Bush: geen
steun VS
voor Balten
bart
Coupgerucht Sovjetunie is vooral signaal
'Dialoog met Moskou enige weg'
5Noorse volksvijand nummer één
Arne Treholt onschuldig in de ceV
tïESrss: Shsr
Anti-racismewet zet
Le Pen buitenspel
Iran: veroordeling Rushdie voor gijzelaars
«wssa sjsssss
Bush bezorgd
over toekomst
OOK OP 5 MEI ZIJN
BROOD EN BROODJES
VAN BAKKER BART
HEEL ERG VERS
EN VOORAL LEKKER!
VRIJDAG 4 MEI 1990
BUITENLAND
PAGINA 7
WASHINGTON/RIGA/MOSKOU (DPA/GPD/Rtr) - De
Baltische staten hoeven in hun streven naar onafhankelijk
heid niet op concrete actie van Washington te rekenen. Pre
sident George Bush heeft gisteren na zijn onderhoud met
de Litouwse premier Prunskiene gezegd dat hij geen rol
voor zijn land ziet in het conflict tussen Litouwen en de
Sovjetunie "en ik zie ook niet hoe die er zou moeten ko
men". Hij raadde in één adem Letland, dat gisteren aan het
debat de onafhankelijkheid begon, aan om de weg van de
dialoog te volgen.
Prunskiene werd gisteren op het voordat het parlement aan de zit-
KOPENHAGEN - Volksvijand
nummer één in Noorwegen, de we-
gens spionage veroordeelde diplo
maat Arne Treholt, is onschuldig.
Dat zegt de voormalige KGB-gene-
raal Gennadi Titov in een vraagge
sprek met de Noorse krant Arbei-
derbladet.
Treholt werd in 1985 veroordeeld
tot 20 jaar gevangenisstraf voor het
doorgeven van staatsgeheimen aan
Moskou. Contactpersoon zou daar-
Treholt, destijds verbonden
spraken van Titov e
f proces dreiging v
de Noorse stafschool, werd in janu- te kunnen openen dat zijn cliënt zal Europa
i 1984 onder dramatische omstan- rehabiliteren.
digheden gearresteerd op de lucht
haven van Oslo. Hij zou op weg zijn
Wenen voor een heimelijke
'Geheime documenten werden
gesprekken nooit genoemd.
ön,moeh„gme.TuowInzr;nSer dromende, het zon gevolgen
?SJrrd~oman^: deze papieren echter geen in-
de sociaal-democratische politicus £oï7?atie 1<;rhadpn
veroordeeld, hoofdzakelijk op pun- heid van het R,jk konden schaden'
ten die uit veiligheidsoverwegingen
Rijk!
Volgens Treholts advocaat Arne
Dat ik Treholt overhaalde mijl
buiten Noorwegen te ontmoeten. Onze ontmoetingen
mijn fout. Niemand kon ook een klimaat van goede nabuur
schap te scheppen en te diwcussië-
ooren over vraagstukken rond de ont
zegt "Titov? Vol- wapening. Ik erken echter mijn
gens hem heeft Treholt nooit gehei- schuld. Het was naïef van ons bei-
documenten of informatie heeft den elkaar te ontmoeten. Ik begrijp
dat hun zes ontmoetingen tussen nu dat er mensen in Noorwegen zijn
1979 en 1983 draaiden om interna- die belangstelling hadden
de
nooit de openbaarheid hebben ge- Haugestadisersgrake
haald,
titiële moord". Hij hoopt met de uit-
Witte Huis ontvangen. Niet als pre
mier van een onafhankelijk Litou
wen, maar als "vrijelijk door het Li-
ting begon. Het Letse Volksfront
kwam na recente verkiezingen
zetels te kort
touwse volk gekozen vertegen- eiste tweederde meerderheid in hf
woordigster". Prunskiene bena- parlement. Woordvoerders van he
drukte nog eens dat Litouwen be- Front hadden vooraf al verklaard e
reid is de onafhankelijkheid op te zeker van te zijn dat parlementen-
^oor internationale
kleine, niet-communisti-
sche groeperingen zich bij de stern-
Letland begon ming aan de zijde van het Volks
onaf- front zouden scharen.
