Solidariteit
eist nieuwe
verkiezingen
Walesa blijft machtigste man van Polen
Amerikaanse sekte wacht met wapens
en miljoen liter olie op de wereldramp
Elf EG-landen voor
snelle politieke unie
Neo-nazi's DDR gaan tekeer in Berlijn
Hereniging verdeelt Duitslanden
MAANDAG 23 APRIL 1990
Walesa herkozen als voorzitter
GDANSK (AP/Rtr/AFP) Solidariteit heeft de regering'
van Tadeusz Mazowiecki gisteren onder druk gezet om de
economische en politieke hervormingen te versnellen. Bij
na unaniem eiste het congres dat uiterlijk in het voorjaar
van 1991 nieuwe parlementsverkiezingen en een recht
streekse presidentsverkiezing worden gehouden.
Polen was vorig jaar het eerste Oost-
blok-land dat een niet-communisti-
sche regering kreeg, na gedeeltelijk
vrije verkiezingen. Nu voelen vele
Polen echter dat hun land is inge
haald door andere Oosteuropese
landen, waar dit voorjaar volledig
vrije verkiezingen zijn gehouden.
Volgens de Poolse vakbond "weer
spiegelt de huidige samenstelling
van het parlement niet de werkelij
ke machtsverhoudingen in het
land".
De afspraak met de toenmalige
communistische machthebbers
luidde dat Solidariteit slechts kon
dingen naar 35 procent van de zetels
in het lagerhuis en alle 100 zetels in
het parlerhent. Solidariteit won.
toen op één. na alle beschikbare ze
tels en kreeg dè leiding in de rege
ring. Het parlement koos echter de
communistische generaal Wojciech
Jaruzelski tot president. Nieuwe
parlementsverkiezingen staan pas
voor 1993 op de agenda en de
ambtstermijn van Jaruzelski loopt
tot 1995.
Vakbondsleider Lech Walesa, die
zaterdag door een overweldigende
meerderheid op het congres werd
herkozen als voorzitter van Solida
riteit, heeft de mogelijkheid open
gehouden om naar het president
schap te dingen. "Ik ben erg blij,
maar ik ben mij tevens bewust welk
een kruis, een vakbondskruis, een
Pools kruis, wij zullen moeten dra
gen", zei een stralende Walesa na
zijn herverkiezingvtot het congres.
"Wat voor ons ligt is nog moeilijker
dan wat wij al achter ons hebben
Wij zullen de erfenis van generaties
echter niet verspillen".
Tijdens de débatten van de afge
lopen congresdagen zijn de span
ningen tussen de verschillende
fracties binnen Solidariteit duide
lijk naar boven gekomen en ook
Walesa bleef niet voor kritiek ge
spaard. Walesa voer fel tegen zijn
critici uit: "De intellectuelen zijn
bang, maar ik kan hen vertellen dat
ik thuis al leer lezen. Mijn tragiek is
dat de arbeiders me niet meer als ar
beider zien en dat anderen zeggen
dat ik nog geen wetenschapper
ben".
De belangrijkste vraag van het
congres is nog niet beantwoord: in
hoeverre moet Solidariteit een vak
bond worden, en in hoeverre een
politieke partij. Walesa vroeg het
congres een programma "uit te zwe
ten" dat het midden houdt tussen
beide opties. Een programma, aldus
Walesa, dat "meer en meer in de
richting gaat van vakbondswegen,
maar dat tegelijkertijd onze staat en
ons vaderland de kans moet geven
zich te hervormen".
Britse barones
plukt lady kaal
BIRMINGHAM (Rtr/UPI) - In
Groot-Brittannië zijn vier telgen uit
het adellijk geslacht De Stempel tot
celstraffen veroordeeld omdat zij
hun tante voor 1,7 miljoen gulden
hadden opgelicht. Barones Susan
de Stempel, het brein achter het
complot, kreeg zeven jaar cel voor
de "absoluut barbaarse behande
ling" van lady Margaret Illing-
worth. Haar echtgenoot, zoon en
dochter kregen straffen van ander
half tot vier jaar.
