Bush dringt aan op
vreedzame regeling
De Klerk dreigt Natal met geweld
Irak werkt koortsachtig aan eigen atoombom
Gorbatsjov aangeschreven over kwestie-Litouwen
Slowaken in
verzet tegen
benaming land
Groen licht voor grote
regeringscoalitie DDR
VASTENAKTE
Kohl houdt zich op de
vlakte over kernwapens
Mandela zegt ontmoeting met Buthelezi af
Brunswijk wil
gesprek met
regering op
eigen terrein
GIRO 5850
BUITENLAND
WASHINGTON (GPD/AP/Rtr) - De Amerikaanse president Bush heeft in een brief aan
president Gorbatsjov van de Sovjetunie met klem gevraagd om een vreedzame oplossing
voor de problemen in Litouwen. Het was de eerste keer sinds de crisis in Litouwen begon
dat Bush direct contact heeft gezocht met Gorbatsjov, zo deelde Marlin Fitzwater in zijn
hoedanigheid van woordvoerder van het Witte Huis gisteren mee.
Fitzwater zei, dat in de brief duide
lijk staat, dat de Amerikaanse rege
ring achter het streven naar zelfbe
schikking van het Litouwse volk
staat. Dat wil overigens niet zeggen,
dat Washington nu een onafhanke
lijk Litouwen erkent.
"De president wil dat onze positie
duidelijk is", zo vertelde de woord
voerder. "Wij hebben die positie uit
eengezet, en we hebben met nadruk
onze mening gegeven dat een oplos
sing voor het conflict ligt in de dia
loog", aldus Fitzwater.
Ommezwaai
De brief van Bush is geschreven een
dag nadat Fitzwater heeft verklaard
dat de president geen contact 'zou
zoeken met Gorbatsjov "omdat hij
daar de tijd niet rijp voor acht".
Naar de plotseling ommezwaai ge
vraagd, zei de woordvoerder: "Hij
besloot donderdag dat het tijd was
voor een persoonlijke brief'.
Deze gang van zaken illustreert
hoe moeilijk de Amerikaanse rege
ring het heeft met de ontwikkelin
gen in Litouwen. Washington heeft
op de crisis daar tot dusver vrijwel
niet gereageerd.
Dat heeft ervoor gezorgd, dat het
Witte Huis onder toenemende druk
is komen te staan van de conserva
tieve vleugel van de Republikeinse
Partij en van het zeer aanzienlijke
Litouwse volksdeel in Amerika.'
Zij vinden, dat Bush het streven
naar onafhankelijkheid van de Li
touwers veel krachtiger moet steu
nen en bijvoorbeeld zou moeten
overgaan tot de erkenning van een
onafhankelijk Litouwen.
Maar daar staat tegenover dat het
Witte Huis er niets voor voelt om
Gorbatsjov voor de voeten te lopen.
De regering-Bush is bang, dat Ame
rikaanse druk Gorbatsjov's positie
in het Kremlin ondergraaft, en dat
dat zelfs tot een coup tegen Gor
batsjov zou kunnen leiden.
Dat het Kremlin zich grote zorgen
maakt over de Amerikaanse opinie
werd donderdag al duidelijk, toen
senator Edward Kennedy terug
keerde in Washington van een be
zoek aan Moskou.
Kennedy heeft in de Sovjetunie
onder meer gesproken met Gor
batsjov, die heeft gezegd dat zijn po-
herstructurering) i
den ondermijnd doqr Westerse kri
tiek op zijn acties in Litouwen.
BRATISLAVA, 30 maart (AP) - Ve
le duizenden Slowaken hebben gis
teren in Bratislava geprotesteerd te
gen de beslissing van het Tsjechos-
lowaakse parlement om in de nieu
we landsnaam 'Tsjechoslowaakse
Federatieve Republiek' geen kop
pelteken aan te brengen tussen
'Tsjecho' en 'Slowaakse'.
De nieuwe landsnaam werd don
derdagavond'door het parlement in
Praag goedgekeurd, nadat een Slo-
waaks voorstel om het land
"Tsjecho-Slowaakse Republiek" te
noemen was afgewezen.
