Algengroei in wateren
en aantasting drinkwater
bijna niet meer te stuiten
Topcentra ontnemen onderzoekers lust tot presteren'
Fietsroute door jarige provincies
Jeugd maakt zich zorgen om milieu en aids
'Meer vrouwen en studenten
als deeltijd-buschauffeurs'
(gutyjjigutoj
Lozen van fosfaten en nitraten moet fors terug
UTRECHT/BOLLENSTREEK - De verrijking van het grond- en oppervlaktewater met fosfaten en
nitraten, onder meer in de bollenstreek en de veenwejdegebieden, moet binnen enkele jaren met 70
tot 90 procent worden teruggedrongen. Gebeurt dit niet, dan nemen de algengroei in de wateren en
de verontreiniging van drinkwater onaanvaardbare vormen aan. Het gebruik van dierlijke en kunst
mest moet veel strenger aan banden worden gelegd.
Dat schrijft de stichting Natuur en
milieu in een brief aan minister Al
ders van milieubeheer. De stichting
luidt de noodklok voor wat betreft
de fosfaatverzadiging van de grond.
Eerdere onderzoeken wezen uit dat
270.000 hectare landbouwgrond
met fosfaat verzadigd is. Natuur en
milieu denkt dat deze schatting veel
te laag is. De stichting verwacht dat
nader onderzoek van Nederland zal
uitwijzen dat 100.000 tot 200.000
hectares extra 'overvoerd' is met
fosfaten. De bollenstreek, de veen-
weidegebieden en zandgronden in
het Westland zijn volgens Natuur en
milieu volstrekt verzadigd met fos
faat.
Zodra op met fosfaat verzadigde
gronden, nog meer fosfaten worden
gebracht, spoelen deze direct uit.
De bodemdeeltjes kunnen de stof
niet meer aan zich binden. De fosfa
ten spoelen direct uit in het grond
water met alle nadelige gevolgen
Volgens Natuur en milieu is de
wet Bodembescherming, die in
1986 werd vastgesteld, vier jaar later
nog steeds volstrekt onvoldoende
uitgewerkt. De raamwet moet door
middel van uitvoeringsbesluiten in
de praktijk worden gebracht. "Tot
nu toe is er alleen voor het gebruik
van dierlijke meststoffen een regel
tje opgesteld. Zelfs dat gaat abso
luut niet
gepast. Natuur en milieu vindt dan
ook dat niet alleen het gebruik van
dierlijke mest, doch ook van kunst
mest aan banden moet worden ge
legd.
De veenweidegebieden worden
veelal voor veeteelt gebruikt. Het
aantal stuks vee per hectare ligt vol
gens de stichting veel te hoog. Bo
vendien geeft de wet die het ge
bruik van dierlijke meststoffen be
perkt, alleen regels voor koeie-, var
kens- en kippemest. Mest van ande
re diersoorten, zoals de veelvoorko
mende schapen, is nu 'vrij toepas
baar'. "Voor alle mestsoorten moe
ten scherpe normen worden opge
steld. Die beperkende regels moe
ten voor 1 januari 1991 van kracht
zijn geworden", aldus een woord
voerster van de Natuur en milieu.
Hele gebieden
Bovendien moet naar de mening
van de stichting, de fosfaatveront
reiniging niet perceel voor perceel
worden aangepakt. Op dit moment
kan een fosfaat-mestverbod worden
gesteld voor een bepaald perceel.
"In streken waar fosfaatverzadiging
veel voorkomt, zou voor het hele ge
bied beperkende maatregelen moe
ten worden gesteld. Perceeltje voor
De provincie Zuid-Holland heeft
het probleem van fosfaatverzadi
ging al in 1988 aangekaart. Met na
me in de gebieden met veel bollen
teelt bleek al enkele jaren geleden
de grond 'overvoerd' te zijn met fos
faat. Gedeputeerde Staten, het da
gelijks bestuur van de provincie,
zouden graag, maar konden niet in
grijpen. Er bestond destijds geen
wettelijke kader om beperkende
maatregelen af te dwingen.
