achteraf vast. De Katwijkse politie wat irritatie. Maar voor het óverige
hield het op 13.000. "Maar het is een is het allemaal betrekkelijk vlekke-
ruwe telling, hoor. Ik geef het maar loos verlopen", aldus Dijkers. Van
voor wat het waard is". demonstraties tegen de kerntaken
De NZH, die de bezoekers van en van de Orions was geen sprake, op
naar de SI reed, had haar handen de betoging na van drie actievoer-
vol aan de toeloop. Af en toe kwam ders die bij de poort van het vlieg-
de pendeldienst vast te zitten in de veld een spandoek onthulden,
menigte, waardoor mensen enige De open dag werd gehouden ter
tijd in de snikhete bussen moesten gelegenheid van het 50-jarig be-
doorbrengen. "Dat leidde soms tot staan van de 'Valkeriburgse' squa
*B^^poortv^n^tvlwgveldisgïsterend^o^nïg^LCtïevoerderseenkoi
te betoging gehouden tegen de kerntaken van de Valkeburgse Orions.
Eén van de jonge bezoekers laat zich de 'uitrusting i
reet weer hoe ik het moest bedie
nen. Dat was geen enkel punt".
Spotters
Behalve de oude bommenwerper,
trok ook één van de modernere
vliegtuigen een enorme belangstel
ling. De marine had dit vliegtuig
'opengesteld' voor het publiek. En
vele bezoekers hadden er zonder
problemen een kwartiertje wachten
voor om zo'n toestel eens van bin
nen te zien. De rij voor dit vliegtuig
had op sommige momenten een
lengte van zo'n 40 tot 50 meter.
De 'spotters' hadden gisteren een
gouden dpg. Zoals Peter Rozendal
uit Oss. Gewapend met een notitie
blokje liep hij alle vliegtuigen af, om
vlijtig de registratienummers te no
teren. "Waarom ik dat doe? Gewoon
omdat vliegtuigen, militaire vlieg
tuigen. me interesseren. Het zijn na
tuurlijk ook prachtige stukken
techniek. En wat ik met die registra
tie-nummers aanmoet? Die schrijf
ik thuis op, zodat ik later weet of ik
een toestel al dan niet een keer eer
der heb gezien". Rozendal, die in 2,5
jaar tijd een klein 1000 registratie
nummers heeft verzameld, bleek
gisteren niet voor niets naar Val
kenburg te zijn gekomen. De 20
vliegtuigen die hij noteerde, waren
allemaal 'nieuw'.
i helikopterpiloot aanmeten.
drons 320 en 321. 's Ochtends vier
den oud-leden van deze onderdelen
dit jubileum met een grote bijeen
komst in één van de hangars van het
vliegveld. Daarbij werden de vlie
gers herdacht die tijdens de Tweede
Wereldoorlog waren gevallen. Als
eerbetoon aan hen strooide, op het
moment dat de herdenkingsbijeen
komst plaats had, een Orion boven
de Noordzee bloemen uit.
De reünie werd tegen het einde
van de ochtend opgeluisterd door
een bezoek van Prins Bernhard. Hij
had, zo kondigde één van de squa
dron-commandanten aan, een grote
belangstelling voor de Marine
Luchtvaartdienst. En dat bleek.
"Hij bleef maar zitten", verklaart
Dijkers. En tot vreugde van een aan
tal bezoekers van de open dag be
sloot hij ook nog tot een bliksembe
zoek aan de oude B25 bommenwer
per, die buiten op het terrein stond
opgesteld. Een lichte chaos was het
gevolg, waarbij verscheidene pers
fotografen hardhandig opzij wer
den gezet door enige oudere dames
die deze kans om de prins voor hun
camera te krijgen niet onbenut lie
ten.
Emotioneel
De uit de Tweede Wereldoorlog
stammende B25 zou ook later die
dag voor flinke menigten zorgen.
Het toestel - naar Valkenburg gévlo-
gen door de 76-jarige Paul van Hes
sen. een oud-lid van squadron 320 -
bleek zonder meer de grootste be
zienswaardigheid van de open dag.
En toen het vliegtuig tegen het ein
de van de middag naar de startbaan
taxiede, om als sluitstuk van de
vliegshow het luchtruim te kiezen,
werd door een grote drom nieuws
gierigen gevolgd. Het publiek liet
de spectaculair door de lucht buite
lende helicopters even voor wat ze
waren, om toch maar vooral te kun
nen zien hoe de B25 met veel herrie
en gereutel langzaam van zijn plek
reed.
