QTAD LEIDEN
'Leidse binnenstad mooie vrouw in slechte kleren
Openbaar debat over uitsluiting D66
LEIDSCH DAGBLAD
actief in vrije tijd
Bijna 80-jarige Kleibrink publiceert foto's uit de oude doos
LEIDEN - Herman Kleibrink
noemt zich kroniquer. Hij wil
de de tijd vastgrijpen en vast
leggen, voor altijd. Slechts
weinigen is het zo goed gelukt
om Leiden in al zijn facetten
zo treffend en sprekend op de
gevoelige plaat te krijgen. On
langs deed Kleibrink met zijn
oude vriend Pieter van der
Zanden een nieuwe greep in
zijn zeer omvangrijke foto-ar
chief en stelde het boekje
'Leiden in de jaren '50' samen,
voor een groot deel bestaande
uit niet eerder gepubliceerd
materiaal.
door
Meindert van der Kaaij
Het is niet het eerste boekje van
Kleibrink over de stad. Fotower
ken als 'Leiden, een Hollandse er
fenis' (drie delen), twee boekjes
over Leiden binnen en buiten de
singels, Hofjes in Leiden en De
Leidse Hortus werden voor Leid-
se begrippen bestsellers. Er zijn
maar weinig Leidse boekenkas
ten waarin geen werk van Klei
brink pronkt.
Kleibrink werd in 1910 geboren
in Amsterdam, verhuisde met
zijn ouders naar Haarlem en
kwam in 1931 naar Oegstgeest.
Hij was inmiddels aangenomen
bij de Leidse Sterrewacht. "Ik
was geobsedeerd door de sterre-
kunde en wilde dolgraag in Lei
den werken. Een brief aan de be
roemde hoogleraar De Sitter leid
de er uiteindelijk toe dat ik reke
naar werd. Na bijlessen in wis
kunde gekregen te hebben werd
ik na een toelatingsexamen aan
genomen", zegt Kleibrink.
Net zo'n autodidact was Klei
brink op het gebied van de foto
grafie. Zijn eerste fototoestel
maakte hij op 6-jarige leeftijd zelf
van een sigarenkistje en een lens
je dat hij van een kermisartikel
sloopte. "Ik was verliefd op de
zus van een vriendje en wilde een
foto van haar maken. Ach, dat is
op niets uitgelopen, maar het fo
tograferen zat er al vroeg in".
Vastgrijpen
Het vastgrijpen van de tijd blijkt
achteraf de rode draad te zijn van
het werk van Kleibrink. "Dat
deed ik toen eigenlijk ook niet zo
bewust. Wellicht dat dat veroor
zaakt is door mijn werk bij de
Sterrewacht, waar ik ook te ma
ken had met een veranderend
stelsel en dat moest worden gere
gistreerd", zegt de bijna 80-jarige
Kleibrink die nu niet meer foto
grafeert omdat hij wegens ziekte
aan zijn bed is gekluisterd.
"Ik fietste door de stad en dan
schoot een beeld in mijn hoofd
waarvan ik wist: dié moet ik pik
ken, dat is het. Dan dokterde ik
uit wanneer ik de plaat zou ma
ken, 's ochtends of 's avonds en
met welk licht. Dikwijls was dat
in de morgen, wanneer de stad op
z'n stilst was. Zo had het decor de
beste uitkomst".
Kleibrink fronst z'h wenkbrau
wen bij het horen van het woord
auto. "Ik heb toch wel zo de pest
aan de auto, toen eigenlijk al. Het
ruïneert het stadsaanzicht". Op
kwade toon: "Ik vergelijk de hui
dige binnenstad met een mooie
vrouw met slechte kleren aan".
En na een korte stilte: "Dat we
daar toch niet tegenop kunnen,
die heilige koe. Gek is dat", klinkt
het berustend uit zijn mond.
