Dioxine bijna niet te meten
Passagiers wachten laconiek
op de trein die misschien komt
Giftige stof iii Alpheuse vuilstort niet afkomstig van stortingen
'Laten zien dat we zuinig
met het milieu omgaan'
ON-HOLLANDSE OPEENSTAPELING VAN UITZINNIGE VERSIERSELS
DE TIJD,
VAN TOEN
MAANDAG 9 APRIL 1990
Gestrande reizigers wachten gelaten af.
LEIDEN - "What's going on?"
vraagt een ietwat sip kijkende
jongen met. een zwaar Ameri:
kaans accent. Nadat hem is uitge
legd dat er een treinstaking gaan
de is, knikt hij snel. Dat had hij in
middels ook al begrepen. Maar
waarom wordt er gestaakt? De
verslaggever probeert hem in zijn
beste schoolengels de eisen van
de FSV duidelijk te maken, maar
slaagt daarin kennelijk toch niet
helemaal. De Amerikaan haalt
zijn schouders' op. Nou ja* hij ziet
wel.
Andrew Griffin is één van de
tientallen reizigers die vanoch
tend tegen negenen op het Leidse
station op een trein wachten. De
Amerikaan moet dringend naar
Schiphol om een paar vrienden
op te halen die daar vanochtend
landen. Hij had het van tevoren
nog zo mooi uitgerekend: komen
de vanuit Parijs zou hij precies
een kwartier eerder op de lucht
haven zijn dan zijn vrienden.
Maar helaas...
"In Rotterdam werd ons plotse
ling verteld dat we eruit moesten.
Weliswaar kwam er al snel een
trein richting Amsterdam, maar
dat was niet de goede. We moes
ten, om uiteindelijk op Schiphol
te komen, in Leiden overstappen.
Die trein besloten we toch maar
te nemen, want of er nog andere
zouden vertrekken, was niet ze
ker". Hij wacht inmiddels al zo'n
drie kwartier op de aansluiting
naar Schiphol, maar wannéér die
zou komen kon niemand hem
vertellen. Hij is er wat mo'edeloos
van geworden, want zijn vrienden
zijn een half uur daarvoor op
Schiphol geland en hij heeft ze -
uiteraard -. niet künnen bereiken.
"Hoe het nu verder moet?" De
Amerikaan haalt zijn opnieuw
schouders. "Ik zie wel weer".
Een andere gestrande. M.W. Sa-
sen weten dat
genomen en n
vrij laconiek o;
voortdurend
De meeste loketten konden van
ochtend in Leiden dichtblijven:
maar weinig mensen waagden
het erop. (foto Wim Dijkman)
belis, tuurt eveneens wat gelaten
over het spoor. Ook hij staat al
zo'n drie kwartier op de trein naar
Amsterdam te wachten. "Ik moet
naar mijn werk, en ik ga er maar
vanuit dat er nog wel een trein zal
komen". Sabelis heeft niet over
wogen om maar een ander ver
voermiddel te nemen. "De bus?
Ik weet het niet. Gaan er bussen
naar Amsterdam?"
De opzichter op het Leidse sta
tion verklaart dat de treinstaking
in Leiden vanochtend niet tot
problemen heeft geleid. "De men-
èen gok hebben
men het allemaal
Wel vragen ze me
anneer de eerst-
olgende trein wordt verwacht.
Maar dat kan ik hun ook niet ver
tellen".
Hij stelt dat het de hele ochtend
erg rustig is geweest op het sta
tion. "Er waren nooit meer dan
enkele tientallen mensen. En dat
is natuurlijk niets vergeleken met
de drukte die we hier normaal op
maandagochtend hebben. Zo'n
90 procent van de passagiers is op
een andere manier naar zijn werk
gegaan, denk ik, of is gewoon
thuisgebleven".
Hoewel de nieuwsberichten
reppen van een vrijwel totaal lam
gelegd treinverkeer in de Rand
stad, komen er volgens de opzich
ter nog vrij geregeld treinen voor
bij. "Er is echter geen peil op te
trekken. Soms komen er vier in
een kwartier langs en vervolgens
een uur lang helemaal niets".
