RREITNER
'Van Deel liegt willens en wetens'
185M923
Gewauwel over waarde van kunst
Van Dantzig centraal
bij Nat. Ballet
PODIUMBLIK
PAGINA 11
schappen. 'Upon the Roof telteen
groot aantal muzikale hits uit de
jaren zeventig. Nmmers als 'Bohe-
mian Rhapsody'. 'Sad Sweet
Dreamer', 'Reach Outen 'When
will I see yo again' komen er in
voor. De rol van Rob Fruithof
wordt tijdens de voorstelling in
Leiden overgenomen door Peter
Broekaert. Verder spelen mee
Marnix Kappers. Maeve van der
Steen. Cilly Dartell en Rik Luycx.
De Nederlandse versie van deze
musical is geregiseerd door Jan
Cocheretdie al eerder in deze ko
lommen een toelichting op de
voorstelling heeft gegeven.
Scapino Ballet
Het Scapino Ballet Rotterdam
verzorgt zondagmiddag een fa
milievoorstelling in de Leidse
Schouwburg. Er zullen in totaal
vier choreografieën worden uitge
voerd. Van Hans van Manen
wordt 'In the future' uitegevoerd,
op muziek van David Byrne. Van
Jiri Kylian is 'Piccolo Mondo'. op
muziek van Michael Praetorius.
te zien. Ed Wubbe tekende voor
'Nisi Dominus', dat is gemaakt op
de gelijknamige psalm van Vival
di en eveneens op het programma
staat vermeld. Tenslotte zal een
ballet van de jonge Scapino-dan-
seres Paula Vink. die vorige jaar
als choreografe debuteerde, wor
den uitgevoerd. (Aanvang 14.30
Nieuwe Dansgroep
Dans ook in het LAK-theater. De
Nieuwe Dansgroep staat er vrij
dag- en zaterdagavond met 'Slip
and Streams' en Cruelty and Re
conciliation'. Slips and Streams'
is de tweede choreografie van Jac
queline Knoopsgemaakt in sa
menwerking met de Hongaarse
componist lstvan Marta. In dit
ballet staat het spel met verschil
lende ritmen centraal. 'Cruelty
and Reconciliation' is gemaakt
door Donald Byrd en zijn 'vaste'
componist Mio Morales. Byrd is
geinteresseerd in relaties (sociaal
engagement) en hoe deze tot stand
komen en brengt dat ook in dit
ballet tot uitdrukking.
Kindertheater
De theatergroep Balloen staat
woensdagmiddag op de planken
van de Leidse Schouwburg (aan
vang 14.30 uur) en zondagmid
dag (aanvang 15.00 uur) op de
vloer van het LAK. Opgevoerd
wordt 'Addio Addio Adieu', een
door Robin Kortlang geschreven.
75 minuten drende. hmoristische
en muzikale voorstelling over
avontuur, durf en liefde. Een
sprookje in een sprookje voor kin
deren vanaf zes jaar.
Mozart-opera
Speciaal voor leerlingen van de
bovenbouw van de Leiderdorpse
basisscholen wordt op 28, 29 en 30
maart 'Bastien en Bastienne' uit
gevoerd, één van de vroegste ope
ra's van Mozart. Het muzikale
werk, door de Stichting Kamer
Opera Nederland in een eigen
tijdsjasje gestoken, gaat over een
verliefd herderspaartje, dat ruzie
maakt maar dank zij de bemidde
ling van eem tovenaar weer na
der tot elkaar komt.
ADRIAAN VENEMA
Adriaan Venema eist rectificatie voor beschuldiging plagiaat
LEIDEN Een keurig persbericht
van de afdeling voorlichting van de
Leidse universiteit meldt het vol
gende: "In samenwerking met de
stichting Holland Debate organi
seert het Studium Generale, ter af
sluiting van een serie lezingen over
de waarde van de kunst, een debat
op maandag 26 maart 1990. De stel
ling van het debat luidt: De geldelij
ke waarde gaat de overige waarden
van de kunst te veel overheersen.
Deze ontwikkeling moet gestopt
worden".
"De heer F. Diepenbrock, voorzit
ter van de Kunstenbond FNV, ver
dedigt deze stelling. De heer T. Yo-
carini van de Stichting Kunst en Be
drijf zal tegen déze stelling pleiten.