Nooit, maar dan ook nooit was
het zijn bedoeling om de foto's te
publiceren. "Ik deed het voor me
zelf. Ik werkte veel 's avonds en
dan was ik helemaal alleen. Ik
mSakte de dozen open en legde
de 24 bij 30 centimeter platen uit
op tafel. Als een kaartspel. De fo
to's vertelden voor mij het ver
haal van Leiden. Maar dan zag ik
ook heel duidelijk wat goed en
wat fout was aan de foto's. Dan
was het licht te hard, dan was ik
niet tevreden over de stand van
de zon. Ik maakte ze uiteraard op-
Oorlog
Leiden werd met name na de
Tweede Wereldoorlog door hem
systematisch vastgelegd. In de
oorlog bewaarde hij per se een
rolletje om de bevrijding van Lei
den te registreren. Daarna maak
te hij nostalgische plaatjes van
straten, grachten, trams, maar
ook van sociale gebeurtenissen
zoals 3 oktober, het ontgroenen
van studenten en schaatsende
kinderen op het ijs.
Hele buurten zijn door Klei-
brinks inspanningen aan de ver
getelheid ontsnapt. Hij maakte
volstrekt unieke prenten met gro
te historische aarde. Indringende
foto's van achterbuurten doen
niet bepaald verlangen naar de
goede ouwe tijd. De platen van de
families op de Waardgracht en
Oranjegracht zijn ook buiten Lei
den bekende foto's geworden.
Ook in 'Leiden in de jaren '50'
zijn foto's van de horden kinde
ren uit de Mirakel- en Claresteeg
opgenomen. Zij spelen of helpen
hun ouders met het pellen van de
tuinbonen, bestemd voor de con-
servenfabrieken. Evenmin ont
breken de krotten in de Camp,
Haver- en Gortbuurt en de Kool
gracht. "Onbewoonbaar ver
klaard, maar tevens onverklaar
baar bewoond", zo luidt een on
derschrift van de hand van Pieter
van der Zanden.
"Met die wijken had ik iets", er
kent Kleibrink. "Ik ontmoette
daar altijd een zekere vriend
schappelijkheid, zeg maar Leidse
beleefdheid. Als ik daar met mijn
toestel kwam hoorde ik soms:
'Zo, leluk'. Nou, dan kon het bij
mij al niet meer stuk. Ze vroegen
vaak: 'Wat kom-ie hier doen dan?'(
Ik legde dan uit dat ik van de ge
meente kwam. Dat die van plan
was om de boel op te knappen.
Nou, dan kon ik mijn gang gaan
en gingen ze vrolijk op de foto".
Kleibrink heeft nooit een hoog
leraar of directeur achter zijn bu
reau geportretteerd. "Kon me
nooit schelen. Dat is toch niet in
teressant! De mensen in die Leid
se wijken straalden echtheid uit,
deelden lief en leed met elkaar,
waren verknocht aan hun buurt.
Zij vormden als het ware een na
tuurlijke eenheid met hun omge
ving. Bovendien speelde het le
ven zich af op straat, wat wil je nu
nog meer?"
Een ander opvallend element
in het werk van Kleibrink is de
sneeuw en mist. Een grote glim
lach verschijnt op zijn gezicht.
"Ja, die witte jas past Leiden toch
het best. Sneeuw is inderdaad een
motief in mijn werk. Als het
sneeuwde zei iedereen: 'Dit is
Herman z'n weer'. Maar dat geldt
niet alleen voor Leiden. Als je
Amsterdam in de sneeuw ziet,
man, dan ga je toch door je knie-
en? Oude steden worden door de
feeërieker, toverachti-
Deze foto van de Mirakelsteeg uit 1957 toont duidelijk a
straat afspeelde.
i hoe zeer het familieleven in Leidse buurten zich op
De Stationsweg die op sommige momenten terecht 'De Stijfselbaan' werd genoemd. In de Luxor draaide toen
Het dagboek van Anne Frank. «foto Herman Kleibrink)
Herman Kleibrink (rechts) bij de presentatie van het boek De Leidse
Hortus, ruim zeven jaar geleden. «foto Jan Holvast)
ger
'Leiden in de jaren '50' is te ver
krijgen in de Leidse boekhandels
en bij het kantoor van het
Leidsch Dagblad aan de Witte
Singel. De prijs bedraagt 24,90
gulden. Via een speciale bon, bin
nenkort in deze krant, van de af
deling lerers-service wordt een
korting van 2,50 gulden gegeven.
op vertoon van de bon zowel bij
de boekhandels als bij het
Leidsch Dagblad.