Het viertal troggelde Lady Illing-
worth haar fortuin in twee jaar tijd
af. Zij sleet haar laatste dagen in een
bejaardentehuis waar zij' in 1986
zonder een cent overleed. De fami
lieleden gaven haar de goedkoopst
mogelijke begrafenis en jaagden
haar fortuin er doorheen. Barones
De Stempel vervalste 67 documen
ten, waaronder Lady Illingworths
testament. De barones kreeg haar
zover na toespelingen op de seksue
le neigingen van haar vroegere echt
genoot, oud-minister Lord Illing-
worth.
Overstromingen
In het door overstromingen geteis
terde midden en westen van de
Australische staat Queensland is za
terdag de noodtoestand uitgeroe
pen. Na drie weken van zware re
genval zijn zo'n 30.000 mensen afge
sneden van de buitenwereld. De
overstromingen hebben tot nog toe
aan twee mensen hét leven gekost.
Israël
De kans dat Likud-leider Yitzhak
Shamir opnieuw premier van Israël
wordt lijkt groot nadat gisteravond
zes leden van de religieuze Shas-
partij zich in principe voor hem uit-
spraen. Zijn rivaal van de Arbei
derspartij, Shimon Peres, bij wie de
formatieopdracht rust, moet voor
donderdag zijn plannen aan presi
dent Chaim Herzog overhandigen.
Sudan
De militaire regering van Sudan zou
vanmorgen een poging tot een
staatsgreep hebben verijdeld'. Vol
gens het Egyptische persbureau
Mena heeft het leger een aantal ge
pensioneerde en jonge officieren
gearresteerd die hadden gepro
beerd de regering van generaal
Omar Hassan Al-Basir ten val te
brengen.
Slovenië
De communistische hervormer
Milan Kucan wordt vrijwel zeker de
nieuwe président van de Joegosla
vische deelrepubliek Slovenië. Hij
lag na de gisteren gehouden tweede
ronde van de verkiezingen ruim op
kop.
Flat ingestort
Zes mensen zijn om het léven geko
men toen gisterochtend een overja
rig flatgebouw van drie verdiepin
gen in de Egyptische hoofdstad Cai
ro instortte. Het gebouw is al tien
jaar rijp voor de sloop, maar de be-
5 weigeren té verhuizen.
BUKAREST - Aanhangers van de
Roemeense Bóeren-partij verzamel
den zich gisteren in de hoofdstad
Bukarest om steun te betuigen aan
hun kandidaat voor de presidents
verkiezingen en tevens de rijkste
man van Roemenië, Ion Ratiu. El
ders in de stad werd gedemon
streerd tegen waarnemend presir
dent lonl liescu. 9foto ad
Weer onderdelen
voor superkanon
Irak onderschept
ANKARA (AP) - De Turkse douane
heeft bij de grensovergang Kapiku-
le bij de Bulgaarse grens een vracht
wagen met een tiental stalen pijpen
aangehouden die op \yeg was naar
Irak. De pijpen waren vermoedelijk
bedoeld voor het geruchtmakende
Iraakse superkanon.
Volgens het dagblad Hurriyet
heeft minister van financiën en dou
anezaken, Kahveci het bericht be
vestigd en is een "grootscheeps on
derzoek" ingesteld. Twee mensen
worden in verband met de zaak ver
hoord, aldus de krant. De in beslag
genomen onderdelen zouden grote
gelijkenis vertonen met de stalen
pijpen die op 12 april in Groot-Brit
tannië werden onderschept. Het
dagblad Cumhuriyet meldde dat de
Britse regering om de woensdag on
derschepte lading heeft gevraagd,
maar dat Ankara weigert de onder
delen aan de Britten af te staan.
De Britse krant Sunday Times
schreef gisteren dat de Belgische in
lichtingendienst al een jaar geleden
zijn Britse collega's van de MI5
heeft gewaarschuwd voor een
Iraaks contract voor de fabricage
van een reuzenkanon. Volgens het
blad 'The Observer'' hebben de
Irakezen al een prototype van het
kanon gemaakt, dat in augustus van
het vorig jaar bij een proef ontplof
te. "The Independent on Sunday"
meldde dat Irak al twee prototypen
heeft geïnstalleerd tussen twee mi-
litiare bases, bijna 600 kilometer ten
noorden van Baghdad.