De naamskwestie had de afgelo
pen weken tot steeds meer span
ning geleid tussen de Tsjechen en
Slowaken. De parlementariërs
dachten met de vermelding 'Fede
ratieve' in de nieuwe naam van het
land tegemoet te zijn gekomen aan
de Slowaken. Maar het compromis
viel slecht bij sterk nationalistisch
denkende Slowaken.
Bulgarije
De Bulgaren zullen in twee etappes,
op 10 en 17 juni, naar de stembus
gaan om een nieuw parlement te
kiezen. Tijdens de Ronde Tafelbe
sprekingen hebben de regerende
communisten en de oppositie giste
ren een akkoord over deze verkie
zingsdata bereikt.
Doorbraak
Voor het eerst in tien jaar zijn er te
kenen dat een politieke oplossing
van het gewapend conflict in El Sal
vador mogelijk is. Dat is de indruk
van een parlementaire en kerkelijke
relatie delegatie in Nederland, die
vandaag terugkeert na een bezoek
van een week aan het Middenameri-
kaanse land.
Hongarije
Drie conservatieve partijen in
Hongarije hebben gisteren besloten
met een gezamenlijke lijst aan de
tweede ronde van de parlements
verkiezingen ,mee te doen. De kans
is groot dat ze op 8 april de meerder
heid krijgen in de nieuwe volksver
tegenwoordiging.
MOSKOU (RTR) - Mocht Litou
wen definitief uit de Sovjetunie
stappen, dan zal de Sovjetrepu
bliek Wit-Rusland een deel van
het grondgebied opeisen dat het
50 jaar geleden aan de Baltische
republiek heeft afgestaan.
Het presidium van de Opperste
Sovjet (parlement) van Wit-Rus
land maakt volgens het Sovjet-
persbureau Tass in een verklaring
aanspraak op zes districten die nu
in het zuidoosten van Litouwen
liggen.
Kennedy zei dat veel politieke lei
ders in de Sovjetunie vinden dat Li
touwen stevig moet worden aange
pakt, hetzij militair, hetzij econo
misch.
De Litouwse president Landsber-
gis heeft het Amerikaanse Congres
opnieuw opgeroepen Litouwen als
een zelfstandige republiek te erken
nen. In een telegram waarvan de in
houd door de Litouwse regering be
kend werd gemaakt zei Landsber-
gis dat steun voor Litouwen steun
betekende voor vrijheid en demo
cratie in Oost-Europa. "Ook zou die
steun ongetwijfeld ten goede ko
men aan de heer Gorbatsjov - het
zou hem ervoor behoeden een grote
fout te begaan".
Oproep
De nieuwe Raad van de Unie van de
Sovjetunie, die wordt voorgezeten
door president Michail Gorbatsjov,
heeft gisteren tijdens zijn eerste ver
gadering in Moskou het Litouwse
parlement opgeroepen de onafhan
kelijkheidsverklaring van 11 maart
ongedaan te maken. De Sovjettroe
pen in Litouwen bezetten rond de
zelfde tijd het kantoor van de open
bare aanklager in Vilnius.
De Raad van de Unie is een nieuw
orgaan dat gevormd werd op grond
van de grondwetswijzigingen waar
mee ook de bevoegdheden van de
president aanmerkelijk uitgebreid
werden. In de Raad zitten de be
langrijkste leiders van de vijftien
Sovjetrepublieken, vice-premier
Nikolaj Ryzjkov en Gorbatsjov. Het
officiële Sovjetpersbureau Tass
meldde niet of de vertegenwoordi-
de Litouwers zouden
niet deelgenomen hebben.
De Raad deed een beroep op Gor
batsjov om contact op te nemen met
de Opperste Sovjet (het parlement)
van Litouwen en dat te vragen zijn
illegale besluiten terug te draaien
"zodat op een aanvaardbare basis
verder over de situatie gesproken
kan worden, in het kader van de
grondwet van de Sovjetunie", aldus
Tass.
Een eenheid van de speciale troe
pen van het ministerie van binnen
landse zaken bezette ondertussen
het kantoor van de openbare aan
klager in Vilnius, zo werd op de Li
touwse televisie bekendgemaakt.
Tegenover het kantoor is het hoofd
kwartier van de Litouwse commu
nisten gevestigd, dat eerder deze
week door parachutisten van het
Sovjetleger bezet werd.