Meisje (14)
verkracht in
ouderlijk huis
BODEGRAVEN - Een 14-jarig
meisje is gistermorgen rond half
tien in haar ouderlijke huis aan de
1672-laan in Bodegraven op geweld
dadige wijze verkracht. De onge
veer 30 jaar oude dader belde om
streeks die tijd bij de woning aan en
wist zich na een praatje toegang tot
de woning te verschaffen, waarna
hij het meisje verkrachtte.
Na zijn daad verliet de man de
woning via de voordeur en is door
de brandgang in de richting van het
parkeerterrein van de Johan de
Wittstraat gerend. De toestand van
het meisje is redelijk.
Uit een buurtonderzoek is de po
litie gebleken dat de man gisteroch
tend bij meer mensen in de wijk
heeft aangebeld. Volgens de politie
is het dus waarschijnlijk dat de man
door meer mensen is gesignaleerd.
De verdachte, een blanke man, is
ongeveer 30 jaar oud en ongeveer
1.70 meter lang. Hij heeft een bol,
rond gezicht en was vermoedelijk
gekleed in een paarse trui met een
lichtkleurige broek. Hij wordt om
schreven als een 'nette verschij
ning'.
De politie verzoekt getuigen zich
te melden via 01726-15000 of via de
meldkamer (buiten kantooruren)
van de rijkspolitie in Leiderdorp
071-899270.
Weer aanvraag
voor pc-school
in Stevenshof
LEIDEN - De Protestants-Christe
lijke Schoolvereniging (PCS) heeft
bij de gemeente wederom een aan
vraag ingediend voor een tweede
basisschool in de Stevenshof. De
schoolvereniging hoopt in augustus
1991 een nieuwe school te kunnen
openen.
Over de komst van een vijfde ba
sisschool in de Stevenshof eindigde
onlangs een lang slepende juridi
sche kwestie. Aanvankelijk was de
afspraak dat de vijfde school inter
confessionele zou worden. Later
meende de PCS dat er voldoende
behoefte was aan een tweede pc-
school en diende ook zelf een aan
vraag in. De Raad van State besloot
om beide aanvragen af te wijzen.
Het bestuur van de PCS denkt nu
dat op basis van een nieuwe progno
se een acht-klassige basisschool in
de Stevenshof mogelijk is. Volgens
deze prognose komt de tweede
school over 15 jaar boven de 200
leerlingen. De SIO heeft besloten
om geen nieuwe aanvraag in te die
nen omdat men verwacht niet aan
de eisen van het ministerie te kun
nen voldoen.
Aanleg van
twee kunst
grasvelden
bij 'Roomburg'
LEIDEN - De hockeyvereniging
Roomburg krijgt er twee kunstgras
velden bij. De velden worden aan
gelegd omdat de vereniging het
vierde veld met gewoon gras kwijt
raakt. Op die plek worden door het
aannemingsbedrijf Du Prie 19 dure
woningen gebouwd. Roomburg
krijgt daardoor de beschikking over
drie kunstgrasvelden. B en W heb
ben gisteren tot de aanleg besloten.
In het kader van de nota 'Bouwen
in bestaande wijken' is besloten tot
de bouw van vrije sectorwoningen
op het sportpark Roomburg nabij
de Lorentzkade en Van Vollenhove-
kade. Du Prie heeft een plan uitge
werkt voor het terrein. De grondop-
brengst wordt voor het grootste
deel gebruikt voor de aanleg van de
twee velden.
De aanleg vergt een investering
van 860.000 gulden. De grond
brengt 850.000 gulden op, maar dat
gaat niet volledig naar de kunst
grasvelden. De directie sport en re
creatie moet uit haar begroting ook
210.000 gulden bijdragen. De reste
rende 200.000 gulden wordt aange
wend om de toekomstige bouwlo-
katie Lorentzkade/Beijerincklaan
te financieren.
Het verlies van het vierde veld le
vert voor Roomburg geen proble
men op, zo schrijven B en W in het
raadsvoorstel. Op kunstgrasvelden
kan intensiever worden gespeeld,
zodat alle 700 léden gewoon kunnen
spelen. Het aantal teams dat nu 28
bedraagt, kan overigens niet wor
den uitgebreid.