-r- voor De Letse politici zijn er zeker van
drê'verkiaring is*officieel ingediend dat het Kremlin de Baltische repu-
schorten
garanties.
Het parlement
gisteren aan het debat
hankelijkheid. Het ontwerp
v door Ivar Godmanis, de leider
het Letse Volksfront
ment. Veel twijfels o\
men van de resolutie
Drugs, diefstal
en besmetting in
atoomindustrie VS
bliek niet zal confronteren met
het parle- zelfde embargo als zusterrepubliek
nne- Litouwen trof. "Wij treden veel
niet voorzichtiger op", aldus een parle-
mentariër die deel uitmaakt van het
Letse team dat met het Kremlin on
derhandelt.
Het Volksfront wil de Letse
Grondwet van 1922 opnieuw van
kracht laten verklaren, maar zich te
vens niet onttrekken aan Sovjet
wetgeving. Ook wil men het niet la
ten aankomen op een botsing met
WASHINGTON (AP) In de Ame- Moskou over de aanwezigheid van
rikaanse nuclaire industrie zijn Sovjet-divisies in de republiek. Pre-
drugs, brand, diefstal, computer- sident Anatoly Gorbunov, een van
misbruik en radioactieve besmet- de onafhankelijke communisten
ting van werknemers eerder regel die ~de steun van het Volksfront
dan uitzondering, aldus een geheim heeft en gisteren werd herkozen, zei
rapport van het Amerikaanse mi- dat Letland "de wereld wil tonen
nisterie van energie. dat wij de ontspanning tussen Oost
Het rapport bestrijkt de periode en West niet
van 24 augustus 1989 tot heden en gen",
roert het niet-functioneren van vei- Het Armeense parlement heeft
ligheidsvoorzieningen in de reacto- gisteren besloten dit vooijaar de op
ren van de fabriek in Savannah Ri- roep voor jonge dienstplichtigen in
ver aan, maar ook de bezorgdheid het Sovjetleger op te schorten. De
dat de pers zal inhaken op de maatregel blijft van kracht totdat er
milieuproblemen bij de Rocky voldoende garanties zijn voor de
Flats-fabriek bij Denver. De kern- veiligheid van Armeense recruten
Gelijktijdig onthult hij dat de
Noorse geheime dienst hem op de
zelfde dag van Treholts arrestatie
benaderde om over te lopen naar
het westen. De beloning bedroeg
een half miljoen dollar. Titov zou
moeten dienen als kroongetuige te
gen Treholt. De Russische generaal
vindt het bedenkelijk dat niemand
in de Noorse politiek de veroordeel
de diplomaat verdedigde. "Er moet
toch een groot aantal betrokkenen
zijn die de waarheid in deze zaak
kennen, maar zwijgen. Het meest
tragische is echter dat hij mij nooit
geheimen heeft gegeven".
Titov is bereid om voor een Noor
se rechtbank te getuigen. Als Tre
holt is een nieuw proces wordt vrij
gesproken, dreigt voor de Noorse
politie, het justitiële apparaat, de
geheime dienst en een aantal politi
ci een gigantisch schandaal: zij heb
ben Treholt misschien met valse be
wijzen willen uitschakelen.
PARIJS - Racistische
het tien uur durende debat in de
Franse Tweede Kamer verdedigde
een aantal conservatieve kamerle-
anti- den zich door te stellen dat de wet
joodse opvattingen zijn in Frankrijk ook een aanslag zou kunnen beteke-
voortaan een misdrijf volgens
wet die het Franse parlement na een
urenlang nachtelijk debat heeft
aangenomen. De anti-racismewet
vormt een aanvulling op een al be
staande wet, die uitingen van racis
me, vreemdelingenhaat en antise
mitisme moet bestrijden. De wet.
op de persvrijheid.
Maar belangrijker bleek, dat men
geen communistisch wetsvoorstel
wilde steunen. "Wij stemmen niet
op dit voorstel daar wij de indieners
kennen en we ze ons vertrouwen
niet gunnen", zo verklaarde de con-
•atieve ex-minister van binnen-
stemmen van de socialisten
munisten. Alle conservatieve partij
en in het parlement stemden tegen,
.ngediend door de Communistische landse veiligheid Robert Pandraud.
