'Het betekent niks
klinkt
maar
gewoon
Pijnlijke beïnvloeding
Vlaamse expressionisten
Feest der herkenning bij Residentie Orkest
POP
Explosie
Spierballen
Ratata
'La Strada' mist in theater mysterie
De arrogante naïviteit van Pale Saints
AMSTERDAM "Weet je, het stelde me eigenlijk een
beetje teleur dat ons debuutalbum over de hele linie in de
Britse pers goed werd ontvangen", zegt Ian Masters. De kla
gende blik in zijn ogen moet onderstrepen dat hij het echt
meent. "Ik had graag wat meer kritiek gehad. Wat meer uit
eenlopende reacties".
Arme Masters. Hij wil met zijn rockband Pale Saints zo
graag controversieel zijn. Want 'controverse' lijkt de trend
in de huidige Britse pop. Maar nu zoveel bands zich op dat
thema hebben gestort, is ook de controverse acceptabel ge
worden. En dus is het Pale Saints album 'The Comforts of
Madness' gewoon een degelijke eigentijdse rockplaat.
Komende week toert Pale Saints
voor het eerst door ons land, in een
serie dubbelconcerten met de even
eens Britse groep Lush. Beide
bands spelen een naïef soort pop
liedjes in een wolk van vaak heftig
elektrisch gitaargeluid. En beide
bands brengen hun platen uit op het
trendsettende label 4AD. De Pale
Saints/Lush-toumee doet ook in
veel opzichten denken aan de con
certserie waarmee dezelfde maat
schappij twee jaar geleden in ons
land spectaculair -de groepen The
Pixies en Throwing Muses lanceer
de. Ook die brachten al van die ont
wapenende liedjes, badend in even
felle gitaaraccoorden.
"Maar van een typisch 4AD-ge-
luid, of een '4AD-school' is echt
geen sprake", zegt Pale Saints-bas
sist Masters in zijn Amsterdamse
hotel. En gitarist Graeme Nays-
door
Peter Bruyn
mith, naast hem op de bank, knikt
bevestigend. Twee Britten die er
uitzien als schooljongens, balance
rend op de grens tussen eigenwijs
en arrogant. Want, vinden ze. Pale
Saints kun je toch met geen andere
band vergelijken. "Wij gebruiken
het gitaargeluid anders". Hoe an
ders? "Nou, gewoon anders".
Pale Saints kwam zo'n 2 1/2 jaar
geleden in Leeds bij elkaar. Ian
Masters, Graeme Naysmith en
drummer Chris Cooper. Er werd
nog een tijdje naar een zanger ge
zocht, maar toen niemand goed in
de band bleek te passen, besloot
Masters zelf maar te gaan zingen. Er
werd een demo-tape gemaakt, die
op het juiste buro in het 4AD-kan-
toor belandde en de groep kreeg een
contract.
"We waren eigenlijk wel verrast
door die reactie, want de songs die
we als demo naar ze hadden ge
stuurd waren extreem simpel", ver
telt Masters. "Het was alles wat we
op dat moment hadden, al hebben
we ons sindsdien behoorlijk snel
ontwikkeld".
Saints lan Masters (links) en Grayme Naysmith: 'Wij hebben geen boodschap'.
Dali in Arnhem
ARNHEM (GPD) - In het concertge
bouw Musis Sacrum in Arnhem is
vanaf 19 mei acht weken lang een
grote tentoonstelling van 300 wer
ken van de Spaanse surrealist Sal
vador Dali te zien. De werken zijn
afkomstig van de Strappon Foun
dation, die een groot aantal kunst
werken van Dali beheert.
Onder de werken die worden ge
ëxposeerd bevinden zich plastie
ken. juwelen, grafiek en schierijen.
Ze worden in één grote zaal ge
toond. die voor de expositie wordt
voorzien van een electronische be
veiligingsinstallatie. De toegangs
prijs voor de tentoonstelling gaat 15
gulden bedragen.
Een onlangs in Rome gehouden
expositie van dezelfde werken van
Dali trok 160.000 bezoekers. De di
rectie van Musis Sacrum verwacht
in Arnhem ook een grote toeloop.
PINKPOP Het openluchtpopfes
tival Pinkpop wordt dit jaar op 4 ju
ni, Tweede Pinksterdag, gehouden.
Deze 21ste Pinkpop vindt voor de
derde keer plaats in de Draf- en
Renbaan Limburg in de gemeente
Landgraaf. Ook nu weer worden on
geveer tien groepen verwacht. Nu
reeds staat vast dat Mano Negra,
Neville Brothers en Red Hot Chili
Peppers aanwezig zullen zijn, aldus
Buro Pinkpop in Geleen.
