De pakezels van de drugsbaronnen
Het keerpunt in het leven van Sacharov
'De narco's lachen om arrestaties van koeriersters'
ZATERDAG 12 MEI 1990
PAGINA 27
Bijna da helft van de cellen in de vrouwentoren van de
Bijlmerbajes wordt bezet door de mulas, de pakezels van de
Zuidamerikaanse drugshandelaren. Het zijn meestal
Zuidamerikaanse vrouwen die uit pure geldnood zijn
gedreven tot drugssmokkel. Wim van Broekhoven, pastor
van de Amsterdamse hulporganisatie Migrante, vindt dat de
Nederlandse justitie zich ongemeen hard opstelt tegenover
de vrouwen. "Denk maar niet dat de grote mannen, de
narco 'sook maar een nacht wakker liggen van het optreden
van de Nederlandse justitie". Bij het Haarlemse Openbare
Ministerie, dat op Schiphol zeer betrokken is bij de
opsporing van drugskoeriers, wordt de zin van harde
sancties wel degelijk ingezien. "Waar de drempel laag is,
komen de drugs binnen. Met het pakken van de koeriers
rollen we uiteraard niet de organisatie op. Maar we moeten
ze het wel zo moeilijk mógelijk maken".
door Wim Kaag en Wim Jurg
Vóór alles zou Wim van Broekhoven,
pastor van de Amsterdamse hulporga
nisatie Migrante, het ministerie van jus
titie de volgende vraag willen voorleg
gen: "Moeten wij ons falend drugsbe
leid afschuiven op Zuidamerikaanse
moeders, die uit geldnood een pakketje
cocaïne naar Nederland hebben ge
bracht?" In het bijzonder zou hij willen
weten wat de visie is van het Openbaar
Ministerie in Haarlem, dat zeer nauw
betrokken is bij de opsporing van drug
koeriers. Tenzij Van Broekhoven van
het tegendeel wordt overtuigd, is hij
vooralsnog de mening toegedaan dat
het van lafheid getuigt de schuld te ge
ven aan de mulas, de pakezels.
In die overtuiging is hij nog eens ge
sterkt tijdens zijn rondreis door Peru en
Bolivia, waar hij 29 families bezocht
van vrouwen die in Nederland vanwege
drugssmokkel achter slot en grendel
zitten. "Er zijn duizenden armen, die
graag voor duizend dollar op reis willen
gaan". Dat beeld heeft de pastor althans
overgehouden na de gesprekken over
de leefsituatie van de drugskoeriers en
de werkwijze van de-drugshandelaren.
"Denk maar niet dat de grote mannen,
de zogenaamde narco's, een nacht wak
ker liggen van het optreden van de Ne
derlandse justitie".
Heilloos
De mulas bevolken bijna de helft van
de vrouwentoren in de Bijlmerbajes.
Meestal zijn ze op Schiphol gepakt met
een of twee kilo heroïne of cocaine. In
vergelijking met de sancties die wegens
andere delicten worden opgelegd, val
len de straffen voor de Zuidamerikaan
se drugskoeriers doorgaans fors uit.
Het aantal kilo's dat Nederlands gebied
wordt binnengebracht, bepaalt min of
meer de hoogte van de straf. Wie een ki
lo binnensmokkelt, krijgt door de bank
genomen drie jaar cel. De tenuitvoer
legging van zo'n straf kost de staat een
slordige 250.000 gulden.
Van Broekhoven, die de mulas weke
lijks in hun cellen opzoekt, vindt dat de
justitie een heilloze weg bewandelt.
"Daar wordt geredeneerd dat de mulas
na forse celstraffen niet terugkomen.
Maar hetzelfde effect bereik je als je de
straf voor deze moeders beperkt tot een
week politiecel. Zeg daarna: 'Nu het
land uit en kom niet terug. Anders draai
je drie jaar de bak in".
Volgens hem werkt dat zeker zo goed
en kost het de staat miljoenen minder.
"Alleen al de angst die een verblijf in de
politiecel teweegbrengt, zal ze ervan
weerhouden te recidiveren. Bovendien
denk ik dat ze na een snelle terugkomst
kennissen zullen waarschuwen voor de
gevolgen van zo'n reis. Na driejaar de
tentie gebeurt dat niet meer".