Partij, werd aangenomen door de Een ander: ,,De communisten zijn
oepaald niet gekwalificeerd om an-
ti-racistische lessen te geven. U ver
vuilt Frankrijk. Dat kunnen wij niet
De Franse communisten wilden tolereren".
it mensen die een racistische opi- Het hele debat ontrolde zich voor
,..e uitdragen hun burgerlijke rech- de °êen van een zichtbaar geïrri-
ten kwijtraken, zoals het stemrecht teerde Jean-Mane le Pen. Deze zit
gemeenteraden niet in de Franse Tweede Kamer en
moest de tegenaanval overlaten aan
het enige lid van zijn partij in de Ka-
:r, Marie-France Stirbois. Zij las
i het recht
KALAPANA - Werklui zetten een standbeeld op een tractor om te worden weggereden wegens
van de vulkaan Kilauea op Hawaii. Ook het houten Ster van de Zee'-kerkje is op wielen gezet om
gereden voor de lava, die precies over de weg naar het dorpje toestroomt.
of parlementen zitting te
Het wetsvoorstel, ingediend
vooral het extreem-rechtse Front
National en hun leider Jean-Marie d® namen op van Fransen die de af-
le Pen dammen, leek met algemene gelopen jaren tijdens burenruzies of
uitbarsting stemmen te worden aangenomen, andere conflicten zijn gedood door
te worden weg- Maar de conservatieve oppositie buitenlanders van Arabische af-
(fotoAP) veranderde van mening. Tijdens komst. "Dit zijn anti-Franse racisti-
TEL AVIV/LONDEN
gevaar zullen bren- (GPD/Rtr/AFP/DPA/ANP) - Een
bezoek aan Teheran, gevolgd door
een herziening van de Britse poli
tiek in de affaire Salman Rushdie, is
volgens een hoge Iraanse functiona
ris het beste recept voor een spoedi
ge vrijlating van de vier Brits&gijze-
laars in Libanon. Volgens Akhund-
- 0zadeh Basti, de voormalige Iraanse
wapenfabrieken zijn eigendom van z0 heet het in een verklaring die de zaakgelastigde in Londen, zal een
het ministerie van energie, maar Opperste Sovjet aannam. Armenië dergelijke actie meer effect hebben
worden gerund door privé-onderne- volgt daarmee het voorbeeld van Li- dan onderhandelingen tussen de
mers. touwen en Estland, die de afgelo- Britse en de Iraanse regering. Basti
Savannah River komt er in het pen weken de Sovjetdienstplicht keerde ruim een jaar geleden terug
rapport slecht vanaf. Vorig jaar no- Voor hun burgers buiten werking naar zijn land toen Iran de betrek-
vember werden negen werknemers stelden. Evenals hun Baltische leef- kingen met Groot-Brittannië ver-
betrapt op het gebruik van drugs. In tijdgenoten klagen jonge Arme- brak.
augustus waren er twee branden, niërs over pesterijen en discrimina- In een vraaggesprek met de Mide-
veroorzaakt door een kapotte tie tijdens hun tweejarige dienst- ast Mirror zegt Basti dat het Britse
stroomonderbreker. Een bewaker plicht. Volgens een functionaris parlement de "bekende eisen" van
zou in april slapend zijn aangetrof- Van de Armeense Onafhankelijk- Iran moet inwilligen. Iran heeft des-
fen. Bij diverse fabrieken werden heidsbeweging heeft de dienst- tijds de betrekkingen met Engeland
bewakers ontslagen wegens diefstal plicht de afgelopen twee jaar 40 Ar- verbroken omdat de Britten zich
van wapens of andere staatseigen- meense recruten het leven gekost. hiet binnen een week uitspraken te-
dommen.
De Hanford-fabriek in de staat
Washington lekte begin vorig jaar
uranium, maar dit werd enkele
maanden doodgezwegen omdat in
januari de wettelijke stralingslimiet
van het ministerie van energie was
opgeschort. Pas in juli 1989 werd de
limiet weer ingesteld.
gen het "tegen de wereld van de is
lam gerichte" boek De Duivelsver-
sche moorden. Hier wordt nooit
over gesproken. Daar wil men hier
niet over praten". Stirbois beschul
digde communisten en socialisten
er van 'anti-Franse partijen' te zijn.