Tm rn al i cfpn "Nou' Je Wllt in de eerste sonê v
J UUlIldllblCIl je eerste album meteen de hele v
Hun eerste maxi-smgle, die een half reid aanpakken, en op de ma
jaar geleden verscheen, heette 'Bar- single God er nog even bij neme:
ging into the Presence of God' en
het atmosferische, vaak psychede
lisch aandoende eerste echte album
opent met 'Way the World is'. Ook
de albumtitel 'The Comforts of
Madness' geeft trouwens te denken.
Nogal zware thema's, lijkt het.
"Vind je?"reageert Masters,
brutaal kijkend.
- Ja, dat vind ik.
"Hoezo dan?"
Van Keulens talent moet nog rijpen
Een avond Mozart met drie over
bekende werken: de Kleine
Nachtmusik, het Vioolconcert in
D K.V. 218, en de Jupiter symfo
nie - het betekende een ontmoe
ting met oude bekenden, waar
door nog meer dan anders de oren
zich richtten op 'de manier waar
op'. Want hoe bekender het werk,
des te spannender is het of een di
rigent in staat is het als nieuw te
laten klinken. Dat viel aanvanke
lijk niet mee. Bruno Weil houdt
duidelijk niet van een erg breek
bare Mozart, en terecht. Maar in
het miniatuur-symfonie'tje dat de
Kleine Nachtmusik
lans wel erg door naar het andere
uiterste: een wel erg recht-voor-
zijn-raap gespeelde, weinig uitge-
fraseerde en daardoor vrij zoute
loze uitvoering, waarin opeens
opviel dat er zoveel herhalingen
in zitten, en dat is op zich een veeg
teken. Ook in het Vioolconcert in
D klonk het orkest vaak te log en
te zwaar waardoor Isabelle van
Keulen zich af en toe moest force
ren, en over het geheel genomen
niet echt op één lijn leek te zitten
met de dirigent. Haar spel is zeer
trefzeker en overtuigd, ze heeft
een grote toon, en maakt de in
druk precies te weten wat ze wil.
Fris en opgewekt klonk het eerste
deel, en in het uitgelaten laatste
deel danste ze zelf bijna met haar
eigen spel mee. Ondanks alle
kwaliteiten die haar spel had,
schoot het middendeel tekort aan
intensiteit, juist doordat ze er in
streek en klank teveel aan wilde
toevoegen. Zo'n typisch Mozarti-
aans zingend Andante spreekt
door zijn opperste eenvoud voor
zich en behoeft geen opsmuk.
Hoe eenvoudiger gespeeld des te
beter, en dat is nu juist een van de
allermoeilijkste dingen. Gezien
het talent van Isabelle van Keu
len, dat zich niet beperkt tot het
viooltechnische maar ook muzi
kaal inzicht en gevoel omvat, is
dat gewoon een kwestie van rij
pen, en dus van tijd. In de Jupiter
symfonie werd de geest vaardig
over orkest en dirigent, zodat dit
meesterlijke stuk de glans, warm
te, en vaart kreeg die het verdient.
Het publiek in de nagenoeg uit
verkochte Stadsgehoorzaal toon
de zich uitermate dankbaar voor
dit feest der herkenning.
MIES ALBARDA
Masters: "We kiezen vaak titels
omdat ze gewoon goed klinken. Je
moet er geen grote theorie of levens
beschouwing achter zoeken. Het
zijn altijd de journalisten die dat
doen en dan een hele filosofie aan
een band ophangen. Daardoor lij
ken veel bands intelligenter dan ze
zijn. Ja, ik wil dat onze songtitels tot
de verbeelding spreken. Anders zou
ik de plaat wel gewoon 'Mountain'
noemen, of zo. Daarbij denkt ieder
een aan hetzelfde. Maar het is veel
spannender om een titel te kiezen
GENT Vlaanderen is een illu
sie armer. Werd er daar tot nu
die
r verschillende
ven gedurende de Eerste Wereld
oorlog in Nederland en maakten
toe nog gedacht dat er een eigen cwj!ennisr m,et, £nde.L and.eren
^1°, T7,„mOQ ,,„rw Sluyters en Gestel. Een theoreticus
nationale, Vlaamse vorm van als de dichter Paul van Ostaijen
expressionisme in de beelden- heeft op die invoed vanuit het bui
de kunst heeft bestaan; het tenland (vooral Frankrijk) wel
ook Gentse Museum voor Schone
verschillende betekenissen heeft". Kunsten breekt die mythe met eenling. Misschien dat het Vlaams
"De songteksten schrijf ik
meestal pas op het laatst, als de hele
structuur van het nummer klaar is.