De opzichter - 'geen naam
graag' - zegt de actie van de FSV
te steunen. Toch is hij officieel
'werkwillig'. "Ik ben namelijk
geen lid van een bond en ja, dan
moet je wel doorwerken". Hij
sluit echter niet uit dat hij zich na
de actie alsnog bij een bond aan
meldt. "Maar dan word ik wel lid
van de FSV. De FNV en het CNV
gingen achter elkaar akkoord met
de voorstellen van de NS en dat
vind ik maar slap".
Overigens heeft de opzichter de
indruk dat er maar een vrij be
perkte groep deelneemt aan de
acties. "Maar dat zijn dan kenne
lijk wel meteen de belangrijkste".
De NS in Leiden hebben gëen
voorzieningen getroffen voor ge
strande reizigers. "De meesten
komen ook nog weg. Al kan het
vanavond natuurlijk wél een pro
bleem worden".
ALPHEN AAN DEN RIJN -
De zeer geringe hoeveelheid
dioxines op de Alphense
vuilstort kan niet afkomstig
zijn van stortingen. Dat zegt
onderzoekster W. Tenner
van de chemiewinkel in Am
sterdam. Verondersteld
wordt dat de dioxines op de
belt afkomstig zijn uit het
vliegas dat bij voorbeeld
vuilverbrandingen versprei
den of dat het is vrijgeko
men bij het verbranden van
chemisch afval.
Getuigen beweerden dat de
dioxines voorkwamen in het kiezel-
goer (diatomeeënaarde) dat in de ja
ren '78-'80 door bierbrouwer Heine-
ken op de belt werd gestort. Heine-
ken heeft de aanwezigheid van
dioxines altijd ontkend. Nu er op de
plaatsen die door getuigen werden
aangewezen nauwelijks kiezelgoer
is gevonden, dreigt een discussie
los te branden of er nieuwe grond
monsters op de vuilstort moeten
worden genomen.
Dat dit kiezelgoer werd gestort, is
onbetwist. Oude rapporten van de
Inspectie voor de Volksgezondheid
maken er uitgebreid melding van
en ook Heineken zelf heeft er nooit
geheimzinnig over gedaan. Volgens
streekcommissielid C. Van Laar is
er in het totaal 2700 kubieke meter
kiezelgoer over een oppervlakte
van 2 hectare gestort.
Vooralsnog wordt afgewacht wat
de analyse van de drie resterende
monsters oplevert. De resultaten
worden over een maand verwaöht.
"'Als de tweede analyse hetzelfde re
sultaat oplevert, moet besloten wor
den of er verder gezoch.t wordt naar
diatomeeënaarde en nieuwe mon
sters worden genomen", zegt pro
vincie-woordvoerder P. Rensen.
Maar, tekent hij aan, je kunt natuur
lijk wel blijven onderzoeken.
Alphen aan den Rijn meent dat een
eventueel vervolgonderzoek voor
de hand ligt. "Als je nog geen kiezel
goer hebt gevonden, weet je ook
monsters die nu zijn onderzocht,
waren genomen op een diepte van
meter.
wordt uitgedrukt in toxische equi
valenten (TEQ) per kilo grond. Wan-
1 microgram TEQ wordt aan-
De gevonden concentraties getroffen, is volgens de n
niet of er dioxine in zit", aldus Van dioxines liggen ver onder de
Laar. "Iedereen is het er over eens waarbij sanering noodzakelijk heid
dat er kiezelgoer is gestort. Dus als wordt geacht. "Het gaat om hoe- de v(
ze echt willen, moet ze het kunnen veelheden die net boven
vinden". Zij veronderstelt dat de begrens liggen", zegt Tenner
kiezelgoer wellicht dieper in de chemiewinkel. "In de omgeving 0,0034 microgram TEQ gevonden
hoofdinspectie voor Volksgezond-
i Milieuhygiëne sanering van
uilde plaats noodzakelijk. In
vuilstort ligt dan werd aangeno-
Hoe dieper, hoe onrustbaren- gaans meer dioxine voor. Deze i
der, meent Van Laar, omdat dan de slag geeft geen enkele reden v<
kans op verontreiniging van het ongerustheid"
vuilverbrandingen komt door- Waarden die dus veel minder dan
grondwater groter is. De grond- De
tien procent bedragen dan de r
maal toelaatbare hoeveelheid.
