De triomfantelijke terugkeer
van een vrijpostig wethouder
'Waarom geven we de onafhankelijkheid niet terug?'
iHlIHHI'MIHlil REPORTAGE
Roddel en achterklap in Kampen, een dorp aan de rivier
Chaos en machteloosheid troef in een bizar Suriname:
KAMPEN De ongewenste intimiteiten ('hij stond dicht te
gen mij aan in de kopieerkamer' en: 'hij heeft mij tegen mijn
zin een seksadvertentie voorgelezen') werden 'niet bewezen'
verklaard. Wel legde de Zwolse politierechter hem drie jaar
geleden een voorwaardelijke gevangenisstraf op voor het ple
gen van ontucht ten stadhuize, omdat hij een medewerkster
'bij de borsten had gepakt' en een ander 'onverhoeds oneerbaar
op de mond had gekust'. Er was geen spoor van twijfel: met on
der andere personeelszaken in zijn portefeuille moest Cees
Kranenburg destijds opstappen als wethouder in het strenge
Kampen. Om nu. drie jaar na zijn veroordeling, terug te keren
in de politieke arena van dit dorp aan de rivier. Een triomfan
telijke come-back, want hij haalde met zijn 'Kampen Alert'
maar liefst drie zetels binnen (van de 23). Tot ontzetting van
zijn grootste opponent, burgemeester Kleemans, die het ver
trouwen in zijn burgers een beetje heeft verloren.
door
Albert Holterman
De plaatselijke verslaggevers van
de Kamper Courant en het Nieuw
Kampens Dagblad zitten in deze da
gen niet om kopij verlegen, want de
oude Hanzestad met haar 33.000 in
woners staat op de kop van een poli
tieke en persoonlijke rel. Een lokale
sigarenboer spreekt enigszins ver
lekkerd van "leven in de brouwe
rij", een vishandelaar aan de oever
van de IJssel daarentegen heeft het
over "dom en waardeloos gedoe".
Kranenburg is best genegen bij
hem thuis zijn kijk op de zaak te ge
ven, maar hij zet er wel de bandre
corder bij aan "want u hebt er geen
idee van hoeveel er verdraaid is van
wat ik heb gezegd". Ook vrouw en
dochter zijn in de kamer aanwezig
en luisteren nauwlettend mee.
Het nieuw gekozen raadslid zet
zich allereerst aan een kleine ver
handeling over ongewenste intimi
teiten. Hij wil ze niet bagatelliseren
maar anderzijds moeten we niet
vergeten "dat zoiets op elk kantoor
wel voorkomt". Bovendien: hij
komt uit een groot gezin en is der
halve gewend om "amicaal" met
mensen om te gaan.
Wat die oneerbare kus op de
mond betreft: er was toen een kop
koffie over hem heen gevallen en de
medewerkster in kwestie had een
doek gepakt om zijn broek een
beetje schoon te vegen. "Laat
maar", had hij gezegd, "Ik moet
toch een schoon pak aan. Maar je
bent een schat". En spontaan had
hij haar een kus gegeven. Over het
grijpen naar borsten zegt hij niet
meer dan dat hij daarvoor veroor
deeld is en zijn straf heeft onder
gaan.
Waarmee hij gezegd wil hebben
dat zijn gezin zeer onder de affaire
heeft geleden ("Mijn vrouw is in die
tijd tien jaar ouder geworden"), ter
wijl hij als wethouder (voor de
PvdA) en als raadslid moest opstap
pen. Hij gaat ervanuit dat hij zonder
die affaire met gemak een tweede
en een derde termijn opnieuw wet
houder was geworden ("want ik ben
iemand voor en uit het volk"). Nu
dat niet is gebeurd, derft hij volgens
zijn berekening ongeveer vier ton
aan inkomen. "Wie krijgt er in Ne
derland voor zoiets een boete van
vier ton?", roept hij uit.
