Wellicht onderzoek naar andere bommen
'Er was aan deze bom niet veel bijzonders'
Weetjewe zijn geen
van aüen bang. Gek he
'Het is wel komisch om zoiets mee te maken'
MAANDAG 14 MEI 1990
PAGINA 9
Alphen sluit operatie Dwarsligger tevreden af
ALPHEN AAN DEN RIJN - De gemeente Alphen overweegt een onderzoek naar andere
vliegtuigbommen in het gebied rond de Dwarsligger en de Molenvliet. Volgens burge
meester M. Paats wordt die opdracht verstrekt aan de Explosieven Opruimingsdienst
(EOD) als daarvoor 'serieuze aanwijzingen zijn'. "Ik heb gehoord dat ooggetuigen meer
bommen hebben zien inslaan in de Tweede Wereldoorlog. Als die aanwijzingen concreter
worden, kunnen we ze natrekken", aldus Paats.
Volgens de burgemeester kan de
EOD met behulp van trillingen en
metaaldetectoren in de grond na
gaan of meer bommen in het gebied
liggen. Een dergelijk onderzoek is
al eens eerder uitgevoerd aan de
Prinsenlaan waar volgens ooggetui
gen een blindganger moest liggen
king met de politie en de brandweer
was prima. Alles is heel goed verlo
pen".
Ook de commandant van het
brandweerkorps. A. Siereveld,
heeft nauwelijks wanklanken ge
hoord tijdens de operatie gistermid-
de PTT-telefooncentrale aan de Wil-
helminalaan. Dat was een zorgen
kindje maar het ging goed. We kre
gen dan ook een alarmmelding uit
Hazerswoude binnen. Gelukkig
ging het daar om een simpel keu
kenbrandje".
De grond is in 1985 op tien meter dag. "Alles is goed verlopen op
diepte onderzocht maar de EOD paar schoonheidsfoutjes
vond daarbij niets. Die zoekactie
heeft in totaal tien dagen geduurd.
konden persmensen geen 06-n
mers bellen in het speciaal ingerich
te perscentrum bij de SWA aan de
Albert Einsteinweg. Dat was lastig
als ze naar een auto-telefoon moes-
vv.ten bellen. Daartegenover stond dat
de demontage. "Het de alarmcentrale toch goed bereik
baar bleef. Voor
"zo Brandweer
Paats toonde zich als hoofd van
het speciaal ingestelde crisisteam
gistermiddag uiterst tevreden
het verloop van de demontagt
ging lekker. Het ontruimen
gens ging ook goed. Veel mensen technisch hoogstandje. We hadden Water gelegd
Het hele brandweerkorps is volgens
plan ingezet. 65 mensen, onder wie
vele vrijwilligers, waren paraat om
in geval van calamiteiten direct in te
grijpen. Siereveld: "Op vier plaat
sen rond gevarenzone B hadden on
ze mensen de ring omsloten. Bij de
Alphense Brug is een pomp
hadden uit zichzelf al
heenkomen gezocht. De
de lijn van de Havenstraat i
verbindingswagen gekoppeld
Hotel Toor denkt aan schadeclaim
ALPHEN AAN DEN RIJN -
Het Alphense Hotel Toor gaat
na of de schade die gistermid
dag door de ontruiming van het
hotel is geleden, kan worden
verhaald op gemeente of rijk.
Omdat honderd gasten moesten
worden afgezegd, is ongeveer
vijfduizend gulden minder om
gezet. "Het is onduidelijk of we
dat geld kunnen terugkrijgen",
aldus directielid M. Toor.
van het hotel en de gemeente'
nog meegevallen: "We moesten
het hotel om half een ontrui
men. Om drie uur mochten we
er al weer in. Het personeel zat
elders in Alphen bij elkaar en
kwam snel op de fiets hier naar
toe, zodra het sein veilig was ge
geven. Vanaf vier uur konden de
gasten weer terecht". Voor de
ongeveer veertig hotelgasten
leverde de ontruiming geen en
kel probleem op. Toor: "Die zijn
's middags toch niet op de ka
mer".
snel te kunnen
handelen als we hadden moeten
blussen. De samenwerking met de
politie was trouwens ook prima. Ik
vind het een hele prestatie dat alle
mensen in zo'n korte tijd deze zaak
op poten hebben gezet. Normaal ge
sproken wordt zo'n operatie weken
lang voorbereid". Van de politie zijn
120 mensen agenten, onder wie zes
tig mensen van de Mobiele Een
heid, ingezet.