Het onderzoek
dioxines sters kost c
Kweker Dobbe
uit Roelofarends-
vecn vertelt be
zoekers aan zijn
hypermoderne
kas een en ander
over de frcesla-
teclt. (foto Ben de
ALKEMADE - Ze hebben waar
schijnlijk lang niet allemaal naar
Vroege Vogels geluisterd, anders
was het humeur van de kwekers die
gistermorgen wéér in de kas moes
ten zijn grondig verpest. Zaterdag
lieten ze zich bij 'Kom in de kas' nog
van hun beste kant zien, in een po
ging af te rekenen met het negatieve
'Kom in de kas' drukbezocht
LOTA ziet af van
voorkeursbeleid
LEIDEN De LOTA-geméenten
zien af van hun beleid om aan be
drijven, die geen zaken doen met
Zuid-Afrika, de voorkeur te geven.
Volgens voorzitter De Leede van de
pressiegroep 'Lagere overheden te
gen apartheid' wijkt de LOTA hier
mee niet inhoudelijk af van het eer
der ingenomen standpunt, maar
"schept zo onderhandelingsruimte
met de ministerie van t
en buitenlandse zaken
Eerder dit jaar had de Kroon het
besluit van 23 LOT A-gemeenten,
waaronder Leiden, om bij opdrach
ten bedrijven die geen banden met
Zuid-Afrika hebben
morgen ging het weer gewoon over
het ontsmetten, verven en conser
veren van bloemen en alle daarbij
behorende giffen. Die volgens de
publieke opinie eigenlijk vandaag
al moeten worden verboden.
er écht regenwater in dat bassin zit.
Die regen is toch zuur? Daar kan je
de planten toch geen water mee ge-
tegelijk. Dat kost je dan we
ton"
door
Gerard Haverkamp
Ook in ander opzicht heeft de
;n?" tuinbouw een bezoedelde naam.
Zoals de boeren voelen ook de Maar weinig mensen willen er in
als de grootste werken. Hoe mooi het gebied er af
gelopen weekeinde in het zonnetje
ook bij lag. "Al heb ik geen moeite
personeel te krijgen, want ik
hetweekein-
De dagen voo
[open dag, met
Roelofarendsveen
meer dan tien bedrij
binnenlandse kwekers ook niet ir
ïeur hebben gebracht. Afgelopen
reek werd het resultaat bekend van
sn onderzoek naar de schadelijke
'erking van bestrijdingsmiddelen:
m konden het op hun klompen aan-
streepje voelen, maar nu is ook wetenschap-
voor te geven, geschorst. Minister pelijk vastgesteld dat landbouwgif
Dales (binnenlandse zakei^) vond het hersenstelsel van de gebruikers
kwekers dat
vervuilers aller tijden wordenlI
gezien. Termeulen had zaterdag]
weinig moeite de bezoekers anders
te doen laten geloven. Hij ontluist geef de garantie dat
|de bloemen met stoom, een natuur- de vrij zijn", legt Akerboom uit. Bij
vriendelijke wijze die niet meer tijd zijn collega's die elke dag vroeg in
de drukbezochte of geld kost dan het alternatieve de kas moeten zijn, is dat dus
in Rijnsburg en 'gassen'. "Wij móeten wel aan een
routes langs beter milieu meewerken en op deze
/en, moeten de dag laten we zien dat wij er ook zui-
M hu- nig mee omgaan. En zeg nou zelf:
•erkt er nou graag met gif?"
dat de gemeenten buiten hun boek- op den duur aantast,
ders.