Kwade genius
En dan verschijnt in zijn betoog zijn
grote opponent burgemeester Henk
Kleemans als kwade genius ten to
nele. Met hem had Kranènburg al
een niet zo beste verhouding en
door die affaires kreeg de burge
meester een stok in de vingers om
hem als wethouder eruit te werken,
zo luidt zijn relaas. De verhoudin
gen zijn er sindsdien niet vriend-
schappelijker op geworden, het
geen moge blijken uit een brief die
Kleemans onlangs, een dag voor de
raadsverkiezingen, naar de gemeen
teraad stuurde.
Daarin deelde hij mee justitie te
hebben verzocht Kranenburg te
vervolgen wegens smaad en beledi
ging. De burgemeester is niet gene
gen dat nader toe te lichten- Samen
met de huidige wethouders en het
ambtelijk apparaat vormt
Kleemans een bastion van gesloten
heid, als het gaat om de affaire-Kra
nenburg. Alleen gemeentelijk voor
lichter Eduard Ehrhardt wil uit
hoofde van zijn functie vertellen
over de feitelijke gang van zaken.
Bereidwillig haalt hij een kopie
van de brief van tevoorschijn waar-
ZATERDAG 31 MAART li jZ-
commissie Kranenburg laten weten
dat hij niet op de gemeentelijke af
delingen mag komen. Telefonisch
kan hij als raadslid alle inlichtingen
krijgen die hij wil, 'maar hij moet
zich niet op de afdelingen vertonen.
"Niet dat we aannemen dat hij het
weer zal doen", zegt Paul Ehrhardt,
doelend op ontuchtige handelin
gen, "maar de confrontatie met Kra
nenburg blijft voor de medewer
kers natuurlijk heel moeilijk en ze
willen die dan ook niet".
Het is een maatregel tegen 'de
mens' Kranenburg, niet tegen het
raadslid Kranenburg, die in die
functie alle vergaderingen ten stad
huize zal kunnen bezoeken, zo legt
de voorlichter uit. "Het college en
de medezeggenschapscommissie
willen hem kort houden."
Politiek feit
Dat Kranenburg ooit als wethouder
terug zal keren lijkt uitgesloten, ook
al is een college als het huidige, met
twee PvdA- en twee CDA-wethou-
ders, niet houdbaar. Want als in veel
plaatsen zijn ook in de negen eeu
wen oude Hanzestad de politieke
verhoudingen grondig gewijzigd.
Het CDA duikelde van 8 naar 5 ze
tels, de PvdA van 7 naar 4. De RPF
kwam van 3 op 4 zetels. Kampen
Alert kwam dus van 0 op 3 en D66
kwam van 0 op 2 zetels. De WD be
hield 2 zetels, de SGP, het GPV en
Groen Links behielden elk 1 zetel,
waarmee in de gemeentraad dus ne
gen partijen vertegenwoordigd zijn.
Kranenburg is dus een factor van
gewicht in de nieuwe gemeenil "j
raad, maar alle andere partijen he| J
ben uitgesproken hem onder ge^
beding op het wethouderspluchei
willen zien. In een gezamenlijlj E
verklaring die deze week werd ui h
gegeven stellen ze ze de komst vi s:
de politieke partij Kampen Alert P
een "politiek feit" te erkennen. Vö t<
der wordt nog gemeld dat "de poi n
tie en de belangen van de medwei h
kers van de gemeente onderwei v
van bespreking zijn geweest". d
Kranenburg volgt het vooralsik
vanuit huis. In de opkomst van zi v
partij ziet hij het bewijs dat zi v
voormalige partij, de PvdA, teko s
schiet in directe contacten met
kiezers. Het zijn allemaal afgest1
deerden, leraren en dergelijke die 1
de dienst uit maken. De gewoi J
man uit het volk, zoals hij, or
breekt. Kranenburg was vroegi j
kelner en die afkomst heeft L
zoals hij zegt, nooit verloochen
"Bij mij thuis heeft die dertien ja)
dat ik voor de PvdA in de raad zs
de deur altijd opengestaan en dj
weten de mensen te waarderen. Dj 1
zie je aan de verkiezingsuitslag".