Ook is Van Broekhoven ervan over
tuigd dat de Nederlandse justitie met
dit beleid de drugsbazen op geen enke
le wijze raakt. "Het interesseert de nar
co's geen bal of er een vrouw met een ki
lootje wordt gepakt. Ze vinden het zelfs
prima dat vrijwel alle opsporingsactivi
teiten zich op Schiphol richten. Dat
maakt de kust elders vrij voor de echte
transporten, waarbij het om vele tien
tallen kilo's gaat. Zo'n vrouwtje mogen
ze daarom rustig pakken. Want hun
echte smokkellijnen worden daarmee
niet opgerold. Met de Nederlandse aan
pak tref je alleen de kinderen van die
vrouwen. Daar hebben de narco's geen
boodschap aan. Die lachen zich het
goud in hun smoelen bloot."
Missie
Van Broekhoven reisde vooral naar
Zuid-Amerika om contacten te leggen
- Hier eindigt de missie van menige Zuidamerikaanse koerierster, die uit geldnood hand- en spandiensten
is gaan verrichten voor drugsbaronnen. Bijna de helft van de cellen in de vrouwentoren van de Bijlmerbajes
worden.bewoond door mulas..
Wim van Broekhoven: "Moeten wij ons falend drugsbeleid afschuiven
op Zuidamerikaanse moeders, die uit geldnood een pakketje cocaïne
naar Nederland hebben gebracht?"
met mogelijke reclasseringsinstellin-
gen. Zijn missie was niet vergeefs. De
Haarlemse rechtbank krijgt sinds enige
tijd reclasseringsrapporten over de ver
dachten uit Bolivia. Alleen heeft Van
Broekhoven de indruk dat de justitie
nauwelijks acht slaat op de inhoud
daarvan. "Er wordt alleen gekeken naar
de relatie tussen het aantal kilo's en de
straf die daarbij hoort. Aandacht voor
de achtergronden is er niet of nauwe
lijks".
De pastor heeft officieren van justitie
in strafzaken tegen drugskoeriers na
melijk te vaak horen zeggen: "Die ach
tergronden geloof ik wel. Het gaat om
de rust en de orde hier". Toch meent hij
dat de reclasseringsrapporten serieus
moeten worden genomen, zeker nu ze
worden opgesteld door organisaties als
Charitas en het Rode Kruis. "Want in
een rechtsstaat behoor je in eerste in
stantie toch te kijken naar de persoon
die het doet".
Er was nog een andere reden voor
Van Broekhoven om naar Zuid-Ameri
ka te reizen. Hij wilde ook nagaan in
hoeverre vrouwen in steden als Bogota
en Santa Cruz gewaarschuwd kunnen
worden voor de gevaren van het koe-
drugsmaffia heeft ook de media in han
den. Een radiostation dat erover begon,
was tweemaal doelwit van een aan
slag".
Colombia zit vol angst en onzeker
heid, tot aan de kerken toe. De arm van
het Medellm-kartel reikt zeer ver. Nie
mand wordt ontzien. Lastige politie
mensen, officieren van justitie, rech
ters, parlementsleden of andere gezags
dragers worden uit de weg geruimd.
Van Broekhoven: "Toch zeggen de
vrouwen in de Bijlmerbajes dat er goe
de kerels bij zitten".
Hij vindt dat niet zo verwonderlijk.
"De arme bevolking in Colombia heeft
immers meer van het Medellin-kartel te
verwachten dan van de regering. De
drugsbazen onderhouden de arme wij
ken min of meer. Zelfs het onderwijs
wordt gestimuleerd door docenten uit
het drugskartel. De regering kan nog zo
veel roepen, maar wat als je daar niet
van te eten krijgt? Er is geen bijstand
waar je kunt aankloppen",
rierswerk. "Er is wel 'voorlichting' op Ongehuwde moeders kunnen volgens
televisie, maar die beperkt zich tot de Van Broekhoven in Zuid-Amerika nau-
vangsten van de politie. Over drugs- welijks rondkomen. "Als er ook maar
transporten wordt niet gesproken. Laat iets gebeurt, lopen ze vast. Dat is al het
staan dat de straffen van de Haarlemse geval als de kinderen naar school moe
rechtbank in kranten bekend worden ten. Over die nood praten de vrouwen
gemaakt. Die kijken wel uit. Want de met elkaar. Zo worden hun geldproble-
i de buurt bekend. Als de Juans
en de Pedro's dat horen, vragen ze ver
volgens zo'n. krap bij kas zittende
vrouw voor 1000 dollar iets naar Europa
te brengen. Die zijn een makkelijke
prooi. Slimme jongens worden door de
narco's niet benaderd, omdat ze bang
zijn dat die de troep zelf proberen te slij
ten".
