Bouillon voor zieken:een hardnekkig misverstand Kamer spreekt Dales op BVD-iiïfiltratie aan Corsica kiest voor kwaliteit Beeldverhaal over holocaust 'grafschennis in stripvorm' Nieuw ala rmer ingssy steem voor zelfstandige ouderen 'Harde afspraken voor banen nodig' Woensdag 16 mei 1990 pagina Wat is dat toch een hardnekkig misverstand. We spreken van krachtige bouillon en zeggen dat bouillon aansterkend is voor zieken. Er is niets van waar, bouillon heeft van zichzelf geen enkele voedingswaarde. Goede bouillon is geurig, kan pittig smaken, is eetlustopwekkend dat wel allemaal. Maar er gaat geen enkele kracht vanuit de bouillon in ons over. Hoogstens een beetje vet, als we vergeten waren dat van de bouillon af te scheppen. door Martin van Huijstee Het vlees, de botten en de kruiderij waarvan we bouillon trekken is rijk aan geur- en smaakstoffen. Die los sen tijdens het langdurig tegen het kookpunt aan verhitten in het water op, en het resultaat daarvan noe men we bouillon. Bouillon is dus water met extractiestoffen. Maar de voedingsstoffen uit vlees, botten en kruiden (de eiwitten, de vetten en de koolhydraten) lossen niet in het water op. Er stolt wel iets eiwit, maar dat scheppen we als schuim weer van de bouillon af. En ook het vet dat komt bovendrijven schep pen we eraf. Van ontvette bouillon wordt niemand dik: er zit geen en kele joule (of calorie) in. Als we het vlees waarvan we bouillon willen trekken met koud water opzetten, trekken de geur- en smaakstoffen er het beste uit. Het overblijvende vlees is dan nog wel voedzaam, maar smaakt eigenlijk nergens meer naar. Als we het soep vlees met heet water opzetten, trek ken allereerst de poriën dicht. Het spreekt vanzelf dat er dan niet meer zoveel geurige stoffen in het vocht kunnen overgaan. De bouillon krijgt dus minder smaak, maar het vlees is nog wel lekker. Osmazöme De Franse chemicus Louis Jacques Thénard (1777-1857) is de 'uitvinder' van een geheimzinnige stof, waar aan hij de fraaie naam osmazöme gaf. Maar hij wist nog niet wat wij nu weten. Namelijk dat er in bloed- plasma inderdaad een stof voor komt die een rol speelt bij de omzet ting van proteinen, van eiwitten. Maar Thénard bedoelde met zijn osmazöme (in een modern woor denboek zoeken we er vergeefs naar) wellicht iets heel anders. Zijn geheimzinnige stof is oplos baar in koud water, zei hij, en de osmazöme verschilt van de stoffen die pas tegen het kookpunt uit het vlees oplossen. De osmazöme, zei Thénard, geeft smaak aan de vlees sappen doordat het bij verhitting karameliseert en zich met die ande re extractiestoffen vermengt. Door deze stof krijgt bovendien gebraad een bruin korstje. 'Geurgordel' Rond het begin van de negentiende eeuw was die osmazöme (wat letter lijk 'geurgordel' betekent) een mo- Sauspan voor kleine porties De meeste pannen met een (semi-J professionele kwaliteit hebben het na deel dat ze ook een profes sionele maat hebben. Het Amerikaanse merk Calp- hlon, geïmporteerd door Ares in Utrecht (030- 328699), heeft nu voor de ze groep een kleine saus pan van geanodiseerd aluminium. De Solo-stir is bestand tegen al het ge weld van roeren en klop pen met metalen gardes. De pan kost 99,- dieus begrip. De literaire fijnproe ver Brillat-Savarin was een groot propagandist van de osmazme, en deze man had in zijn tijd veel gezag in Frankrijk. De stof zou zich vooral bevinden in het donkere vlees van volwassen runderen en wild. Niet in het blankere vlees van lammeren, speenvarkens en gevogelte. Er zou den destijds zelfs kok zijn ontslagen omdat ze, bij het maken van bouil lon, het eerste aftreksel weggooi den. Want juist daarin, was de theo