Het gaat ook niet alleen om het
vrije weekend. Termeulen: "Ieder
een denkt vaak aan vies en smerig
werk. Hete kassen, zweten, plak
ken. Maar ook hiervoor geldt dat we
de arbeidsomstandigheden op alle
mogelijke manieren hebben verhe
len. Als bij de veiling wordt gezegd terd en die nog verder verbeteren,
dat er in de bloem een enkele luis Wij moeten het werk zelf ook doen
zit, dan drukt meteen een kwart en iedereen probeert toch z'n eigen
minder kwekers op de knop", weet werkplek zo aangenaam mogelijk te
je gingen.
'Ja, je merkt
Gerard Bovens, die bij de ge- dat het milieu de
meente Leiden het anti-apartheids-
beleid coördineert, is verrast. "We
hebben er nog geen informatie over
gehad en er is geen overleg ge
weest".
houdt", zegt de Roelofarendsveen-
se alstroemeria-kfweker Gerard
Termeulen. Zijn 'potplanten-buur-
het Hazenpad, Marcel
I Termeulen. Het heeft onder r
de vragen wel maken met de marktbescherming
in het buitenland. De bloemen voor
de export mogen geen enkel smetje
hebben. Termeulen: "Maar de bloe-
daar zelf kweken zijn
ook niet brandschoon. Jouw handel net
maken?"
Het is halverwege de middag.
Van de opening om 10.00 uur 's och
tends af heeft Gerard Termeulen
mensen in de kas gehad. "Ik heb het
druk als een klein baasje. Ik heb
Akerboom: "Sommigen vragen of keuren ze echter zó af, met wagens
Weinig extra plaatsen
asielzoekers ingericht
LEIDEN/ALPHEN - De gemeente
Leiden is een van de weinige ge
meenten in de regio die gehoor
geeft aan de oproep van minister
d'Ancona om extra plaatsen voor
asielzoekers in te richten. De mees
te gemeenten in de regio hebben de
eerder toegezegde plaatsen nog niet
gerealiseerd en zien geen kans extra
huizen hiervoor beschikbaar te stel
len.
Een belangrijk deel van de 600
Nederlandse gemeenten heeft wél
positief gereageerd op de oproep
waardoor nog eens 4600 extra plaat
sen worden ingericht. Landelijk ge
zien komt het aantal plaatsen voor
asielzoekers daarmee op 16.000.
Hiervan zijn er inmiddels 11.600 be
schikbaar.
Leiden wil eind volgend jaar on
derdak kunnen bieden aan 300
asielzoekers (drie pro mille van de
bevolking). Er moeten daarvoor
nog 20 extra woningen beschikbaar
worden gesteld. Het probleem bij
het creëren van extra plaatsen is
volgens wethouder De la Mar niet
zozeer het vinden van huizen als wel
de zorg voor een goede opvang van
de asielzoekers.
Alphen' aan den Rijn is nog bezig
de allereerste oproep van WVC, het
inrichten van een aantal plaatsen
gelijk aan één pro mille van de be
volking te realiseren. Hoewel de op
roep nog niet door het gemeentebe
stuur is besproken verwacht een
woordvoerder van de gemeente niet
dat er gevolg aan kan worden gege
ven. Eind dit jaar verwacht Alphen
45 plaatsen voor asielzoekers te
hebben. Ook 45 vluchtelingplaatsen
zijn gepland. Omdat er in Alphen
aan een groep Vietnamese vluchte
lingen is gehuisvest, wil de gemeen
te bij voorkeur Vietnamese vluchte
lingen. Naar verwachting arriveren
deze eind 1990.
Vol
Ook in dorpen als Leiderdorp.
Voorschoten en Noordwijk is de op
roep nog niet formeel besproken.
Extra plaatsen op korte termijn
hoeven van deze gemeenten even
wel niet te worden verwacht.
WVC is tot de oproep gekomen
omdat in de loop van het vorig jaar
duidelijk werd dat het aantal asiel
zoekers dat zich in Nederland
meldt, veel groter is dan werd ver
wacht.
.Wie in de Breestraat eens een
poosje tegenover het stadhuis
gaat staan, merkt al gauw dat ei
genlijk alleen toeristen aan de ge
vel en de hoge stoep nog wel eens
aandacht willen besteden. De ge
wone Leidenaar gaat er aan voor
bij. Het bordes lijkt nog wel wat
nut te hebben voor klauterende
kinderen, dollende verliefden en
een enkele drugsverslaafde. En
dan zijn er de in het huwelijk tre
dende stelletjes die van hun
trouwdag iets extra moois willen
maken.
