Gorbatsjov maant volle tot kalmte Gaviria zet met overwinning leven op het spel 9 VS en Sovjetunie bang voor kernoorlog India en Pakistan mnmsESEmEM. Winkels Moskou leeggekocht Spoorstaking Polen voorbij, lage opkomst verkiezingen Ambassadeur: relatie Israël-VS nadert crisis ■ff MAANDAG 28 MEI 1990 MOSKOU (AFP/Rtr/UPI/DPA/AP) - President Michail Gor batsjov heeft gisteren via de Sovjet-televisie een beroep op de bevolking gedaan niet in paniek te raken over de aange kondigde prijsstijgingen van levensmiddelen. De maatre gelen zijn een noodzakelijke stap op weg naar een markt economie, aldus de Sovjetleider, die tot kalmte maande en zei dat zijn regering de problemen zou oplossen. Gorbatsjov trok ruim drie ktvartier uit voor zijn pleidooi voor het eco nomisch hervormingsprogramma van zijn regering. De aangekondig de verdrievoudiging van de brood prijzen per 1 juli zijn volgens hem noodzakelijk om de. veel te dure in voer van graan terug te dringen. Juist deze prijsverhoging heeft in verscheidene steden in het land ge leid tot hamsteren van meel en an dere levensmiddelen. "Ik vraag u niet in paniek te ra ken. We hebben nu meer dan ooit wederzijds begrip nodig", aldus Gorbatsjov tot de bevolking. Hij zei dat een noodbegroting nodig was voor de rest van het jaar, anders "wordt de situatie nog gespanne ner, nog moeilijker of, om het maar eerlijk te zeggen, nog gevaarlijker". Gorbatsjov gaf in zijn toespraak de verzekering dat, als onderdeel van de hervormingsplannen, men sen met lage inkomens compensa tie zullen krijgen. Ook beloofde hij omscholing voor werknemers die door de hervormingen hun baan kwijtraken. Volgens sommige eco nomen zullen veertig miljoen Sov jet-burgers werkloos worden omdat de hervormingen het faillissement van veel bedrijven zullen beteke nen. Gorbatsjov zei echter ook dat ondanks deze negatieve gevolgen de overgang naar een markt-econo- mie niet kan worden uitgesteld. Vredesprijs 1991 voor Gorbatjsov ATLANTA (AP) Sovjet-president Michail Gorbatjsov krijgt de Martin Luther King-vredesprijs voor het jaar 1991. Volgens Coretta Scott King, voor zitter van het King Centrum en we duwe van de in 1968 vermoorde pre dikant, heeft geen andere wereldlei der zich zo ingespannen voor ver mindering van de wapenwedloop en meer democratie en economi sche vrijheid in de hele wereld. Gor batsjov neemt de prijs op 1 juni in ontvangst op de Russische ambas sade in Washington. Jeltsin Boris Jeltsin heeft ook zaterdag middag bij de tweede stemronde van de presidentsverkiezing voor de deelrepubliek Rusland geen meerderheid van stemmen behaald. De radicale tegenstander van het beleid van Sovjetpresident Gor batsjov, haalde 503 stemmen van de 1060 afgevaardigden in het parle ment, tegen 458 voor zijn conserva tieve rivaal Vladimir Polozkov. Er zijn nu nieuwe verkiezingen nodig. Smog Ruim zevenhonderd inwoners van Athene zijn het afgelopen weekein de in ziekenhuizen opgenomen met hartklachten en ademhalingspro blemen vanwege de smog. Zuid-Afrika Ongeveer 50.000 conservatieve blanke Zuidafrikanen hebben za terdag in Pretoria geprotesteerd te gen het hervormingsbeleid van pre sident Frederik de Klerk. Het was de grootste blanke politieke mani festatie sinds jaren. De Klerk kreeg steun van ANC-leider Nelson Man dela tijdens een door 60.000 aanhan gers bezochte bijeenkomst in het woonoord Atteridgeville bij Preto- Jordanië Jordanië wil een ünie aangaan met Saoedi-Arabië om het front tegen Israël te versterken. Het Jordaanse plan zou onder meer verband hou den met de afwijzing door Israël van het Amerikaanse vredesplan en met financiële problemen. Burma De Nationale Liga voor Democra tie, de democratische oppositiepar tij in Burma, heeft gisteren bij de verkiezingen voor de eerste