bobby gaat buiten z'n boekje
De
Reputatie politie geschaad door crimineel gedrag
In 1979 deed de pas gekozen Margaret Thatcher haar volk deze belofte:
"De Conservatieve regering zal meer geld uittrekken voor
misdaadbestrijding, zelfs als elders bezuinigd wordt". Het moet gezegd:
de premier heeft woord gehouden. Het aantal politiefunctionarissen
groeide van 110.000 naar 125.000 en de uitgaven ten behoeve van het
korps gingen met 52 procent omhoog. Wat echter daalde, was het
respect voor de bobby. Dertig jaar geleden nog door acht van de tien
Britten op handen gedragen, roept oom agent anno 1990 bij de helft van
de bevolking gemengde gevoelens op. Vorig jaar werden vier leren
vrijgelaten, nadat zij 15 jaar van hun levenslange gevangenisstraf
hadden uitgezeten. De politie bleek destijds een bekentenis te hebben
afgedwongen. Om dezelfde reden claimen de 'Zes van Birmingham' nu
hun vrijheid. Ze zitten al vijftien jaar achter de tralies voor bomaanslagen
op twee pubs, misdaden die ze waarschijnlijk niet hebben gepleegd. De
bobby op de stoel van de rechter. Gaat het om een enkel bedrijfsongeval,
of is er meer aan de hand bij de Britse politie?
door Cees van Zweeden
Vroeger trad de vermaarde 'bobby' op als een ware oom agent en genoot hij veel respect, vandaag de dag
deinst de huidige generatie van Engelse ordebewakers niet terug voor crimineel gedrag. moto's gpd>
Politieman Keith Blakelock was die
avond naar het getto in Noord-Lon-
den gestuurd waar enkele uren eerder
twee collega's bijna waren gestenigd.
Zijn fout was dat hij uitgleed in de
modder bij een van de betonnen flat
gebouwen die als monumenten van
moderne rampspoed uit het oude Tot
tenham oprezen. Binnen enkele se
conden wist hij zich omringd door
een veertigtal jongeren, van wie de
meeste zwart en sommige ook nog ge
maskerd waren. Er werd met mache
tes op hem ingeslagen, messen flit
sten door de nacht. Keith Blakelock
stierf om kwart over tien. Zijn ontziel
de lichaam werd aangetroffen in de
modder en telde meer dan 40 steek
wonden. De datum: 6 oktober 1985.
De reactie van het Londense poli
tiekorps was ongenadig, temeer om
dat Keith een gezien collega was.
Drieduizend manschappen werden
op de zaak gezet. Bijna elke nacht
hoorden de bewoners van de grauwe
flatgebouwen het onheilspellende ge
luid van politielaarzen op hun galerij
en, gevolgd door het lawaai van mo
kers en deuren die versplinterd wer
den. Pas in mei, ruim een half jaar la
ter, keerde de rust weer in het getto
dat bekend stond onder de rustieke
naam Broadwater Farm.
Proces
Op 21 januari 1987 begon het proces
tegen Winston Silcot, Engin Raghip
en Mark Brathwaite. De aanklacht:
moord. Aanvankelijk was ook nog
drie minderjarige jongens hetzelfde
misdrijf ten laste gelegd, maar de
rechter vond het door de politie ver
gaarde bewijsmateriaal te onbetrouw
baar om hen zelfs maar in de beklaag
denbank te laten plaatsnemen.
Precies een maand later het pro
ces was nog in volle gang bracht
Engelands meest gelezen krant 'de
eerste foto in de machete-moordzaak'.
Vanaf de voorpagina keek een lachen
de Winston Silcott de elf miljoen le
zers van de Sun aan. De tekst: "Sil
cott, 27, behoorde tot een vijftig, man
sterke bende die probeerde het hoofd
van de politieman af te hakken...
Openbare aanklager Roy Amlot zei
dat de gemaskerde relschoppers met
een machete op Blakelock inhakten
met de bedoeling om het hoofd van
de romp te scheiden en het op een
stok door de wijk te tronen om de an
dere politiemannen te beschimpen".
De gruwelijke details waren opge
tekend uit de mond van een 13-jarige
jongen, een van de minderjarigen die
volgens de politie betrokken waren
geweest bij de aanval op Keith Bla
kelock. De jongen had zijn verklaring
afgelegd nadat hij drie dagen lang,
slechts gekleed in zijn onderbroek,
door rechercheurs was verhoord. Ge
durende die dagen werd hem het
recht op juridische bijstand ontzegd;
zelfs werden de ouders niet ingelicht
over de arrestatie van hun zoon.