Het ministerie van volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en
milieubeheer brengt echter binnen
kort een protocol uit, 'Aanwijziging
fosfaat-verzadigde gronden'. Het
protocol moet duidelijk maken wat
verzadigde gronden zijn en welke
maatregelen moeten worden getrof
fen. Vrom kan het stuk evenwel pas
produceren als de te treffen maatre
gelen wetenschappelijk zijn onder
bouwd.
Volgens een woordvoerder van
de provincie kan tot die tijd weinig
tegen fosfaatbemesting in reeds
verzadigde gebieden worden ge
daan. "We kunnen hoogstens vrien
delijk doch beslist vragen rekening
met het milieu te houden".
Zuid- en Noord-Holland heeft een gezamenlijke fietsroute gemaakt. Gedeputeerde Van Heemst (rechts) heeft een
medewerkster van het Fietsmuseum voorop en de provinciebestuur Van Diepen-Oost (links) heeft een bijrijder
achterop de antieke tandem. (foto Dick Hogewoning)
DE ZILK Stralend weer en blin
kende oude en nieuwe fietsen: dat
was gisteren het beeld van de ope
ning van de Holland-Route op de
grens van Noord- en Zuid-Holland.
De fietsroute tussen de provincie
hoofdsteden Haarlem en Den Haag
is uitgestippeld ter gelegenheid van
het 150-jarig bestaan van de beide
Hollanden. De opening van de fiets
tocht werd verricht door P. van
Heemst, gedeputeerde van Zuid-
Holland en mevrouw F.G. van Die-
pen-Opst, gedeputeerde van Noord-
Holland.
Op speciale 'witte fietsen' ging de
stoet genodigden vanuit het Dorps
huis De Duinpan naar het aangren
zend sportterrein. Van Heemst en
Van Diepen fietsten vooraan op an
tieke fietsen. De gedeputeerden
kregen uit handen van J. Dirks-
Knipping van Het Nationaal Fiets
museum Velomara uit Nijmegen de
folder over de Holland-route uitge
reikt. De route leidt fietsers over
een afstand van 99 kilometer van
Haarlem naar Den Haag, via de dui
nen en langs landgoederen, monu
menten, natuur- en recreatiegebie
den.
Volgens Van Heemst is er door de
beide provincies, in samenwerking
met de ANWB, hard gewerkt aan de
fietsroute. "Het resultaat is er dan
ook naar", verklaarde hij. "En ik
hoop dat het de banden die de beide
provincies met elkaar hebben zal
verstevigen. De gouden band via de
duinen en de groene band door mid
del van de natuur".
De folder over de Holland-route is
gratis verkrijgbaar bij de provincie
huizen in Den Haag en Haarlem, de
gemeentehuizen, VW-kantoren en
bibliotheken. Voor visueel gehandi
capten is een beschrijving van de
Holland-route op geluidscassette
In de bollenstreek wordt naast
dierlijke mest, veelal in combinatie
met stro gebruikt om het stuiven te
gen te gaan, ook veel kunstmest toe-
Landbouwschap pleit
voor geregeld overleg
DEN HAAG/BOLLENSTREEK -
Het Landbouwschap wil geregeld
overleggen met minister De Vries
(sociale zaken) over de gevolgen
van het sociaal beleid voor de agra
rische sector. Zaken als arbeidsvei
ligheid, arbeidsomstandigheden,
sociale zekerheid en arbeidsvoor
ziening moeten tijdens dat geregeld
overleg aan de orde komen.
Directe aanleiding hiervoor is een
brief van De Vries aan de Tweede
Kamer over de gezondheidsrisico's
in de bloembollenteelt. Het Land
bouwschap is al geruime tijd met
verbetering van de arbeidsomstan
digheden in de weer. Het Land
bouwschap wil met de overheid sa
menwerken op het gebied van ar-
beidshygiëne en bedrijfsgezond
heidszorg.
Leidse universiteit werkt mee aan scholierenonderzoek
(Vervolg van pagina 1
LEIDEN - De aantasting van het
milieu ervaart ruim tweederde
van de scholieren als het grootste
maatschappelijke probleem. De
schooljeugd ziet de ziekte aids als
tweede probleem. Opmerkelijk is
volgens de onderzoekers dat
meer meisjes (25 procent) dan
jongens (15 procent) zich daar zor
gen over maken.