Bij de Nederlandse Spoorwegen
zijn geen klachten binnengekomen
over het stilleggen van het treinver
keer naar Alphen tussen 12.48 en
15.40 uur. In die tijd werden de
treinreizigers met bussen vervoerd
naar hun bestemming. Voorlichter
D. Dragstra: "Alles verliep boven
verwachting. Een uur eerder dan
gepland reden de eerste treinen
Na demontage wordt de bom uit het zand gehesen. Met de steeksleutel i
de hand kijkt A. Krooswijk van de EOD kijkt nauwlettend toe.
EOD klaart demontage veel sneller dan verwacht
ALPHEN AAN DEN RIJN - Ton
Krooswijk verwacht niet dat hij
zich het demonteren van de vlieg
tuigbom in Alphen nog lang zal her
inneren. "Ja, dat ik een vrije dag
heb moeten laten schieten, meer
niet. Er was niet veel bijzonders
aan. Voor mij is dit alledaags werk.
Als je een zenuwachtig type bent,
moetje dit werk niet doen. Mij doet
het niet veel. Ik weet bijvoorbeeld
nu al niet meer waar ik de vorige
keer aan het werk ben geweest. Dan
zou ik even in mijn agenda moeten
kijken. Een bom is een bom. Mor
gen heb ik er misschien weer een. Ik
zou ook niet weten hoeveel bom
men ik nou sinds 1978 onderhanden
heb gehad. Toen ben ik met dit
werk begonnen. Eerlijk gezegd ben
ik de-tel een beetje kwijtgeraakt".
De 53-jarige Tilburger nam gister
middag het grootste risico bij het
demonteren van de bom. De ploeg-
commandant van de Explosieven
Opruimingsdienst (EOD) bevestig
de een mechanische klemplaat op
de bom en vervoegde zich vervol
gens bij twee collega's in een soort
bunker met stalen balken, stroba
len en veel zand op zeventig meter
afstand. Daar vandaan werden de
ontstekingen uit de bom getrokken.
Dat gebeurde door een pvc-buis die
naar de bom leidde. Met behulp van
een camera konden de handelingen
door het drietal worden gevolgd.
Krooswijk: "Het is allemaal veel
sneller gegaan dan verwacht. De
eerste ontsteking konden we pro-
b leem loos verwijderen. De tweede,
die bovenin zat, gaf wat meer pro
blemen. Het was bekend dat er een
knik in zat. Uiteindelijk is het ook
met die tweede ontsteking nog vrij
vlot gegaan. Ik heb het wel meege
maakt dat ik een tijd zat te i
len aan een ontsteking, maar da
niets gebeurde. Dat was nu niet
Wel hebben we op die tweede 1
meer kracht moeten uitoefen
Maar 46 minuten is toch niet slecht.
We waren uitgegaan van twee uur".
Klap
Op een vraag van een journalist of
de ontstekingen al tot ontploffing
waren gebracht, antwoordde
Krooswijk laconiek: "Ja, had u er
dan nog wat mee willen doen? We
hebben die ontstekingen meteen la
ten exploderen. Dat gaf nog een be
hoorlijke klap".
De 'Operatie Dwarsligger' is vol
gens Krooswijk onder ongunstige
weersomstandigheden uitgevoerd:
"Die laaghangende bewolking is
niet best. Als het tot een explosie
komt, krijg je een schokgolf naar
boven. De druk komt dan tegen de
bewolking en weer terug. Ook de
plaats is niet goed. Ligt zo'n bom in
een open gebied, dan haal je wat
koeien weg, sluit het luchtruim af
en gaat aan de slag. Nu met al die
flats eromheen moesten veel meer
maatregelen worden genomen".
Voordat hij, met het demonteren
begon, liet Krooswijk weten dat hij
het één keer heeft meegemaakt dat
iemand bij het onschadelijk maken
van 0,8 gram springstof drie vingers
is kwijtgeraakt. "Verder gaat het de
laatste jaren goed. Dat komt omdat
de EOD inmiddels erg veel ervaring
heeft met dit soort klussen. Dat was
vroeger wel even anders. Vlak na de
oorlog zijn er met die verouderde
spullen waarmee toen moest wor
den gewerkt zat doden gevallen.