Attente beschouwers zal opvallen
dat aan de traptreden niet al te
veel bijzonders is op te merken en
dat het karakteristieke hem-zit in
de voorkant. Bij gebrek aan een
fceter woord, nu maar 'gevel' ge
noemd. Die gevel toont onder de
treden van het bordes nog een
heel stuk bruikbare ruimte: eer
tijds de gewone ingang-van-alle-
dag, vergelijkbaar met de huidige
publieksentree aan de andere
kant van het gebouw.
De stevige deur, en de door hou
ten luiken geblindeerde dubbel-
vensters aan weerskanten, ma
ken deel uit van een bijna on-Hol-
landse opeenstapeling van uitzin
nige versiersels. Aan het eind van
de zestiende eeuw vonden de
Leidse magistraten dat namelijk
prachtig. Leiden zou in één klap
met zo'n feestelijk hoofdgebouw
van de stad wat architectuur be
treft op de hoogte van de tijd ra
ken. Den Haag had in de jaren
zestig van de eeuw al een raad
huis van nieuwe allure gekregen,
terwijl Haarlem en Amsterdam in
dezelfde situatie verkeerden als
Leiden: de stadsbestuurders
huisden er in een bont samen
raapsel van aaneengeschakelde
en in elkaar overlopende gebou
wen en gebouwtjes.
Leiden eerste
Leiden beet in 1594 het spits af,
Amsterdam volgde een kleine
vijftig jaar later met het 'achtste
wereldwonder' (het tegenwoordi
ge Paleis op de Dam), Haarlem
hield het bij het oude en broddel
de - tot op de dag van vandaag -
aan de oude toestand verder. Lei
den dus: na een aantal voorstellen
voor gevel en trap te hebben afge
wezen, wendden de burgemees
ters zich tot iemand van buitenaf:
de uit Vlaanderen afkomstige
Lieven de Key, een 34 jaar oude
timmerman/steenhouwer/archi
tect.
Uit zijn koker zijn al die fantasti
sche vormen afkomstig die het
gezicht van de stadhuistrap bepa
len. En er blijkt zlefs 'systeem' te
zitten in die gekte van in vierkan
te dozen ingepakte leeuwepoten,
van vertikale gleuven, ronde nop
pen en wonderlijke holtes, van ta
bletten met wilde lijsten erom
heen. Het was Lieven de Key er
om te doen ook van de gewone in
gang een feestelijke en indruk
wekkende entree te maken en
daarvoor gebruikte hij de decora
tieve vormen die op dat moment
in de mode waren. Die vormen
werden door hem zo gegroepeerd
dat er bij de kijker een vage herin
nering kan boven komen aan tri
omfpoorten in het oude Rome.
Voor de toegang onder de trap
moest dat, samen met een stuk of
wat op borstwering en leuning
neergezette beelden, voldoende
zijn. De feitelijke hoofdingang,
boven op het bordes, kreeg als
omlijsting de van overdadige or
namenten en beeldhouwwerk
voorziene gevel die er boven uit
torent. Trap, bordes, hoofdingang
en gevelpartij vormen zo met el
kaar het indrukwekkende geheel
waarvan het eigenlijk jammer is
dat het niet vanaf een plein - zoals
in Haarlem, Amsterdam of Delft -
kan worden bekeken. Het is het
stadsbestuur dus maar half ge
lukt om Leiden het mooiste stad
huis van de wijde omtrek te ge
ven: het voorplein ontbreekt.
.Nog even iets over Lieven de Key.