Gemiddeld krijgen scholieren
tot en met zeventien jaar 59 gul
den zakgeld pér maand. Van de
j ongeren van 18 jaar en ouder ont
vangt 38 procent gemiddeld 107
gulden per maand. Vergeleken
met jongere kinderen blijkt ruim
de helft van de ouders de kinde
ren niet langer zakgeld te geven
als zij studiefinanciering krijgen,
zo blijkt het Scholierenonder
zoek waaraan ook de universiteit
van Leiden heeft deelgenomen.
De helft van de scholieren tot
18 jaar heeft tijdens het schooljaar
een of meer baantjes.
gemiddeld 220 gulden per maand
verdienen. Van de groep vanaf 18
jaar heeft ongeveer de helft een
baantje, waarmee ze gemiddeld
229 gulden per maand verdienen.
In de afgelopen vijf jaar zijn de
scholieren gemiddeld drie uur
per week meer gaan werken.
De inkomsten van meisjes blij
ven, evenals in 1984, achter bij die
van jongens. Meisjes krijgen min
der geld van hun ouders en ver
dienen minder met baantjes en
vakantiewerk. Daarentegen wer
ken ze ook gemiddeld minder
uren dan jongens.
De wet op de studiefinancie
ring heeft ertoe bijgedragen dat
de groep scholieren van 18 jaar en
ouder meer is gaan (mee-)betalen
aan posten als reizen, kleding,
schoolartikelen en schoolboeken.
Ongeveer achttien procent van de
scholieren met studiefinancie
ring betaalt kostgeld.
In.het Scholierenonderzoek is
evenals in 1984 aandacht besteed
aan toekomstverwachtingen. Het
aantal scholieren dat denkt later
geen werk te kunnen vinden is
gedaald van 20 naar 4 procent. Dit
geldt voor alle leerlingen, onge
acht het schooltype.
De leerlingen van het lager be
roepsonderwijs (lbo) verwachten
in de toekomst 2470 gulden per
maand te gaan verdienen (bij het
vorige onderzoek dachten zij aan
1450 gulden). De vwo'ers menen
op 4230 gulden te kunnen reke
nen, terwijl zij zes jaar geleden
nog met 1790 gulden genoegen
De meeste scholieren willen la
ter samenwonen en/of trouwen
en kinderen krijgen. Over de
taakverdeling in het huishouden
zijn de meningen verdeeld: meis
jes denken het huishoudelijk
werk, koken en kinderen verzor
gen later samen te doen, terwijl
de jongens vaker vinden dat 'de
ander' die taakverdeling op zich
moet nemen.
REGIO - Vrouwen, studenten en
mensen met een eigen bedrijf zijn
potentiële gegadigden voor een
baan als part-time buschauffeur.
Vervoersmaatschappijen moeten
deze personen op een steeds krap
per wordende arbeidsmarkt zien te
werven. Het personenvervoer heeft
namelijk gebrek aan part-time bus
chauffeurs en in de toekomst zal dit
probleem alleen nog maar groter
worden.
Op initiatief van het Verenigd
Streekvervoer Westnederland heeft
het IVA, het instituut voor sociaal
wetenschappelijk onderzoek in Til
burg, een onderzoek gedaan naar
groepen op de arbeidsmarkt die in
teresse zouden hebben in de functie
van part-time buschauffeur. Andere
vervoersmaatschappijen, waaron
der Centraal Nederland en de NZH,
sloten zich bij het onderzoek aan.
Het IVA heeft zich geconcen
treerd op de vragen welke groepen
het meest in aanmerking komen
voor een dergelijke baan, op welke
manier deze doelgroepen zo doel
treffend mogelijk kunnen worden
benaderd en welke maatregelen
kunnen worden getroffen om het
beroep aantrekkelijk te maken.
Hoewel het overgrote deel van de
huidige part-timers (93 procent) te
vreden is met de functie, hebben de
meesten moeite met de krappe
planning van de ritten en de onvol
doende mogelijkheden om verlof
op te nemen. Verder blijkt dat part
time chauffeurs zeker niet alleen
werken in de spitsuren, maar ook
worden ingezet om pieken door sto
ringen, verlof en ziekten op te vul
len.