rie, bevindt zich de osmazöme. Daarna, als het vlees tegen het kookpunt aan langzaam staat te trekken (glimlachen, sourire, zeg gen ze wel in Frankrijk), komen er andere stoffen uit vrij. En die leve ren, samen met de osmazöme, de jus van het vlees op. Bijdrage Niet alleen de extractiestoffen uit het vlees geven aan bouillon zoveel geur en smaak. Daarnaast leveren ook de kruiden en specerijen die we laten meetrekken hun bijdrage. Al lereerst het beroemde bouquet gar ni, bestaande uit (liefst verse) tuin kruiden zoals peterselie, selderij, kervel, dragon, tijm en laurier. Ook een ui en een flink stuk winterwor tel geven veel smaak af aan bouil lon. En we voegen ook kruidnagels, peperkorrels en foelie toe. Uit de botten die in een krachtige bouillon moeten meetrekken lost gelatine op in het water. Vooral uit kalfsbotten komt veel gelatine vrij. Dat is volkomen geur- en smaak loos. Maar als het afkoelt, bindt het tot gelei. Daarom is koude bouillon veel dikker dan hete. Om bouillon mooi bruin te maken, roosteren koks de botten eerst een tijdje in de oven. Handige eierscheider van Brabantia Het is een heel getob om eiwit en dooier te scheiden. Perfect klaart u dit klus je met een praktische eierscheider, zoals Brabantia die brengt. Niet alleen is het tikken een koud kunstje door de scherpe schaalbréker, maar boven dien kun je dit hulpje gewoon op de rand van een schaal of kopje hangen zonder dat je de steun van de tegenoverliggende rand nodig hebt. Prijs f4,95. (fotoGPD) Diepvriesdozen met datumgeheugen Een van de problemen met een diepvrieskist of kast is te onthouden wan neer u bepaalde zaken heeft ingevroren. Je kunt het er wel met een viltstift opschrijven maar meestal is dat na een tijdje toch onleesbaar. Handiger gaat het met de diepvriesdozen van Rotho, geïmporteerd door Tiki Tra ding (tel. 038-655040). Deze hebben aan het deksel een lipje met daarop een draaischijf]e waarop u dag en maand kunt instellen. De dozen lopen in prijs op van 7,95 voor een kleine smalle tot 19,95 in de grootste maat. Voor het snellere hak- en mengwerk Wie even snel wat wil mengen of in een pan wat wil pureren komt met een staafmixer beter uit dan met de meest potente keukenmachine. Braun (070-980544) brengt een staafmixer die dank zij enige hulpstukken breed inzetbaar is. De staafmixer, die de type-aanduiding MR 720 CA heeft, is voorzien van een 150 Watt-motor. De mixer wordt geleverd inclusief meng beker en garde, wandhouder en hakmolen. De adviesprijs is 165,-. Het uitgesproken bergachtige eiland Corsica heeft talrijke heersers gekend. Zo leefde het eeuwenlang onder Genuees gezag en nog altijd zijn de banden met Italië sterk aanwezig via de tradities, de namen, de architectuur, het eigen dialect en diverse druivensoorten. Maar in toenemende mate worden ook nobele druiven van het Franse vasteland aangeplant met soms verbazingwekkend goede wijnen als resultaat. Corsica's wijnproduktie steeg explosief in de jaren '60, nadat duizenden repatrianten uit Algerije op het eiland waren neergestreken. Met overheidssteun ontwikkelden dezen de oostelijke vlakte tot een enorm druivenareaal. Als gevolg daarvan werd wijn tijdelijk Corsica's belangrijkste landbouwprodukt. Inmiddels zijn veel wijngaarden gerooid, vooral akkers die alleen simpele massawijntjes gaven. Want in concurrerende streken konden deze goedkoper worden geproduceerd. De resterende wijnbouwers kozen voor een koers van kwaliteit. Herplantingen Zo begon op initiatief van de grootste groep van coöperaties (die gezamenlijk de helft van alle wijnen met een herkomstbenaming voortbrengen) in 1980 een intensief herplantingsprogramma. Dit had als