keer ze tels gewonnen in het parlement. De partij zei zeker te zijn van zestien overwinningen in de 61 districten van Rangoon en voorspelde een verpletterende overwinning in de hoofdstad. Joegoslavië De communistische partij van Joe goslavië heeft zaterdag'het Centraal Comité afgeschaft. In de plaats er van komt een coördinatiegroep van 15 leden die eén congres in septem ber moet voorbereiden. De Sovjet-leider riep op tot een sociaal akkoord, maar ging niet in op voorstellen voor een referen dum, zoals die eerder zijn gedaan door ondergeschikten van premier Ryzjkov. Volgens het plan van Ry- zjkov wordt de broodprijs per 1 juli verdrievoudigd. Andere voedsel prijzen worden per 1 januari 1991 verdubbeld. Het plan, dat tot 1995 de overgang regelt, voorziet ook in de verkoop van 60 procent van de staatsbedrijven aan particulieren. Het communistische partijblad Pravda publiceerde zondag een commentaar van de econoom Jegor Gaidar, die zei dat het met elke voorbijgaande dag duidelijker wordt dat het onmogelijk is om, zoals de regering wil, het evenwicht te vinden tussen de overheidsmaat regelen en een markt-economie. Vooraanstaande Amerikaanse on derzoekers hebben hun tot nu toe meest pessimistische voorspelling gedaan over de economische her vormingen in de Sovjetunie en de politieke overlevingskansen van Gorbatsjov. Judy Shelton, econoom aan de Stanford universi teit, voorspelde vrijdag dat het lot van Gorbatsjov direct verbonden zal zijn aan de komende prijsverho gingen van consumptiegoederen. "Ik verwacht dat wanneer de prijs van het brood omhoog gaat, Gor batsjov er uit ligt", aldus Shelton. Na twee dagen hamsteren zijn de schappen in de winkels van Mos kou leeg en heeft de gemeente zich gedwongen gezien de verkoop voorlopig te beperken tot Mosko- vieten, heeft burgemeester Gavriil Popov zaterdag bekendgemaakt. Als de Moskovieten uit woede over de lege winkels in opstand komen "zouden daar alleen de conservatie ve krachten van profiteren die er van dromen massale onlusten te provoceren die zij als voorwendsel kunnen gebruiken om maatregelen tegen de perestroika af te roepen", verdedigde Popov de maatregel. Sommige andere steden in de Sov jetunie hebben maanden geleden al soortgelijke maatregelen doorge voerd en in veel streken zijn basisar tikelen zoals vlees, kaas en boter al heel lang op de bon. Volgens stads bestuurders in Moskou geven de maatregelen tegen het hamsteren waarschijnlijk moeilijkheden met de streken rond Moskou - Vladimir, Jaroslavl en Toela, wier inwoners hun boodschappen grotendeels in Moskou doen. Duitsland staat centraal op top Gorbatsjov-Bush WASHINGTON (GPD/AFP/Rtr) - De vraag of een herenigd Duitsland lid moet zijn van de NAVO lijkt ont wapeningsvraagstukken te over schaduwen als belangrijkste ge spreksonderwerp op de topontmoe ting tussen Sovjet-leider Gor* batsjov en de Amerikaanse presi dent Bush. In een interview met het Amerikaanse weekblad Time zegt Gorbatsjov te hopen dat de top in Washington de standpunten van de twee supermachten over Duitsland dichterbij zal brengen. Maar hij maakt tegelijk duidelijk zelf niet te zullen wijken. De Sovjetunie wil dat een vere nigd Duitsland neutraal zal zijn, ter wijl de VS de nieuwe natie graag als volwaardig lid van de NAVO zien. Vrijdag liet Gorbatsjov in Moskoh weten, dat de Sovjetunie honderd duizenden troepen in de DDR houdt en veel minder snel wil ont wapenen als een verenigd Duits land lid van de NAVO zou worden. In een interview van tien minuten voor de Sovjet-televisie heeft de Amerikaanse president George Bush gisteren uiteengezet dat hij verwacht tijdens de top de kloof tussen beide grootmachten over het Duitse NAVO-lidmaatschap wil verkleinen. Bush zei tevens dat hij één kwestie niet onder de