Kolonisten moeten
weg uit Jeruzalem
Europa eist actie
tegen broeikaseffect
Poolse 'Groenen' voeren al jaren moeizaam gevecht
Economische crisis blust
seksleven Argentijnen
Corruptiejagers Sovjetunie in het nauw
Ralph Abernathy was
rechterhand van King
WOENSDAG 18 APRIL 1990
PLO: Nederlandse ontvangst tekent irritatie over Israël
TEL AVIV (GPD/AP/IPS/Rtr) De rechtbank in het district Jeruzalem heeft gisteren be
paald dat de joodse kolonisten die vorige week bezit namen van gebouwen in de christelij
ke wijk van de oude stad, onmiddellijk moeten vertrekken. Daarnaast moet hun advocaat
tienduizend shekel (ongeveer evenveel guldens) moet betalen wegens het hinderen van de
rechtbank.
De kolonisten hebben onmiddellijk blijk is van de groeiende Neder- mers aan een protestmars in Oost-
na de uitspraak de rechtbank ver- landse irritatie over de vertragings- Jeruzalem, vorige week. De politie
zocht om uitstel, totdat ze hun zaak taktiek van Israël in het vredespro- joeg toen een demonstratie van on-
Hij zegt ook dat degenen die de der meer tweehonderd geestelijken
PLO in het vredesproces i
i 'de christelijke wijk van de oude zichtbare rol' hebben toebedeeld,
nota zullen nemen van de op-
tegen- waardering van de Nederlands-Pa
lestijnse contacten.
Dat laatste is een duidelijke ver
wijzing naar Israël en de Verenigde
Staten. Minister Van den Broek zal
op 24 april een ontmoeting hebben
met een PLO-delegatie, bestaande
uit Nabil Shaath, hoofd van het poli
tieke comité van de Palestijnse Na
tionale Raad, Faisal Husseini, de be-
met traangas uiteen.
BUENOS AIRES - Bij alle indicato
ren die de miserabele toestand van
de Argentijnse economie weerspie
gelen, is er één die aan de aandacht
van de economen ontsnapt: een
drastische daling van het aantal
seksuele contacten. Niet de econo
men, maar de Argentijnse artsen
hebben elke dag met dit probleem
te maken.
door
Marcela Valente/IPS
Verontrust door hun gebrek aan
libido wenden zowel mannen als
vrouwen zich in groten getale tot
seksuologen, psychiaters, of nemen
hun toevlucht tot crèmes en smeer
sels. Een van de artsen die veelvul
dig met het probleem te maken
heeft is Juan Kusnetzoff, psychiater
aan de kliniek voor seksuologie van
de universiteit van Buenos Aires.
Volgens Kusnetzoff houdt 90 pro
cent van de klachten over storingen
jij het orgasme of de erectie direct
verband met de problemen in de
economie. Het verschijnsel lijkt af
te rekenen met het aloude Argen-
tijnse gezegde dat "brood en uien"
genoeg zijn als men de ware liefde
gevonden heeft.
Volgens Kuszetzoff zijn de werk
loosheid of de dreiging daarvan, de
lage lonen, de zeer onvoorspelbare
werkgelegenheid, en het ontbreken
van enig vooruitzicht op sociale ver
betering de belangrijkste oorzaken
van het ontbreken van seksuele ap
petijt. Geobsedeerd als zij zijn door
de verhoging van hun verkoopcij
fers, of door de koers van hun aan
delen, besteden winkeliers, onder
nemers en financiers al hun energie
aan hun zakelijke beslommeringen,
en zijn ze uitgeblust op het moment
dat het op seksuele prestaties aan
komt. Volgens Kusznetzoff bevin
den veel van zijn patiënten zich in
feite in een diepe depressie, want hij
beschouwt het ontbreken van
seksuele driften als een verkapte
stad van Jeruzalem heeft geleid tot
felle protesten
standers.
De verontwaardiging was vooral
groot onder Arabische inwoners
van de stad. De Die dansten en zon
gen ook op straat toen zij de uit
spraak van de rechtbank vernamen.