doel de kwaliteit van de druivenaanplant te verbeteren. Het programma hield Corsica's eigen druivensoorten in ere. Bijgeplant werden de blauwe nielluccio, die kleurrijke, betimmerde rode wijnen geeft en de blauwe sciacarello, waarvan men juist lichtrode wijnen maakt met een mineralige frisheid. Ook het oppervlak met de witte vermentino nam toe. Deze soort wordt vroeg geplukt om de wyn ervan voldoende frisheid te geven en niet te zwaar te laten zijn. Daarnaast deden op forse schaal zo'n 800 hectare nobele soorten van het vasteland hun intrede. Daartoe behoren de blauwe cabernet- sauvignon, merlot en syrah, alsmede de witte chardonnay. Smakelijk Wijnen van niet-Corsicaanse druiven kunnen alleen verkocht worden als Vin de Pays de l'Ue Beauté, als streekwijn dus. Kwalitatief zijn ze minstens zo goed als de hoger geklasseerde wijnen met een appellation contrólée. Dat bleek uit een reeks coöperatiewijnen die ik onlangs heb geproefd. Ik maakte kennis met een vlezige, sappige, verrukelijke Merlot 1987, een dieprode, van fruit voorziene Cabernet-Sauvignon 1988 en een zeer karaktervolle, geurige Syrah 1988, met zowel kruidigheid als peper in zijn Diverse betere wijnhandelaren werken inmiddels met deze wijnen. Ze kosten doorgaans rond de 8.95 en zijn die prijs dubbel en dwars waard. Daarnaast verdienen ook de gewone Corsicaanse wijnen de aandacht. Van dezelfde unie van coöperaties heb ik ook echt lekkere rode wijnen geproefd met als herkomstbenamingen Vin de Corse en Patrimonio. Corsica, kortom, is een eiland dat niet alleen voor zijn natuur, maar ook voor zijn wynen kostelijk kan worden genoemd. HUBRECHT DUIJKER Yoghurt is betrekkelijk nieuv ons land. Pas in de jaren kort de Tweede Wereldoorlog begon het langzaam populair te worden. En te gelijkertijd ontstonden toen de my then omtrent yoghurt. Het zou ongelooflijk gezond zijn, een soort levenselixer, waaraan het te danken was dat er in Bulgarije zo veel vitale grijsaards van honderd jaar rondliepen. Men maakte yoghurt vaak zelf thuis, met wat men noemde een 'yo- ghurtplantje', een vuilwit, deegach tig knoedeltje, dat van de een naar de ander werd doorgegeven en dat men beschouwde als een soort zwammetje, dat melk in yoghurt omzette. Dit knoedeltje had en heeft (nog altijd wordt wel yoghurt thuis gemaakt) niets met zwammen te maken, het is een combinatie van bepaalde gistcellen en bacteriën, al sinds onheuglijke tijden inheems in de steppen van Centraal-Azië en rondom de Kaspische Zee, onder de naam 'kefir'. Dit zet lauwe melk - om in een aangename, lichtzure drank, die heel licht gist en zo een alcoholpercentage van 1 a 2 procent krijgt. De naam kefir wordt wel in verband gebracht met het Arabi sche 'kaif voor een toestand van welbehagen. Hiermee verwant is de 'koemis', gegiste paardemelk met een hoger alcoholpercentage waaraan de Mongolen in de steppe zich bij hun dagenlang durende ruiterfeesten een roes dronken. Waar men voor het eerst yoghurt heeft bereid zal wel altijd een mys terie blijven. Het ligt voor de hand de oorsprong inderdaad te zoeken bij Turkse en Mongoolse ruitervol ken in Centraal-Azië, waar het be reid werd en wordt in leren zakken, die men makkelijk te paard kan meenemen. De naam yoghurt is trouwens ook naar alle waarschijn lijkheid van oorsprong Turks. Ook India echter kent sinds jaar en dag yoghurt en sommigen willen India zien als stamland. Feit is, dat yoghurt in India altijd in zeer hoog aanzien heeft gestaan en nog altijd staat, vooral in de vegetarische keu ken. Het staat echter wèl vast dat de yoghurt die bekend is in de Chinese provincie Yünnan daar is gekomen dank zij de Mongolen in de dertien de