De loopschoen is zaak van veel geld geworden
'Leer is het fijnste
materiaal dat er is'
Brazilië valt na 70 jaar
eindelijk voor lambada
Bredase Mia Trompenaars maakt
unieke tassen en schoenen
Mia Trompenaars uit Breda maakt unieke
tassen en schoenen. Bij haar kun je terecht voor
een tas waarvan er geen tweede op de wereld is,
of voor een exclusief paar schoenen. Want één
paar maken vraagt concentratie, creativiteit en
het volgende zelfde paar is dan niet
spannend meer.
in 1984 een tassen winkeltje in
Breda. "Ik verkocht er zelfge
maakte tassen. Maar ik zat
buiten het centrum, het liep
helemaal niet".
door
Mia Mol
Ze moet er zelf om lachen.
"Ik moet echt op zoek naar
mensen die mijn ontwer
pen willen produceren.
Maar dan moet ik anders
gaan denken, andere idee
ën ontwikkelen ook, reke
ning houden met machi
nes. Ik maak nu alles met
m'n handen. En dan kan
ook bijna alles".
In de Bredase Dillenburg
straat heeft ze haar werkruim
te. Het ruikt er lekker naar
leer, er staan diverse schoen-
makers- en naaimachines en
een grote werktafel. Drieën
dertigjaar geleden werd ze ge
boren in Tilburg, maar haar
liefde voor leer dateert van
veel later. Mia Trompenaars
volgde op kunstacademie St.
Joost in Breda de opleiding
publiciteit en grafische vorm
geving. "Maar ik wilde liever
met m'n handen werken, zat
thuis al te frunniken, leren jas
jes verknippen en zo".
De oplossing bleek de vak
opleiding schoenmaker, aan
gevuld met een cursus leder
waren, in Den Bosch. "Heer
lijk vond ik dat. Ik kon m'n ei
gen ideeën kwijt en met m'n
handen werken"?
Na die opleiding begon Mia
Creativiteit
Een werkbeurs die ze in 1987
kreeg van het ministerie van
wvc bracht de oplossing.
"Toen ben ik me helemaal op
het experimenteren gaan toe
leggen. Aparte tassen en
schoenen maken, naar eigen
ontwerp, geen rekening hou-
den<j met mode, alleen m'n ei
gen creativiteit erin leggen.
En dat doe ik nog steeds. Bo
vendien geef ik één dag per
week les op de schoenmakers
opleiding in Den Bosch en dat
bevalt me ook prima. Daar
kom ik onder enthousiaste
mensen die me stimuleren.
Dat heb ik nodig, hier zit je
toch maar in je uppie te zwoe
gen".
In haar tassen kan ze meer
creativiteit kwijt dan. in de
schoenen, waar je toch aan
een leest gebonden bent. "Ik
kan ook niet tegelijk aan een
tas en een schoen werken. Het
is het een of het ander. Maar
alles maak ik met leer, dat
vind ik het fijnste materiaal
dat er is".
Mosseltasje
Ze toont de 'zonnetas', een
rond model, gemaakt van bor-
deaukleurig leer, gevat in een
gebogen rand van tuigleer.
„Daar moet je eerst het leer
voor natmaken en spannen.
Als 't dan droog is, houdt het
die ronde vorm".
'De rups' is een ander mo
del, een tas die zich net als het
gelijknamige diertje kronkelt
en strekt en die uit verschil
lende vakken bestaat. Eenma
lige exemplaren, niet goed
koop, ruimtelijk en opvallend
aandacht vragend. Mia maakt
ze in eerste instantie om te ex
poseren. "Op exposities ver
koop ik ook weieens wat. En
in de galeries natuurlijk". Ook
werkt ze in opdracht.
Ze laat het 'mosseltasje'
zien, een klein model in de
vorm van een mosselschelp.
"Dat zou ik graag in produktie
hebben. Dat is ook machinaal
goed te maken. De kunst is
om een fabrikant te vinden
die dat voor je wil doen en
goed wil doen. Ik wil er niet
mee af gaan, het moet kwalita
tief goed zijn. Dan moet je er
mee de beurzen op, de win
kels af, een hele organisatie
hoor. En ik ben eigenlijk het
liefst in m'n atelier bezig".