Het commentaar van Le Pen na af
loop: "Terwijl men in dit land zich
dat de tijd is gekomen dat de rege- wil". De president verzachtte daar- opmaakt om het stemrecht aan bui-
ringen van het Verenigd Koninkrijk mee zijn eerdere weigering
en Iran direct met elkaar gaan pra- doen dan het bedanken van
ten om te zien op welke wijze voor- voor de hiilp bij de vrijlating van
uitgang kan worden geboekt", al- Robert Polhill en Frank Reed. Hij
dus Runcie. zweeg over uitspraken die de Iraan-
Thatcher zei in het Lagerhuis dat se president Ali Akbar Hashemi
Margaret Thatcher herhaalde dat "wij elke dag proberen iets te doen Rafsanjani eerder op de dag had ge-
haar regering nooit zaken zal doen Qm de gijzelaars vrij te krijgen", daan. Rafsanjani vergeleek de VS
met gijzelnemers, sloot haar minis- maar dat Groot-Brittannië en de met een "koppig, gefrustreerd
buitenlandse zaken Douglas Verenigde Staten vinden dat het kind" omdat dat land geen dank-
■jj|yflj "u "1U mi gjjggfg 1- baarheid voor de vrijlating van Pol-
In Groot-Brittannië is gisteren
onduidelijkheid ontstaan rond de
Britse opstelling in de gijzelaars
kwestie. Terwijl de Britse premier
te tenlanders te geven, ontneemt r
Iran het woord aan echte patriotten. Het
van is een schande".
Hurd dat niet uit. "Ik sluit directe toegeven aan chantage alleen
besprekingen niet uit maar het meer gijzelingen tot gevolg zal heb-
moet duidelijk zijn dat die succes ben. In Libanon worden, waar
hebben", zo zei Hurd na de vergade- schijnlijk door pro-Iraanse groepen,
ring van ministers van buitenlandse de Britten Terry Waite (de afgezant
zaken van NAVO-landen in Brussel Van de Anglicaanse kerk), Brian
Thatcher staat onder toenemende Keenan, John McCarthy en Jack
druk meer te doen om de vier Britse Mann vastgehouden,
gijzelaars in Libanon vrij te krijgen. De Amerikaanse president Geor-
De aartsbischop van Canterbury ge Bush herhaalde gisteren even-
Robert Runcie schaarde zich giste- eens dat de VS niet met gijzelne-
ren bij diegenen die bij de regering mers zullen onderhandelen. Bush
op grotere inspanningen inzake de verklaarde zich wel bereid tot het
gijzelaars aandringen. "Ik geloof maken van "gebaren van goede
Buitenland kort
Kashmir
DEN HAAG - Er is het afgelopen
jaar in de westerse pers veel ge
schreven over de mogelijkheid van
een militaire coup in de Sovjetunie.
Dat lag ook voor de hand. Er is im
mers een situatie ontstaan die de le-
xgerleiding met afgrijzen moet ver-
India gaat akkoord met het aanbod vullen Het eens z0 machtige Sov.