Ontslag
De vice procureur-generaal van de
Sovjetunie, Aleksej Vasilijev,
maakte gisteren ook het ontslag be-
kend van de pas benoemde procu
reur van de republiek, Alturas Pau-
lauskas. Palauskas werd aangesteld
door de Litouwse president Vytau-
tus Landsbergis, maar dat was "een
grove overtreding van de grond
wet", volgens Vasilijev. Moskou
heeft inmiddels een nieuwe procu
reur benoemd: Antanas Petrauskas,
hij was tot nu toe de militaire aan
klager in Litouwen..Petrauskas ver
klaarde tegen journalisten alvast
dat hij het niet eens is met de onaf
hankelijkheidsverklaring van Li
touwen.
ADVERTENTIE
BERLIJN-BONN (GPD) - Niets
lijkt de vorming van een grote coali
tie in de DDR nog in de weg te
staan, nu gisteren de conservatieve
Alliantie voor Duitsland het groene
licht heeft gegeven voor directe on
derhandelingen en zich binnen de
SPD een meerderheid aftekende
voor het accepteren van de rechtse
Alliantie-partner DSU. De stap voor
de sociaal-democraten wordt mak
kelijker gemaakt, doordat de door Voorwaarde is
hen verketterde DSU-voorzitter
Ebeling toe heeft gegeven dat in de
anti-SPD-verkiezingscampagne
van zijn partij grenzen zijn over
schreden.
Naar alle waarschijnlijkheid wor
den morgen de laatste informele ge
sprekken gehouden. Maandag wil
het SPD-bestuur een definitief be
sluit over coalitie-onderhandelin-
gèn nemen.
De grootste Alliantiepartij, de
CDU, besloot als eerste de sociaal
democraten officiële besprekingen
aan te bieden, omdat het partijbe
stuur in het vrijblijvende overleg
tussen beide partijen voldoende
aanknopingspunten had gevonden.
blijft deelname erkenning van de Poolse westgrens.
de afwijzing van het NAVO-hd-
de DDR en het ga
randeren van de sociale zekerhe
den, zoals die in de Oostduitse
Grondwet staan. De SPD-onder-
een grote coalitie. De SPD. die handelingsdelegatie wordt nog aan-
steeds een veto had uitgesproken door «ce-voomtter Mee
ve... wc rechts-conservatieve Allian-
tiepartij, DSU. Na overleg tussen de maatscnap
voorzitters Ebeling (DSU) en De
Mazière (CDU) kondigde de DSU-
leider aan voorstander te zijn
kei en waarnemend fractieleider
Schroder.
Dossiers
Voorzitter- en fractieleider Ibrahim
Böhme hield zich gisteren, in gezel-
de deelname van de DSU, lijkt
van dit voorbehoud nu geen strui
kelblok meer te willen maken.
Hoe de regeringsdeelname van de
door de Beierse CSU massaal ge
steunde DSU er uit moet zien, is
nog niet duidelijk. CDU en SPD schap van twee advocaten, op
hebben in grote lijnen overeen- hoofdkwartier van de vroegere
stemming bereikt over de te volgen Staatsveiligheidsdienst. Böhme.
onderhandelingskoers met West- die wordt beschuldigd van werk-
Duitsland. Centraal daarbij staan de zaamheden voor de Stasi, zei geen
belastende dossiers te hebben kun
nen vinden. Zijn advocaat voegde
daaraan toe, dat Bohme van het
Westduitse weekblad Der Spiegel
een rectificatie eist, omdat op min
stens twaalf punten het verhaal,
waarin de SPD-voorzitter wordt be
last, niet zou kloppen. Maandag
neemt Böhme weer de leiding van
zijn partij op zich. nadat hij al zijn
partij-activiteiten had bevroren in
afwachting van de resultaten van
het onderzoek.
De woordvoerder vai
sie die is belast met de controle op
de opheffing van de Stasi zei dat alle
400 parlementariërs toegang kun
nen krijgen tot hun dossiers.