Ingetogen
In haar schoenen leeft Mia
Trompenaars zich op een an
dere manier uit. Hier is sprake
van een ingetogen creativiteit
omdat de leest altijd uitgangs
punt is. Mia: "Het moeten ook
schoenen blijven. Ik maak
eerst tekeningen, zij-aanzich
ten. Bij ingewikkelde model
len teken ik ook soms wat uit
op de leest, gewoon om te zien
hoe het wordt. Dan volgt het
patronen maken, leer uitzoe
ken, snijden, bewerken, stik
ken, eventueel perforeren, ik
doe alles zelf. Vandaar dat die
vaktechnische ondergrond
onmisbaar is".
'Een tikkeltje eigenwijs'
noemt Mia haar schoen-ont
werpen. "Maar er moet wel op
te lopen zijn." Fraaie kleur
combinaties, originele hak
ken, een vierkante neus vaak,
opvallende details zijn enkele
kenmerken van haar creaties.
"Leer voelt lekker, je kunt
er alle kanten mee op, het
heeft een bepaalde rek. Het
telkens weer ontdekken van
eigenschappen van het mate
riaal, dat vind ik geweldig.
Dat leer je door veel experi
menteren, door veel fouten te
maken ook. Het is een levend,
warm materiaal. Mijn schoe
nen zijn helemaal van leer ge
maakt".
Mia Trompenaars vindt het
geen probleem dat ze bij een
schoen-ontwerp gebonden is
aan de leest. "Ideeën genoeg",
zegt ze. "Maar ik moet er niet
aan denken twintig dezelfde
schoenen in verschillende
maten te moeten maken. Daar
is de fabrikant voor. De schoe
nen die ik tot nu toe heb ge
maakt, zijn alleen om te expo
seren. Maar ik moet echt naar
een produktiemodel toe. Van
de modellen die verkocht
worden op exposities en in ga
leries, kom ik net uit de kos
ten. Dank zij subsidies kan ik
rondkomen, maar als je wat
wilt verdienen, moetje produ
ceren. Dat zal er toch een keer
van moeten komen. Maar
daarnaast zal ik altijd vrij blij
ven werken. Dat kan ik niet
daar ben ik kapot
De loopsport is door het stre
ven naar gezond en groen le
ven, big business geworden.
Dat heeft tot resultaat dat vrij
wel elk sportmerk een eigen
schoen met een eigen systeem
voor schokdemping en stabi
liteit als enige en zaligmaken
de propageert. Een en ander
aangeduid met prachtige En
gelse namen.
De populair wetenschappe
lijke onderbouwing van al die
systemen is zodanig dat de
doorsnee loper er geen touw
meer aan vast kan knopen.
Welk systeem is het beste?
Het is niet te zeggen. De keuze
van de schoen is puur indivi
dueel.
door
Arend van der Meulen
Stabiliteit en een goede
schokdemping zijn de belang
rijkste eisen waaraan een
loopschoen moet voldoen.
Vooral de demping, omdat be
paalde delen van een schoen
tijdens het lopen bij elke stap
drie maal het gewicht van de
loper, moet verwerken. Voor
iemand van 75 kilo betekent
dat dus dat het schoeisel per
pas een dreun van 225 kilo
krijgt. Geen enkele schok
demping houdt dat lang vol.
De slijtage is dan ook'groot.
Een goede schoen gaat gemid
deld zo'n 1200 tot 1500 kilome
ter mee.
Verend lopen
Een nieuwe trend is de vin
ding van het merk Reebok,
dat met een energy-return-
system komt. Dat betekent dat
de energie van de neerkomen
de voet voor een deel weer
wordt teruggegeven bij de af
zet. Verend lopen. De vraag is
over de gemiddelde loper
daarop zit te wachten. Want er
wordt heel wat afgerend in dit
landje, maar meestal gebeurt
dat om energie kwijt te raken.
Hoe meer, hoe beter. En dan
zou je met energy-return al
leen maar verder moeten ren
nen om dezelfde hoeveelheid
energie kwijt te raken.