Ongeloofwaardig
De rechter schoof de verklaring van
de 13-jarige verdachte, die zo breed
was uitgemeten in de Sun en de ande
re boulevardbladen, als "fantastisch"
en "ongeloofwaardig" ter zijde. Scot
land Yard-rechercheur Meivin, die
het onderzoek had geleid, kreeg van
de rechter een ernstige reprimande
voor zijn onderzoekstechnieken.
Met het wegvallen van de verkla
ring leek de positie van 'bendeleider'
Silcott sterker te zijn geworden. Sil
cott had altijd volgehouden dat hij op
de bewuste avond in het geheel niet
ter plaatse was geweest, en de 13-jari-
ge jongen was de enige geweest die te
gen hem had getuigd. Nu had de aan
klager eigenlijk niets meer: geen ge
tuigenverklaring. geen bewijsmateri
aal, geen met bloed besmeurde kle
dingstukken, geen foto's, geen wa
pens, geen vingerafdrukken.
Maar op 19 maart 1987 werd Winst
on Silcott tot 30 jaar cel veroordeeld.
De jury volgde de uitspraak die we
ken daarvoor al in de boulevardpers
was gedaan en oordeelde: 'Schuldig'!
Engin Raghip was op de fatale
avond van de zesde oktober 1985 met
zijn neef onderweg, toen zij in Totten-
ham op een groot aantal politiewa
gens stuitten. Uit nieuwsgierigheid
volgden zij de politiewagens en aan
gekomen bij het zwarte getto stapten
ze uit.
"In de chaos verloor hij zijn neef uit
het oog en omdat hij geen geld op zak
had, moest hij later naar huis lopen",
zegt zijn vrouw Sharon. "Hij kwam op
kwart over tien thuis van een wande
ling die minstens drie kwartier verg
de. Mijn man kan dus nooit betrokken
zijn geweest bij de aanval op Bla
kelock, die om tien uur plaats had".
Ruim twee weken na de moord
werd Engin Raghip gearresteerd
een oude jeugdvriend had zijn naam
genoemd. Vijf dagen lang werd hij
verhoord, een verzoek om een advo
caat werd geweigerd. Uiteindelijk zet
te Engin Raghip zijn handtekening
onder een door de politie opgestelde
verklaring. Ja, hij was op de plek des
onheils geweest, hij had met stenen
gegooid, hij had meegeholpen om au
to's omver te werpen. Maar hij was
niet betrokken geweest hij de aanval
op Blakelock.
Handtekening
"Mijn man kan lezen noch schrijven",
zegt Sharon. "Hij heeft een ernstige
vorm van dyslexie, als gevolg waar
van hij leest op het niveau van een 6-
jarig kind. Daarom wilde hij aanvan
kelijk helemaal niets tekenen. Maar
nadat hem was gezegd dat mij of ons
2-jarige zoontje wel eens iets kon
overkomen, heeft hij toch die handte
kening gezet".
Op 12 november 1985 werd Raghip
op borgtocht vrijgelaten. Een maand
later stonden twee agenten voor de
deur. "Mijn man moest nog even mee
naar het bureau. Er was niets aan de
hand, zeiden ze. Hij zou alleen worden
aangeklaagd wegens verstoring van
de openbare orde. Over een uur zou
hij weer thuis zijn".
Engin Raghip is nooit meer thuis
gekomen. Op 19 maart 1987, bijna an
derhalf jaar later, werd hij tot 20 jaar
celstraf veroordeeld wegens moord
op Blakelock. Er was opnieuw geen
bewijsmateriaal, geen bloed, er waren
geen vingerafdrukken, en er was ook
geen bekentenis van moord.
Anderhalf jaar na zijn veroordeling
werd Raghip onderzocht door de'ver
maarde IJslandse psycholoog dr.
Gudjonsson. Zijn conclusie leek de
deur te openen naar een hoger be
roep. Raghip, zo ontdekte dr. Gud
jonsson, had een intelligentie-quo
tiënt van 74. De verklaringen die hij
tegenover de politie zou hebben afge
legd (en die niet op de band waren op
genomen) over het gooien met stenen,
waren medisch gezien ongeldig be
wijsmateriaal. Aan een zwakbegaafd
iemand als Raghip, zo meende de psy
choloog, kan door geroutineerde re
chercheurs gemakkelijk dat soort ver
klaringen worden ontlokt.
Maar de rechter oordeeldè dat er
geen grond was voor hoger beroep.