Toevallige passanten in de bi J
langrijkste winkelstraat van Kaïi c
pen geven geen blijk van die waai
dering. Ze spreken tegenover c v
verslaggever slechts in afkeureno x
bewoordingen over "die Krane
burg" of ze weigeren te praten. Tod
moeten ze er zijn: de circa tweedu f
zend kiezers die ervoor hebben g
zorgd dat 'Kampen Alert' met dr
vertegenwoordigers in de nieuw 1
gemeenteraad komt.
ontketend, maar om te bewijzen dat
er nog recht is".
Bittere woorden
in Kranenburg van laster wordt be
schuldigd. zoals deze zinsnede illu
streert: "Bovendien bazuint hij
rond, dat ik spoedig zal gaan schei
den, dat mijn zoons het huis al uit
zijn en dat ik een verhouding heb
aangeknoopt met een van de dames
die tegen hem getuigd hebben. Elk
woord dat hij gezegd heeft, is geba
seerd op pure fantasie, achterklap
en leugen".
Inderdaad. de burgemeester
wordt helemaal gek van die Kra
nenburg: daar komt het volgens zijn
Burgemeester
Kleemans en
wethouder
Kranenburg in
vervlogen
tijden, toen er
nog geen sprake
affaires en
ongewenste
intimiteiten.
«oto qPD)
voorlichter wel op neer. Samen met
de brief heeft Kleemans ook een
'verklaring' uitgegeven waarin hij
verontwaardigd schrijft "dat Kra
nenburg ervan uitgaat, dat hij
slachtoffer is geworden en niet dat
hij slachtoffers heeft gemaakt".
burgemeester voegt eraan toe dat
"burgers en medewerkers moeten
weten dat er nog recht is in Neder
land en dat men zich te houden
Met mag gezegd: de burgemeester
was helemaal ontzet toen op de
avond van de gemeenteraadsver
kiezingen de uitslagen van de stem
bureaus binnenkwamen en 'Kam
pen Alert' drie zetels in de raad
bleek te krijgen. In zijn bijbaantje
als interviewer voor de lokale om
roep Radio IJsselmond hield Paul
Ehrhardt die avond zijn burgemees
ter de microfoon voor. De burge
meester sprak daarin de bittere
woorden: "Ik ben altijd heel trots
geweest op de stad Kampen, maar
het is nu een dorp geworden."
Een week na dato staan de Kam
per Courant en het Nieuw Kampens
Dagblad nog bol van de ingezonden
brieven van lezers die met veront
waardiging van die uitspraak ken
nis hebben genomen. "Denkt de
provoost-geweldige Kampen de
stadsrechten te kunnen ontne
men?", vraagt een ingezonden brie
venschrijver zich af. Een ander Iaat
weten zich op de ziel getrapt te voe
len door de woorden van de burge
meester. En weer een ander spreekt
over het 'Dorp aan de rivier' (naar
het gelijknamige boek van Antoon
Coolen) met in de slechte hoofdrol
len Henk Kleemans en Cees Kra
nenburg.
PARAMARIBO/AMSTERDAM -
Een doorsnee zondagmiddag in
Leonsberg, een kilometer of tien
stroomopwaarts van het centrum
van Paramaribo aan de Surinameri-
vier. Bij de steiger, waar gewoonlijk
een paar bootjes liggen om voetgan
gers over te zetten naar Nieuw Am
sterdam, wachten al meer dan een
uur enige tientallen personen be
rustend op de komst van een van de
korjalen.
door
Ruud de Wit
Honderd meter terug aan een an
dere steiger, die wordt bewaakt
door militairen van het Nationale
Leger, is plotseling enige activiteit
te bespeuren. Een snelle auto met
sirene en knipperlichten komt aan
rijden. Door een verrekijker is le
gerleider Bouterse te zien, die met
zijn lijfwacht in een klaarliggende
korjaal stapt. Even later bevindt het
gezelschap zich in het midden van
de Suriname-rivier, op weg naar
Nieuw Amsterdam, waar inmiddels
een militair escorte is gearriveerd
om 'Bevel' op te halen.