Voorzitter van het debat is me
vrouw Y. van Baarle algemeen di
recteur van de directie kunst en cul
tuur van de gemeente Leiden".
Interessant? Inderdaad, dat zou
het kunnen zijn, ware het niet dat de
Holland Debate spelregels voor 'de-
bating' heeft bedacht. En één van
die spelregels bepaalt dat de spre
kers niet noodzakelijkerwijs hun ei
gen mening hoeven te verkondigen.
En dat wordt pas bekend gemaakt
in een stencil dat ter plekke wordt
uitgedeeld..En wie er niet aan toe
komt om dat nog voor het debat uit
voerig te lezen, krijgt pas aan het
Debatteren1 over de waarde van kunst: v.ln.r. F. Diepenbrock, V. pan Baarle en T. Yocarim nolo Henk Bou»min>
einde van de avond van de voorzit- schoots voor de gestelde minuten
ter te horen dat de heren heel an- werden afgerond. Een eierwekker
ders over de stelling denken dan dat was absoluut niet nodig. Kruisver-
ze hebben verkondigd. horen waren er niet. Het leek wel of
Er worden dus twee mensen uit ze ne* van Van Gogh hadden ge-
de kunstensector uitgenodigd die hoord. Te pas en te onpas werd die
in een rollenpatroon wat krampach- naam genoemd. Geen vlammende
tig mogen babbelen over de waarde betogen, geen nieuwe ideeën. Alle
van kunst. Dat heet in universitaire antwoorden werden op een zeer on-
kringen debatteren. beholpen manier aangepast aan het
Het was afgrijselijk. Het was voor- of tegenstander zijn. Een rol
oersaai. Het was gezwets, waar- die ze geen van beiden beheersten,
schijnlijk omdat de heren niet echt Het publiek voelde zich na afloop
konden verwoorden wat ze dach- terecht bekocht. Dit was nutteloos
ten. Er zat geen enkele diepgang in en frustrerend,
hun verhalen, die steeds ruim- SASKLA STOELINGA
AMSTERDAM (ANP) In het ma zijn ook de .Pyrrhische dansen
nieuwe seizoen van het Nationale II' van Toer van Schayk opgeno-
Ballet scaat het Repertoire van Rudi men, waarvoor hij dit keer inspira-
van Dantzig centraal. Van Dantzig tie vond in het 17de-eeuwse Frank-
vertrekt aan het eind van het sei- rijk en de ballroom-dans van Jan
zoen 1990-1991 als artistiek leider Linkens.
van het gezelschap, maar blijft als
choreograaf aan het gezelschap ver- Ook wordt een nieuwe versie van
bonden. de liefdesgeschiedenis .Romeo en
Het seizoen wordt in juni ge- Julia' verwacht. Van Dantzig heeft
opend met de première van een bal- de nieuwe produktie aangepast aan
let van Van Dantzig op muziek van de afmetingen van het Amsterdam-
de hedendaagse componist Hans se Muziektheater. Het Nederlands
Werner Henze, waarvoor hij samen- Balletorkest onder leiding van
werkte met beeldend kunstenaar Roelof van Diesten voert de muziek
Gertjan Evenhuis. In hetzelfde pro- van Sergej Prokovjev uit. In de
gramma in het kader van het Hol- kerstperiode volgt een reprise van
landse Premièrefestival, wordt een ,Het zwanenmeer' op muziek van
ballet opgevoerd dat Toer van Peter Iljitsj Tsjaikovski, een van de
Schayk maakte op het .Requiem' grote klassieke balletten uit het
van Wolfgang Amadeus Mozart. eind van de vorige eeuw.
Verder volgt onder meer een De meeste voorstellingen worden
nieuwe versie van het ballet .Onder in de Randstad gegeven, maar er
mijne voeten' uit 1981, gezet op mu- zijn voor daarbuiten drie program-
ziek van de Eerste Symfonie van ma's met onder meer choreografie-
Peter Schat. Het thema is de tegen- en van Van Dantzig, Van Manen,
stelling tussen twee groepen waar- Van Schayk en Balanchine in voor
van er éen door Van Dantzig wordt bereiding.
aangeduid als ,de engelen'. Deze Er wordt op 5 juli 1991 een specia-
symboliseren de idealen en dromen le afscheidsvoorstelling voor de
van de mensheid. Daartegenover scheidende artistiek leider georga-
heeft de choreograaf pessimistisch niseerd. Het programma daarvan
,de massa' gesteld. In dit program- wordt nog nader bekendgemaakt.