eeuw. De licht gegiste zure melk die Noorwegen kent, zou af komstig kunnen zijn van de Finnen, die ooit uit een gebied ten oosten van de Oeral naar Europa zijn geko men. En Bulgarije dankt zijn be roemde yoghurtcultuur hoogst waarschijnlijk aan de proto-Bulga- ren, een volksstam van Turco- Mongoolse herkomst die zich in de zesde eeuw in het tegenwoordige Bulgarije vestigde. Waar yoghurt écht thuis is, zoals in India of Turkije, gebruikt men het in heerlijke sauzen, by voor beeld bij geroosterd vlees (met wat knoflook, zout en paprikapoeder) of in frisse salades (bij voorbeeld met komkommer, iets knoflook, gehak te muntblaadjes en gehakte noten). BINNENLAND/BUITENLAND/ECONOMIE DEN HAAG (ANP) - Minister Dales van Binnenlandse Zaken moet de Tweede Kamer ™ns°D^t il«na^°ek on5e"verp cistisch- morgen komen vertellen of en zo ja waarom de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) in- taboe'op het gebied filtreert in de vredesbeweging en in het netwerk uitkeringsgerechtigden. (Van onze GPD-correspondent) AMSTERDAM - Terwijl Frankrijk is opgeschrikt door grote graf schennis-schandalen en het beklad den van Joodse panden, wil een Belgische uitgever nog deze maand in Nederland het zeer omstreden stripalbum 'Hitier SS' uitbren- mogen verschijnen. Woordvoerder geert bij monde an de Franse Jaap Tanja van de stichting noemt niël in dezelfi' Gourio de uitgave "grafschennis in strip- denkt dat aktie de con- vorm". Hij wijst er evenwel op, dat heeft, als België veel vaker boeken en ge- gever in schriften opduiken, die bol van fas- optreedt, anti-semitische teksten gen. In deze uitgave stripmakers Vuillemin worden de gruweldaden i centratiekampen van de Nazi's beeld gebracht. De vernietiging v humor weg via Justitie in België daar heel r zoals uitgever Jef Geerts lijk tegen kunt optreden". Press wil in die discussies géén par tij worden". Zijn collega Van Beckum van Aldi Press in Arnhem is niet benaderd, maar zegt op voor hand niet als distributeur 'van dit soort bladen' te willen optreden. Uitgever Jef Geerts van Loempia Ronny Nafta- meent dat er wel eens 'overgevoelig dezelfde trend. Naftaniël wordt gereageerd als de Tweede t pas zin Wereldoorlog onderwerp van satire aadwerkelijk een uit- is'. Hij vergelijkt het met een strip- land als distributeur boek, waarin negers onderwerp van spot zijn. "Dat kan in sommige ge- De twee grootste distributeurs vallen dan weer wel". Geerts verde- tijdschriften in ons land willen digt zich met de opmerking, dat hij doen heb- met het uitbrengen van 'Hitier De Kamer ging gisteren akkoord met een verzoek om een interpella tiedebat van Lankhorst (Groen Links). De BVD valt onder Binnen landse Zaken. Op voorstel van CD A-fractievoorzitter Brinkman zal de kamercommissie voor de in lichtingen- en veiligheidsdiensten eerst nog bijeenkomen. Daarin heb ben alleen de voorzitters van de vier grootste partijen in de Kamer zit ting: Brinkman, Wöltgens (PvdA), Bolkestein (WD) en Van Mierlo (D66). Die commissie vergadert lotenheid. De informatie die ij de minister krijgt moeten zij hmswezen^andaagactte vertrouwelijk behandelen. De VPRO-radio heeft vorige week Uitkeringsontvangers zou verzoek tot het spoeddebat vooral hy hebben aangezet tot het ingooi- te hebben gedaan omdat alle voor- en van ruiten van kantoren van de gaande ministers van binnenlandse sociale dienst. zaken altijd hebben ontkend dat de sterdam) spreekt Lankhorst zei in de Kamer het BVD infiltreert in de vredesbewe- schunnig, smerig ging. het noemt. Het boek is in Frankrijk door de douane in beslag genomen, in België is het wel te koop. De Anne Frank Stichting (Am- -i- met de uitgave niets