Vijandig
In de Broadwater Farm-zaak stond de
politie voor een welhaast onmogelijke
opgave. De verhoudingen met de
zwarte gemeenschap, die altijd al koel
waren geweest, waren ronduit vijan
dig geworden door een ongelukkig in
cident op de dag voorafgaand aan Bla-
kelocks dood. Op zoek naar gestolen
goederen was een politiepatrouille
wat al te driest een woning binnenge
drongen, en de bejaarde bewoonster
was aan een hartaanval gestorven.
Na de moord op de politieman, de
culminatie van een avond vol massale
vechtpartijen tussen politie en jonge
ren, had niemand iets gezien of ge
hoord. De politie was erop gebrand de
daders te vinden van de laffe moord
op een geliefde collega, maar de me
dewerking van de buurtbewoners
was nihil.
Hoewel meer dan driehonderd ver
dachten werden gearresteerd, lukte
het niet om harde bewijzen tegen hen
boven water te krijgen. Reageerden
de rechercheurs hun frustatie af door
de verdachten te intimideren? Vol
gens rechter Hodgson in een aantal
gevallen zeker.
Daar was bijvoorbeeld de merk
waardige bekentenis van de 17-jarige
Howard Kerr. Hij werd tweeëneen-
halve dag lang ondervraagd zonder
dat hij contact mocht opnemen met
een advocaat of zijn familie. Aanvan
kelijk verklaarde hij dat hij op de be
wuste avond in Windsor was geweest,
op een feestje. Uiteindelijk legde hij
echter een "bekentenis" af, waarin hij
de namen van 20 relschoppers
waaronder die van de moordenaar
noemde en de plaats waar de molo-
tov-coctails waren gemaakt.
Eenmaal in de rechtszaal verklaar
den zeven onafhankelijke getuigen
dat Kerr echt op het feestje in Wind
sor was geweest. Rechter Hodgon
verweet de politie "onderdrukking
van verdachten" en liet de jongen
gaan. Buiten zei Howard Kerr: "Ik
was bang, daarom vertelde ik hun wat
ze wilden weten".
Onmogelijk
Eigenlijk tegen beter weten in vecht
Sharon Eghip door voor de vrijlating
van haar man. "Nu de rechter behan
deling in hoger beroep heeft afgewe
zen, is die weg afgesloten. Alleen als
ik erin zou slagen nieuw bewijsmate
riaal te vergaren, heeft het zin een
/nieuw verzoek in te dienen. Maar dat
is onmogelijk, tenzij de echte moorde
naars zich bij mij melden".
Nadat Sharon alle juridische moge-
lijkheden had afgetast, deed de men
senrechten-organisatie Amnesty In
ternational een klemmend beroep op
de minister van binnenlandse zaken
om de zaak te heropenen. Maar de mi
nister, de enige autoTiteit die de rech
ters nog kan dwingen zich opnieuw
over de zaak te buigen, weigerde. Her
opening van het proces zou politie en
rechtelijke macht in diskrediet bren
gen.
De bobby heeft, zo moet de redene
ring ter ministerie hebben geluid, de
afgelopen maanden al vaak genoeg in
het beklaagdenbankje gezeten. Het
was vorig jaar begonnen met de in
vrijheid stelling van de 'Vier van
Guildford', vier Ieren die tot levens
lang veroordeeld waren wegens bom
aanslagen op cafés in Woolwich en
Guildford. Bij nader inzien was de
rechter tot de slotsom gekomen dat
het kwartet onschuldig was voor de
betrokkenen was het slechts jammer
dat dit besef pas was doorgebroken
vijftien jaar nadat zij de celdeuren
achter zich in het slot hadden horen
vallen.
Eind februari van dit jaar stapte ook
Hassan Khan zijn vrijheid weer tege
moet. Hij had 14 maanden uitgezeten
van een celstraf van 15 jaar. Khan was
destijds schuldig bevonden aan het
plegen van een roofoverval op een
bank, maar in hoger beroep oordeelde
de rechter dat de politie de bewijslast
op wel erg creatieve wijze had bijeen
gesprokkeld.
Hoe creatief, onthulde Khan ter zit
ting. Op het politiebureau was hij ont
kleed en gedurende anderhalf uur ge
schopt en geslagen. Terwijl hij naakt
op een stoel zat met negen politie
agenten om zich heen, werd hem een
pen in de hand gedrukt en kreeg hij
het bevel een door de politie opge
schreven 'bekentenis' te tekenen.