"Dit is geen stijl", zegt iemand als
hij de korjaal met Bouterse ziet
koersen. "Wij gewone mensen moe
ten hier uren wachten vanwege de
politiek spelletjes van de hoge he
ren. Iedereen, die ook maar iets te
vertellen heeft, praat over vrede,
over democratie en over economi
sche ontwikkeling, maar kijk hem
nu eens zitten. Hij is zonder twijfel
op weg naar zijn privé-plantage
Nieuw Grond om te vissen. En daar
om moeten wij wachten".
Suriname, ruim een maand gele
den. Hoofdstad Paramaribo gonst
van de geruchten. Over een rege
ringscrisis; over cocaine-handel;
over corruptie; over hoe je snel een
visum naar Nederland kunt krijgen;
over de zwarte handel en de hoge
kosten voor het levensonderhoud.
En ook wel over vredesonderhan
delingen. Maar er is niemand te vin
den die iets positiefs kan bespeuren
aan de 'nieuwe horizon', die vice-
president Henck Arron drie jaar na
de verkiezingen nog altijd ziet da
gen.
Nu, een maand verder, is de situa
tie in Suriname nog chaotischer. En
het door Bouterse op 25 februari -
de dag van de herdenking van tien
jaar revolutie met veel bombarie
aangekondigde nieuwe vredesini
tiatief met de zelfaangestelde
bosnegerleider Ronnie Brunswijk
en indianen-voorman Thomas lijkt
al weer een vroege dood te zijn ge
storven.
Het begon met de mededeling,
zondag, van het Junglecommando
in Moengo dat de dinsdag ervoor
een vliegtuig een tweemotorige
Commander-690 met vier Colom
biaanse bemanningsleden bij de
Kromanti-mijn van Suralco was ge
land. Het toestel, met een lading van
duizend kilo ruwe cocaïne, zou op
weg zijn geweest naar het door in
dianen-dissident Thomas gecontro
leerde plaatsje Apura in West-Suri-
name. Door slecht weer zou het uit
de koers zijn geraakt en daarom zijn
geland in het door Brunswijk en
zijn mannen gecontroleerde gebied
in Oost-Suriname.
Brunswijk, zelf in Paramaribo
voor het vredesoverleg, zei het
vliegtuigje met bemanning en in
houd aan het openbaar ministerie in
Paramaribo te willen overdragen of
in brand te steken. Maar de door
Bouterse gecontroleerde militaire
politie beschikte anders. Brunswijk
en drie van zijn adviseurs werden
gearresteerd. Twee jeugdige lijf
wachten van Brunswijk lieten daar
bij het leven.
Er brak een waar pandemonium
uit in Paramaribo. Eerst bezetten
aanhangers van Brunswijk het Am-
bassador-hotel en gijzelden zij zes
tig aanwezigen. Toen die kwestie
was opgelost, hield president
Shankar een persconferentie. Hij
deed, zonder bewijzen, uitspraken
over de betrokkenheid van Bruns
wijk bij activiteiten van de Colom
biaanse drugsmafia. Maar tegelijk
verklaarde hij dat de militaire poli
tie was opgedragen de arrestanten
weer vrij te laten, 'omdat hij hen
voor de vredesonderhandelingen
een vrijgeleide had beloofd'.
Dreigementen
Legerleider Bouterse weigerde die
vrijlating echter en gaf donderdag
pas toe na dreigementen van de
tweede man van het Junglecom
mando, luitenant Castro, dat hij de
vijandigheden zou heropenen. De
kluchtachtige vertoning in Parama
ribo werd besloten met een pers
conferentie, waarop Suriname's
machtigste man ^zijn beschudigin-
gen aan Brunswijk niet introk.
Brunswijk zelf gaf de zwarte piet
weer door aan de regering Shankar:
"Met hen is niet te werken".
Er zijn allerlei scenario's te be
denken over wat allemaal werkelijk
speelt. Zoals dat Brunswijk en zijn
De gebeurtenissen rond de arrestatie van rebel
lenleider Ronnie Brunswijk in Suriname hebben
opnieuw geïllustreerd welk landelijke-drama-
op-dorpsniveau zich daar afspeelt. Het verba
zingwekkendst is dat de klucht die in Paramaribo
als een doorlopende voorstelling wordt opgevoerd
compleet met 'democratie', 'vredes-onderhan-
delingen' en 'mensenrechten' ook nog serieus
wordt genomen. Niet alleen door de betrokkenen
zelf, maar ook door veel Nederlanders.