LEIDEN "Als Trouw geen
rectificatie plaatst, ga ik ze
ker stappen ondernemen te
gen Van Deel. Dan ga ik naar
de Raad voor de Journalistiek
of ik begin een gerechtelijke
procedure. Van Deel is hier
willens en wetens aan het lie
gen". Dat zegt de schrijver
Adriaan Venema, die in een
recensie in het dagblad Trouw
onlangs door criticus Tom van
Deel werd uitgemaakt voor
een 'ordinaire dief'. Venema
zou in zijn boek 'G.H. Breit-
ner, 1857-1923' zonder bron
vermelding passages hebben
overgenomen uit 'Hollandse
schilders en schrijvers in de
vorige eeuw' (1927), een werk
van Gerard Brom.
Wij vergeleken beide boe
ken met elkaar en vroegen
commentaar aan Venema en
Van Deel.
door
Emiel Fangmann en
Cees van Hoore
'Adriaan Venema is geen schrijver
maar een overschrijver. Ik herinner
me dat ik zijn monografie over de
schilder Breitner las en meteen
dacht: dit heeft hij niet van zichzelf.
Het stond weliswaar nergens, waar
hij het uit gepikt had, ook niet in de
literatuurlijst achterin, maar een
blik in Broms boek over de schil
derkunst en de literatuyr in de ne
gentiende eeuw was voldoende. He
le passages bleken vrijwel letterlijk
overgeschreven en waar ze
enigszins aangepast waren aan de
minder gebeeldhouwde stijl van
Venema zelf, werden ze er niet dui
delijker door....Venema, wist ik
toen, is gewoon een ordinaire dief.
een handige tekstverwerker die lief
deloos rommelt met zijn bronnen'.
Zo begint de in Trouw versche
nen recensie van Van Deel. Volgens
deze criticus heeft Venema Brom
dus nergens genoemd in zijn mono
grafie en zou hij dingen letterlijk
hebben overgeschreven.
Wat de eerste beschuldiging be
treft: Venema haalt Brom zes keer
aan in zijn Breitner-monografie, tel
kens met duidelijke naamsvermel
ding. Ook in de bibliografie noemt
hij het boek van Brom. Als hij pas
sages van Brom overneemt, laat hij
dat telkens duidelijk merken. Daar
naast werkt hij sommige zaken die
Brom noemt soms verder uit. Daar
waar Brom het zijdelings heeft over
Breitners bewondering voor Flau-
berts roman 'Salammbo', komt Ve
nema met een brief van Breitner,
aan de hand waarvan hij die bewon
dering illustreert. Venema is
kortom veel uitvoeriger in zijn mo
nografie dan Brom. Maar zijn boek
telt dan ook 343 pagina's, terwijl
Brom in zijn boek ruw geschat maar
zo'n 23 pagina's wijdt aan Breitner.
De beschuldiging dat Venema
dingen letterlijk zou hebben over
genomen is maar in één geval houd
baar. Alleen in de inleiding springt
hij onzorgvuldig om met zijn bron.
Die inleiding eindigt net als het
Breitnerstuk van Brom met een ge
dicht van Adama van Scheltema,
een vers waarmee de atmosfeer van
Breitners werk moet worden gety
peerd. Het gaat om hetzelfde frag
ment. Venema vermeldt niet dat hij
door Brom op het spoor van dit vers
is gezet.
Venema: "Het gaat hier om een
bekend gedicht van Adama van
Scheltema, om wat wij 'common
knowledge' noemen. Hoe vaak wor
den redevoeringen niet afgesloten
met een frase als 'we shall overco
me'? Dan ga je daar toch ook niet
telkens bij zetten: 'dat heeft die en
die ook eens een keer gebruikt'.