(van onze correspondent
Henk Dam)
LIVINGSTON - Vandaag wordt de
aarde door een ramp getroffen.
Waarschijnlijk breekt een kernoor
log uit. Maar grote aardbevingen,
overstromingen of de totale ineen
storting van de wereldeconomie be
horen ook tot de mogelijkheden.
Dat menen althans de leden van
de Amerikaanse sekte 'Church Uni
versal and Triumphant'. Enkele
duizenden leden van de sekte heb
ben zich, ter voorbereiding pp de
komende ramp, teruggetrokken op
een afgelegen, 15.000 hectaren groot
landgoed in de Amerikaanse staat
Montana. Ze hebben daar de afgelo
pen jaren keihard gewerkt aan het
bouwen van een nederzetting die te
gen alle rampen bestand is. Zo zijn
er grote schuilkelders gebouwd, is
leeftocht voor een jaar ingeslagen
en is er bijvoorbeeld een miljoen li
ter olie gehamsterd.
Leden van de kerk hebben ook op
grote schaal wapens ingekocht. En
het gaat niet om eenvoudige gewe-
ren om wat wild te schieten of iets
dergelijks. De Amerikaanse federa
le politie, de FBI, ontdekte onlangs
dat sommige kerkleden wapens
hadden gekocht die in staat zijn
pantserauto's te doorboren. Eén
kerklid probeerde zelfs een tank te
kopen.
Vanuit de hele wereld, ook ons
land, zijn de afgelopen maanden
mensen naar het geïsoleerde gebied
in de buurt van het stadje Livings-
ton getrokken. De trek was zo mas
saal dat het armelijke Livingston
zelfs korte tijd een economische
"boom" meemaakte, want de sekte
leden wilden voedsel, kleding, hen
gels, medicijnen, zaklantaarns, bat
terijen en wat dies meer zij kopen.
Veel kerkleden hebben alles dat
ze hadden, verkocht en hun bankre
keningen leeggehaald, en wachten
nu op de dingen die komen gaan.
De meesten van hen moesten 10.000
dollar betalen voor een plekje in een
van de schuilkelders.
De hele exodus is het werk van de
50-jarige Elizabeth Clare Prophet,
de charismatische leidster van de
kerk. Mevrouw Prophet, die door
haar volgelingen ook wel "Guru
Ma" (de lerares die moeder is) wordt
genoemd, is degene die 23 april als
de datum heeft genoemd waarop
slecht karma de wereld zal over
spoelen.
Guru Ma is onder meer ervan
overtuigd, dat de huidige periode
van ontspanning tussen de super
machten berust op een misver
stand. Het is een truc van de Sov
jets, die de wereldopinie in slaap
hebben gesust, maar ondertussen
hard gewerkt hebben aan de voor
bereiding op de komende oorlog.
Die informatie heeft mevrouw
Prophet ontleend aan haar kontak
ten met "de meesters uit de hemel",
geestelijke en wereldlijke leiders
als Jezus, Boeddha, Merlijn-en ko
ning Arthur. Zelf weet ze ook veel,
omdat ze zich al haar vroegere le
vens - zo was ze ooit Marie-An
toinette - kan herinneren.
Dat moge bizar klinken, feit is dat
2000 tot 3000 mensen nu in Montana
op de apocalypse wachten. Dat
heeft bij de omwonenden tot verba
zing, verontrusting en ook wel ver
ontwaardiging geleid.
Verontwaardiging is er over het
feit, dat een aantal van de onder
grondse olietanks van de kerk zijn
gaan lekken. Olie is in de grond van
het vlakbij het Yellowstone Park
gelegen landgoed terechtgekomen.
Op gezag van de rechter moeten nu
alle ondergrondse tanks worden
leeggehaald. Behalve over de aan
wezige wapens is er ook bezorgd
heid over de, niet door de kerk te-
gensproken berichten dat zich op
het landgoed valium en dwangbui
zen bevinden om hysterische sekte
leden tot bedaren te brengen.