De vlucht van die oude kist was
voor veel reünisten trouwens een
emotioneel moment. "Om zo'n toe
stel weer over te zien vliegen, dat
perst echt een traan uitje oog", ver
klaarde oud-320'er H.J.E. van der
Kop achteraf. "Maar wat wil je ook.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
heb ik met mijn bemanningen in
dat vliegtuig lief en leed gedeeld. En
dat komt dan allemaal weer terug".
Zijn collega Van Hessen sprak
heel wat laconieker over 'zijn' vlieg
tuig. "Toen ik er vandaag in vloog,
was alles meteen weer heel ver
trouwd. Hoewel ik er vele tientallen
jaren niet in heb gezeten, wist ik di-
Provincie reserveert veel geld voor natuur en milieu
i Frans Helmerhorst onderzoekt een zwangere vrouw met een echograaf.
DEN HAAG De provincie Zuid-
Holland investeert tot 1994 11,5 mil
joen gulden in natuur en milieu, ou
deren/zorgbeleid, cultuur en groen
voorzieningen in de Randstad. De
investering kan plaatshebben dank
zij ingrijpende bezuinigingen, zegt
de provincie in haar voorjaarsnota
1990.
Nog dit jaar komt er al negen ton
beschikbaar. Bijna de helft wordt
aangewend voor natuur en milieu.
Er komt een scherper toezicht op de
naleving van verordeningen die
hiervoor van kracht zijn. Strenger
wordt het beleid ook voor lozingen
in het oppervlaktewater terwijl ex
tra aandacht uitgaat naar het bewa
ken van de kwaliteit van waterbo
dems. Problemen met het verwijde
ren van baggerspecie en het vinden
van plaatsen om dit te storten han
gen daar nauw mee samen. Voorts
wordt de interne milieuzorg bij be
drijven gestimuleerd.
Voor ouderenbeleid is twee ton
uitgetrokken en een ton voor groen
voorzieningen zoals wandel- en ka
noroutes. Een deel van het geld
wordt ingezet voor het begin van
een provinciaal bosbeleid. Het
Leidse gynaecoloog, juriste en seksuoloog schrijven boek over problemen onvruchtbaarheid
LEIDEN - "Onvruchtbaarheid kan de
sterkste verhoudingen in een huwelijk
kapot maken. Het verpest je leven, het
beïnvloedt je zelfvertrouwen, je werk,
je carrière, je verhouding met je
vrienden en familie en het beïnvloedt
vooral je seksuele leven. Je eindigt met
het gevoel datje een totale mislukking
bent".
Zo beschrijft een vrouw haar gevoelens over
het uitblijven van een zwangerschap in het
boek 'Rond Onvruchtbaarheid'. Negen jaar
lang probeerden zij en haar man tevergeefs
een baby te krijgen. Uiteindelijk gaven zij na
een miskraam, een buitenbaarmoederlijke
zwangerschap, twee operaties, ettelijke on
derzoeken en kuren, mislukte plannen voor
een adoptie en een zevenhonderd zoveelste
plaats op de wachtlijst voor een in-vitro-be-
vruchting (reageerbuis) de hoop op.
Het boek 'Rond Onvruchtbaarheid' is een
produkt van drie schrijvers: de Leidse vrou
wenarts F. Helmerhorst, de huisarts-seksuo-
loog J. Moorse en de juriste A. Broekhuijsen-
Molenaar. Zij beschrijven wat medisch wel
en niet kan en wat de juridische consequen
ties zijn. Antwoord geeft het boek op de
vraag welke wetenschappelijke inzichten er
zijn en of artsen wel direct met onderzoeken
en behandelingen moeten beginnen.
Een Engels onderzoek, vergelijkbaar voor
Nederland, heeft aangetoond dat één op de
zes paren de hulp van een specialist inroept,
omdat er problemen met de vruchtbaarheid
zijn. De meeste stellen (ruim 70 procent) wa
ren bezig met hun eerste kind. Geen goede
eisprong, een beschadigde eileider en een
slechte kwaliteit van het sperma waren de
oorzaak. In bijna eenderde deel van de geval
len kon de onvruchtbaarheid niet worden
verklaard.