mat wilde vegen in zijn gesprekken met Gor batsjov en dat is Litouwen. Zolang de Sovjetunie volhardt in haar har de afwijzing van Litouwens onaf hankelijkheid is het voor de VS moeilijk om de Sovjetunie econo mische hulp te verstrekken, aldus Bush. VS-minister Baker (buitenlandse zaken) reageerde gisteren tijdens een tv-interview op de uitspraken van Gorbatsjov door te zeggen dat van de Verenigde Staten in ieder ge val geen concessies te verwachten zijn. "Een neutraal Duitsland zou een grotere bedreiging voor de Sov jetunie zijn. Want dat Duitsland zou zich over zijn eigen veiligheidsbe hoeften moeten buigen. Het zou zich bijvoorbeeld moeten afvragen of het kernwapens wil hebben". PLO-leider Yasir Arafat heeft Israël zaterdag gewaarschuwd dat het ge- duld van zijn organisatie opraakt. Hij bepleitte in de VN-Veiligheidsraad WARSCHAU/BUDAPEST (DPA/GPD) - De spoorwegstaking die de afgelopen dagen het noorden van Polen verlamde is voorbij. Van- I nacht bereikte de leider van het vakverbond Solidariteit, Lech I Walesa, een akkoord met leiders j van de actie tegen het economische I programma van de regering. Dat.j meldde vanochtend radio War-,1 schau. Dit betekent dat het gevaar vanj uitbreiding tot een nationale spoor weg- en later algemene staking in;] het land is afgewend. De al acht da- J gen durende spoorwegstaking werd ij gehouden uit protest tegen het be- I zuinigingsbeleid van de regering 1 dat heeft geleid tot een daling vanj de inkomens met 30 procent en toe-| nemende werkloosheid. Voor de regering Mazowiecki zijn j dergelijke stakingen een teken aan de wand. Als de onrust overslaat 1 naar andere bedrijfstakken, dan j komt het hele hervormingspro- I gramma ernstig in gevaar. Het ver-j trouwen van de Polen in de politiek is, zo kort nadat het communisme is H verslagen, duidelijk tot een nulpunt i de Palestijnen tegen het geweld Van onze correspondent Ad Bloemendaal) TEL AVIV - Er dreigt aanvaring tussen Israël en de Vere nigde Staten, nu Washington de af- de bezette gebieden steunt en de re- gering-Shamir heeft laten weten dat ze de VN-vertegenwoordigers niet zal toelaten. De Israëlische premier meent dat er geen enkele noodzaak bestaat voor de komst van de "bui tenlandse waarnemers of politie agenten", omdat daardoor de span ning alleen maar zal toenemen. Volgens Shamir bestaan er niette min tussen zijn land en de Verenig de Staten geen belangrijke politie ke meningsverschillen. De berich ten daarover noemde hij overdre ven. Zijn mening is in tegenspraak met die van de Israëlische ambassa deur in Washington, Moshe Arad. In een geheime boodschap aan pre mier. Shamir en minister van bui tenlandse zaken Moshe Arens heeft deze laten weten dat het hoog tijd wordt dat Israël zijn houding ten aanzien van het vredesproces wij zigt omdat de Amerikaans-Israëli sche betrekkingen het punt nade- Arads boodschap is gisteren in de publiciteit gebracht door het groot ste Israëlische dagblad, 'Jedioth Ahronoth'. Gistermiddag zei de am bassadeur in een interview met de Israëlische radio onder meer dat de overname door joodse kolonisten van het Grieksorthodoxe gasthuis in Jeruzalems christelijke wijk, het aanzien van Israël in de Verenigde Staten enorme schade heeft berok kend. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken James Baker zei het afgelopen weekeinde dat zijn land instemt met het zenden van een missie door de VN-secretaris- generaal naar de bezette gebieden. Maar zijn Israëlische collega Moshe Arens herhaalde gisteren in het ka binet dat Israël geen VN-i mers zal toelaten. Hij zei ook dat Israël aan de win nende hand is in de 'media-oorlog' over de zitting van de Veiligheids raad in Geneve en dat de Veilig heidsraad nog altijd geen resolutie heeft aanvaard om een missie naar de bezette gebieden te sturen. Arens: "Israël zal niet instemmen met een VN-missie die wordt ge vormd op initiatief van de Veilig heidsraad en evenmin met een an dere VN-missie die onderzoek wil doen naar veiligheidszaken. Aan de andere kant: als de VN-secretaris- generaal een persoonlijke afgevaar digde wil sturen die niets te maken heeft met militaire aangelegenhe den dan zal dat verzoek worden be sproken". In een vraaggesprek met de Ame rikaanse ABC-televisie zei premier Shamir gisteren dat hij alleen met Palestijnse vertegenwoordigers wil praten als deze van te voren ak koord gaan met de Israëlische opzet van het vredesproces. PLO-leider Yasir Arafat zei zater dag dat het geduld van de PLO met betrekking tot het optreden van Is raël tegenover de Palestijnen in de bezette gebieden opraakt. "Tiental len Palestijnen komen dagelijks door het terroristische en onmense lijke optreden van de Israëli's om. Die tragiek mag niet langer zo voortduren. Ons geduld raakt op", aldus Arafat die vrijdag een speciale zitting van de Veiligheidsraad heeft toegesproken waarin hij ter be scherming van de Palestijnen de zending van VN-hulptroepen naar de bezette gebieden bepleitte. Arafat omschreef de situatie in de bezette gebieden als zeer gespan- nèn. Hij beschuldigde Israël ervan een nieuwe oorlog in het Midden- Oosten voor te bereiden. Het is intussen onduidelijk-hoe de kabinetsformatie er voor staat. In de Likud hoopt men dat Shamir op maandag 4 juni zijn kabinet aan het parlement zal kunnen presente ren. Maar er zijn nog altijd proble- vooral wat be treft de deelname van de ultra-or thodoxe partij Shas en de rechts-ex- tremistische Moledet. De leider van die laatste partij, Rehavam Ze'evi, wil minister van politie worden, maar Shamir voelt daar weinig Shas is in principe wel bereid deel te nemen aan een kabinet-Shamir, maar echt enthousiast is het niet. Het afgelopen weekeinde maakte de religieuze inspirator van die par tij, oud-opperrabbijn Ovadia Josef, enkele boosaardige opmerkingen aan het adres van de premier. Hij omschreef Shamirs echtgenote Shulamit als "die verderfelijke vrouw die van haar leven geen joods restaurant zal bezoeken" en ook Yitshak zelf eet volgens Josef het liefst niet-koshere vis. De leider van Israëls Arbeiders partij, Shimon Peres, heeft gisteren gezegd dat hij niet zal aftreden on danks kritiek op hem in een rapport over de verkiezingscampagne van 1988. Oud-minister van defensie Yitshak Rabin wil Peres vervangen. Verwacht wordt dat de strijd Peres- Rabin zich in de komende weken zal toespitsen. De Polen konden gisteren voor het eerst in vrije verkiezingen naar de stembus, maar het enthousiasme was gering: niet meer dan 42 pro-H cent ging stemmen voor de gemeen- teraad. De lage opkomst is teke- i nend voor het politieke klimaat in i Polen, waar verdeeldheid en twijfel R heersen. Voor de regering is de de geringe [I belangstelling voor de verkiezingen dan ook een bron van zorg. Juist omdat het de eerste echt vrije ver-1 kiezingen in Polen zijn, werden ze algemeen gezien als graadmeter j voor de steun van de bevolking aan de politieke veranderingen in het land. Ondanks alles lijkt de macht van Solidariteit overigens nog tamelijk onaantastbaar: volgens opiniepei-1 lingen krijgt Solidariteit zo'n 45 pro-1 cent van de kiezers achter zich, een f ruime overwinning. Daardoor wa- ren de verkiezingen, ook een afreke- ning met oude communisten. LONDEN/HYDERABAD (AP/AF- P/Rtr) De Verenigde Staten en de Sovjetunie zijn bang voor een kern oorlog tussen India en Pakistan om het omstreden gebied Kashmir. Amerikaanse functionarissen ver klaarden gisteren in het Britse zon dagsblad Sunday Times dat zowel India als Pakistan "hun nucleaire arsenaal in gereedheid