Eerder op de dag demonstreerden
tientallen Palestijnse vrouwen en
jongeren in de Heilig Grafkerk
de PLO. Het
sinds het begin van de Intifadah, de
Palestijnse opstand, dat betoogd
werd in de Heilig Grafkerk, die is
gebouwd op de plek waar volgens
de christenen Jezus is begraven en
herrezen.
PLO
De PLO-vertegenwoordiger in Ne
derland Afif Safieh heeft in een
vraaggesprek met de in Londen ver
schijnende Mideast Mirror gezegd
dat de ontvangst van een PLO-dele
gatie door minister Hans van den
Broek (buitenlandse zaken) een
het eerst langrijkste nationalistische leider ii
de door Israël bezette gebieden,
Safieh. Nabil Shaath is ook politiek
adviseur van Jasser Arafat en lid
van het Centrale Comité van diens
Fatah-organisatie.
Safieh heeft gisteren ook een
brief gestuurd aan de Israëlische
ambassadeur in Den Haag, Ze'ev
Suffot, waarin hij protesteert tegen
de nieuwe joodse nederzetting in de
christelijke wijk van de oude Arabi
sche stad van Jeruzalem en tegen
"het walgelijk brute optreden van
de politie" tegen de Grieksortho-
doxe patriarch en andere deelne-
WASHINGTON - Minister Alders
(milieu) heeft gisteren tijdens een
besloten bijeenkomst in het kader
van de internationale milieuconfe
rentie in Washington stelling geno
men tegen het Amerikaanse stand
punt dat het nog te vroeg is voor
concrete actie tegen het broeikasef
fect.
door Henk Dam
Alders zei, aldus een tekst die
door de Nederlandse delegatie op
de conferentie beschikbaar werd
gesteld, dat "wij een stervende Rijn
nodig hadden voor we afvalwater
gingen behandelen. Mijn land heeft
de lessen van het verleden geleerd,
en wil nu al iets aan het broeikasef
fect doen". Hij antwoordde daar
mee op de uitlatingen van Bush bij
de opening van de conferentie dat
er veel meer onderzoek nodig is
naar wat hij noemde 'klimaatsver
andering'.
De Amerikaanse president waar
schuwde de 17 deelnemende lan
den ook dat acties ter verbetering
van het milieu nooit "de economi
sche factor, de menselijke factor"
mogen veronachtzamen. Herhaal
delijk onderstreepte Bush dat het
noodzakelijk is bescherming van
het milieu af te wegen tegenover de
economische kosten. "We moeten
zowel ons milieu-welzijn als ons
economische welzijn beschermen.
Dat zijn twee kanten van eenzelfde
munt", aldus Bush.
De speech leverde de president
niet meer dan een lauw applausje
op, en veel kritiek. De Westduitse
minister Klaus Töpfer (milieu) liet
Buitenland kort
Sofia-Litouwen
In de Bulgaarse hoofdstad Sofia
hebben gisteren enkele honderden
weten dat "de lacunes in onze ken
nis nooit een rechtvaardiging voor'
een wereldwijd tekort aan actie"
mogen zijn.
Maar een discussie over een con
creet actieplan ter beteugeling van
de uitstoot van kooldioxide (C02)
komt niet eens voor op de door de
Amerikanen vastgestelde agenda.
De Amerikaanse regering is bang
dat zo'n plan zou betekenen dat de
industrie minder fossiele brandstof
fen als olie, kolen en gas kan gebrui
ken. Gevreesd wordt dat daardoor
de economie een ernstige klap zou
oplopen.
Gisteren werd bekend, dat de
Westduitse bondskanselier Kohl
daarover een boze brief aan presi
dent Bush heeft gestuurd. Ook de
Nederlandse regering heeft ver
geefs gevraagd om een discussie.
De Nederlandse, Westduitse en
Franse delegaties hebben inmid
dels aangekondigd dat zij zullen
proberen toch de discussie over
concrete actie op de conferentieta
fel te krijgen. Minister Töpfer: "De
ernst van de situatie eist onmiddel-.
lijke actie".
MOSKOU Hebben Telman Gd-
ljan en Nikolai Ivanov een loopje
met de Russische wetgeving geno
men in hun zes jaar durende drijf
jacht op corrupte partijfunctiona-
door
Hans Geleijnse
rissen? Of zijn de beide gerechtelijk
onderzoekers het slachtoffer van
wraakacties van conservatieve ap
paratsjiks?