ben. Beta Press in Gilze (NBr.) heeft SS' de zogenaamde discussie Bij de Anne Frank Stichting wil geweigerd 'Hitier SS' in Neder- het onderwerp humor en Tweede men in overleg met Joodse organi- land te verspreiden. Woordvoerder Wereldoorlog niet uit de weg wil saties onderzoeken of het mogelijk Van Fulpen "We spreken geen oor deel uit of dit fascistische lectuur is, hebben de Belgische uitgever gaan. "Alles kan onderwerp v tire zijn". De Belg verschuilt zich als hem om een oordeel over het boek Volop acties in gezondheidszorg boek", dat niet in Nederland kwetsend Centrum Informatie en Documen- wel laten weten dat we met dit boek wordt gevraagd. "Dat i tatie Israël (CIDI) in Den Haag i grote problemen verwachten. Beta Finse president aangekomen voor driedaags bezoek UTRECHT (anp) - In de gezond- „1C WMBL heidszorg voeren werknemers van beslotenheid. De informatie die zij he' ^ken- kracht bij te zetten. In negen instellingen geldt de zondagsdienst, progmmma'uïtgez^ndïn £e rest gaat het om werkonder- voorde BVD tffrijn gSnfiltreerd'in °a®r0"^r z«nen ziekenhui- de twee genoemde organisaties. Hij n m. West-Brabant (Ignatius- en zou leden ervan hebben aange- Baron.e-ziekenhuis en De Klokken- snoord tot aeressievere vormen van berg ln Breda en de ziekenhuizen in actievoeren. Han zou als BVD- Bergen op Zoom Roosendaal en huurling betrokken zijn geweest bij ST*''a vernielingen op een kazerneterrein ties protesteren daarmee tegen de weigering van staatssecretaris Si mons van volksgezondheid om 1 procent extra (130 miljoen gulden) uit te trekken voor verlichting van de werkdruk. Ook in de bejaardenzorg zijn ac ties. Leden van de WIO hebben in Haarlem het kantoor van de werk- AMSTERDAM (ANP) De Finse geversorganisatie KOGIM bezet, president Koivisto en zijn echtge- De WIO en de NMV roepen van- note zijn gisteren aangekomen voor daag ook het kruiswerk in Amster- een driedaags staatsbezoek. Het dam op om het werk tussen 15.00 en echtpaar werd op Schiphol-Oost 17.00 uur te onderbreken, verwelkomd door koningin Beatrix en prins Claus. Op Schiphol w ook minister Van den Broek buitenlandse zaken, de Finse bassadeur in Nederland, J.A. Peku- ri, en de Nederlandse ambassadeur in Finland mr. H. Ch. G. Carsten, aanwezig. Na de aankomstceremonie trok het gezelschap dam. In het Paleis op de Dam heeft aan het begin van de middag een ontmoeting plaats met een gezel schap hoogwaardigheidsbekleders onder wie minister-president Lub bers, de commissaris van de Konin gin in Noord-Holland, mr. R.J. de Wit, en burgemeester van Thijn van Amsterdam. Na de ontmoeting legde de Finse president een krans bij het Nationaal Monument voor de gevallenen uit de Tweede We reldoorlog op de Dam. NOORDWIJK (ANP) - Door de groeiende behoefte van ouderen en zieken om langer zelfstandig thuis te blijven v i komen in snel tem- vraag overheidsbeleid om ouderen lang mogelijk in de eigen woono geving te laten blijven, neemt de HILVERSUM (ANP) Als de ar- het ministerie van sociale zaken en anderen. Zo hebben bedrijven in Amster- beidsvoorziening-nieuwe stijl met werkgelegenheid, drs. H. Borstlap, het verleden vaak gedeeltelijk ar- succes wil functioneren, is het no- gisteren op een bijeenkomst in Hil- beidsongeschikten en minderhe- dig dat overheid, werkgevers- en versum van nieuw-Elan. Deze stich- den aan de dyk gezet die met extra ting biedt werkzoekende hbo'ers en inspanning aan het werk hadden academici praktijkgerichte kunnen blijven. "Wellicht moeten managementopleiding. Sinds 1984 we in de toekomst met een wat min- hebben duizend mensen van 19 na- der hoge arbeidsproduktiviteit ge- po allerlei alarmeringssystemen i