Voor welk merk gekozen
moet worden hangt af van ve
le factoren. Voor een bedrag
van rond de 200 gulden zijn er
eigenlijk geen slechte schoe
nen meer te koop. Twee be
langrijke factoren zijn het ge
wicht van de loper en de af
stand die hij of zij gemiddeld
per week aflegt. Ook tellen
mee op wat voor ondergrond
wordt gerend en hoe de loper
zijn voet neerzet. De meeste
joggers proneren een beetje.
Dat betekent dat ze met de en
kels naar binnen lopen, een
kleine groep loopt op de bui
tenkant van de zool en supi-
neert.
Het uitzoeken van een goe
de loopschoen is niet niets. In
alle gevallen is het goed om de
oude schoenen mee te nemen
naar de sportzaak. Een des
kundig verkoper kan dan aan
de slijtage van de zool zien
hoe iemand loopt en op basis
daarvan met een goede opvol
ger komen.
Lopende band
Echt goede zaken hebben
zelf een lopende band in huis
waarop de runner kan lopen,
zodat de verkoper daadwer
kelijk ziet hoe de loper zijn
voet afwikkelt en hoe, door de
keuze voor een bepaald sys
teem, eventuele blessures
voorkomen kunnen worden.
Ook is het verstandig om niet
's ochtends maar 's middags,
wanneer de voeten goed door
bloed zijn, naar de winkel te
stappen en zeker bij het pas
sen sportsokken aan te doen.
Iemand die veel loopt doet
er goed aan zeker twee paar
schoenen aan te schaffen,
liefst van verschillende mer
ken.
De grote merken in loop
schoenen zijn Karhu, Asics,
Brooks, Reebok, Nike, Etonic
en Saucony. Adidas lijkt met
het torsion-systeem de slag te
hebben verloren. De schoen
wordt wel goed verkocht,
maar niet aan lopers. Het is
vaak de stadsjeugd die valt
de
de
kleurtjes.
Zoveel merken, zoveel sys
temen. Reebok -"Get the fee-
ling"- heeft er zelfs twee. Het
energy return system (ERS)
wordt gebracht als de actieve
loopzooi en bestaat uit buisjes
in de hiel die worden samen
gedrukt en weer uitveren.
Nieuw is het hexalite sys
teem, een ultra lichte schok
demping door een honing
raatstructuur in hiel en zool.
Karhu - "Athletic footware,
the system of the future"
werkt met de ortix-collectie.
Dat houdt in dat er voor elke
schoen gekozen kan worden
uit verscheidene binnenzolen
die bepaalde afwijkingen cor
rigeren. Nieuw is het Ful-
crum-systeem met een balans-
punt in de zool, ongeveer in
het midden van de schoen. De
driehoekige wig, een soort
kantelpunt, zorgt voor een
snelle overgang van landing
naar afzet. De afwikkeling
wordt verhoogd en de stabili
teit blijft groot.
Daardoor gaat de loper ook
sneller. De schoen is dan ook
bij uitstek geschikt voor de
prestatieloper, zo adverteert
het merk. Een ander systeem
van dit merk is het Air
Cushion, met een uitsparing
in de hiel voor een goede dem
ping en een grote stabiliteit,
vooral voor lopers met norma
le of overmatige pronatie.
Brooks, Nike en Asics pas
sen min of meer hetzelfde sys
teem toe. Bij Asics heet het
eenvoudig Gel en: ,"U moet er
op lopen om het te geloven".
Het bestaat uit kussentjes met
een dikke vloeistof in hak en
zool. Brooks -'The brains and
the beauties"- noemt een ge
lijksoortig systeem met vloei
stof die van de ene kamer in
de andere wordt geperst Hy-
droflow. Bij Nike heet hetzelf
de systeem Air Base en zijn de
buisjes of kamers iets anders
gevormd en gevuld met lucht.
"The roads are always open.
Just do it", aldus dit Ameri
kaanse merk. Het is overigens
zeer succesvol. Uit een test
van de Consumentenbond in
1988 kwam de Air Pegasus als
enige schoen met het predi
kaat 'zeer goed' uit de bus. Ni
ke brengt overigens zelfs - ty
pisch Amerikaans? - sport
schoenen voor baby's onder
de namen Baby Challenger
Court en Baby Trainer II.