Om instroom van part-timers te
bevorderen en de uitstroom te be
perken doet het IVA enkele aanbe
velingen. Zo zou het salaris aantrek
kelijker moeten worden gemaakt,
hoewel hiertoe door de overheid
nauwelijks mogelijkheden worden
geboden. Het IVA denkt in dit ver
band aan een hogere beloning voor
werkén op onaangename tijden.
Ook zouden de werktijden meer re
gelmaat moeten vertonen dan nu
het geval is en moet worden ge
streefd naar een aantal
uren per dag.
Bodembescherming
vraagt drie keer
zoveel ambtenaren
DEN HAAG - Voor een goede uit
voering van de bodembescherming
en bodemsanering moeten er tot
1994 drie keer zoveel ambtenaren
komen. Nu zijn dat er 300, in 1994
800. De kosten hiervan liggen tus
sen 59 en 96 miljoen gulden.
Dat staat in een onderzoek dat in
opdracht van het ministerie van
VROM werd uitgevoerd. Provincies
hebben zo'n 300 ambtenaren voor
bodemtaken in dienst terwijl ge
meenten geen officiële taken op dit
terrein hebben.
Op de afdeling bodembescher
ming van de provincie werken nu 15
In het kader van het Nationaal
Milieu Beleidsplan is al eerder extra
geld aan de provincies en gemeen
ten toegekend. Dit geld staat los van
de benodigde miljoenen guldens
voorde bodemtaken. Voor 1990 is in
het kader van het NMP vijf miljoen
gulden beschikbaar. Dit bedrag
groeit en komt in 1994 uit op 65 mil
joen gulden. Van de vijf miljoen gul
den voor 1990 heeft Zuid-Holland
eenvijfde deel gekregen. Deze pro
vincie kent de ergste bodemproble
men. Over twee weken neemt zij
een besluit over het gebruik van het
geld.
De Vereniging Nederlandse Ge
meenten en het interprovinciaal
overlegorgaan hebben minister Al
ders een brief geschreven waarin
staat dat de 65 miljoen m 1994 vol
strekt onvoldoende is. Om de taken
naar behoren uit te voeren is het
dubbele nodig.
Grenzen stellen aan
schadevergoeding
LEIDEN - Er moeten grenzen wor
den gesteld aan de hoogte van uit te
keren schadevergoedingen. Dit
stelt mr. F. de Vries, die vandaag
aan de Leidse universiteit promo
veert op het proefschrift 'Wettelijke
limitering van aansprakelijkheid'.
In zijn proefschrift constateert De
Vries dat de laatste tijd steeds hoge
re schadevergoedingen worden toe
gekend. Maar meer dan eens loopt
die schade zo hoog op, dat de verze
kering van de aansprakelijke niet
toereikend is. De aansprakelijkheid
zou zodanig moeten worden be
grensd, dat de verzekering die dekt.
Het nieuw burgerlijk wetboek,
dat op 1 januari 1992 van kracht
wordt, kent een bepaling die de re-,
gering de mogelijkheid biedt om
vast te leggen hoe hoog het bedrag
van de schadevergoeding mag zijn.
De Vries noemt het gewenst dat er
een maximaal bedrag wordt vastge
steld voor de aansprakelijkheid van
verkeersongevallen, gebrekkige
produkten. milieuschade en be
roepsaansprakelijkheid voor advo
caten en accountants. Juist op op
deze terreinen komt het voor dat de
verzekering de schade niet kan dek
ken.
De Leidse onderzoeker stelt dat
in drie gevallen het begrenzen van
de aansprakelijkheid is gerecht
vaardigd. Ten eerste als tegenwicht
aansprakelijkheid (aansprakelijk
heid buiten schuld); ten tweede in
situaties waar schade van catastro
fale omvang optreedt en in de derde
plaats in contractuele verhoudin
gen, waarin de schade in geen ver
houding staat tot de beloning van
degene die aansprakelijk is.
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Op eene weide van B., te Over-
schie, is een schaap geslacht,
waarna men het vleesch heeft
medegenomen, terwijl het ge
beente werd achtergelaten.