Khan weigerde, maar de rechter
veroordeelde hem niettemin tot 15
jaar cel. "Ik werd berecht en veroor
deeld op het politiebureau. Het ge
rechtshof zette er klakkeloos zijn
stempel op", zei Khan. "Ik zal probe
ren de draad van mijn leven weer op
te pikken. Maar ik kan die verloren ja
ren nooit meer terugkrijgen. Die zijn
mij afgenomen door de politie en nie
mand kan ze me nog teruggeven".
Samenzwering
Khan verdween uit de publiciteit, an
deren traden in de schijnwerpers. Een
politieman die tot 17 jaar cel was ver
oordeeld voor een samenzwering tot
roofoverval, bleek om onduidelijke
redenen een loer te zijn gedraaid door
collega's. De collega's hadden beken
de criminelen in Manchester smeer
geld verstrekt in ruil voor hun getui
genis tegen agent Corley. Om die ge
tuigenis extra geloofwaardig te ma
ken, hadden ze biografische gegevens
verstrekt over Corley, zodat het leek
of ze de agent persoonlijk kenden.
Kort voor de identificatietest werden
ook nog foto's uitgereikt van het
slachtoffer. De opperrechter van het
Hof van Beroep noemde het gedrag
van de collega's "bijna ongelooflijk".
Wie zich niet verbaasd zal hebben
bij het lezen van de rechtbankversla
gen, was Kevin Sarbutts. Hij ver
scheen enkele dagen later voor het
Hof van Beroep om een getuigenis in
te trekken die een zwarte man een le
venslange celstraf had opgeleverd. De
zwarte man zou tijdens het Carnaval
van Notting Hill (Londen) een blanke
standhouder met een mes hebben
omgebracht.
Echter: op het politiebureau was er
een deken over zijn hoofd gegooid
waarna de betrokken agent hem met
enkele harde trappen in het midden
rif de modernste verhoortechnieken
demonstreerde. "Je zal ons helpen,
klootzak, en zo niet, dan krijg je nog
meer!", had de agent hem toege
schreeuwd. Ook was hem 6.500 pond
aan steekpenningen beloofd als hij de
gevraagde getuigenis wilde afleggen.
Kevin tekende de verklaring en
kreeg zijn beloning in de pub. hoewel
de betrokken agent 500 pond in eigen
zak stak "om een rondje te geven".
Maar uiteindelijk kreeg hij last van
zijn geweten en stapte naar Vrouwe
Justitia. Intussen had de 'zwarte
moordenaar' reeds twee jaar lang de
wereld bezien vanachter de tralies.
De schandalen die elkaar in een
steeds hoger tempo opvolgen (bij het
Hof van Beroep lopen nog zeven van
soortgelijke zaken), hebben bij de po
litie grote onrust veroorzaakt.
Imago
Er wordt koortsachtig geschaafd aan
een beter imago. Voor agenten die het
niet zo nauw nemen met de ethiek is
geen plaats meer. Het recherchebij
standsteam Serious Crime Squad) in
de Midlands verantwoordelijk voor
de meeste dwalingen is opgeheven.
In Londen werden vorig jaar 30 agen
ten ontslagen wegens overtreding van
de beroepscode. Er gaan stemmen op
voor de terugkeer van de bobby on the
beat, de aloude agent die te voet zijn
ronde doet.
Maar terwijl de politieleiding de
troepen tot de orde roept, neemt in de
publieke opinie de kritiek toe op het
korps als efficiënte bestrijder van
misdaad. Nog geen 40 procent van al
le gerapporteerde misdrijven in Lon
den wordt opgeiost. Het zou deze kri
tiek zijn die sommige politiemannen
ertoe gebracht heeft om verdachten te
intimideren en bekentenissen te "fa
briceren".
Daarmee is de gegoede burgerij
steeds meer gaan twijfelen aan de in
tegriteit van de sterke arm. Elders, in
de zwarte gemeenschappen, gaapt
een diepe kloof tussen bevolking en
politie. In een van Londens troostelo
ze getto's verwoordt een opschrift bij
de pub de mening van velen: "Als je
van ham houdt, houd je ook van poli
tieagenten - gesneden!"
Een wat oudere bobby gebruikt lie
ver een understatement: "Toen ik 28
jaar geleden in dienst trad bij de Lon
dense politie, was het: wij en het pu
bliek tegen de misdadiger. Nu is het
wat meer een driehoeksverhouding
geworden".
Het gezicht van een monster, was het abjecte commentaar van het bou
levardblad The Sun op de veroordeling tot 30 jaar cel van de glimla
chende Winston Silcott. Hem werd de moord van een politieman ten las
te gelegd. Het bewijs ontbrak, maar de jury volgde het oordeel van 'The
Sun'.