Dat laatste vinden niet alleen de
Colombia wil toeristen lokken
BOGOTA (IPS) Alsof er geen drugsoorlog aan de gang is, heeft de
Colombiaanse toeristenindustrie de regering gevraagd het land meer
te promoten als vakantiebestemming. Volgens de Associatie van Ho
teleigenaren (Cotelco) is het aantal toeristen de laatste tien jaar met een
derde afgenomen, vooral omdat de regering het toerisme als economi
sche factor onderschat. De drugsoorlog heeft het problemen nog verer
gerd, aldus Cotelco.
De Verenigde Staten, waar traditioneel de meeste toeristen vandaan
komen, stelden een officieel ontmoedigingsbeleid voor reizen naar Co
lombia in. Ook andere landen raadden toeristen af Colombia te bezoe
ken. Pas na de regionale drugs-top in februari met de Amerikaanse pre
sident George Bush in de toeristische trekpleister Cartagena werd de
Amerikaanse maatregel opgeheven.
Cotelco wil vooral dat buitenlandse luchtvaartmaatschappijen ge
makkelijk vluchten moeten kunnen openen op de Caribische eilanden
San Andres en Providencia, het Amazonegebied en de Golf van Uraba
aan de Atlantische kust. Belangstellenden zijn er genoeg, waaronder
de KLM. De Nederlandse maatschappij voert momenteel geen vluch
ten uit op Colombia, maar volgens een woordvoerder ligt er al jaren een
aanvraag bij de Colombiaanse regering voor zowel het vervoer van pas
sagiers als vracht.
radicale hervormers in de partij,
maar ook veel gewone Russen. Het
duo, een rijpe vijftiger en een jonge
baardige intellektueel, werd door
zijn speurtocht naar zich verrijken
de partijbonzen razend populair.
Vooral de Oezbekistaanse par
tijmaffia werd het slachtoffer van
hun activiteiten. Ook Joeri Tsjoer-
banov, de schoonzoon van Brezn-
jev, verdween in 1988 dankzij het
nijvere tweetal achter de tralies. Vo
rig jaar, tijdens de verkiezingscam
pagnes voor het Congres van Volks
afgevaardigden, verklaarden zij be
wijzen te hebben dat ook Jegor Li-
gatsjov, het conservatieve parade
paard in de partijtop, bij corruptie
was betrokken.
Dat ging te ver. De procureur-ge
neraal kwam in actie, startte een ge
rechtelijk onderzoek en eiste ophef
fing van de parlementaire on
schendbaarheid van het tweetal.
Gdljan en Ivanov hadden namelijk
met overweldigende meerderheid
hun zetels in het Congres veroverd
en werden vervolgens ook gekozen
als leden van de Opperste Sovjet.
Blaam
Inmiddels was ook een commissie
uit de Opperste Sovjet begonnen
aan een onderzoek naar de activitei
ten van het tweetal. Ligatsjov werd
snel van alle blaam gezuiverd, Gd-
lyan en Ivanov werden daarentegen
beschuldigd van omkoping, chanta
ge van getuigen en nog veel meer
wandaden. Uiteraard werden zij uit
hun functie (te vergelijken met de
Nederlandse rechter-commissaris)
geschorst en later ontslagen.
Hun parlementaire onschend
baarheid redde hen van arrestatie.
Die laatste hobbel moest, op last
van het openbaar ministerie, giste
ren worden genomen. De Opperste
Sovjet vergaderde langdurig over
opheffing van die immuniteit. Het
kwam tot heftige debatten, waarbij
KGB-chef Vladimir Krjoetsjkov het
tweetal beschuldigde van stalinisti
sche praktijken. "Ze gedroegen
zich alsof het om de stalinistische
showprocessen van de jaren dertig
ging. Dat is waar politiek avonturis-
me toe kan leiden", aldus Krjoetsjk-
Supporters van het tweetal, on
der wie radicale afgevaardigden als
Boris Jeltsin en Mrina Salye zeiden
dat verdediging van de beide onder
zoekers gelijk stond aan het opko
men voor vrijheid en democratie.