Dan ga ik er voor zitten. Ik probeer
er geen 'boodschap' van te maken.
Het zijn veel meer flarden; woorden
en zinnen die in mij opkomen in re
latie tot de muziek. Een
de expositie 'Vlaams expressiO'
nisme in Europese context de houding^
1900-1930' tot de grond toe af.
Vlaamse expressionistische
schilders als Gustave de Smet lijknamige galeries, die
en Frits van den Berghe zijn twintig verschenen,
vooral beïnvloed door kunste
naars uit andere Europse lan
De expositie in Gent biedt een vrij
unieke en zeer uitgebreide moge
lijkheid om het werk van een een
groot aantal verschillende Europe
se kunstenaars te vergelijken. Aan
de andere kant werkt dat nogal eens
verwarrend doordat een groot aan
tal verschillende kunststromingen
voor het gemak onder één noemer
wordt gebracht: Duits expressionis
me, surrealisme en kubisme naast
Een nationalisme dat ook terug te bijvoorbeeld Nieuwe Zakelijkheid
hij bleef daarin i
nationalisme debet i
allen die hapsnap bij elkaar zijn den, zo wordt op deze tentoon-
geplakt maar in mijn hoofd zijn ze stelling, soms bijna pijnlijk,
toch op een of andere manier met el- J -
kaar verbonden".
En nu? Wat, nu het eerste - zelfs
goed ontvangen - album er is? Wat
is nu de ambitie? "Nog een betere
maken", zegt Graeme Naysmith
droogkomisch en drinkt van zijn
blikje sinas. En Ian Masters: "Nu is
het zaak om een plaat te maken die
volgens ons briljant is en door ieder
een wordt gehaat".
Pale Saints (en Lush) spelen
vanavond in Het Paard in Den
Haag.
De samenstellers van de tentoon
stelling laten er in ieder geval geen
twijfel over bestaan dat het werk
van de Vlamingen slechts in inter-
duidelijk gemaakt. De samen- nationaal verband kan worden be-
stellers doen dit door hun werk keken. Het expressionisme deed stoorde perspectivische ruimte als
te confronteren met dat van zelfs betrekkelijk laat zijn intrede
voorlopers' en tijdgenoten, met vcTo^de^orlog8^
Franse 'realisme'.
Het is opvallend en jammer dat de
de jaren Italiaanse futuristen helemaal ont
breken.
De Vlaamse schilders tonen in
hun beginjaren als expressionist
opmerkelijk veel overeenkomsten
met de Duitse vakgenoten. Werken
van De Smet bezitten dezelfde ver-
daaronder zeer bekende namen
als Munch, Kandinsky, Chagall,
Nolde, Ernst, Lembruck, Léger
en Picasso. Geen 'Heimatkunst'
dus, geen Vlaamse identiteit,
maar slechts een reactie op
die bij de vroege Kandinsky of
Campendonck, grote kleurvlakken
worden tegenover elkaar gezet,
de vroeggestorven Rik Wouters, ruimtes worden in elkaar gedron-
beiden met werk vertegenwoordigd
in Gent, de enige twee Belgen die
spoorden met de internationale ont
wikkelingen.
Door een soort 'u-bocht' die
er elders gaande was. Voor som- Nederland liep deed het expressio-
migen is het misschien even n.sme zijn intrede in Vlaanderen na
slikken na alle evnnsities waar het verblljf van Van den Berghe en
sliKKen na alle exposities waar- De Smet in ons ,and Zij kwamen in
in die identiteit werd bena- Amsterdamse kunstkringen
drukt.
gen. Onder invloed van de Franse
kubisten worden die ruimtes kort
daarna meer geconstrueerd, hoeki
ger, zoals in het werk van Van den
Berghe. Constant Permeke, daaren
tegen, zoekt een meer eigen verta
ling van de invloeden van buitenaf.
In zijn doeken met veel aardkleuren
legt hij een voorkeur aan de dag
voor het platelandsleven. Het is dan
door
Henk Meutgeert
bijdragen; Jan Rijsdam, Wim Koevoet, Erna Straatsma
raking met het inmiddels gerijpte °ok niet verwonderlijk dat hij als
expressionisme uit Duitsland en
met de Franse stromingen als fau-
visme en kubisme. Constant Per- gezien,
meke, de derde grote Vlaamse schil- Vergelijkingen over
der, onderging tijdens zijn 'balling
schap' in Engeland een zelfde in-
Het is wat vreemd dat in Vlaande- vloed. Door die verlate kennisma-
Sinéad O'Connor - 'I do not want
what I haven't got' (Chrysalis)
Zo broos en zachtaardig als de
Ierse Sinéad O'Connor er uit ziet, zo
anders is haar muziek. Een explosie
van kracht, emotie en opstandig
heid. Eind 1987 vestigde O'Connor
ha^r naam met het debuutalbum
'The lion and the cobra' (met het
prachtige 'Troy'). De hartverscheu
rende uitvoering van de Prince-
compositie 'Nothing compares 2U'
is de eerste single van haar nieuwe
album 'I do not want what I have
got'.