Menigeen in Livingston en omge
ving heeft inmiddels de vrees uitge
sproken dat misschien een nieuw
'Jonestown' in wording is, een col
lectieve zelfmoord zoals de volge
lingen van ds. Jim Jones die in 1978
in Guyana pleegden. Maar woord
voerder Murray Steinman van de
kerk spreekt dat tegen. "Het is on
zin. Onze hele oriëntatie is anders.
Schuilkelders bouw je omdat je wil
overleven. Wij willen leven".
Een skinhead brengt in Berlijn de nazi-groet ten overstaan van Oostduitse oproerpolitie. Bij door neo-nazi's ver
oorzaakte rellen vielen afgelopen weekeinde ruim vijftig gewonden. 9foto ap>
(Va
BERLIJN - Meer dan vijftig gewon
den, zestig arrestaties, uitgebrande
auto's en geplunderde winkels. Dat
is de trieste balans van rellen die
neo-nazi's afgelopen weekeinde
ontketenden in Berlijn. Na een
voetbalwedstrijd van FC Berlin
trokken ongeveer driehonderd,
deels vermomde jongeren naar de
Alexanderplatz in het centrum van
Oost-Berlijn, waar ze burgers en po
litiemannen met knuppels, messen,
sténen en flessen aanvielen.
Ook schreeuwden ze nazistische
en racistische, leuzen als "Hitier
leeft" en "Turken dood". De Oost-
berlijnse politie arresteerde dertig
skinheads en neo-nazi's. In de West-
berlijnse arbeiderswijk Kr.euzberg
verzamelden zich daarna enkele
honderden zogenaamde autono
men om in het oosten van de stad te
gen de neo-nazi's te demonstreren.
De politie uit beide delen van Ber
lijn verhinderde de grensovergang,
waarna het tot vechtpartijen kwam.
Winkels werden geplunderd en ver
woest. Aan politiezijde vielen 41 ge
wonden. Er werden meer dan vijf
entwintig arrestaties verricht.
Het geweld van de Oostduitse
rechts-extremisten kwam niet on
verwacht. Sinds de val van het regi
me Honecker komen steeds meer
jongeren openlijk voor hun rechts-
radicale, meestal racistische, opvat
tingen uit. Vietnamese gastarbei-
Mandela: strijd
opvoeren voor
onderhandelingen
UMTAT A/LONDEN (AP/Rtr) -
ANC-leider Nelson Mandela heeft
gisteren opgeroepen tot een verhe
viging van de gewapende strijd om
in een sterke onderhandelingsposi
tie over afschaffing van de apart
heid te komen. Zijn grote tegenspe
ler, de Zuidafrikaanse president
Frederik de Klerk verklaarde giste
ren in Londen nog eens dat hij een
zwart meerderheidsbewind abso
luut afwijst.
Voor een menigte van naar schat
ting 70.000 mensen in de hoofdstad
van zijn geboorteland Transkei zei
mandela dat "onderhandelingen
niet voortkomen uit vrede", "de ge
wapende strijd moet worden opge
voerd, maar op een gedisciplineer
de wijze, om te verzekeren dat de re
gering niet op haar schreden terug
keert op de weg naar onderhande
lingen", zei Mandela.
De Klerk, die begin volgende
maand met een ANC-delegatie on
der leiding van Mandela om de tafel
gaat zitten, heeft herhaaldelijk ge
zegd dat de aanhoudende oproep
van het ANC om de gewapende
strijd voort te zetten, een obstakel
vormt voor onderhandelingen. In
een interview voor de Britse televi
sie herhaalde hij dat nog eens, en
wees er verder op dat alle resultaten
van onderhandelingen moeten wor
den goedgekeurd door de blanke
kiezers. "Ik ben niet van plan naar
hen toe te gaan met een model dat
voor hen zelfmoord inhoudt", aldus
de Zuidafrikaanse president. Hij
wil in plaats van een zwart meerder
heidsbewind een systeem waarbij
de macht gedeeld wordt gezien de
vele verschillende rassen die in
Zuid-Afrika wonen.
ders worden geterroriseerd, Mo-
gambiquaahse werknemers uitge
scholden voor "briketten" en Polen
uit winkels verjaagd. De rond
170.000 buitenlandse werknemers
en studenten in de DDR voelen zich
steeds meer bedreigd.