Buiten de muren vai
demonstreerden mee
zend mensen. Ook
gingen duizenden de straat op i
het tweetal en werden in dertig gro
te bedrijven waarschuwingsstakin
gen van een uur gehouden.
Vlucht
Gdljan en Ivanov hebben intussen
een (veilig?) heenkomen gezocht in
Armenië. Ze zijn daar genomineerd
voor het republieksparlement, wat
hen bij verkieizing nieuwe parle
mentaire onschendbaarheid ople
vert. De Opperste Sovjet durfde een
beslissende stap tegen de helden in
de strijd tegen het verkalkte partij
apparaat nog niet aan. De stemming
over hun lidmaatschap van het par
lement werd tot nader order uitge
steld.
i het Kremlin
r dan tiendui-
Leningrad
geestelijke depressie.
Volgens de psychiater hebben de
patiënten echter grote moeite om
het juiste verband te leggen. Dit
leidt ertoe dat men de oplossing
veeleer zoekt in allerlei smeersels
en sprays, die pretenderen de ge
bruiker te helpen zijn "seksuele
plichten" naar behoren te vervul
len. Volgens de verkopers gaan vin
den deze middelen, die vroeger met
een frequentie van twee of drie
stuks per week over de toonbank
gingen, nu grote aftrek.
Kusnetzoff tekent verder aan dat
de seksuele problemen zich door
gaans niet voordoen op het hoogte
punt van een crisis, maar juist als er
een voorzichtig herstel begint in te
treden en de patiënten de gelegen
heid krijgen weer aan de geneugten
des levens te denken. Juist daarom
is het echter ook moeilijk om hun te
PAGINA 7
laten inzien wat de werkelijke oor
zaken van hun klachten zijn, aldus
de psychiater.
Toen de economie in mei vorig
jaar met een hyperinflatie van bijna
200 procent per maand kampte, was
de bevolking volledig in beslag ge
nomen door de noodzaak om te
overleven, en had het bezoek aan
een arts een lage prioriteit. Als een
crisis echter een constant niveau
bereikt, raakt de bevolking eraan
gewend als aan een oorlog, zonder
acht te slaan op de gevolgen die dit
voor het seksueel gedrag heeft.
Aan de andere kant wijst Kusnet
zoff erop dat de Argentijnse maat
schappij ten aanzien van de seksua
liteit uiterst conservatief reageert,
en niet beschikt over de juiste infor
matie om problemen op dit terrein
adequaat tegemoet te treden. Hij
pleit er dan ook voor dat de autori
teiten, in plaats van toe te staan dat
er op grote schaal reclame wordt ge
maakt voor allerhande nutteloze
afrodisiaca, een grootschalig voor
lichtingsproject op poten zetten,
om dergelijke problemen in de toe
komst te voorkomen, en de bevol
king te helpen "haar verlangens te
hervinden".
Woedende Moskovieten demonstreerden gisteren buiten de muren van het Kremlin tegen de dreigende opheffing
van de parlementaire onschendbaarheid van de gerechtelijke onderzoekers Gdljan en Ivanov, volkshelden in de
strijd tegen de corruptie. (foto ap>
r de ambassade i
Sovjetunie geprotesteerd tegen het
beleid van Moskou inzake Litou
wen. Het was de eerste demonstra
tie die ooit in Bulgarije tegen de
Sovjetunie werd gehouden.
Chemnitz
De inwoners van het Oostduitse
Karl-Marx-Stadt beslissen de ko
mende dagen of hun woonplaats de
oorspronkelijke naam Chemnitz te
rugkrijgt. Alle 234.000 inwoners van
18 jaar en ouder hebben formulie
ren ontvangen die zij voor 20 april
moeten terugsturen. Op 26 april
wordt de uitslag bekend, maar alge
meen wordt verwacht dat de
verandering doorgaat.