hebben ge bracht". Volgens de Sunday Times wisse len beide grootmachten informatie uit over de voorbereidingen op een atoomoorlog. Amerikaanse spiona- gesatellieten hebben foto's gemaakt van zwaar bewapende Pakistaanse konvooien, die op weg waren van het kernwapencomplex Kahuta naar luchtmachtbases elders. De sa tellieten maakten ook opnamen van installaties die volgens sommige deskundigen onder Pakistaanse F- 16 bommenwerpers kunnen wor- Volgens Sovjet-inlichtingen, die aan Washington werden doorgege ven, heeft India de afgelopen drie weken zijn troepensterkte langs de grens met Pakistan enorm opge voerd en zijn er tekenen dat ook In dia zijn kernwapens klaar maakt voor gebruik. De Sunday Times merkte op dat Pakistan wellicht zou kunnen overgaan tot het gebruik van kernwapens omdat het in geval van oorlog veel minder manschap pen op de been kan brengen dan In dia en daardoor waarschijnlijk het onderspit zou delven. Het feit dat een Amerikaanse be middelingspoging in het conflict tussen India en Pakistan onlangs is mislukt "is een andere factor ge weest die de VS heeft overtuigd dat een oorlog waarschijnlijk is", zo schreef de Sunday Times. Pakistan zou in dat geval worden verslagen., j Afgelopen weekeinde zijn bij poli- I tieke en etnische onlusten in de Pakistaanse steden Hyderabad en Karachi tientallen mensen gedood en honderden gewond geraakt. Gis- j teren sloeg de vlam in de pan nadat I de politie zaterdag in Hyderabad I honderden protesterende vrouwen I en kinderen verwond had. De vrou- 1 wen gaven gehoor aan de oproep van islamitische geestelijken om 1 het uitgaansverbod te negeren, waardoor zij al vier dagen geen voedsel en water hadden kunnen inslaan. De politie legde de schuld van de J schietpartijen bij de militante factie 5 van de Mojahir Qami-beweging, een kleine politieke partij die Indiase j moslims vertegenwoordigt die in 1947 naar Pakistan zijn geemi- greerd en die erkend willen worden als Pakistaanse natie. Van onze correspondent Rob Sprenkels BOGOTA - Aan de voet van de 'Plaza Bolivar', in het koloniale hart van de Colombiaanse hoofdstad Bogota, stond gisteren in alle vroeg te een rondbuikige kerel met een grote blauwe vlag te zwaaien. "Stem op Lloreda", zo schreeuwde hij uit volle borst, op de officiële kandidaat van de conservatieven dus. "Stem op Lloreda want dan houdt het meteen op met alle bom- Maar Lloreda is het niet gewor den. En evenmin de ex-guerrillero Antonio Navarro of de conservatie ve dissident Alvaro Gomez, ook vooraanstaande kandidaten die zich sterk maakten voor een zekere toenadering tot de drugsmaffia. De Colombianen hebben de liberaal Cesar Gaviria tot president geko- En omdat deze, in het voetspoor van de vertrekkende president Vir- gilio Barco, wil doorgaan met de oorlog tegen cocaïnebazen als Pa- blo Escobar, wacht eigenlijk alweer bijna iedereen op de volgende auto bom. Zelfs het leven van Gaviria zelf, de gekozen president, hangt aan een zijden draadje. Narco-terreur, ultrarechtse doodseskaders, dogmatische linkse guerrilleros; het geruchtmakende geweld in Colombia is niet zonder meer aan één groep toe te schrijven. Na de moordaanslagen op de presi dentskandidaten Luis Carlos Ga- lan, Bernardo Jaramillo en Carlos Pizarro, wezen de autoriteiten keer op keer onmiddellijk met een be schuldigende vinger richting Pablo Escobar, de voorman van het Me- dellin-drugskartel. Maar er zijn ook genoeg Colombianen die ervan overtuigd zijn dat het wellicht eer der de DEA is geweest - de Ameri kaanse drugsbestrijdingsdienst - of ultrarechtse groepen binnen het Colombiaanse leger. eOok de herkomst van de golf van autobommen vlak voor de verkie zingen blijft twijfelachtig. Zelfs de >v Oproerpolitie bewaakt Colombianen die steun betuigen aan hun