- Het is de politie te Rotterdam
gelukt een persoon in handen te
krijgen, van wien vermoed
wordt, dat hij zich schuldig heeft
gemaakt aan het op wreedaar
dige wijze uittrekken van haar
uit de staarten van 12 paarden,
toebehoorende aan een hande
laar op den Goudschen Rijweg.
- Door het gerechtshof te Amster
dam is de straf, door de recht
bank aldaar aan Christina
Goedvolk opgelegd twee jaar),
wegens diefstal van twee regen
schermen en een stukje zeep, ver
minderd tot 6 maanden gevan
genisstraf.
- Te Katwijk waren gisteren
zes schuiten aangekomen met
besomming van 25 tot 40. Er
waren nogal tongen aange
voerd, waardoor de prijs van 55
tot 50 ets. terugliep.
Vijftig jaar geleden:
- De N.Z.H.T.M. vervoerde
gisteren op Hemelvaartsdag uit
sluitend op haar lijnen in en om
Leiden niet minder dan 90.000
passagiers, exclusief militair
vervoer. Hiervan waren op de
lijn Scheveningen-V oorburg
23.000 passagiers, Den Haag-
Leiden-Katwijk-Noordwij k
29.000, stadslijn 12.000, heiden-
Haarlem 26.000. Het vorige jaar
bedroeg het vervoer ongeveer
30% minder. Aan het station te
Leiden bedroegen de ontvang
sten bijna f 4200, d.i. ongeveer f
1500 meer dan het vorige jaar op
Hemelvaartsdag. Voegt men
daarbij de geweldige aantallen
auto's en fietsen, dan laat het
zich begrijpen, dat de toestand
bij den treinovergang in ver
band met den frequenten trei
nenloop nog abnormaler was
dan anders. Er vormden zich
soms files, die aan de eene zijde
tot den Rijnsburg er sing el en
aan de andere zijde tot nabij
den Wassenaarscheweg reikten!
Symposium over plan minister Ritzen voor onderzoeksscholen
LEIDEN Het plan van minister
Ritzen (onderwijs) om het topon
derzoek aan de Nederlandse uni
versiteiten te stimuleren en te
bundelen in hoog gekwalificeer
de onderzoeksscholen graduate
schoolsheeft in de universitaire
wereld voor de nodige beroering
gezorgd. De minister heeft een
commissie ingesteld om zijn idee
ën te toetsen maar vooruitlopend
daarop troffen voor- en tegen
standers elkaar gisteren op een
door de Leidse universiteit geor
ganiseerd symposium in de Pie
terskerk.
door
Gert Visser
Top-instituten, hoogwaardig
onderzoek, ecxellente onderzoe-
kers, dat is de terminologie waar
in het plan van minister Ritzen is
vervat. Het huidige universitaire
onderwijs levert te weinig topon
derzoekers op, stelt Ritzen. Inter
nationaal kan Nederland de con
currentie niet meer aan en ook de
behoefte uit de maatschappij aan
toponderzoek maken de universi
teiten niet waar. vindt de minis
ter, zelf voormalig hoogleraar aan
de Erasmus-universiteit in Rot
terdam.
Zijn oplossing ligt voor de
hand. Zet toponderzoekers en
veelbelovende studenten bij el
kaar, geef ze extra geld en de re
sultaten zullen er naar zijn. Dat
extra geld moeten de universitei
ten overigens zelf op tafel leggen.
De omvang van het benodigde
bedrag is nog onduidelijk maar
dat de onderwijsbegroting geen
mogelijkheid biedt om extra geld
uit te trekken, staat niet ter dis
cussie. Daarmee staat ook vast
dat het aantal onderzoeksscholen
beperkt zal zijn. Eerder 10 dan
100, suggereerde de Rotterdamse
hoogleraar bestuurskunde' In 't
Veld gisteren.
Sigaar
"De universiteiten krijgen dus
een sigaar uit eigen doos gepre
senteerd", was de conclusie van
prof. H. Adriaansens (RU
Utrecht). "Maar het is tenminste
een sigaar". Het idee van Ritzen
stond hem wel aan, zij het niet
zoals de minister het voorstelde.