Er hoeft maar iets te gebeuren in de voormalige
Nederlandse kolonie of het Haagse politieke cir
cus staat klaar met een oordeel; media rukken uit
om aan omstreden Surinamers met een Neder
lands paspoort een mening te ontfutselen. En kos
ten noch moeite worden gespaard om de constan
te geruchtenstroom uit 'Switi Sranan' als nieuws
de lucht in te sturen. Bij dat alles overheerst de
machteloosheid van iedereen die Suriname een
goed hart toedraagt.
Ruud de Wit zet de turbulente ontwikkelingen
van de afgelopen week op een rijtje. Het enige
wat hieruit overduidelijk blijkt maar dat is
geen nieuws is dat legerleider Desi Bouterse de
touwtjes stevig in handen heeft en dat niemand
weet hoe daar een einde aan te maken.
Straatbeeld in Paramaribo. Er zal niet snel iets gebeuren c
aanhang betrokken zijn bij i
smokkel en daarmee hun guerilla
tegen Bouterse betalen. Het vlieg
tuigje dat bij Moengo landde, kwam
het Brunswijk-gezelschap door de
vredesonderhandelingen nogal on
gelegen en dus werd gedaan alsof
het nergens iets mee te maken had.
Scenario twee is dat Brunswijk
niets met cocaïne van doen heeft,
maar dat het juist Bouterse en zijn
(militaire en civiele) vrienden zijn
die er een aardig zakcentje aan over
houden. Als het Colombiaanse
vliegtuigje inderdaad op weg was
naar Apura - een gebied dat door
de aan Bouterse geliëerde Toekaya-
na-indianen van Thomas wordt ge
controleerd zou dat als bewijs
kunnen worden uitgelegd.
De 'Dwaze Vrouwen' uit Bern-
harddorp, die al twee maanden on
der de 'mammaboom' in het cen
trum van Paramaribo bivakkeren
om daarmee te protesteren tegen de
verdwijning van vier van hun fami
lieleden, zijn van scenario twee
overtuigd. Volgens de Weekkrant
Suriname beschikken zij over be
wijzen dat "de strijd die de Toe-
kayana Amazone-indianen sinds 31
augustus 1989 voeren niets te ma
ken heeft met de verbetering van
hun leefsituatie. Ze zou als bescher
ming dienen van de drugsbelangen
van Bouterse en Toekayana-leider
Thomas". Door de onvoorziene lan
ding van het vliegtuigje in het
Brunswijk-gebied moest Bouterse
dus bewijzen dat hij er niets mee te
maken had. Vandaar de opdracht
Brunswijk op te pakken.
Wat de waarheid ook is, een zaak is
zeker: de regering-Shankar feite
lijk premier, vice-president Henck
Arron bevindt zich voor medische
behandeling in Amerika en mede-
coalitieleider Jagernath Lachmon
hield zich de afgelopen week opval
lend op de vlakte heeft weer be
wezen geen invloed te kunnen uit
oefenen. Laat staan dat zij ook maar
een greintje feitelijke macht kan af
dwingen. De macht wordt gecon
troleerd door Bouterse.
Hoe het verder staat met de
machtsverhoudingen in Suriname,
weet bijna niemand. Vrijwel dage
lijks liggen de papieren weer anders
en treden personen op de voor
grond, wier politieke rol al lang leek
te zijn uitgespeeld. Twee weken ge
leden bijvoorbeeld dook de Rotter
dammer Salam Somohardjo plotse
ling in het door Brunswijk gecon
troleerde Moengo op en dat deed
menig Suriname-expert de wenk-
brouwen fronsen.
'Somo', ex-minister en een van de
oprichters van de Javaanse partij
Pendawa Lima. is altijd een van de
meest spraakmakende bestrijders
van Bouterse geweest. Nu heeft hij
er blijkens eigen verklaringen géén
enkel probleem mee om te praten
met de chef van Bouterse's kabinet,
de destijds door hem gehate ex-am
bassadeur in Nederland, Henk Her-
renberg.