In gesprekken nemen rechts-ex-
tremistische Oostduitse jongeren
geen blad voor hun mond. Een 18-
jarige zei bij voorbeeld: "Ik ben to
taal tegen het socialisme. Ik ben
geen nazi, maar er zat toch wel heel
wat goeds in die club. Iedereen had
werk en je kon trots zijn op je land".
Een ander: "De buitenlanders moe
ten oprotten. Eerst hadden we de
Russen, toen de Algerijnen en nou
de nikkers".
De joodse gemeente in Buchen-
wald heeft anonieme telefoontjes
gekregen met: "De gaskamer van
Buchenwald wacht nog op jullie".
In het voormalige kamp doken
pamfletten op van de "Ondergrond
se Beweging Republikaner" met de
tekst „Houd de ovens brandend".
De Westduitse rechts-extremisti-
sche leider Franz SchönhuSer ver
klaarde vrijdag in Bonn dat on
danks het verbod van de Republi
kaner de partij in de DDR groeit als
kool. "Wij richten overal afdelingen
op. Ze mogen ons observeren, voor
mijn part arresteren, maar we gaan
door'-'.
(Van onze correspondent
Hans dc Bruijn)
BRUSSEL Op Groot-Brittannië
na vinden alle EG-landen dat de Eu
ropese Gemeenschap de komende
twee jaar niet alleen een economi
sche en monetaire unie, maar ook
een echte politieke unie moet wor
den. Daarbij moeten de bevoegdhe
den van de Europese Commissiê en
van het Europees Parlement wor
den uitgebreid, en moet er ook op
buitenlands-politiek terrein een ge
zamenlijk beleid komen.
Dat bleek zaterdag in de informe
le bijeenkomst van de ministers van
buitenlandse zaken van de EG in
Dublin. Zij bereidden daar de extra
topconferentie van de EG-rege-
ringsleiders voor, die komende za
terdag in Dublin wordt gehouden.
Op die top staan de gevolgen voor
de EG van de Duitse hereniging en
de versnelling van de economische,
monetaire en politieke eenwording
van de EG-landen centraal.
Verdieping van de Europese Ge
meenschap kan het draagvlak ver
groten om aan de problemen van de
opneming van de DDR in de EG en
de steun aan de andere landen in
Oost-Europa het hoofd te kunnen
bieden. De Franse president Mitter
rand en bondskanselier Kohl riepen
vorige week op om de besprekingen
over de politieke unie eind dit jaar
te laten beginnen, tegelijk met die
over de economische en monetaire
unie van start. Zaterdag bleek dat
alleen de Britten daar niets voor
voelen, maar die kunnen het proces
niet tegen houden.
Op het lukt om die discussie bin
nen twee jaar af te ronden, zoals
Mitterrand en Kohl willen, is nog
onduidelijk. De discussie wordt
momenteel hoofdzakelijk gevoerd
aan de hand van een nota van de
Belgische minister Eyskens met
zeer zeer vergaande voorstellen.
Het meest omstreden is de vraag of
en in hoeverre de Europese Ge
meenschap zich ook met defensie
en veiligheidskwesties moet gaan
bezighouden.
Hereniging
De ministers bespraken ook de her
eniging van de Duitslanden, maar
veel verder dan het andermaal uit
spreken van steun daarvoor kwa
men zij niet Wel bleek dat de ande
re EG-landen voor die hereniging in
de portemonnee zullen moeten
tasten. Volgens voorzitter Delors
van de Europese Commissie kost
opname van de DDR in de EG zeker
13 miljard gulden. Nederland zou
daarvan 700 miljoen voor zijn reke
ning moeten nemen, waar een extra
economische groei van een half pro
cent tegenover staat.