Adriaansens verweet Ritzen al
leen oog te hebben voor klinken
de resultaten in het toponderzoek
en geen aandacht voor verbete
ring van het gewone academische
onderwijs in de eerste fase. Wan
neer de bïtóis ontbreekt, wordt
het niets met het toponderzoek
dat Ritzen graag ziet, voorspelde
Adriaansens.
Het was een veelgehoorde
klacht gisteren: veel aandacht
voor de top, weinig zorgen over
wat er aan de basis achterblijft.
Rector-magnificus J. Beenakker
van de Leidse universiteit waar-
- schuwde ervoor dat het toponder
zoek zich niet mag isoleren ("het
begint met het wegtrekken van
excellente staf') en prof. J. Kue-
nen (bio-wetenschappen) vreesde
voor diskwalificatie van onder
zoeksgroepen die uit de boot van
het toponderzoek zouden vallen.
De grote vraag naar hoog-gekwa-
lificeerde wetenschappers was
voor Kuenen juist een reden om
tegen de onderzoeksscholen te
pleiten. "Nederland moet de
breedte op de verschillende uni
versiteiten behouden, de topcen
tra brengen dat in gevaar".
Prof. H. Steinmetz, werkzaam
op het vakgebied van de letteren,
had Andere zorgen. Letteren is
niet bij uitstek een terrein dat
zich onmiddellijk kwalificeert
voor Ritzens toponderzoek.
Steinmetz angst was dan ook be
grijpelijk: "Een dodelijk gevaar
dreigt dat alle sectoren die niet di
rect met onderzoeksscholen ver
bonden zijn, tot tweederangs in
stituties degraderen. Wanneer de
gewone onderzoeker nauwelijks
gelegenheid krijgt om grotere
voornemens te realiseren, wordt
de kans op innoverende impulsen
aanmerkelijk verkleind".
De universitaire wereld reageer-
dé gereserveerd op de plannen
van deze minister al was het al
leen maar omdat de universitei
ten zich na de turbulente jaren
van Deetman met het zoveelste
plan uit Den Haag geconfron
teerd. Toch werd Ritzens stelling
dat de Nederlandse universitei
ten te weinig hoog gekwalificeer
de onderzoekers afleveren, on
derkend.
Minister Rit-
■zen spreekt op
het symposium
in de Pieters
kerk: "Hoge ei
sen stellen aan
de kwaliteit van
Voor het gemak werd gisteren
aangenomen dat de kwalifictie
onderzoeksscholen - volgens
sommigen nogal hoog gegrepen -
verbetering van de opleiding tot
onderzoeker (de zogeheten twee
de fase) betekende. Daarmee
bleef de vraag over welke positie
deze onderzoeksscholen moeten
krijgen - naast of deel uitmakend
van de universiteit - en wie de zeg
genschap krijgt over de verdeling
van het geld. Beenakker pleitte
voor een onderzoekersopleiding
verspreid over verschillende uni
versiteiten. Via een nationale
competitie zou het geld over deze
'interuniversitaire instituten'
kunnen worden verdeeld.
Het voorstel van prof. Drenth
(bestuurslid van de Koninklijke
Nederlandse Akademie voor We
tenschappen) sloot hier bij aan:
benoem een commissie van wijze
mannen die de minister adviseert
over de aanwijzing van onder
zoeksscholen en de verdeling van
het geld.
Maar Adriaansens ging uit
vrees voor 'flinterdunne con
structies van een dergelijk net
werk' en de kans op versnippe
ring een stapje verder. Onderzoe
kersopleidingen moeten bij vc
keur op één plaats gevestigd zijn,
stelde Adriaansens, en aange
haakt worden bij de grotere facul
teiten.
Doorslaggevend voor r
nigeen is de beschikbare hoeveel
heid geld en het aantal onder
zoeksscholen dat uiteindelijk
wordt opgericht. "Wanneer het
gaat om vijf tot tien scholen hoeft
het voor mij helemaal niet", c
cludeerde Steinmetz aan het slot
van het symposium. Eén van
300 deelnemers aan het symposi
um deelde zijn vrees voor
halfslachtige poging het weten
schappelijk onderzoek te verbe
teren: "Het komt mij allemaal een
beetje voor als een oranje ge
kleurde luchtballon, gevuld met
schijnbare kwaliteit, die we opla
ten en aan het buitenland laten