de handel. Nieuw is de gisteren ge presenteerde Kommalfoon: in noodsituaties legt deze binnen een minuut contact met de noodhulp centrale die direct hulp inroept van familie, buren of huisarts. De ge handicapte of bejaarde moet dan op een klein zendertje drukken dat hij of zij om de hals draagt. De markt voor persoonlijke alar meringssystemen is een groeimarkt waar steeds meer organisaties zich op begeven. Siemens, Auditech en EuroCross ondertekenden gisteren in Noordwijk een samenwerkings overeenkomst voor de levering, dis tributie en hulpverlening van het alarmeringssysteem Kommalfoon. Dit samenwerkingsverband wil zich vooral richten op ouderen en gehandicapten. Zes weken geleden startte Inter- zorg HoUand (kruiswerk) een soort- rw rfi gelbk s>'steem met de Commerciële de telefoon. Deze alarmeert de r„tr,i„ Thuis™™. irr-Ti n™. ,i„ alarmeri ngssy sternen vakbeweging harde afspraken ken over het in dienst nemen van minderheden, vrouwen en gedeel telijk arbeidsongeschikten. De be reidheid van de partners om zulke tionaliteiten een opleiding afspraken te maken, is bepalend nieuw-Elan gevolgd, voor het succes van de arbeidsvoor ziening. Borstlap stelde dat de drie partij en die per januari 1991 het bestuur Dit zei de directeur-generaal alge- van de arbeidsvoorziening in han- mene beleidsaangelegenheden van den krijgen hun gedrag moeten ver noegen nemen waar lagere kosten voor de sociale zekerheid tegenover staan. Zo kan er een evenwichtiger verhouding tussen sociale en eco nomische zaken ontstaan", aldus Borstlap". Iedereen kan schoonschrijven DELFZIJL (GPD) "Het hand schrift van de gemiddelde Neder lander is slecht en toch is een slecht handschrift niet nodig. Jong en oud kan zich een duide lijk handschrift aanmeten", zegt Roel Iedema uit Delfzijl. Iedema maakt zich bezorgd over het schrijven dat de kinde ren op school leren. Het hand schrift van veel kinderen is on leesbaar; iets wat volgens hem niet hoeft. Met de juiste methode kun je een kind duidelijk en vlot leren schrijven. Op een basis school in de buurt geeft hij de eer ste drie maanden groep 3 een uur tje in de week schryfles. "De kin deren hebben het na drie maan den onder de knie. Het is maar op welke manier je ze les geeft". toe. Er zijn volgens P. Hooijkamp van de Gemeenschappelijke Medi sche Dienst (GMD) zo'n vijftien ver schillende soorten technische sys temen in ons land beschikbaar. Ve le honderden organisaties, vooral in de bejaarden- en verzorgingssector, hebben in het hele land kleine alar meringssystemen opgezet. Goedkoper Deze lokale organisaties hebben volgens Hooijkamp het voordeel dat ze dichter by de klant staan en goedkoper zijn. "De grote organisa ties als CCT en Kommalfoon zijn weliswaar beduidend duurder voor de consument, maar hebben het voordeel dat er grote professionele organisaties achterstaan. Zy zijn el ke dag 24 uur per dag bemand door medisch geschoold personeel, ter wijl je bij de lokale organisaties 's nachts meestal een portier aan de lijn krijgt. Ook is in doorsnee de ser viceverlening beter," aldus Hooij kamp. Aansluiting op een lokaal per soonlijk alarmeringssysteem kost doorgaans tussen de 6 en 15 gulden per maand, terwijl de grote centra les (ongeveer zes) al gauw 25 gulden of beduidend meer in rekening brengen. Bij het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur is men enthousiast over de toenemende mogelijkheden van persoonlijke alarmering. "In Nederland zijn we er veel verder mee dan in de ons om ringende landen, waarschijnlijk omdat de thuiszorg hier beter is ge organiseerd". zo meent de wvc- woordvoerder.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 9