Dat gebeurt nu niet zo gauw meer".
Bom naar zee
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
bom is gisteren naar het depot
van de EOD in Culemborg ver
voerd. Als de EOD een wagen
vol heeft met bommen, worden
die getransporteerd naar de
marine in Den Helder om ver
volgens op de Noordzee tot ont
ploffing te worden gebracht.
Bijdragen:
Caroline van
Overbeeke
Jan Preenen
Gert Visser
Foto's:
Ben de Bruyn
Ton Borsboom
ANP
Rijk betaalt deel
onkosten Alphen
ALPHEN AAN DEN RIJN - Al
phen krijgt de kosten die gisteren
zijn gemaakt voor het demonte
ren van de vliegtuigbom voor een
belangrijk deel vergoed van het
rijk. Om hoeveel geld het precies
gaat, is nog niet bekend.
Burgemeester M. Paats:
"Maandag gaan we evalueren en
gaan we op een rijtje zetten wat
het nu allemaal heeft gekost. In
elk geval komen de kosten voor
ambulance, het inzetten van extra
personeel van de politie en het
onderbrengen van de mensen die
moesten worden geëvacueerd
voor rekening van het ministerie.
Dat geldt ook voor het inzetten
van de EOD. Zelf moeten we al
leen de algemene bestuurskosten
betalen. Dan denk ik bijvoor
beeld aan de secretarie en het be
leidscentrum". Daarbij gaat het
volgens gemeentesecretaris G. de
Graaff om een bedrag van 'ruim
onder de ton'.
De gemeente kan bij het rijk
ook de extra verzekering in reke
ning brengen die speciaal voor de
'Operatie Dwarsligger' was afge-
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
bewoners van het verzorgings
huis Rijnzate laten 3e verhuizing
gelaten over zich heen komen. In
afwachting van de bus staan ze in
hun rolstoelen keurig in rijen op
gesteld in de hal, in het zonnetje
gezet door de felle lampen van de
televisie. Fotografen maken een
haastig plaatje, het personeel
spiegelt een gezellig dagje uit
voor. "We gaan naar zee", roept
één van de bewoners jolig voor
dat ze in de bus stapt.
"Weet je", zegt de oude me
vrouw Van Winkel (89) wanneer
ze een uurtje later rustig aan een
tafeltje in het Rode Kruisgebouw
zit: "Weet je, we zijn geen van al
len bang. Gek hè". In het naburi
ge zaaltje wordt de middag gebro
ken met een spelletje bingo. Drie
dames hebben zich met enkele
personeelsleden in een andere ka
mer teruggetrokken om wat rus
tig te kletsen. "Het leuke is dat we
daar nu de tijd voor hebben. Nor
maal komt dat er nooit van". Me
vrouw Van Winkel woont al 19
jaar in Rijnzate. De laatste jaren is
ze niet meer buiten geweest. Ze
durft niet meer zo goed.
De bewoners van Rijnzate zijn
deze dag extra vroeg opgestaan.
Om 11.00 uur moest het bejaar
denhuis leeg zijn. De helft van <3e
115 bewoners brengt de zondag
bij familie door, enkelen zijn naar
ziekenhuis Rijnoord gebracht. 18
verblijven tijdelijk in verpleeg
huis Oudshoorn en de overige
zijn naar het gebouw van het Ro
de Kruis gebracht. De huisdieren
werden zaterdag al meegenomen.
Alleen de vissen bleven achter.
Directeur A. Paats heeft al zijn
personeel opgetrommeld om de
verhuizing zo gladjes mogelijk te
laten verlopen. "We hadden na
tuurlijk niet zoveel tijd om dit al
lemaal te organiseren. Woensdag
middag hoorden we het pas. Maar
het aardige is dat er een sfeer van
saamhorigheid ontstaat. Ja, het
maakt natuurlijk ook wel emoties
onder de mensen los. Zij hebben
de oorlog meegemaakt, zij weten
wat een bom voor gevolgen kan
hebben. Daar staan wij als perso
neel helemaal buiten".
Mevrouw Bruynes (86) lijkt
zich niet op te winden. "Ik zeg
maar zo, het is noodzakelijk dus
het moet. Als je maar niet gaat zit
ten zeuren dan lukt het best. Ik
wil wel zeggen dat ik het perso
neel erg dankbaar ben. Ze hebben
ons fijn geholpen". Ze kan zich
nog herinneren dat de bommen in
de nabijheid van het Alphense
station naar beneden kwamen.