Eén jaar
Onvruchtbaarheid. Wanneer is daarvan
sprake en wanneer begint de arts met zijn
behandeling? Frans Helmerhorst, gynaeco
loog in het Academisch Ziekenhuis Leiden,
zegt dat er over onvruchtbaarheid wordt ge
sproken als een paar binnen een jaar geen
kinderen heeft terwijl ze het wel proberen.
Pas als er intensief met de huisarts contact
over is geweest en de mogelijkheden tot on
derzoek zijn uitgeput, komt de vrouwenarts
in beeld. Eerst kijkt hij dan of er bij de vrouw
een eisprong is en of het zaad van de man
goed is. "Mankeert daar niets aan", zegt Hel
merhorst, "dan moet je die mensen de tijd
gunnen zwanger te worden. Zoiets kan maar
één keer per maand, dus is er dertig procent
kans. Gun ze die tijd en breng geduld op. Al
leen moet je het wel met het paar bespre
ken".
Lukt het niet, dan begint de behandeling.
Een behandeling die eindigt bij een in-vitro-
fertilisatie (reageerbuisbaby). Hiertoe wordt
echter pas overgegaan als de indicatie daar
toe aanleiding geeft. Het is het allerlaatste
middel. De reageerbuisbèvruchting komt
pas na een jaar of drie, vier in beeld.
Zo'n bevruchting kan echter ook niet aan
slaan. Wat dan? "Dan vertel ik de mensen
dat er in Amerika, Engeland en België mi
cro-manipulatie wordt toegepast. Eén
spermazaadje wordt dan, onder de micro
scoop, door de wand van een eicel geprikt.
Komt de bevruchting tot stand, dan wordt
het embryo in de baarmoeder terugge
plaatst".
Scepsis
Helmerhorst kijkt met de nodige scepsis
naar deze behandeling. "Want het is er wéér
een", zegt hij. "Je geeft de mensen hoop.
Maar wat in de meeste gevallen overblijft, is
teleurstelling. In Nederland wordt deze
techniek nog niet toegepast. Een ethische
commissie moet zich er nog over uitspreken.
Ik verwacht wel dat die mogelijkheid straks
in Nederland ook komt".
Kinderloos blijven is voor veel paren een
groot probleem dat enorm ingrijpt op het
welzijn van man en vrouw. "Kinderen krij
gen is een bepaalde drang", aldus Helmer
horst. "Als dat niet lukt, wordt het een
dwang, wordt het te geforceerd. Het speelt
niet alleen in je persoonlijke leven. Je relatie
kan zodanig veranderen dat er professionele
hulp voor herstel nodig is. De huisarts moet
dat herkennen en in goede banen leiden. Die
problematiek loopt als een rode draad door
het boek, omdat zij zo belangrijk is. De arts
moet vooral luisteren en kijken naar wat er
aan de hand is. Niet zo maar een recept ge
ven en de 'patiënt' na vijf minuten weer op
straat zetten".
De patiënten hebben te allen tijde recht op
goede en eerlijke informatie. Zeker als ze bij
een specialist komen. Helmerhorst: "Je kunt
ze niet een foldertje in de hand drukken en
wegsturen. Daar moet je met hen over pra
ten. Duidelijk maken wat er gaat gebeuren.
Dan kunnen ze zelf een beeld vormen. En
krijg je met donorschap of het bewaren van
eicellen te maken, dan komen er juridische
aspecten om de hoek kijken. Daarvan moet
je op de hoogte zijn zodat je op de zaak kunt
inspelen. Wat wij met 'Rond Onvruchtbaar
heid' hebben gedaan is een soort wegwijzer
maken voor de patiënt waarmee ze zoal reke
ning moeten houden".
Bronbos bij Zoetermeer krijgt prio
riteit.
Voor eenmalige projecten trekt
de provincie een kleine twee mil
joen gulden uit in 1990. Ruim een
half miljoen daarvan gaat naar na
tuur en milieu. Er komen projecten
om afval te voorkomen danwel te
hergebruiken en het verstrekken
van milieuvergunningen wordt ver
beterd. Bovendien komen er nor
men aan de hand waarvan een oor
deel kan worden gegeven over de
kwaliteit van het milieu. Het oude
renbeleid krijgt 275.000. Een deel
ervan wordt besteed aan een project
dementie.