WASHINGTON - Dominee
Ralph Abernathy, een van de be
langrijkste leiders van de Ameri
kaanse burgerrechtenbeweging
en lang de rechterhand van Mar
tin Luther King, is gisteren in een
ziekenhuis overleden. Hij is 64
jaar geworden.
door Henk Dam
Abernathy, die in 1926 in de zui
delijke staat Alabama als de
kleinzoon van een slaaf werd ge
boren, nam deel aan de burger
rechtenbeweging van Amerika's
zwarten vanaf het moment dat de
ze in 1955 gestalte kreeg. In dat
jaar leidden Abernathy en King
een boycot van de busdienst van
Montgomery. Alabama. Die bus
maatschappij hanteerde als regel
dat zwarte passagiers hun stoel
moesten afstaan aan blanke me
depassagiers die een stoel
wensten. Een zwarte vrouwelijke
passagier weigerde in 1955 op te
staan. Dat leidde tot een confron
tatie met de maatschappij, en uit
eindelijk tot de zwarte boycot die
de busdienst zoveel geld kostte
dat de regel werd ingetrokken.
Nadat dat succes gingen Aber
nathy en King door in hun poging
een eind te maken aan de discri
minatie van de zwarte inwoners
van Amerika's zuidelijke staten.
In 1957 richtten zij de Southern
Christian Leadership Conference
(SCLC) op, een kerkelijke organi
satie die uitgroeide tot de kern
van de snel aan invloed winnende
burgerrechtenbeweging. De cha
rismatische King werd de leider
van de SCLC, maar Abernathy
was zijn raadgever, zijn alter ego,
zijn vriend. In de late jaren '50 en
de jaren '60 brachten King en
Abernathy vele weken door in ge
vangeniscellen. King zou de over
winning van de door hem geleide
beweging niet meer meemaken.
Hij werd op 4 april 1968 buiten
een motelkamer in Memphis,
Tennessee, doodgeschoten.
Abernathy volgde King op. maar
miste diens uitstraling. Hij legde
in 1977 het leiderschap van de
SCLC neer. omdat hij zich wilde
concentreren op het winnen van
een Congreszetel. Die ambitie
werd nooit werkelijkheid: al bij
de voorverkiezingen voor zijn ei
gen, Democratische partij werd
hij ruimschoots verslagen. Sinds
dien leefde Abernathy een be
staan dat vooral werd gevuld met
het geven van preken en lezingen.
De relatie met mensen als ds.
Jesse Jackson, Andrew Young en
Coretta King liep een deuk op
toen Abernathy in 1980 zei Ro
nald Reagan te steunen in plaats
van Jimmy Carter. Hij viel hele
maal uit de gratie toen hij vorig
jaar zijn autobiografie 'And the
walls came tumbling down' het
licht deed zien. In dat boek
schreef hij ook over de vele
seksuele escapades van King. Zo
schreef hij dat King nog op de
avond voor hij werd vermoord,
contacten met drie verschillende
vrouwen had gehad.
Zijn medestrijders van destijds
stuurden de dominee een tele
gram, waarin onder meer stond
dat hij zichzelf van zijn plaats in
de geschiedenis had beroofd.
Maar Abernathy hield voet bij
stuk. "Ik ben geen Judas. Als ik
de passages over de zwakheid van
mijn vriend ten opzichte van
vrouwen had weggelaten, zou
mijn boek niet geloofwaardig zijn
geweest", zo verdedigde hij zich.
Abernathy (rechts) samen met King (midden) en Jesse Jackson op het
balkon van het motel in Memphis de dag voordat King daar doodge
schoten ZOU lüOrden. (archieffoto)
Kosovo
Servië heeft de centrale regering in
Belgrado gevraagd de noodtoe
stand in de provincie Kosovo op te
heffen, nu de politie daar geheel on
der Servisch bestuur is gesteld. Ser-
vie had vorige maand al laten weten
dat een eind zou worden gemaakt
aan de zelfstandigheid van de poli
tiemacht van Kosovo, omdat die
zich afzijdig zou hebben gehouden
bij de demonstraties van de Albane
se bevolking in de provincie.
Praagse lente
Tsjechoslowakije gaat onderzoeken
wie in 1968 de Sovjetunie hebben
gevraagd een einde te maken aan de
Praagse lente. In eerste instantie
richt het onderzoke zich op de voor
malige partijsecretaris Milos Jakes,
voormalig politburolid Vasil Bilak,
Alois Indra en Karei Hoffmann.