Was het een zondagmiddag? Ou
de herinneringen komen boven.
Het gesprek komt onvermijdelijk
op de oorlog. Er moeten nog wel
meer onontplofte bommen ver
borgen liggen, denkt ze. "Mis
schien moeten we er dan over een
poosje weer een dagje uit".
Sneller dan gedacht krijgen
ook de bewoners van Rijnzate te
horen dat de bom geborgen is. De
bussen rijden voor om hen naar
huis te brengen. Dezelfde middag
brengt ook de dierenhulpdienst
de huisdieren weer naar hun ver
trouwde omgeving. Bij het avon
deten lijkt het alsof er niets bij
zonders is voorgevallen.
Bewoners van Rijnzate wachten
het Rode Kruisgebouw.
sloten. Daarbij gaat het om 25.000
gulden. Voor dat bedrag waren de
bewoners in de gevarenzone voor
vijf miljoen extra verzekerd.
Paats: "We hebben dat gedaan
voor het geval mensen zijn onder-
verzekerd". Ook voor het ambu
lance- en politiepersoneel dat
zich in de gevarenzone bevond,
was een extra verzekering afge
sloten.
Politie moet inbreken in verlaten woningen
ALPHEN AAN DEN RIJN - De op
papier gemaakte afspraak was dui
delijk: iedereen in zone A, ongeveer
200 mensen, zou thuisblijven totdat
de politie de woning zou hebben ge
controleerd. Onder het toeziend oog
van de politie zouden de bewoners
de deuren en ramen afsluiten en
vertrekken. In de praktijk blijkt één
gezin in de Havenstraat echter al
uren vóór de inspectie te zijn ver
trokken. Buren van de familie be
vestigen dat: "Ja, ze zijn al vroeg
weg gegaan. Mét hun hondje. Dat
weten we zeker. Alle ramen en deu
ren hebben ze dicht gedaan".
Dat klopt. Alles is afgesloten. Nie
mand kan er in. "Dat hoeft ook niet,
want ze zijn er toch niet meer", hou
den de buren dapper vol. Dat kan
wel, maar voorschriften zijn voor
schriften en daar heeft men zich
niet aan gehouden. Daarom laat ad
judant J. de Koning contact opne
men met de commandopost: "Bel
maar. Moeten we de zaak openbre
ken of niet? We hebben een timmer
man bij ons, dus dat is geen pro
bleem".
Over het antwoord kan geen en
kele onduidelijkheid bestaan: "Ga
naar binnen. We moeten er zeker
van zijn dat niemand meer in huis
zit". De mededeling slaat als een
bom in bij de buren die bijna op
springen staan: "Waarom gelooft u
ons nou niet? Er is niemand. Dat
hebben we toch gezegd. Bel die
mensen gewoon op en laat ze hier
komen". Dat kan dus niet. "U zegt
dat ze nu in die straat zitten? Wel,
dat is zone B en dus mogen ze hier
niet meer naar toe. Openbreken
dus".
N ood verordening
De timmerman is al lang blij dat hij
op basis van de noodverordening
artikel 220 van de gemeentewet in
actie mag komen. Met een ladder
loopt hij naar de achterkant waar hij
tot de conclusie komt dat de zaak
hermetisch is afgesloten. Terug
naar de voorkant waar een zijraam
pje uit de sponning wordt gelicht.
En terwijl de buren met hun kat
in een vogelkooi de wijk nemen,
klauteren twee agenten naar bin
nen. Als een van hen even blijft ste
ken, roept een collega: "Henk, je
moet een kleiner pistool kopen".
Henk laat vervolgens weten dat zich
inderdaad niemand in het huis be
vindt: "Ik kom terug via de ladder.
De voordeur kan ik niet door, want
die zit op het nachtslot".
Als hij zijn openbare cursus in
breken heeft afgesloten, merkt
Henk nog op dat waarschijnlijk nie
mand merkt dat hij binnen is ge
weest: "Ik heb m'n voeten keurig
geveegd, zodat alles precies zo is als
toen die mensen zijn weggegaan".