Voor elke mula die gepakt wordt,
staan er volgens Van Broekhoven ge
noeg anderen klaar om ook zo'n reis te
maken. "Paspoort en ticket zijn in een
dag geregeld. Soms denken ze dat ze
naar Sao Paulo gaan om een dag later
ineens tot de ontdekking te komen dat
ze op Schiphol staan".
Op dit moment zitten 25 vrouwen uit
Zuid-Amerika in de Bijlmerbajes. Vol
gens cultureel werker Rob Mendes
wordt de groep in vergelijking met Ne
derlandse vrouwen die voor hetzelfde
delict zijn opgesloten, extra zwaar ge
straft. "Een Nederlandse komt na zes
tien maanden in aanmerking voor
plaatsing in een half open inrichting.
De laatste vijf maanden mag ze haar
straf in een open inrichting doorbren
gen. Zuidamerikaanse vrouwen daar
entegen zitten hun volledige tijd uit.
Zonder bezoek en in onzekerheid over
de toestand van hun achtergebleven
kinderen. Ze hebben in Nederland
geen enkel contact".
Van Broekhoven blijft zich afvragen
waarorfi in het Nederlandse drugsbe
leid op deze groep Zuidamerikaanse
vrouwen zo'n streng strafregime wordt
toegepast. De Haarlemse officier van
justitie C. J. Hemmes-Boender heeft
daar een verklaring voor. Zij zegt: "Eén
kilo cocaïne lijkt misschien weinig,
maar met zo'n hoeveelheid voorzie je
waanzinnig veel mensen van deze drug.
We zouden op een hele verkeerde weg
zijn, als we dit lieten gaan".
Mevrouw Hemmes vindt dat de Neder
landse justitie moet proberen de sa
menleving zo veilig mogelijk te hou
den. "Maar er dient ook rekening te
worden gehouden met de omstandig
heden waaronder het strafbare feit
heeft plaats gehad en met de persoonlij
ke omstandigheden van de verdachte.
Het is onjuist te stellen, dat de eis van
de officier alleen is gebaseerd op de
hoeveelheid binnengebrachte drugs en
dat niet zou worden gekeken naar wat
in een rapportage naar voren wordt ge
bracht. De justitie weet ook wel dat de
vrouwen die als koerierster optreden in
Colombia in ellendige omstandigheden
leven. Maar dat wil nog niet zeggen, dat
ze niet weten wat ze doen. En het wil
ook niet zeggen dat ze hun ellende naar
ons moeten brengen in de vorm van
drugs. Ellende brengt geen straffeloos
heid met zich mee".
De justitie in Haarlem weet boven
dien dat de cocainebazen wel degelijk
uitzoeken naar welke landen de cocaï
ne het best kan worden vervoerd. Hem
mes: "Waar de drempel laag is, daar ko
men drugs binnen. Met het pakken van
de koeriers rollen we uiteraard niet de
organisatie op. Maar we moeten ze het
wel zo moeilijk mogelijk maken".
J. Hemmes-Boender, officier van justitie te Haarlem: "Eén kilo cocaï
ne lijkt misschien weinig, maar met zo'n hoeveelheid voorzie je waan
zinnig veel mensen van deze drug".