Roomburg moet zelf ook in de
buidel tasten. De hockeyclub be
taalt de aanleg van de lichtinstalla
tie, zodat de velden ook in de winter
kunnen worden gebruikt, de hek
werken en de ballenvangers. Dat
kost 200.000 gulden, geld dat wordt
geleend, waarbij de gemeente ga
rant staat voor de aflossing. De hek
werken en de ballenvangers wor
den na de realisatie voor niets aan
de gemeente overgedragen.
Bolten-Rempt
directrice van
De Lakenhal
LEIDEN - De Oegstgeestse H. Bol-
ten-Rempt wordt de nieuwe partti
me directeur van het stedelijk mu
seum De Lakenhal. Ze is voorgedra
gen voor de functie, maar moet offi
cieel nog worden benoemd door B
en W van Leiden.
Bolten volgt de voormalige direc
teur Wurfbain op, die vorig jaar ont
slag nam. De nieuwe directeur
krijgt een baan voor 24 uur. Ze
werkt nu bij de Rijksacademie voor
beeldende kunst in Amsterdam. Op
het stadhuis kon niemand vertellen
of het college van B en W Bolten gis
teren heeft benoemd.
Klaverjassen
Carnavalsvereniging de Spoorbumpers
en De Zevensprong houden van zater
dag 31 maart 19.30 uur tot zondag 1 april
8.30 uur een klaverjasnacht. Voor dit
evenement dat in het buurthuis 't
Spoortje wordt gehouden, hebben zich al
100 deelnemers aangemeld. Voor meer
informatie 210649.
Hindoes
Het Rijksmuseum voor Volkenkunde aan
de Steenstraat vertoont op zondag 1 april
de korte film 'Benares, heilige stad aan
de Ganges'. Deze gaat over hindoes die
de heilige stad bezoeken om zich te ba
den in de Ganges. De film begint om
15.00 uur. Op maandagavond 2 april
wordt de Indiaase film 'Onweer in de ver
te' van regisseur Satyajit Ray. Aanvang
is 20.00 uur en toegang kost 7,50 gulden.
Archeologie
Bij het Rijksmuseum van Oudheden aan
het Rapenburg 28 houdt conservator van
de provinciaal-Romeinse afdeling, M.
Brouwer, zondag het maandelijks ar
cheologisch spreekuur. Dit is voor men
sen die gratis advies willen inwinnen over
een oud voorwerp. Vragen over ouder
dom, functie en de echtheid van het voor
werp kan meestal direct worden beant
woord. Het spreekuur is van 13.00 tot
16.00 uur in de Taffeh-zaal.
Puppies
De Pink Puppies, jongerenwerkgroep
van de Leidse Werkgroep Homoseksua
liteit, vertoont zondag 1 april in haar ge
bouw De Kroon aan de Langegracht 65,
de film Death in Venice. De film begint
om 20.30 uur.
Harde kritiek van Democraten '66 op houding Groen Links en PvdA
LEIDEN - D66-fractieleider
Langenberg heeft de drie partij
en die nu onderhandelen over
een nieuw college (PvdA, CDA
en Groen Links) uitgedaagd tot
een openbaar debat. Centraal
tijdens dat debat, dat dinsdag
avond in het Leidse stadhuis
moet worden gehouden, staan
de argumenten die hebben ge
leid tot de uitsluiting van D66
bij de onderhandelingen.
door
Henny van Egmond
Zowel De la Mar (Groen Links) als
Walenkamp (CDA) zijn in principe
bereid het debat aan te gaan, al wil
len zij eerst nog wel overleg met
hun fractie daarover. Van Dongen
(PvdA) wil dit weekeinde gebrui
ken om zich te beraden op de uitno
diging.
In een brief aan de drie partijen
haalt Langenberg wederom fors uit
naar PvdA en Groen Links. Hij ver
wijt ze geen progressief college te
willen vormen met D66, terwijl zo'n
college over voldoende steun in de
raad beschikt. De PvdA heeft zo'n
college onder meer afgewezen om-
dèt D66 minder wortels in de stad
zou hebben dan het CDA.