De ontruiming van de straten
neemt vooral door de afwezigheid
van de Havenstraatbewoners meer
tijd in beslag dan gepland. Proble
men doen zich verder echter niet
meer voor. De Koning klaart de klus
met zijn drie assistenten, terwijl de
timmerman en nog drie anderen op
afstand kunnen blijven. De Koning:
"Als verzet wordt gepleegd, hebben
we dus nog wat mensen achter de
hand. Dat is altijd makkelijk. Je
weet maar nooit".
"Ik verwacht echter geen moei
lijkheden. Het is gewoon een routi
neklus. Kijken of alle ramen en deu
ren zijn gesloten, of zich geen perso
nen meer in huis bevinden. We wan
trouwen niemand, maar het is beter
om zekerheid te hebben".
Open
Uit de reacties van bewoners blijkt
dat zij het een uiterst geruststellen
de gedachte vinden dat hun huizen
worden afgesloten. Donderdag had
den ze nog een brief in de bus gekre
gen waarin stond dat alles open
moest blijven. Net zoals dat zes jaar
geleden het geval was tijdens het
demonteren van een bom in Leiden.
Een dag later werd die beslissing al
weer teruggedraaid. De Koning:
"Met de Explosieven Opruimings
dienst is dat overeengekomen. Bij
een explosie schijnt het niet veel uit
te maken of de ramen en de deuren
nu wél of niet dicht zijn. Glasschade
krijg je toch. Het geeft de bewoners
echter meer zekerheid als ze weten
dat niemand hun huis inkan. Dat
hebben we tijdens het voorwerk
wel gemerkt. We hebben de afgelo
pen dagen iedereen bezocht. De
mensen vonden het een prettig idee
dat alles zou worden afgesloten".
Dat geldt ook voor Rien Ketel in
de Vijverstraat. Wel vindt hij het in
tegenstelling tot de meeste anderen
'hinderlijk' dat hij zo lang verplicht
moet thuisblijven: "Normaal ga ik
op zondag met mijn gezin een eind.
wandelen of fietsen. Nu zal dat er
wel bij inschieten, omdat de politie
m'n huis moet inspecteren. Maar
goed, het is wel eens komisch om
zoiets mee te maken. Zoveel
sen in actie voor z'n ding dat er al 45
jaar ligt. Begrijp me goed, ik vind
hét niet overdreven".
Ketel beschouwt het eventueel
exploderen van de bom als
'mooie test' voor de bomvrije kel
ders die zich onder de in 1956 ge
bouwde huizen 'schijnen te bevin
den'. "Ik ben benieuwd of die het
houden als er wat gebeurt".
Via het bovenraa
ningen.
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- In de Aagje-Dekenstraat te
Vlissingen is gisteren het vol
gend ongeluk gebeurd. Een
vaars was aan zijn geleider ont
snapt en op hol geslagen. Eene
boerin en haar man trachtten
het dier tegen te houden, doch de
vrouw werd omvergeworpen en
zoodanig aan het hoofd ver
wond, dat zij een paar uren la
ter overleed, vijf jeugdigen kin
deren nalatende.
- H.T. HARTWIJK,
Schoen- en Laarzenmaker.
HOOGLANDSE KERK-
GRACHT 12,
Blijft zich beleefdelijk aanbeve
len.
- Naar men aan de „Haarl. Ct."
uit Amsterdam bericht, is op de
uitgeschreven leening van den
Stadsschouwburg maar voor
100.000 geteekend. De termijn
van de inschrijving is verlengd.
Vijftig jaar geleden: - Hare Ma
jesteit de Koningin heeft heden
ochtend een proclamatie uitge
vaardigd van den volgenden in
houd:
Nadat volstrekt zeker was ge
worden dat Wij en onze Minis
ters in Nederland niet langer
vrijelijk konden voortgaan met
de uitoefening van het Staatsge
zag, moest het harde, maar
noodzakelijke besluit worden
genomen, den zetel der Regee
ring te verplaatsen naar het bui
tenland voor zoo lang als onver
mijdelijk, en met de bedoeling
Ons terstond weer in Nederland
te vestigen zoodra zulks maar
enigszins kan. De Regeering be
vindt zich thans in Engeland.
Zij wenscht een regeerinscapitu-
latie te voorkomen. Herin
nert U rampen uit vroegere eeu
wen, waaruit Nederland is her
rezen. Zoo zal het ook ditmaal
gaan. Dispereert niet. Doet allen
wat U mogelijk is in 's lands wel
begrepen belang. Wij doen het
Onze. Leve het Vaderland. WIL-
HELMINA.