van de Pakistaanse premier Benazir jet_rijk js in korte tijd gedegradeerd
Bhutto voor een topontmoeting ,ot een land vol verwarring, sociale
oyer Kashmir Bhutto stelde daarbij e„ende en etnische tegenstellingen,
als voorwaarde dat rekening wordt De overheid verliest met de dag aan
gehouden met een oud akkoord tus- vertrouwen en blijkbaar ook aan
sen beide landen over een referen- vermogen om de probiemen op te
dum in Kashmir, dat na de onafhan- lriaQ#,n Tn - - - -
kelijkheid in 1947 tussen Pakistan
i India werd verdeeld. Extremisti-
lossen. In de buitenlandse politiek
de invloed van de Sovjetunie
gedaald. Wat ligt
sche moslims schoten gisteren
het Indiase deel van Kashmir vi ai,aail LC
mensen dood, onder wie een politie- testellem
functionaris. In dje context wekt het bericht
Bom Colombia van de militaire poging om op 25 fe-
In de Colombiaanse stad Cali zijn
voor de hand dan dat er generaals
staan te popelen om orde op zaken
geraakt toen een autobom
kilo ontplofte bij
van de La Rejada-keten, die in han
den zou zijn van het drugskartel
__rmcrb-t ,n het westen meestal overschat. De
ie in han- Politiek is er tot nu toe altÜd in ge
slaagd de generaals er onder te hou
den. Bovendien heeft het leger veel
als wiole van in Afghanistan
J winkels
volgens dè regering als gevolg
een oorlog tussen de drugskartels Verwarring
van Cali en Medellin. Maar erger js de verwarring in het
Sovjetleger als gevolg van de pe-
Vnn Wpi7«jipkpr restrojka. Die heeft twee effecten
nW vJ ZSaCKfr gehad: de dienstplichtigen werden
De Westduitse president Richard steeds mondiger en het kader raak-
von Weizsacker heeft op de tweede te verdeeld. Er is een groep progres-
dag van zijn bezoek aan Polen de sieve officieren die de perestrojka
slachtoffers van het nazi-tijdperk van harte steunt en soms zeifs de
!egde bloemen bij het Communistische Partij verlaten
heeft. Daarnaast zijn er officieren
nauwelijks bewapende soldaten?
En waarom horen we daar nu pas
van en zijn de desbetreffende gene
raals niet gearresteerd? Misschien
ligt de verklaring voor het bericht
en de timing ervan in het fiasco van
1 mei, toen Gorbatsjov op het Rode
Plein door Sovjetburgers werd uit
gejouwd.
Gorbatsjov zou Gorbatsjov niet
zijn als hij niet snel een tegenmiddel
bedacht had: hij liet een bericht
over een geplande militaire coup
naar een westerse journalist uitlek
ken. De uitwerking van dat bericht
moest een binnenlandse en een bui
tenlandse functie hebben. Voor de
Sovjetburgers was het een waar
schuwing: pas op, jullie mogen mij
uitjouwen, maar straks heb je een
harde jongen met even weinig
brood op de plank, maar zonder
vrijheid. Voor het buitenland moest
het signaal zijn: er is voor jullie geen
betere leider in de Sovjetunie moge
lijk dan Gorbatsjov, dus help hem
economisch en wees karig met jul
lie kritiek inzake Litouwen.
Gorbatsjov staat vriendelijk naar het publiek te zwaaien op de 1 mei-pa- CjFOI*ll)cltSl OV
rade afgelopen dinsdag. Even later zouden demonstranten zijn stemming
doen omslaan. Wellicht naar aanleiding van zijn afgang op het Rode Plein WASHINGTON (Rtr) De Ame-
heeft hij zelf een coupgerucht in de wereld gebracht. (fotoAP) rikaanse president George Bush
maakt zich zorgen over de moge
van een deel van het leger nog niet Moskou gesignaleerd, maar voor igjuieid dat Sovjetleider Michail
onmogelijk, maar wel minder waar- een staatsgreep heb je meer nodig Gorbatsjov wordt afgezet, maar
schijnlijk. Meer voor de hand ligt de dan 6000 nauwelijks bewapende weet niets over coupneigingen uit
hill en Reed had betoond.
Vooruitgang bij
overleg Zuid-Afrika
KAAPSTAD (Rtr/DPA/AFf) -
"We zijn nogal verrast. Binnen mi
nuten bleek dat niemand horens op
heeft. Allen beseften dat dit gesprek
jaren eerder had moeten plaatsvin
den. De Klerk is een eerlijk man en
hij blijkt oprecht", aldus ANC-func-
tionarissen gisteren aan het einde
van de tweede dag van het histori
sche overleg tussen de regering in
Pretoria en het ANC in Kaapstad
voor uiteindelijke onderhandelin
gen over afschaffing van apartheid.
's Avonds gaven beide partijen
een gezamenlijke verklaring uit
waarin de vooruitgang werd gepre
zen. Op de wezenlijke punten wordt
nog geen doorbraak verwacht, maar
ondergeschikte kwesties leveren
waarschijnlijk voldoende voort
gang voor een nieuwe gespreksron
de.
Zelfmoordgolf
houdt Amerikaans
stadje in de ban
SHERIDAN (AP) Het stadje
Sheridan (Arkansas) is opge
schrikt door een zelfmoordgolf.