In Oost-Berlijn wordt er van uit
gegaan dat de vorming van de eer
ste democratische Oostduitse rege
ring nog voor Pasen kan worden af
gerond. In Bonn onderstreepte de
regeringswoordvoerder dat West-
Duitsland blijft bij het streven de
monetaire, economische en sociale
unie met de DDR nog voor de zo
mervakantie tot stand te brengen.
steunt, jaarlijks
+450 kleinschalige
sociale projekten in
de Derde Wereld.
zich gisteren in Londen op de vlakte wenste, en niet neutraal of gedemi-
gehouden ten aanzien van de vraag, litariseerd wilde worden. Wel zei hij
of er na de vereniging van de twee dat er in de onderhandelingen over
Duitslanden kernwapens op Duits vermindering van de conventione-
grondgebied gestationeerd moeten le, chemische of nucleaire korte-af-
blijven. Volgens de Britse premier standsbewapening
Margaret Thatcher echter is Kohl uitgang kan worden geboekt,
het met haar eens over de noodzaak uitgang die twee jaar geleden
van de aanwezigheid van atoomwa- denkbaar
pens in Europa.
"Wij zijn het erover eens dat de
aanwezigheid van kernwape:
geweest".
Tijdens zijn verblijf in Groot-Brit-
tannie heeft Kohl zijn standpunt
herhaald, dat alleen een verenigd
Europees grondgebied - en ik Duitsland een verdrag
denk dat voor Amerikaanse kern- Oder-Neissegrens met Polen kan
wapens Duits grondgebied de v
ondertekenen. Polen
keur heeft van essentieel belang moeten erkennen dat e
i Thatcher op een persconfe
rentie aan het slot van een twee
daags bezoek van Kohl aan Londen.
Kohl zei: "Ik denk dat wij ook i
de Wereldoorlog in Polen aan on
schuldige Duitsers leed is berok
kend. Kohl herinnerde er aan dat de
Tsjechoslowaakse president Vaclav
toekomst de volledige bescherming Havel spijt heeft betuigd
de NAVO nodig hebben i
het Duitse grondgebied".
Maar hij wilde niet regelrecht zeg-
verdrijving van Duitsers uit
Tsjechoslowakije na de Tweede We
reldoorlog. Als tussen Polen en
LONDEN (AP) - De Westduitse bondskanselier Helmut Kohl en de Britse premier Thatcher bespra
ken tijdens het tweedaagse bezoek dat Kohl aan Londen aflegde de snel veranderende situatie in Eu- cien als Praag, Budapest of Rostock,
ropa. "Maar de details zullen we in NAVO-verband moeten bespreken. hkTooO mensen h^btoegesproken"
<loto EPA) Voorts zei Kohl dat Duitsland
gen of hij de kernwapens van de Duitsers soortgelijke woorden ge-
NAVO na de hereniging op Duits vonden kunnen worden, betekent
grondgebied wilde behouden. That
cher erkende dat haar besprekin
gen met Kohl hadden plaatsgevon
den in een "snel veranderende situ
atie". "Wij zijn eigenlijk niet aan de
details toegekomen. Daarover zal
via de NAVO worden onderhan
deld". zei Thatcher.
Kohl betoogde dat Duitsland zijn
toekomst in samenspraak met de
NAVO en de Europese Gemeen
schap wil bepalen, maar hij gaf geen
rechtstreeks antwoord op de vraag
of er kernwapens op Duits grondge
bied moesten blijven. "Ik denk dat
de wereld is veranderd en dat wij
binnen de NAVO in redelijke dis
cussies consequenties moeten trek
ken," zei hij. "Als u denkt aan het
bereik van deze wapens, dan dient u
te weten dat dit bereik gaat tot ste-
JOHANNESBURG (GPD) - De
Zuidafrikaanse president Frederik
de Klerk heeft gisteren verklaard
dat zijn regering wel met alle be
schikbare middelen zal moeten in
grijpen als het geweld in het land
voortduurt.
De president verklaarde gisteren
in Kaapstad dat de "geweldadige
protesten veel schade aanrichten en
de hervormingen in gevaar bren
gen". Hij deed daarom een beroep
op alle leiders "al het mogelijke te
doen om een einde te maken aan ge
weld en intimidatie". Maar als de or
de in het land wordt bedreigd, "zal
de regering niet aarzelen krachtig in
te grijpen".