Langenberg hekelt ook de opstel
ling van PvdA-lijsttrekker Van
Dongen, die twee dagen na de ver
kiezingen D66 als 'vlees noch vis'
kwalificeerde. "Waar elders voorlie
den van de PvdA zelfs persoonlijke
consequenties trekken uit het ver
kiezingsresultaat, gebeurt in Lei
den in feite het tegenovergestelde:
al twee dagen na de uitslag meent
de lijsttrekker van de PvdA aan het
adres van de partij met de grootste
winst schofferende - welhaast ver
nederende - opmerkingen te moe
ten maken", aldus Langenberg.
Besodemieterd
Ook de lijsttrekker van Groen
Links, De la Mar. krijgt ervan langs.
De la Mar stelde dat zijn partij de
deur naar een college met het CDA
openhield, omdat ook D66 dat deed.
Volgens Langenberg is dat 'in fla
grante strijd met de waarheid'.
"Zonder een nadere verklaring van
De la Mar en tegen de achtergrond
van zijn opmerkingen in vertrouwe
lijke gesprekken in de verkie
zingsnacht en de avond daarop kan
D66 niets anders dan de gevolgtrek
king maken dat zij door de lijsttrek
ker van Groen Links is besodemie
terd".
In de brief pleit D66 nogmaals
voor deelname aan het college Nu
een progressief college onmogelijk
lijkt, wil D66 ook wel samen met het
CDA, de PvdA en Groen Links.
Voorwaarde is dan wel dat er duide
lijke afspraken worden gemaakt
over milieu, sociale en bestuurlijke
vernieuwing. "D66 heeft een be
langrijke bijdrage te leveren op de
ze punten. Het zou een grove mis
kenning zijn van de kiezerswil als
D66 niet bij de vorming van een col
lege zou worden betrokken",
schrijft Langenberg.
De la Mar wilde gisteravond des
gevraagd niet ingaan op de vertrou
welijke gesprekken die hij heeft ge
had met Langenberg. "Dat doe ik
wel in het debat", aldus de Groen
Linkser, die de keus voor dinsdag
niet erg gelukkig vindt. Dan praten
de fracties van het CDA, de PvdA
en Groen Links onderling over het
collegeprogramma.
Ook Walenkamp vindt dat Lan
genberg 'recht heeft op een serieuze
reactie' en schuwt een debat niet..
"Voordat ik de uitnodiging aan
neem, wil ik wel eerst overleg met
mijn fractie", maakt ook hij een
voorbehoud.
In het VPRO-radioprogramma
'Welingelichte kringen' gaf PvdA-
-lijsttrekker Van Dongen gister
middag toe dat niet alleen binding
van D66 met de Leidse samenleving
een rol had gespeeld, maar ook de
kandidaten die voor die partij zijn
gekozen. "Het gaat niet alleen om
een programmatisch akkoord, maar
het moet ook leuk blijven", reageer
de zij op een vraag of bij de afwij
zing van de D66 ook een rol had ge
speeld welke kandidaten die partij
voor het wethoudersschap naar vo
ren had geschoven.
Van Dongen kwalificeerde D66
als een groep mensen 'die niet goed
weten wat ze willen. Ze weten maar
eeen ding: dat ze in het college wil
len'. De PvdA'er zei ook nog dat de
WD bij de college-onderhandelin
gen uit de boot is gevallen, omdat
de liberalen naar rechts zijn opge
schoven. "De WD is rechtser dan
het CDA", aldus Van Dongen.
Dat een college met het CDA min
der progressief zou zijn dan met
D66 bestreed zij. "Het programma
van het CDA in Leiden is zodanig
links dat de grote baas in Den Haag
het gelijk zou verscheuren", zei Van
Dongen, een uitspraak van De la
Mar citerend.
Lijk langs spoorweg
ALHEN AAN DEN RIJN - Het li
chaam dat gisterochtend langs de
spoorweg Alphen-Bodegraven bij
de overgang Boskoopseweg is aan
getroffen is dat van de 14-jarige C.
Wensink uit Waddinxveen. Het
meisje is met een bromfiets in bot
sing gekomen met de trein. Om
trent de oorzaak van de botsing is
niets bekend. Uit beschadiging van
de treeplank heeft de politie gecon
stateerd dat het ongeluk donder
dagavond om 22.10 uur heeft plaats
gehad.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