Bestand in zicht
over opheffing
Contra-rebellen
MANAGUA (AP) - Onderhande
laars van het sandinistische leger en
de nog niet in functie getreden rege
ring van Violeta Chamorro zijn opti
mistisch over een staakt-het-vuren
tussen de sandininsten en de Con
tra's.
Vooraanstaande Contra-lei
ders kwamen gistermorgen na een
ontmoeting met Chamorro terug op
hun eis dat het sandinistische leger
de wapens diende in te leveren alvo
rens de Contra's hetzelfde zouden
doen.
Chamorro, leidster van de Vere
nigde Nationale Oppositie (UNO),
wordt 25 april beëdigd als de nieu
we president van Nicaragua. Haar
installatie als president bezegelt het
einde van het sandinistische be
wind van president Ortega. De san
dinistische leider dreigde echter re
cent de plechtigheid op te schorten
als de Contra's niet voor de bewuste
datum hun wapens inleveren. Die
houding werd weerspiegeld in een
verklaring van de sandinistische
vakbondsfederatie SLF, die giste
ren dreigde met een algemene sta
king als de contra's niet voor het af
treden van Ortega hun wapens zou
den inleveren.
DEN HAAG (ANP) - "Het was een soort do
denmars", herinnert Eva Charkiewicz- Pluta
zich, "we rouwden over de vervuiling van de
Bocht van Gdansk". Het was daar, op de
stranden van de Oostzee, dat in 1981 de Pool
se milieubeweging werd geboren en zijn eer
ste grote demonstratie hield. Sindsdien
heeft Polen een ware politieke revolutie
doorgemaakt, maar de lucht- en waterver
ontreiniging zijn alleen maar erger gewor
den.
De Oostzee is nog steeds een bron van
zorg. Op de stranden staan grote waarschu
wingsborden dat het gevaarlijk is om er te
zwemmen, niet vanwege de stroming, maar
vanwege de schrikbarende vervuiling. Slij
merige algenplagen drijven voor de kusten
van Zweden en Noorwegen. In 1988 stierven
in de Oostzee duizenden zeehonden door
een mysterieus virus, omdat de natuurlijke
afweer van de dieren was aangetast door gif
tige lozingen.
Eva Charkiewicz-Pluta was er die eerste
keer bij, maar toen niet echt milieubewust.
Pas later, in 1984, zou zij zich ontpoppen als
voorvechtster voor een leefbaar Polen.
"Mijn dochtertje had allergie. Die werd ver
oorzaakt door de materialen die ze in onze
flat hadden gebruikt. Ik schreef er een ver
haal over en de respons was enorm. Uit het
hele land kwamen brieven. We hebben een
vergadering belegd en daar werd onze
milieugroep Wole Bye opgericht".
Onder de staat van beleg was het een har
de en eenzame strijd. "We opereerden in de
schaduw, kregen nauwelijks toestemming
voor acties en altijd bespioneerde iemand
ons. Bovendien was het buitengewoon
moeilijk om pamfletten te drukken". Maar
de motivatie was groot: "Milieuvervuiling is
een probleem waar alle Polen in hun dage
lijks leven mee te maken hebben. De drink
watervoorziening is in mijn waterrijke land
net zo'n groot probleem als in Egypte, dat
voor het grootste deel uit woestijn bestaat".
De twee grote rivieren in Polen, de Oder
en de Vistula, zijn zwaar verontreinigd met
zouten, zware metalen, fosfaten en rioolwa
ter van de Poolse steden en dorpen. Zij zijn
ook verantwoordelijk voor de enorme ver
vuiling van de Oostzee. "Ik heb satellietfo
to's gezien, waarop de mondingen van deze
rivieren zich duidelijk aftekenden door de
rotzooi die met hen de zee instroomde".
De Oder ontspringt in Tsjechoslowakije
en als de rivier Polen binnenkomt is ze al
zwaar vervuild. Tsjechoslowakije heeft
nogal wat chemische fabrieken in de grens
streek neergezet, die voor grote vervuiling
zorgen. De hoeveelheid kankerverwekken
de stoffen, die is aangetroffen in het bloed
van kinderen in het zuiden van Polen, is in
het Westen ongekend.