In de provincie Natal, waar aan
hangers van de Zulu-bewegmg In-
katha om de macht strijden met
ANC-supporters, woedt een ware
Sinds de strijd driejaar geleden uit
brak, zijn er minstens 2500 doden
gevallen. Ook gisteren werd op ver
scheidene plaatsen nog hevig ge
vochten. Duizenden vrouwen en
kinderen zijn voor het geweld op de
vlucht geslagen. is vooi
Inkatha-leider Buthelezi heeft de Natal"
vice-president van het ANC, Nelson
PARAMARIBO (GPD) - Het Jung
lecommando heeft zijn ultimatum
aan de Surinaamse regering inge
trokken. Brunswijk wil nu dat er zo
snel mogelijk een regeringsdelega
tie naar zijn hoofdkwartier Moengo
afreist "om de actuele politieke situ
atie te bespreken", aldus een brief
aan president Shankar.
Direct na aankomst in Moengo
eiste Brunswijk de lijken op van
zijn twee in het gebouw van het Ka
binet van de Bevelhebber doodge
schoten lijfwachten. Ook wilde hij
zijn wapens terug en moesten de
stamhoofden naar Moengo komen
voor overleg. Het ultimatum werd
donderdag 24 uur verlengd, toen de
regering beloofde een onderzoek in
te stellen naar de dood van de lijf
wachten.
Voor het verstrijken van het twee
de ultimatum liet Brunswijk zijn
uitnodigingsbrief bezorgen op het
o presidentieel paleis. "Om bekende
gisteren door het ANC afgelast redenen kunnen wij niet naar Para-
"omdat het klimaat nog niet ideaal nraribo komen", aldus Brunswijk,
verzekeren u dat uw vei-
n Moengo voor honderd
s gegarandeerd".
roepen de strijd te staken. Buthelezi
en Mandela zouden maandag
massa-bijeenkomst toespreken
Edendale, maar die ontmoeting
een gezamenlijk optreden i
|te amersfoort. banknr. 70.70.70.147
LONDEN/WASHINGTON/DEN
HAAG (DPA/Rtr/AFP/ANP) - De
donderdag categorisch door Irak te
gengesproken Britse beschuldiging
dat de in Londen in beslag genomen
40 ontstekers voor atoombommen
voor Iraq waren bestemd, richt een
schijnwerper op het al jaren duren
de koortsachtige streven van dit
land om een kernwapen en bijbeho
rende raketten te bouwen voor het
vervoer ervan. Ondanks de inbe
slagneming op de Londense lucht
haven Heathrow zal Irak binnen vijf
jaar in staat zijn een eigen atoom
bom te bouwen, zo zei de Israëli
sche wapenexpert Se'ev Eitan van
het gerenommeerde Jaffee-insti-
tuut voor strategische studies don
derdag in Tel Aviv. "Zij zullen ook
het jongste probleem van de inbe
slagneming oplossen", zei hij voor
de Israëlische radio.
Bij de ontstekers gaat het Kry-
trons, kleine schakelaars ter grootte
van een forse pinda voor de uiterst
precieze timing voor het op gang
brengen van de ontsteking van een
kernlading. Deze schakelaars vor
men de onmisbare eerste stap voor
een land dat een kernbom wil ma
ken en worden uitsluitend gemaakt
door een bedrijf in de VS. Zij wor
den ook voor andere, industriële
doeleinden gebruikt. Israël beves
tigde in 1985 tussen 1979 en 1983 800
Krytrons te hebben ontvangen,
maar ontkent kern- en chemische
wapens te hebben alsmede een Jeri-
cho-2-raket met een bereik van 1500
kilometer, zoals de Sovjetönie be
weerd.
Volgens de klacht van het Krem
lin liggen behalve Sovjetgrondge
bied ook alle Arabische hoofdste
den binnen het bereik van zo'n ra
ket. Israël heeft van zijn kant zorg
geuit over de ontwikkeling van een
soortgelijke middellange-afstands-
DE ATOOMBOM
EN ZIJN ONTSTEKING
doorsnee atoombom
"ONTSTEKERS'
cleair materiaal voor kernwapens
werd gemaakt. Donderdag meldde
de Washington Post dat Osirak in
middels weer is begonnen met de
produktie van nucleair materiaal
van een kwaliteit die geschikt is
voor kernwapens. "Het zal nog eni
ge jaren duren voor Irak kernkop
pen heeft, maar Amerikaanse func
tionarissen hebben het Witte Huis
van meer dan 2200 kilometer, de Al-
Abed, die naast Tel Aviv ook Tehe
ran zou kunnen bereiken.