kandidaten voor het presidentschap. Na een golf van geweld voorafgaand aan de verkiezingen bleef het gisteren op de stemdag zelf betrekkelijk rustig. (foto AFP) minister van binnenlandse zaken,' Horacio Serpa, gaf vorige week toe dat die zogenoemde 'narco-terreur' wellicht vooral ultrarechtse achter gronden had. En Cesar Gaviria, de nu gekozen president, verklaarde dat het geweld bedoeld was om de democratie om zeep te helpen, om de kiezers te beïnvloeden. Bomhüizen In dat verband is vooral de opkomst van Alvaro Gomez noemenswaar dig. Deze gehaaide conservatief lan ceerde zijn kandidatuur maar am per twee maanden geleden. En om dat hij uit z'n partij stapte, moest hij het echt allemaal zelf doen. "Om vrede te bereiken", zo predikte Gomez, "moeten we een einde ma ken aan alle illegale zaken". Zijn programma kwam kortgezegd neer op praten met de verschillende guerrillagroepen en de cocaïneba- ronnen. De wetten zodanig aanpas sen dat ze in de praktijk afgedwon gen kunnen worden. En het beplei ten van legalisering van drugs voor internationale fora. Want, zo rede neerde Gomez, zolang de drugs ille gaal zijn, blijven ook de woeker winsten en de maffia's bestaan. In de volksmond heette de con servatieve dissident dan ook al snel de kandidaat van de cocaïnebaron- nen te zijn. Met behulp van zijn ei gen krant, 'El Siglo', legde Gomez er zelf eigenlijk nog een schepje bo venop. Na elke aanslag maakte 'El Siglo', als enige^melding van nieu we dreigementen van de zogenoem de 'Extraditables', de uitwijsbaren. Er zouden zelfs hele bomhüizen in Bogota gaan ontploffen. Gomez wil de blijkbaar duidelijk maken dat Colombia, zonder toenadering tot de drugsmafia, maar weinig toe komst heeft. Maar ondanks alle dreigementen heeft nu toch Cesar Gaviria gewon nen. Deze 43-jarige advocaat claimt de politieke erfenis van Luis Carlos Galan, de grote vernieuwer binnen de Liberale Partij die vorig jaar au gustus werd vermoord. Maar poli tiek gezien is Gaviria eerder het pe tekind van de eeuwige 'dinosaurus sen' binnen de partij, mensen als de oud-presidenten Lopez Michelsen en Turbay Ayala: Fenomeen Gaviria heeft beloofd dat hij net als president Barco met harde hand zal blijven optreden tegen de drugsmaffia. In zijn optiek is het einde van de wereld in zicht zodra je concessies gaat doen uit angst voor alle terreur. Maar aan de andere kant is er in Colombia sinds januari geen enkele belangrijke drugsbaas meer gevangen. Eigenlijk alleen de klopjacht op Pablo Escobar, de drugskoning uit Medellin, gaat nog verder. De stroom van cocaïne naar de Verenigde Staten is groter dan ooit tevoren. Bij de Colombiaanse banken wor den nog dagelijks miljoenen dollars in pesos omgewisseld zonder dat er naar de herkomst van het geld wordt gevraagd. De opbrengsten uit de drugssmokkel zijn de afgelo pen jaren de belangrijkste basis ge weest onder de groeiende econo mie. Colombia begint met al z'n nieuwbouw in het verder vooral verpauperende Latijns-Amerika een van de modernste landen te worden. Eigenlijk weet niemand wat nu echt de plannen van Gaviria ~zijn. Hij houdt vooral van Pink Floyd, dat is wel bekend. En ook dat hij al op z'n 26e burgemeester was en ver volgens staatssecretaris en daarna zelfs, onder Barco, een tijd lang mi nister van binnenlandse zaken. Een politiek fenomeen dus. Maar waar ze ook vandaan kwa men, de autobommen van de afge lopen weken wekten vooral de in druk dat ze tegen de kandidatuur van Gaviria waren gericht. En dat doet de Colombianen nu vrezen voor zijn leven. Want in het land zijn huurmoordenaars in overvloed om hem koud te maken, ook al verlie zen ze daarbij zelf het leven. Geen beveiliging die tegen dergelijke commando's bestand is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5