De afgelopen dagen sloegen
drie middelbare scholieren de
hand aan zichzelf. Zeker vier in
gingen hen kort geleden
Vooral de vraag naar het
houdt Sheridan in haar
greep.
Maandag ging de 17-jarige
Thomas Smith tijdens de ge
schiedenisles voor de klas staan,
zei tegen een klasgenote "Ik hou
van je", trok bliksemsnel een
pistool uit zijn broekzak en
schoot zichzelf dood. Later die
dag pleegde de 19-jarige Tho
mas Chidester, een vriend van
Smith, ook zelfmoord. Een dag
later werd het levenloze lichaam
aangetroffen van de 17-jarige
Jerry Paul McCool.
In het dorpje hebben zich in
middels ongeveer 60 hulpverle
ners en geestelijk raadslieden
verzameld om vooral de leerlin
gen bij te staan. "De lessen zijn
nu meer een massale therapeuti
sche zitting", aldus schoolhoofd
David Robinson.
monument in Warschau
1943 de getto-opstand begon en bij
het station waar joden op de trein
werden gezet naar het vernieti
gingskamp Treblinka.
Contra's
Contra-commandanten die tot nu
toe hebben geweigerd hun wapens
in te leveren, zijn vandaag in Mana
gua aangekomen voor een gesprek
met de regering. Hun weigering is
het gevolg van president Violeta
Chamorro's besluit om'Humberto
Ortega, de broer van de door haar
verslagen Sandinistische president
Daniel Ortega, aan te houden als
stèfchef van de strijdkrachten.
die Gorbatsjovs lijn steunen en een -
grote - groep die vindt dat Gor
batsjov te hard van stapel loopt.
Nog een andere factor die het
Sovjetleger minder hecht maakt
dan vroeger is het toenemend aan
tal gekleurde dienstplichtigen met
een islamitische afkomst, vooral
door de enorm bevolkingsgroei in
Aziatische republieken als Kirgizië
en Oezbekistan. Terwijl, zoals be
kend, ook de dienstplichtigen uit de
Baltische en Kaukasische republie
ken vandaag de dag niet meer zo ge-
zeggelijk zijn als voorheen.
Al die factoren maken een coup
variant waarbij een deel van de poli
tieke leiding het voortouw neemt
bij een coup en de legerleiding mee
doet.
Waarschuwing
Het bericht dat er op 25 februari aan
i militaire coup werd gedacht, i
ook i
i andere redenen niet echt £e komende z
soldaten. Bovendien moet de coup
in het Kremlin plaastvinden en ei
genlijk is de KGB, die minder aan
de splijtzwam van de perestrojke
onderhevig is, daartoe een beter in
strument dan het leger.
Een staatsgreep is niet uitgeslo-
ook mogelijk dat er
waarschijnlijk. Op die dag vonden
Moskou demonstraties plaats
binnenstad bijeen komen,
de stadsring voor het ministerie
r grote sociale c
het Sovjetleger, zo heeft hij giste
ren gezegd op een speciale pers
conferentie naar aanleiding van
het bericht van de onafhankelijke
Britse tv-zender ITN eerder op de
dag.
ITN zei van een westelijke de
fensiefunctionaris te hebben ver
nomen dat zich op 25 februari in
Moskou een incident voordeed
'aarbij 6000 soldaten in e
lusten in verschillende gebieden
van het land zullen plaatsvinden
verband met de verkiezingen. De zonder dat het leger bereid of bij stad van Moskou samengroepten
demonstranten mochten niet in de machte is daar wat aan te doen. en enigen van hen wapenkamers
Het gerucht over de coupneigin- openden. Volgens ITN ging het
gen in februari zouden best eens niet om een poging tot staats-
buitenlandse zaken en bij het door medestanders van Gorbatsjov greep, maar wilden de troepen a
Leninstadion. Er zijn toen flink wat,
vaak ongewapende militairen in
i omloop zijn gebracht. Want hoe hun ontevredenheid over het be-
kan je een coup plegen met 6000 ieid van Gorbatsjov uiten.
Morgen 5 mei is onze zaak aan de
Haarlemmerstraat de hele dag open.
bakkerij