De Twaalf hielden zich zaterdag
op de vlakte wat betreft eventuele
toetreding van andere Oosteurope
se landen tot de EG. De EG-landen
willen de bestaande handels- en sa
menwerkingsakkoorden wel uit
breiden tót een soort vrijhandelszo
ne, maar verder gingen zij niet. In
die samenwerking wordt een aparte
plaats ingeruimd voor de Sovjetu
nie, dat zo groot is dat er aparte af
spraken mee gemaakt moeten wor
den.
(Van onze correspondent
Hans Hoogendijk)
BONN/BERLIJN - Bonn en Ber
lijn hebben ruzie over het ontwerp
voor het staatsverdrag tussen de
DDR en de Bondsrepubliek waarin
de economische, monetaire en soci
ale unie wordt geregeld. Verder
zorgt de eventuele wisselkoers voor
DDR-marken tegen D-marken voor
wrijving.
Gisteravond kwam het Westduit
se kernkabinet bijeen om over de
gerezen problemen te praten. Kan
selier Kohl zei vast te houden aan de
invoering van de D-mark in de DDR
voordat daar de zomervakantie be
gint, maar over de koers wilde hij
zich niet uitlaten. Verder ziet hij een
goede kans dat eind volgend jaar
voor het eerst algemene verkiezin
gen in heel Duitsland worden ge
houden.
De Oostduitse regeringsleider
Lothar de Maizière zei dat "de men
sen met de D-mark op vakantie wil
len gaan" en eiste opnieuw een
koers van één op één. De vice-presi
dent van de centrale Westduitse
bank Schlesinger daarentegen
waarschuwde nog eens voor "lasten
in miljardenbedragen" bij zo'n
koers.
Een ander strijdpunt is het con
ceptverdrag over de hereniging. Uit
de dit weekeinde uitgelekte tekst
blijkt dat de DDR in principe alle
Westduitse wetten en bepalingen
moet overnemen. Dat geldt van de
veel mindere liberale abortuswetge
ving via de vakbondsrechten tot de
belastingwetten. Uitdrukkelijk
wordt gesteld dat het Oostduitse
recht ondergeschikt is aan het nieu
we verdrag. In het staatsakkoord
wordt ook de invoering van de D-
mark geregeld. Zo zullen bijvoor
beeld de Oostduitse munten in om
loop blijven tot ze door de D-mark-
munt zijn vervangen. Verder zullen
Oostduitse spaartegoeden tot een
bepaalde hoogte (mogelijk 5000 tot
8000 mark) worden ingewisseld te
gen een koers van één op één. De
rest zal tegen een ongunstiger koers
worden gewisseld. Dat geldt ook
voor tegoeden van juridische perso
nen, staatsinstellingen en speculan
ten. Over de lonen en pensioenen is
de tekst niet erg duidelijk.
(van onze correspondent
Runa Hcllinga)
GDANSK Dat Lech Walesa zater
dag opnieuw tot voorzitter van Soli
dariteit zou worden gekozen, stond
van tevoren wel vast. Zijn tegen
kandidaten, de 41-jarige chauffeur
Andrzej Slowik uit Lotz en de 44-ja-
rige professor Tomasz Wojcik uit
Wroclaw, maakten bij voorbaat
geen kans tegenover de 47-jarige
elektriciën uit Gdansk.
De enige die beweerde niet zo ze
ker te zijn geweest van de uitslag,
was Walesa zelf. Hij had dan ook
geen speech voorbereid om de zaal
na afloop van de verkiezingen toe te
spreken. Maar met 362 van de 467
stemmen was zijn overwinning zon
neklaar. 'Lechu', zoals zijn mede
standers hem liefkozend noemen,
ging daarna bijna op de schouders
en werd door zijn aanhangers ver
blijd met een drie lagen hoge taart
met daarop drie marsepeinen krui
zen, het symbool voor de slachtof
fers vart de opstand in Gdansk in
1970.
Walesa glunderde. Maar hij maak
te toch onmiddellijk duidelijk, dat
Solidariteit mogelijk op niet al te
lange termijn naar een nieuwe voör-
zitter kan uitkijken. Tijdens een
persconferentie na afloop van zijn
verkiezing tot voorzitter liet hij voor
het eerst openlijk merken president
van Polen te willen worden. Niet
dat daar iemand verbaasd over was.