Het respect voor Andrej Sacharov was halverwege de jaren vijftig
ongemeen groot in de Sovjetunie. De natuurkundige grossierde als het
ware in titels en onderscheidingen. In november 1955 werd de tweede
proef met de door hem ontwikkelde waterstofbom genomen. De
ontploffing bracht hem in een klap tot het besef dat hij een verschrikkelijk
wapen had ontwikkeld. Gaandeweg nam Sacharov afstand van de
nucleaire bewapeningswedloop. Hij wilde niet langer medeplichtig zijn
aan deze vorm van misdaad tegen de mensheid. Door de Russische
autoriteiten werd hij in de ban gedaan. Het was uiteindelijk Michail
Gorbatsjov die hem na jarenlange ballingschap in Gorki weer tot het
openbare leven van Moskou toeliet. Eind december vorig jaar stierf hij.
door Onno Havermans
'Iedereen zat nu. De cognac was inge
schonken. Nedelin gaf me met een
hoofdknik te kennen als eerste een toost
uit te brengen. Ik nam mijn glas, stond
op en zei ongeveer het volgende: 'Ik wil
erop drinken dat onze produkten net zo
goed als vandaag ontploffen, boven een
proefterrein en nooit boven een stad.'
Het werd stil aan tafel alsof ik iets on
fatsoenlijks had gezegd. Iedereen ver
strakte.'
Het is november 1955, kort na de suc
cesvolle tweede proef met de waterstof
bom. Op een feestje ter ere van de ge
slaagde ontploffing beseft Andrej Sa
charov pas ten volle dat hij de controle
over zijn geesteskind voorgoed kwijt is.
'Nu vele jarep nadien, heb ik nog
steeds het gevoel alsof ik een zweepslag
kreeg', schrijft hij in zijn monumentale
autobiografie 'Mijn leven', die afgelo
pen woensdag op de openingsdag van
het achtste Sacharovcongres in Am
sterdam in Nederlandse vertaling is
verschenen.
'Wij uitvinders, geleerden, inge
nieurs en arbeiders hebben een ver
schrikkelijk wapen gemaakt, het ver
schrikkelijkste in de geschiedenis van
de mensheid. Maar het gebruik ervan
zal geheel buiten ons om gaan. Beslis
sen, dat doen zij, aan de top van de par
tij- en militaire hiërarchie'.
Op 5 augustus 1953 maakte de voor
zitter van de ministerraad, Malenkov,
wereldkundig dat de Sovjetunie be
schikte over de waterstofbom. Sachar
ov liet zich intussen uitgebereid fêteren
en werkte verder aan de verfijning van
het produkt, volgens de fraaiste staal
tjes van Sovjet-propaganda bedoeld ter
ondersteuning van de wereldvrede.
Dat leverde hem in 1956 de Leninprijs
en zijn tweede helden-medaille op,
waarna in 1962 de derde onderschei
ding als Held volgde. Maar intussen
was er iets gaan knagen.
'Al in de jaren vijftig was ik tot de
conclusie gekomen dat de kernproeven
in de dampkring een directe misdaad
tegen de mensheid zijn, te vergelijken
met in het geniep toevoegen van ziekte
verwekkende bacteriën aan het leiding
water. Dat standpunt werd door nie
mand in mijn omgeving gedeeld. Ik zag
hoe gemakkelijk mensen hun opvattin
gen aanpassen al naar gelang het uit
komt.'
In 1962 verzet Sacharov zich tot het
uiterste tegen een dubbelproef met
twee vergelijkbare bommen, die vol
gens hem nodeloze slachtoffers 'in een
aantal van zes cijfers' zullen vergen. Hij
zegt dat ook tegen partijleider Chroest-
sjov, wat hem op een openbare uitbran
der komt te staan. Sacharov moet zich
met de wetenschap bezighouden en de
politiek aan deskundigen overlaten!
Ommekeer
Het is het begin van de grote omme
keer. Sacharov heeft zich losgescheurd
uit de beschermde wereld van de we
tenschap en hij verdiept zich steeds
meer in de gevolgen van het werk waar
voor hij de kern heeft gelegd. Schijn
baar onbekommerd laat hij weten wat
hem dwars zit. Hij schrijft en belt recht
streeks naar partijbonzen als Chroest-
sjov, Bre^jnjev en Andropov.