Misschien ben ik inderdaad wel
door Brom op het spoor van dit ge
dicht gezet en heeft het mij destijds
net als hem gefrappeerd. Maar dan
kun je nog niet zeggen dat ik hele
passages heb overgeschreven en
Brom nergens noem".
"Ik heb in mijn boek over Breit
ner talloze nieuwe dingen aan het
licht gebracht. Voorzover ik weet,
ben ik de eerste die in dat boek in
gaat op de correspondentie tussen
Breitner en zijn vrouw en die tussen
hem en de kunsthandelaar Wisse
ling. Ik heb me rot gewerkt aan die
monografie".
Staartje
"Maar dit muisje, gaat nog een
staartje krijgen. Ik word eigenlijk
steeds kwader op Van Deel. Nu zegt
hij tegen sommige mensen dat hij
zich heeft vergist. Hij had het zo uit
zijn hoofd opgeschreven in die re
censie, zei hij, en was vergeten hoe
het nu precies zat. Maar in uw arti
kel van twee weken geleden zegt hij
dat hij alles nog eens heeft nageke
ken en dat ik inderdaad diefstal heb
gepleegd. Dat vind ik schandelijk.
U heeft zelf gezien dat ik Brom tel
kens noem. Omdat ik mijn on
schuld blijf volhouden, beschuldigt
Van Deel mij van blufpoker. Maar
het is Van Deel die blufpoker speelt.
Hij vergeet alleen dat ik een full-
house in handen heb en hij maar
een paar waardeloze kaarten. Hij is
willens en wetens aan het liegen.
Daarmee wil hij mij verdacht ma
ken. Maar dit zijn precies het soort
praktijken dat ik in mijn volgende
boek 'Aristo revisited' aan de kaak
zal stellen'. Dat boek gaat groten
deels over de literaire kuiperen van
Pierre H. Dubois, maar in mijn na
woord ruim ik nu ook een plaats in
voor Van Deel. Ik eis nu een rectifi
catie in Trouw en als die niet komt
zal ik óf gerechtelijke stappen gaan
nemen óf naar de Raad voor de
Journalistiek gaan".
Van Deel blijft erbij dat Venema
'diefstal' heeft gepleegd. "Maar dat
over die bibliografie neem ik terug.
Venema noemt Brom daar inder
daad. Maar als u zegt dat Venema
Brom ook in de tekst zes keer
noemt, dan is dat niet waar. Hij
noemt hem maar één keer. Maar
goed, u moet eens naar het begin
kijken, dat fs en blijft jatwerk. Van
een rectificatie in Trouw zal dan ook
geen sprake zijn".
Vioolconcours met 82 deelnemers
SCHEVENINGEN (GPD) - Ze
ventien Oosteuropese deelnemers
hebben zich gemeld voor het Sche-
veningen Internationaal Muziek
Concours dat ditmaal is gewijd aan
de viool en van 27 maart tot en met 5
april wordt gehouden in het Circus
theater. Ons land is met 5 kandida
ten vertegenwoordigd. Uit de
Bondsrepubliek en Japan komen
de grootste delegaties (elk 11 deel
nemers). De jongste deelnemer is de
16-jarige Nicolay Madojan (USSR).
In totaal doen er 82 violisten uit 27
landen mee: 47 vrouwen en 35 man-
Het is ruim veertig jaar geleden
dat er in Nederland voor het laatst
een internationaal vioolconcours
werd gehouden. Dat was in 1948,
Visserneerlandiaprij s
DEN HAAG (ANP) - Dr. P. van Pe-
teghem, docent aan de juridische fa
culteit van de Katholieke Univer-
steit Nijmegen, krijgt de culturele
ANV-Visserneerlandiaprijs. De
prijs wordt op 6 april in Nijmegen
uitgereikt. Dat heeft het Algemeen
Nederlands Verbond (ANV) be
kendgemaakt.
De prijs die vergezeld gaat van
een bedrag van 10.000 gulden zal ge
bruikt worden om een studie van
Van Peteghem uit te geven. De stu
die gaat over de publiekrechtelijke
gevolgen van de opname van de Ne
derlanden in het rijk van-keizer Ka-
rel met de nadruk op de wisselwer
king tussen het regeringsniveau in
Brussel en de Raad van Vlaanderen.