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Twee pikeurs van het kasteel
Chandui, in het Fransche depar
tement Ome, lieten dezer dagen
een aantal jachthonden in de
Iton baden. Twee koppels, door
den sterken stroom meegsleept,
liepen gevaar te verdrinken en
de beide mannen, 29 en 17 jaren
oud, sprongen ze na, met het
treurige gevolg, dat allen teza
men omkwamen.
- De hoogste prijs, ooit besteed
voor het werk van een nog le
vend schilder, is die, welke dezer
dagen voor Meissonier's „1814"
werd gegeven. Het doek stelt Na
poleon voor te paard, omringd
van zijne generaals, op den
avond vóór den dag, waarop hij
afstand moest doen van den
troon. De heer Delahaute kocht
het schilderij voor 500,000 fr. en
verkocht het dadelijk daarna
aan den heer Chachard, voor
malig directeur van de Louvre-
magazijnen, voor 850,000 fr. Het
stuk is 75 bij 50 cM. groot en
werd in 1864 geschilderd.
Vijftig jaar geleden:
- De tienjarige Jacob Kuyt is-te
Katwijk aan Zee aan een groot
gevaar ternauwernood ont
snapt. Toen hij met een vriendje
speelde in een schuilloopgraaf
in de duinen nabij de barakken,
stortte, doordat één der zand
zakken leegliep, een gedeelte der
loopgraaf in, met het gevolg dat
hij door zand en balken werd be
dekt. Zijn vriendje ging hulp ha
len, doch drie toegesnelde arbei
ders konden Jacob niet bevrij
den. Zij riepen de Duitsche sol
daten in de nabijheid te hulp en
nu gelukte het 't slachtoffer te be
vrijden. De jongen had slechts
eenige schrammen opgelopen.
Zij dit een waarschuwend voor
beeld voor andere kinderen!
KUST- EN BOLLENSTREEK
De kust- en bollenstreek zit
het pinksterweekeinde goed
vol, zeggen de VW's. Opmer
kelijk veel "Nederlanders
brengen de komende feestda
gen door in Noordwijk, maar
Duitsers blijven, net als in alle
andere plaatsen, in de meer
derheid.
Of alle bedden in hotels,
pensions en bij particulieren
bezet zullen zijn is voor een
groot deel afhankelijk van het
weer. De VW's zeggen nogal,
wat telefoontjes te hebben ge
had van mensen die aarzelen.
De weersvooruitzichten zijn
niet zo best, de temperatuur
zal rond de 17-18 graden lig
gen. Veel mensen hebben nog
niet besloten of zij richting
kust zulen afreizen.
De kampeerterreinen in
Noordwijkerhout zullen het
bordje 'vol' ophangen, zegt de
plaatselijke WV. Veel mensen
gebruiken het pinksterweek
einde om de tent of caravan
even te 'luchten' als voor
proefje voor de grote vakantie.
Posteractie om
werk Visio voor
slechtzienden en
blinden te steunen
LEIDEN/REGIO - Enkele duizen
den posters moeten in de provincie
Zuid-Holland bekendheid geven
aan het werk van Visio, Regionale
Instelling Zuid-West Nederland. Vi
sio is in Zeeland begonnen met een
posteractie om meer bekendheid te
geven aan het werk van dé instel
ling: het op allerlei manieren helpen
van slechtzienden en blinden. De
tweede provincie waar Visio werkt,
Zuid-Holland, is nu aan de beurt.
De affiches worden dezer dagen
bij huisartsen, maatschappelijk
werk, kruisverenigingen en derge
lijke verspreid in Lisse, Sassen-
heim, Katwijk en Noordwijk. In de
loop van de komende weken wor
den alle gemeenten in de provincie
van de poster voorzien.
Visio wordt als instelling gefinan
cierd door de Algemene Wet Bijzon
dere Ziektekosten (AWBZ). Men
verzorgt de voorlichting, geeft ad
viezen, doet aan onderzoek en ver
zorgt revalidatie aan blinden en
'slechtzienden. Er wordt bij voor
beeld geleerd hoe een slechtziende
of blinde kan koken, sporten en de
geleidestok moet hanteren. Verder
worden ouders geholpen bij de op
voeding van een slecht ziend of
biind kind.