De sportartikelengigant
Adidas benadert de loop-
A
- Wie niet op gel of lucht loopt, telt in het loperswereldje niet r
schoen met de Torsion - "de
beslissende stap naar het onb
elemmerde natuurlijke lopen"
- op een heel andere wijze.
Door een inkeping in de mid
denzooi wordt de schoen
flexibel en kan het voorste
deel in de lengte as draaien
(torderen) ten opzichte van
het hakgedeelte. Omdat de
ondergrond vaak onregelma
tig is, worden zo blessures
voorkomen. De gele 'torsion
control bar' moet er juist weer
voor zorgen dat de schoen niet
te slap wordt.
Belachelijk
Adidas' pr-man Piet Korte-
weg noemt het belachelijk,
wanneer gesteld wordt dat het
paradepaardje van zijn schoe
nencollectie weinig gezien
wordt in een veld van lopers.
"Alle systemen met gel en
lucht hebben niets met de
anatomie van de voet te ma
ken. Torsion is het enige ana
tomische systeem. Door een
betere afzet en tred zijn, bij
een onderzoek in Groningen,
alle blessures verdwenen", zo
verkoopt hij zijn merk gerou
tineerd.
De tegenhanger van dit
Duitse merk komt uit Noord-
Amerika. Het heet Saucony -
"Built for a better ride" - en is
nog vrij onbekend. Het be
roept zich op een historie die
begint in de tijd dat de Euro
peanen het noorden van Ame
rika onveilig maakten. Een
van hen begon een schoenfa
briekje en dat groeide uit tot
Saucony. Het systeem heet
TRB en dat staat voor torsion
ridgidity bar, een plaat, met
daarin kevlar, die de juist door
Adidas gewenste torsie tegen
gaat en zorgt voor stijfheid
van de schoen.
Soortgelijk is Etonic: "Built
so you can last". Dit merk ver
werkt een zogenaamde DRP-
plus plaat (dynamic reaction
plate) in de zool van de hiel en
dat 'stability system' moet
ook de blessures door instabi
liteit voorkomen.
(door Todd Lewan, Associated Press)
Om de lambada tot een rage te maken in het land van oor
sprong, Brazilië, moest de sensuele dans eerst - in die volgorde -1
Frankrijk, de rest van Europa en de Verenigde Staten verove
ren. Tot voor kort werd de lambada in Brazilië voornamelijk ge
danst door de arme bewoners van de afgelegen gebieden in het
noordoosten van het land.
Maar nu, bijna een jaar na het succes in Europa, is heel Brazi
lië in de ban van de lambada en dreigt de dans de samba in po-,
pulariteit voorbij te streven.
"Al is het onze eigen dans, de lambada moest eerst een stem
pel van goedkeuring krijgen van het westen om de Brazilianen
er rijp voor te maken", zegt Mauro Trinidade, muziekcriticus
van het dagblad Jornal do Brasil.
Onstaan
De lambada is ontstaan in de jaren '20 in de staat Para aan de
noordkust, waar radiostations uit Frans-Guyana, die veelvul
dig salsa, merengue en reggae lieten horen, ontvangen konden
worden. In combinatie met de langzame Braziliaanse ritmes
ontstond de lambada. De naam komt van het Portugese woord
voor 'kloppen', vanwege de ritmische, kloppende manier waar
op de gitaar wordt bespeeld.
De dans, waarbij de man zijn rechterbeen tussen de dijen van
zijn partner klemde, werd echter als obsceen beschouwd en.
bracht het niet verder dan de sloppenwijken en de dorpen.
Na de coup van rechtse militairen in 1964 werd de lambada in
noord-Brazilië een uiting van protest tegen de censuur en on
derdrukking. Later werd de dans, in een heftiger en ritmischer
vorm, ook populair in de staat Bahia, het centrum van de zwarte
cultuur in Brazilië.
Na 1985, toen het land weer een burgerregering kreeg, werd
de lambada nog erotischer. Beide seksen gingen, borst tegen
borst dansend, met de heupen rollen en de vrouw wreef met
een dij tegen de heup van de man, die haar ondertussen zover
achterover liet hangen, dat haar haren de grond raakten.