In 1968 spreekt hij zich voor het eerst
openlijk uit in een artikel onder de titel
'Gedachten over vooruitgang, vreedza
me coëxistentie en intellectuele vrij
heid'. Hij laat het stuk her en der lezen,
herschrijft het en stuurt het naar Bre-
zjnjev. Intussen hebben anderen het ar
tikel doorgespeeld aan buitenlandse
correspondenten. Via Andrej Amalrik
komt het verhaal in handen van de Ne
derlandse slavist Karei van het Reve.
'Op 10 juli ging ik naar de avond
uitzending van de BBC luisteren (of
van de Voice of America, ik weet het
niet meer) en hoorde toen mijn naam
noemen. Ze zeiden dat op 6 juli een Ne
derlandse krant ("Sacharov bedoelt het
Parool red.) een artikel had afgedrukt
van het lid van de Academie van We
tenschappen van de USSR A.D. Sachar
ov, die volgens deskundigen had meege
werkt aan de ontwikkeling van de Sov
jet-waterstofbom. Het artikel bevatte
een oproep tot toenadering tussen de
Sovjetunie en de landen van het Westen
en tot ontwapening, het beschreef de ge
varen van een thermonucleaire oorlog,
de ecologische gevaren, het gevaar van
dogmatisme en terreur, de gevaren van
een hongersnood op wereldschaal, het
uitte felle kritiek op de misdaden van
Stalin en op het gebrek aan democratie
in de Sovjetunie, het riep op tot demo
cratisering, vrijheid van meningsui-.
ting en convergentie (Sacharov bedoelt
een samengaan van socialisme en ka-
patalisme - red.) als alternatief voor de
algehele ondergang (ik kan me natuur
lijk niet precies het commentaar herin-
neren en schrijf nu wat ik had willen
horen en wat ik later meermalen heb ge
hoord). Ik besefte dat de kogel door de
kerk was. Ik had die avond een uiterst
voldaan gevoel.
Mensenrechten
Het artikel wordt daarna ook gepubli
ceerd in verscheidene Amerikaanse
kranten en Sacharovs naam als dissi
dent is gemaakt. Hij krijgt bijval uit
buiten- en binnen land en raakt snel
uit de gratie bij het hogere partijkader.
Hij vindt in Ljoesja, koosnaam voor
zijn tweede vrouw Jelena Bonner, een
fervent medestrijdster. Hij is met haar
in contact gekomen via Valeri Tsjalid-
ze, uitgever van een samizdat-tijd-
schrift (een niet-officieel, dus onder
gronds blad). Het is voorjaar 1970 en
Sacharov heeft in korte tijd enkele fik
se klappen gekregen. Een jaar eerder is
zijn eerste vrouw Klava overleden en
kort daarna is hem de toegang tot Het
Object, waar hij twintig jaar heeft ge
werkt, ontzegd.
Sacharov radicaliseert snel. Veel
mensen, onder wie Tsjalidze, doen een
beroep op hem; eerst om oproepen of
petities te ondertekenen, maar al snel
met verzoeken zich in te zetten voor op
gepakte dissidenten.
Comité
Op 11 november 1970 richt hij samen
met Tsjalidze en Andrej Tverdochle-
bov het Comité voor de rechten van de
mens op. Een nogal onbezonnen daad,
schrijft hij, maar het comité slaat in als
een bom. Vanaf dat moment staat het
leven van Sacharov volledig in het te
ken van de mensenrechten.
Vijf jaar nadat hem de Nobelprijs
voor de Vrede was toegekend, werden
Sacharov en Ljoesja verbannen naar
Gorki, een voor buitenlanders afgeslo
ten stad.
Het was uiteindelijk Michail Gor
batsjov die de ban ophief en de Sachar
ovs toestond zich weer in Moskou te
vestigen. Het vuur van Sacharov doof
de 14 december vorig jaar. Maar hij had
inmiddels een vonk laten overslaan
naar de honderdduizenden die hem be
geleidden naar zijn laatste rustplaats.
'Mijn Leven' is een uitgave van
Meulenhoff, telt 800 bladzijden en
kost f.49,50. Het is vertaald door Pie-
ter de Smit, Loes Visser en Kazimierz
Cybulski. De laatste nam de kernfysi
sche aspecten voor zijn rekening.