Krytron
VS-president Bush waarschuwde
Irak deze week zich te houden aan
het verdrag tegen verspreiding van
kernwapens uit 1968, dat het heeft
meegedeeld dat Osirak is begonnen ondertekend. "Verspreiding
met de produktie van materiaal
wapenkwaliteit", aldus de gezag
hebbende Amerikaanse krant.
raketten door Irak, over berichten Paul Beaver van het gezaghebben-
dat Saudiarabië Chinese raketten de Britse defensieblad Jane's gaat
met een bereik van 3000 kilometer ervan uit dat Baghdad in 1995 over
heeft gekocht, en over plannen voor de bom plus raketten beschikt. Het
de bouw van kernreactors in Syrië Internationale Instituut voor Stra-
met Belgische en Zwitserse hulp. tegische Studies (IISS) is voorzich-
Ofschoon Baghdad steeds met tiger: "Eenieder die zegt het te we-
klem ontkent, gaan westelijke ge- ten doet alsof'. De Israëliërs gaan
heime diensten ervan uit dat Irak al ervan uit dat Irak nog vijf tot tien
grote vooruitgang heeft geboekt bij Jaar nodig heeft,
het maken van de bom, die het be
wind van president Saddam Medio 1981 vernietigden hun
Husayn tot regionale supermacht vechtsvliegtuigen in een vei
zou maken en een bedreiging zou singsaanval de door Fransen ge
vormen voor Israël en Iran. bouwde kernreactor Osirak bij F
Hoever Irak is, is onduidelijk, hdad, waar volgens Israel ook
kernwapens blijft, evenals versprei
ding van chemische en biologische
wapens en middellange-afstandsra-
ketten ernstige bedreigingen vor
men voor Amerikaanse belangen
zowel als belangen van onze vrien
den in het gebied".
Een Amerikaanse deskundige op
MÓ'kiiomèter kern: het gebied van de verspreiding van
kernwapens Leonard Spector zei
woensdag te menen dat Irak nog ver
af is van het maken van een bom,
vooral omdat het nog niet over het
allereerst vereiste materiaal be
schikken. Het land heeft nog geen
eigen installatie voor de verrijking
van uranium, al beschikt het kenne
lijk over 11 tot 12 kilo van dit materi
aal, voldoende voor één A-bom. Het
grootste problemen vormen echter
de stuur- en richtsystemen van de
raketten en de middelen voor de
ontsteking van een A-bom.
De Krytrons dienen om de gelijk
tijdige ontploffing te verzekeren
van de kraag van normale explosie
ven die de explosie van de splijtstof
in een A-bom ontketenen. Het gaat
om het gelijktijdig leveren van een
stroomstoot van hoog Voltage - on
geveer zoals een verdeelkap in een
auto werkt - aan gewone explosie
ven, door de ontploffing waarvan
splijtstof wordt samengeperst tot
een kritische massa die een kernex
plosie geeft. Bij een waterstofbom
wordt een atoombom als ontsteker
gebruikt.
De Post meldde op grond van
bronnen bij de Amerikaanse gehei
me dienst ook dat Irak is begonnen
met de plaatsing van ballistische ra
ketten van Sovjetmakelij, die met
een bereik
of chemische ladingen kunnen afle
veren in Israël of elders. Er werden
eerder deze maand door een VS-sa-
telliet foto's gemaakt, van drie ba
ses, aldus het blad, maar de Ameri
kaanse buitenlands-inlichtingen-
dienst CIA weigerde zoals gebrui
kelijk commentaar te geven op be
richten van deze aard.
Bij deze raketten gaat het om Sov-
jet-Scud-B-raketten, waarvan
Iraakse ingenieurs het bereik heb
ben vergroot. Maar volgens Jane's
heeft Irak ook al drie eigen raketten
ontwikkeld: de Husayn met een be
reik van 650 kilometer die in de Gol
foorlog met Iran werd gebruikt; de
Al-Abbas met een bereik van 900 ki
lometer, die dit jaar in dienst wordt
genomen; en de samen met Egypte
en Argentinië ontwikkelde Condor-
2 - bereik 1200 kilometer - waaraan
onder anderen ook Westduitse en
Zwitserse firma's zouden hebben
meegewerkt en die volgens Beaver
dit jaar voor het eerst vliegen. Vol
gens berichten uit december is zelfs
een raket in de maak met een bereik