Dat zijn ambities in die richting
gaan, was al langer bekend. Maar
Walesa heeft dat tot nu toe nog nooit
ronduit willen zeggen.
Maar Polen heeft volgens Walesa
een president nodig die de werkers
kent, een man die uit de bedrijven
zelf voortkomt. En die man kan, als
het Poolse volk dat wil, I^ech Wale
sa zijn. "En ik ga niet veranderen. Ik
ben een eenvoudige man, een elek
tricien. Ik weet hoe het op de werk
vloer is".
Expres-trein
Walesa koketteert graag met zijn
achtergrond, en ook nu weer. Op de
vraag of Solidariteit niet in gevaar
zal komen als hij weg ging, zei hij
daar niet bang voor te zijn. En bo
vendien: "Ik kan de bond blijven
helpen. Ik zou in Gdansk blijven
wonen en 's ochtends de expres-
trein naar Warschau nemen. Dan
kan ik 's avonds op tijd terug zijn
om nog wat voor Solidariteit te
doen".
Walesa begeert het president
schap volgens eigen zeggen niet
omdat hij graag carrière wil maken.
"Ik ben nu al de machtigste man
van Polen, machtiger dan Jaru
zelski", zei hij zonder valse beschei
denheid. En daarmee overdreef hij
niet: al zijn er in Polen genoeg men
sen die bepaald niet lovend over
hem spreken, vrijwel iedereen lijkt
er van overtuigd dat Walesa voorlo
pig onmisbaar is. Hij is daardoor
buitengewoon machtig. Zo nachtig
dat zijn tegenstanders zich afvragen
of Walesa geen te sterke positie zou
krijgen als hij ook nog eens presi
dentiële bevoegdheden zou krijgen.
De Poolse president beschikt
over zeer grote bevoegdheden. Hij
kan zonder overleg met het parle
ment de staat van beleg afkondigen,
hij kan het parlement zelf ontbin
den. En hij kan eigenmachtig de
oorlog aan een ander land verkla
ren. Ergens in de komende weken
wordt in Warschau een wet inge
diend, die deze bevoegdheden moet
inperken. Dat gebeurt niet speciaal
met het oog op de ambities van
Walesa. Maar velen vinden het toch
een geruststellende gedachte als de
vakbondsleider straks wat minder
machtig is dan Jaruzelski nu.
Heksenjacht
Er bestaan gerede twijfels over de
democratische gezindheid van
Walesa. Hij benadrukt weliswaar
steeds voor democratie te zijn, maar
noemt Solidariteit tegelijkertijd een
auto waarvan hij de bestuurder is.
En hij kan buitengewoon slecht te
gen kritiek. Op een congres werden
de twijfels het duidelijkst verwoord
door Zbigniew Bujak, de man die
Solidariteit tijdens de illegale perio
de van de staat van beleg feitelijk
heeft geleid en die zich inmiddels
tot een van de grootste critici van
Walesa heeft ontwikkeld. Bujak
waarschuwde voor de "rare heksen
jacht op intellectuelen zoals onze
voorzitter die startte" en benadruk
te dat Solidariteit een organisatie
moet blijven die intolerantie, anti
semitisme en nationalisme be
strijdt.
De aanhangers van Walesa, en dat
is nog steeds een meerderheid van
Solidariteit en van de Polen in het
algemeen, hebben echter geen twij
fels over de voorzitter. Daarvoor
heeft hij de afgelopen tien jaar te
veel krediet opgebouwd als de man
die het communisme in Polen heeft
weten te verslaan. "Walesa is beter
dan andere kandidaten voor het
presidentschap als het gaat om z'n
politieke intuitie", is de overtuiging
van Maciej Jankowski, congresaf
gevaardigde uit de regio Warschau.
Hij geeft toe dat Walesa soms wei
nig democratisch overkomt, maar
verontschuldigt hem daarvoor:
"Walesa heeft tot nu toe een klande-
stiene organisatie geleid. Hij maakt
de indruk ondemocratisch te zijn,
maar ik ken hem vanaf het begin en
ik weet dat hij aandacht besteedt
aan wat de mensen om hem heen
zeggen".