Normen
Overigens nemen de Poolse bedrijven zelf
het ook niet zo nauw met deze normen. In
Silezië, de streëk verantwoordelijk voor de
verontreiniging van de Vistula, worden ze
ruim overschreden. Het is een oud industrie
gebied met veel mijnbouw. Het water uit de
mijnen wordt in kleine rivieren gepompt die
uitkomen op de Vistula. De rivier is daar
door ter hoogte van Krakow bijna net zo zout
is als de Oostzee. De chemische bedrijven en
de sulfietmijnen in het zuidoosten doen daar
nog een schepje bovenop. Het water van de
Vistula is van zo n slechte kwaliteit dat het
zelfs ongeschikt is voor industrieel gebruik.
En de Vistula is niet de enige. Minder dan
de helft van de Poolse rivieren is nog ge
schikt voor industriële doeleinden en
slechts één procent kan worden gebruikt als
bron voor drinkwater. Illustratief is het lot
van een elektriciteitscentrale aan de Oder.
Ze zou koelwater betrekken uit deze rivier.
Maar toen de installatie af was, bleek de
Oder zo vervuild dat er een dure pijpleiding
moest worden getrokken naar een kleinere,
schonere rivier.
Economie
De strijd voor een leefbare omgeving mag
hard en zwaar zijn, Eva constateert wel dat
de afgelopen twee jaar het milieubewustzijn
in haar land is gegroeid. De Poolse regering
voert een milieubeleid. Solidariteit heeft zijn
eigen milieu-organisatie, er is de machtige
Poolse Ecologische Club en behalve haar ei
gen Wole Bye zijn steeds meer kleinere groe
pen actief.
Van één Groene beweging is echter nog
geen sprake. De meeste Poolse 'groenen'
zijn wars van een centrale aanpak. Deze "au
toritaire" manier doet hen denken aan het
verafschuwde communistische regiem. De
poging vorig jaar om in Polen een Groene
partij op te richten is mislukt. Maar ze heeft
wel als een vitamine-injectie gewerkt voor
het milieubewustzijn, zegt Eva.
Het economisch beleid van de regering be
dreigt het voortbestaan van de milieugroe
pen, ervaart de Poolse. "We zijn altijd arm
geweest, maar met veel kunst- en vliegwerk
konden we onze uitgaven bekostigen. Door
1 beleid zijn de prijzen echter de
pan uitgerezen. Onze vrijwilligers komen uit
de groepen, die het zwaarst zijn getroffen
door de prijsstijgingen. Zij zijn gedwongen
om te zoeken naar bijbaantjes voor extra in
komen. Als je je kinderen niet meer fatsoen
lijk te eten kunt geven, dan heeft dat natuur
lijk prioriteit boven milieu-acties".
De laatste vergadering van Wole Bye, afge
lopen februari, werd dan ook onder barre
omstandigheden gehouden, al was er aan be
langstelling geen gebrek. Eva: "We wilden
bijeenkomen in een grote stad waar we tege
lijkertijd actie konden voeren tegen de plaat
selijke vervuilende industrieën. Maar we
moesten uitwijken naar een klein dorpje in
de bergen. Het was mooi en goedkoop, toch'
hadden we niet genoeg geld voor eten. Ieder
een liep hongerig rond".
De Poolse milieu-activiste voorspelt bo
vendien harde confrontaties tussen milieu
groepen en de nieuwe ondernemers in Po
len, die profiteren van de vrije markt-econo-
mie. "Er heerst onder velen een mentaliteit
van 'pakken watje pakken kan'. Mensen wil
len graag rijk worden en besteden geen aan
dacht aan de kosten voor het milieu. In het
zuidoosten heeft dit al tot een conflict geleid.'
Een groep ondernemers wilde daar in de
bergen bossen omhakken om ultramoderne
ski-oorden met helikopterplatforms aan te
leggen".
Toch ziet Eva de toekomst niet helemaal
somber in. Ze heeft al haar hoop gevestigd
op de Poolse jongeren. "Milieubewustzijn is
onderdeel van de jongerencultuur. De pop
groepen zingen erover. Voor de jongeren
hoort het bij de menselijke waardigheid".