Scheveningen (Kur-
zaal): de tweede en derde prijs wer
den toen gewonnen door respectie
velijk Theo Olof en Herman Kreb-
bers.
De Nederlandse kandidaten zijn
de 19-jarige Berent Korfker uit Rot
terdam (won eerder de Beethoven-
prijs op het Internationaal Wie-
niawski Vioolconcours in Lublin),
de 22-jarige Marleen Asberg uit
Nijmegen (won tweemaal de eerste
prijs op de lordens Viooldagen), de
28-jarige Jeroen de Groot uit Ber
gen op Zoom (won in 1985 de eerste
prijs op het Oscar-Backconcours),
de 25-jarige Noami Bodden uit
Goirle en de eveneens 25-jarige An
na Wiersum uit Groningen.
De voorronden van het Scheve
ningen Muziek Concours worden
gehouden op 27, 28 en 29 maart (gra
tis toegankelijk). De halve finales
zijn op 31 maart. 1 april en 2 april.
De finales, begeleid door het Radio
Symfonie Orkest onder leiding van
Jan Stulen en rechtstreeks uitge
zonden door de AVRO-radio, zijn
op 4 en 5 april. Na afloop van de
tweede finaleavond is de prijsuitrei
king. De AVRO-televisie maakt een
documentaire die op een later tijd
stip op het scherm komt.
Omslag van Venema 's boek over de schilder Breitner. In dit werk z
zich volgens Van Deel schuldig hebben gemaakt aan plagiaat.
wordt beloond met een bedrag van
25.000 gulden. Een extra prijs wordt
uitgeloofd voor de beste uitvoering
van het verplichte werk tijdens de
finale: het speciaal door Jurriaan
Andriessen gecomponeerde 'Re
flections'. De internationale jury
staat onder voorzitterschap van de
Nederlander Manus Willemsen.
Béla-Bartókprijs
voor overleden pianist
BUDAPEST Aan de verleden
jaar overleden componist/pianist
Geza Frid is in Hongarije postuum
de Béla-Bartókprijs 1990 toege
kend. De onderscheiding is door
Arthur Frid namens zijn vader in
ontvangst genomen.
De in 1904 in Hongarije geboren
kunstenaar Géza Frid vestigde zich
in 1929 in Nederland en woonde
ruim vijftig jaar nabij het Concert
gebouw in Amsterdam. In septem
ber 1989 is hij overleden aan de ge
volgen van brandwonden, die hij in
een verzorgingstehuis in Bergen
(NH) had opgelopen.
Regisseur John Dexter overleden
LONDEN (AP) De Engelse
opera- en toneelregisseur John
Dexter is op 64-jarige leeftijd aan
een hartaanval overleden.
Dexter kwam in 1957 bij het
Londense Royal Court theater,
waar hij met een nieuwe genera
tie toneelschrijvers, de zoge
naamde 'angry young men' werk
je. Toen hij verbonden was aan
het National Theatre verbreedde
hij er het repertoire, waarbij hij
een vruchtbare samenwerking
aanging met uiteenlopende men
sen als de populaire toneelschrij
ver Terence Rattigan en de dich
ter Tony Harrison, die Griekse en
Romeinse stukken en Franse
klassiekers vertaalde. Het toneel
stuk 'Equus' van Peter Shaffer
bracht hij in 1974 van het Natio
nal Theatre naar Broadway, waar
de hoofdrol een tijd werd ge
speeld door Richard Burton.
Maar Dexter was ook een ge
vierd operaregisseur. Eén van
zijn beste produkties was 'Dialo
gen van de Karmelieten' van
Francis Poulenc in het Metropoli
tan in New York. In 1981 gaf hij de
schilder David Hockney op
dracht het prachtige decor te ver
vaardigen voor drie korte opera's
in de Met. Hij werkte ook in de
operahuizen van Londen, Chi
cago. Hamburg, Parijs en Zurich.
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN Toneel, duns en
musical deze week in de,
Leidse theaters. Bovendien
vermeldt de schouwburg
agenda een produktie rond
het werk van de kort na de
oorlog overleden Duitse ko
miek Karl Valentin.