Alternatief
Toen de Franse platenproducers van CBS, Jean Karakos en
Oliver Lorsac, in 1988 in Porto Seguro de lambada voor het
eerst zagen, vatten ze dan ook het plan op om de dans te presen
teren "als alternatief voor seks in het AIDS-tijdperk.
Ze schoten midden in de roos. De lambada veroverde Europa
en de VS en jonge mensen haastten zich naar de dansscholen
om de dans te leren. Filmproducenten sprongen razendsnel op
de rage in en inmiddels zijn er twee Amerikaanse lambada-
films: "Lambada, Set the Night on Fire" en "The Forbidden
Dance". Een derde, "Lambada: The Movie", verschijnt deze
maand in de Amerikaanse bioscopen.
Koningin van de lambada is de 36-jarige Loalwa Bras, zange
res en leidster van de zevenmansband Kaoma, die met het num
mer Lambada een nummer 1-hit had in vijftien Europese lan
den. Bras heeft, sinds ze in 1986 in Parijs lambada-shows begon
te geven, zo'n slordige 25 miljoen gulden verdiend.
Lambada-mode
In Rio houden de chique discotheken tegenwoordig speciale
lambada-avonden. In luxe nachtclubs zoals de Canecao betaalt
het publiek 30 gulden per persoon voor de lambada-zangers El-
ba Ramalho en Beto Barbosa. In de weekeinden wordt de lam
bada gedanst onder de rieten afdaken van de strandpaviljoens.
Van vier lambada-lp's zijn in driekwart jaar tijd meer dan een
miljoen exemplaren verkocht. De lambada-sterren Carlos San
tos en Geronimo hebben samen al meer dan drie miljoen platen
verkocht. Er is zelfs een lambada-mode, die voor de vrouwen
bestaat uit zwarte suede schoenen, topje, glanzende sjerp en
opwaaiende minirok, met daaronder een g-string bikini. Door
het hele land schieten in de grote steden de lambada-boetieks
als paddestoelen uit de grond.
Veel Brazilianen zien in de sensuele dans een uitstekende
manier om te ontsnappen uit de in economisch opzicht weinig
opbeurende werkelijkheid en het onpersoonlijke computertij
dperk.
"Het gaat in de lambada niet om de teksten of de melodie,
maar om het gevoel van vrijheid datje erdoor krijgt", zegt de 27-
jarige gemeente-ambtenaar Lea Oliveira da Silva. "Als ik op de
dansvloer sta, raak ik opgewonden en kan ik me zonder erbij na
te denken laten gaan".
Grote bijous horen bij zomermode
"Ik ben altijd al gek van
sieraden geweest. Nu verkoop
ik ze dus. En het loopt prima.
Aan het woord is Heidi
Keverkamp (28). Bijna 4
dagelijks gaat ze op pad, met
twee koffers vol sieraden die
ze uit Frankrijk importeert.
"Voor deze zomer zijn het weer
grote bijous. Opvallende JmSSSBÊm
ornamenten die gezien mogen w
worden", zegt ze. "In een
sportieve stijl, die past bij de - IMft
marine-look, met daarnaast I
een speelse, decoratieve lijn j
voor de meer casual-look. I
Heidi Keverkamp verkoopt
Ma Ligne en Edouard
Rambaud-bijous. Ze zijn te
vinden in exclusieve
modezaken, in
schoonheidssalons en
parfumeriezaken. Vóór de
zomer brengt Ma Ligne
sieraden met een folkloristisch
tintje. Daarmee inhakend op
het modebeeld, waar ook
wordt teruggegrepen op oude
waarden en motieven, de
retro-look.
Bijous die passen bij de r
rine-stijl
De Edouard Rambaud-
collectie is van een hoger
niveau. In deze serie komt de
marine-look helemaal tot zijn
recht. Sieraden in de vorm
van zeesterren, schelpen,
zeepaardjes en -hoorntjes.
Kreeftjes infiligrain
uitgevoerd. „In de Rambaud-
collectie vind je altijd harten
temg. Dat is het kenmerk van
de collectie", vertelt Heidi.
Schoenontwerpen
in vele kleuren
uitgevoerd.
'De Zon'en 'De
Rups' twee tassen
van Mia
Trompenaars.