Mishandeld
Een andere persoon die vorige
week weer het politieke gebeuren
van Paramaribo binnenwandelde,
alsof tien jaar lang niets was ge
beurd, is Olton van Genderen. Deze
ex-vice-premier onder Henck Ar
ron, na de coup van 1980 enige tijd
door de militairen vastgehouden en
behoorlijk mishandeld, trad tot ve
ler verbazing als 'politiek adviseur'
van Brunswijk op tijdens de nu
weer afgebroken vredesbesprekin
gen.
En wat te denken van Jules Sed-
ney, ex-directeur van de Centrale
Bank van Suriname, die vier jaar ge
leden hals-over-kop naar Nederland
vertrok en met verhalen strooide
dat Bouterse en Herrenberg een
handeltje wilden opzetten met de
Colombiaanse cocaïne-mafia. Her
renberg, toen ambassadeur in Den
Haag, stapte zelfs naar de rechter
om aan die verhalen een einde te
maken. Sedney loopt nu weer in Pa
ramaribo rond, alsof er niks ge
beurd is.
In deze bizarre wirwar van perso
nen, voorvallen, beschuldingen en
geruchten is het onmogelijk vast te
stellen wat er nu in Paramaribo aan
de hand is. Dat geldt voor de Suri
namers, maar ook voor de Neder
landse politici die zich met Surina
me bezighouden. Hun optreden in
de Tweede Kamer en daarbuitei
wordt gekenmerkt door soms lacl
wekkend aandoende machteloo:
heid. Zo klampen zij zich sinds d
verkiezingen van 1987 vast aan 'eej
democratische gekozen regering!
waarvan iedereen weet dat die haai
eigen faillissement al lang heeft ge)
tekend. De dagelijkse rij van 'ecc
nomische vakantiegangers' voor
het Nederlandse consulaat in Para
maribo is daarvan een van de kei
harde bewijzen.
Deze week kwam een Amer
kaanse krant weer met het verhaii
over de prominente rol die het Sur
name van Bouterse zou spelen in d
internationale drugs-scene. Eet
weinig concreet verhaal in het vq
lengde van de waarschuwingen dit
president Bush eerder aan Boutersj
liet horen. Er wordt in dat verban®
zowel in Nederland als in de Ver
enigde Staten wel gespeculeer)
op een Amerikaans ingrijpen in Si
riname, zoals zeven jaar geleden ii
Grenada en onlangs in Panama.
Ontwikkelingsgeld
Maar dat moet, althans nu, worded
uitgesloten omdat elke vergelijkinr
met de situatie toen in die twee lan
den en de huidige in Surinam!
mank gaat. Evenmin moet het rea
listisch worden geacht dat Nederi
land zich nadrukkelijker politiek;
of militair met Suriname gaat be
moeien. De bemoeienis zal beperk
blijven tot veel verontwaardigin!
en bezorgheid en vooral gerammd:
met ontwikkelingsgelden.
Journalist Jozef Slagveer ze)
een van de slachtoffers van De|
Bouterse schreef in 1975, enig'
dagen voor de onafhankelijkheid
"Er verandert straks niets. De pro
blemen gaan mee en precies dezelf
de mensen zullen aan de oplossing
ervan moeten werken, terwijl ze ba
wezen hebben niets te kunnen op
lossen". Wat Slagveer toen schreei
geldt ook nu. En misschien ook d(-
komende tien jaar.
Tenzij die Surinaamse vrou*
voor het Nederlandse consulaat iv
de Mr. Lim a Po-straat haar zit
krijgt. "Waarom geven we onze out
afhankelijkheid niet terug en wo*
den we weer een kolonie van Nede:
land", zei ze een maand geleden ni»
zonder melancholie. Jammer voor
haar en misschien ook voor Surf
name maar ook deze wensdroon,
behoort tot de categorie 'bizai;
waarop de ex-kolonie een patent o)
lijkt te hebben.