Valentin
Jan Veldman is een jonge Gro
ningse tekstschrijver, die zich tot
nog toe op verschilleyide terreinen
van tekstproduktie en tekstpre
sentatie bezig is geweest. De lied
jeszanger-verhalenverteller heeft
zijn grote belangstelling voor de
Beierse komiek Karl Valentin
(1882-1948) om weten te zetten in
een samenwerking met Noorde
lijk Theater De Voorziening,
waaruit een produktie rond deze
komiek is voortgekomen. Een pro
duktie. die donderdagavond in de
Leidse Schouwburg is te zien.
Voor het programma 'Valentin,
Veldman Co' heeft de auteur
naast enkele naast enkele thea
terscènes vertalmgen en bewer
kingen gemaakt van teksten uit
het gevarieerde materiaal van
Valentin. Een reeks gesprekken
met regisseur, vormgever en dra-
matrg resulteerde in een voorstel
ling sstruktuur, die door Veldman
werd opgezet. In de combinatie
van het Valentin-materiaal en
zijn eigen teksten heeft Veldman
een evenwicht trachten te vinden
tussen de idiotie van Valentins
voortdrende mislukkingen in het
menselijk streven op de been te
blijven en zijn eigen tragikomi
sche werkelijkheidsbeschouwing.
Veldmans geschreven werkelijk
Rik van Uffelen en Arlette Weygers in Hugo Claus'
'Vrijdag', een produktie van Toneelgroep Amster
dam. do*o Kees de Graal!)
Fragment uit 'Valentin, Veldman Co', gespeeld
door Noordelijk Theater D Voorziening.
heid bestaat volgens een toelich
ting op het programma uit 'ver
bijzonderde' alledaagse situaties,
waarin de waanzin van het mis
verstand en de onderliggende
emotionaliteit en eenzaamheid
van individuen in een doldraai-
ende samenleving de mens voort
durend parten spelen.
Wat de figuur van Karl Valen
tin betreft, deze komiek was voor
al in het München van de jaren
twintig even bekend als bijvoor
beeld Chaplin, Keaton en de Marx
Brothers. Hij vormde een duo met
Liesl Karlstadt, die voordien deel
uitmaakte van een folkloristisch
koortje. Valentin stond bekend als
een hypochonder, die geplaagd
werd door fobieën en angst om
zijn gezondheid. Men mag aaime-
men dat zijn creatieve produkti-
viteit vanit die gebroken situatie
ontstond en dat hij op het toneel
de mogelijkheid had zijn eigen
neuroses weg te spelen
Vrijdag
Toneelgroep Amsterdam reist met
een produktie door het land, die
in het afgelopen seizoen alleen in
Amsterdam te zien is geweest. Het
gaat om Hugo Claus' toneelstuk
'Vrijdag', dat vrijdagavond in de
Leidse Schouwburg wordt opge
voerd. Zo'n twintig jaar geleden
werd de stroom tomaten, die naar
de acteurs en actrices van de toen
malige Nederlandse Comedie
werd gegooid, onderbroken door
het applaus voor het door Claus
zelf geregisseerde melodrama. Nu
heeft Sam Bogaerts het ter hand
genomen met een grotendeels uit
Vlaanderen afkomstige bezetting.
In 'Vrijdag' komt een man te
rug uit de gevangenis, na een ver
oordeling wegens incest (ook toen
al...) met zijn dochter. Zijn vrouw
heeft dan een tweede dochter ter
wereld gebracht, van wie zijn
vriend Erik de vader is. Arlette
Weygers en Rik van Uffelen spelen
het echtpaar. Tania van der San-
den de dochter en Kees Hulst de
vriend.
Up on the Roof
De musical Up on the Roof staat
zaterdagavond op de planken
van de Leidse Schouwburg. Het
verhaal van deze door Simon
Moore en Jane Prowse geschreven
musical speelt zich afin de zomer
van 1975. Vijf studenten gaan het
helemaal maken met hun a-capel-
la popgroep 'The Roofclub'. De
wereld ligt aan hun voeten, idea
len worden verwezenlijkt. In elk
geval zullen ze elkaar tien jaar la
ter terugzien ergens in Zid-
Frankrijk. Wat er ook gebeurt...
het thema van het verhaal draait
om het belang van oude vriend