De rijk versierde gevel
gevels zoals hier, maar ook in
houtsnijwerk, in prenten, op luxe
gebruiksvoorwerpen, letterlijk
overal doken de door hem verzon
nen en met eindeloze fantasie uit
gewerkte ornamenten decen-
'LEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
Of liever gezegd: iets over de ver
sierende stukken die hij gebruik
te. In de loop van de zestiende
eeuw waren die ornamentvormen
bedacht door een andere Vla
ming, ene Frans Floris. Op pronk-
nialang op. Merkwaardigerwijs is
het iemand van Friese komaf, die
na Frans Floris het meest onstuit
baar was in het bedenken van het
soort van ornamentiek waardoor
Lieven de Key zich liet inspire-
1 1527 in het plaatsje Kok
lum geboren Hans Vredeman de
Vries. Deze man leefde van het
maken en verhandelen van einde
loze prentseries met architectuur
voorbeelden, ornamenten en per
spectivische studies. Daarnaast
bracht hij opvattingen naar voren
over betekenis en bedoeling van
al die ornamenten, vooral van de
verschillende soorten 'klassieke'
zuilen, die op zijn prenten voor
komen.
Vredeman de Vries was in eigen
ogen niet alleen een kunstenaar,
maar ook een geleerde. Aan het
eind van zijn carrière, wist hij
prins Maurits zover te krijgen dat
deze een aanbeveling schreef bij
een verzoek aan de curatoren van
de Leidse universiteit of ze hem -
Vredeman de Vries - een leerstoel
in de perspectief, de architectuur
en de ingenieurswetenschappen
konden geven.
Maar hoewel curatoren dit re
quest afwezen en hem in plaats
hiervan een 'vereerinche' van 25
gulden aanboden, heeft in de be
raadslagingen over het verzoek
van De Vries de kort tevoren ge
reedgekomen en natuurlijk nog
blinkend nieuwe zandstenen
stadhuisgevel van Lieven de Key,
met die fraaie bordestrap, nog een
bescheiden rol gespeeld. Als dat
al zo was dan heeft dat voor de
hoogbejaarde kunstenaar De
Vries in elk geval niet de doorslag
kunnen geven. UD. coupRIE.
hap kunnen eten i
vanavond heb ik me waarschijnlijk
helemaal leeggekletst, maar het is
de moeite waard en heel leuk. Je
probeert toch een beetje de positie
ve kant van de zaak te laten zien. Wij
verdienen deze belangstelling, we
vormen toch een belangrijke tak
van de Nederlandse
(Duöitoutos
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Een geheimzinnig geval. - Eer-
gisternacht, te één uur. stapte op
den boulevard Magenta te Pa
rijs een jonkman met een net ge
kleed meisje in een rijtuig, dat
hen naar de reu Lacharriere zou
brengen. Nauwelijks op weg,
riep de jongedame, het raampje
openend, den koetsier toe:
„wacht even, wacht mijn vriend
wordt zoo naar". De koetsier zag
inderdaad dat de jonkman ziel
togend lag en daar er geen apo
theek meer in de buurt open was,
besloot hij, in overleg met de ze
nuwachtige dame, naar den po
litiepost in de rue St.-Vincent de
Paul te rijden. Hoe verbaasd
was men, toen, daar aangeko
men, de dame verdwenen en de
zieke heer alleen in 't rijtuig
was. Naar 't gasthuis Laroboi-
sière gebracht, gaf de jongeling,
Jules Pepin volgens zijne kaart
jes), een kantoorbediende uit de
rue d'Aboukir, den geest. Tever
geefs zoekt men zijne vriendin.
VijftiQ jaar geleden:
- Over het algemeen laat de
daadwerkelijke medewerking
van de burgerij aan de zoo be
langrijke zaak van de luchtbe
scherming nog steeds te wen-
schen over. Er zijn menschen, die
zich buitengewoon verdienste
lijk maken, die er steeds op uit
zijn om de organisatie in hun
wijk of blok te vervolmaken,
doch er zijn er ook, die het werk
al te graag aan anderen overla
ten en niet verder dan tot een
soort van passieve medewerking
komen, d.w.z. men doet precies
wat van de zijde van het wijk- of
blokhoofd wordt gezegd, doch
ook mets meer. Een uitzondering
hierop te Leiden is het stadsdeel
gelegen aan den Zoeterwoud-
sche weg nabij de Constructie-
werkplaatsen, waar met be
scheiden middelen voortreffelij
ke resultaten zijn bereikt.