Zonder enige twijfel is er sprake
van een veelbelovende single. En, al
valt niet te ontkennen dat O'Connor
een talentvolle zangeres is met een
stem waarmee ze een enorme emo
tionele kracht in haar songs weet te
leggen, haar nieuwe album is toch
niet zo sterk als de single deed ver
moeden. Het openingsnummer
'Feel so Different' is wel mooi maar
lijkt teveel op 'Nothing compares
2U'. Andere ballads op het album
zijn een beetje slappe aftreksels van
de successingle. Sommige teksten,
waarin O'Connor zich zelf bloot
geeft, zijn bij het kwelerige af. De
rockachtige nummers hebben te
weinig om het lijf om de voortkab
belende, matte sfeer van de plaat te
doorbreken.
Kortom: 'I do not want what I ha
ven't got' is dus niet de explosieve
plaat die we mochten verwachten.
Sinéad O'Connor heeft haar opstan
digheid en emotionaliteit op haar
nieuwe album teveel tot gelding
willen brengen en brengt daarmee
haar belangrijkste troef om zeep:
haar overtuigingskracht.
J.R
uitvoering van Tommy toonde de
Britten aan dat deze rockopera in
1990 nog altijd kan. De inschakeling
van het kleine drummertje Simon
Phillips bleek een gouden greep.
Hij is de eerste Who-slagwerker die
- op het gevaar af te vloeken -
Keith Moon wél kan doen vergeten.
'Join together' nu is een puik cd-
verslag van dik twee uur van con
certen in New York en LA. Tommy
vult het ene muziekviltje, dertien
Who-klassiekers het andere. Toch
wint de video het al was het alleen
maar omdat op de cd de gastoptre
dens van Phil Collins, Billy Idol,
Elton John en Steve Winwood ont
breken. Maar 'Join Together' is wel
het afscheid van The Who veel meer
waardig dan het vorige armoedige
vaarwel op 'Who's last'.
W.K.
verd aangenomen dat het
pressionisme daar eigen nationale
trekken zou vertonen. Er bestonden
in het Europa van de eerste decen-
king is het werk van de Belgen e
wat meer afgewogen vorm van
pressionisme; minder heftig
kleurig, de wegen
breide contacten tussen kunste
naars. Kunstbladen werden inter
nationaal verspreid en de Belgen
De Smet en Van den Berghe verble-
uitge- goeddeels gebaand. En daardoor
kon het ook al snel veranderen
een gestileerd 'classicisme', zoals
dat door de samenstellers van de ex
positie wordt genoemd.
'Pleasure ground'
Fatal Flow
(I'honograr
De flink gegroeide aanhang van
de Amsterdamse Fatal Flowers is
verdeeld geraakt over 'Pleasure maar
ground". Het ene kamp betreurt het ste dr
vermeende gemis aan subtiliteit
maar gunt de Flowers volgaarne het
voordeel van de twijfel. Het andere
loopt weg met de potige en hoekige
gitaarrock waarmee de formatie
met producer Mick Ronson haar
nieuwe album heeft gev.uld. Wel is
men unaniem in zijn lof over de fi
nanciële risico's die de vier op zich
hebben genomen om de plaat te
Sinéad O'Connor:
kunnen maken. Dat zou getuigen
van on-Nederlandse lef.
Kamp nummer drie moet nog
worden opgericht. Ondergetekende
werpt zich met enige tegenzin op als
de aanvoerder, maar het moet er
toch maar uit: 'Pleasure Ground' is
een heel matig album met ouder
wetse spierballenrock.
Dat The Fatal Flowers nog hevi
ger tekeer gaan dan vroeger is
The Who 'Join together' (Virgin)
The Who nam een paar jaar gele
den al afscheid met een matig live-
al de schuld van de nieuwe gitarist dubbelalbum. Het besluit, vorig
Robin Berlijn: 19 jaar, enthousiast Jaar- tot e,en grootscheepse tournee
ooral (nog) beperkt. De
•orden
'erfrissende klap
het
zicht. Daarna komen de ergernis- lerij. En dat voor de Godfathers
gevolgd door het onbegrip:
toch geen hond die tien keer in de
zelfde gitaartrucs trapt? 'Speed of
life", het enerlaatste stuk, valt overal
buiten en is alleen maar een verade
ming omdat het afwijkt.
Storend worden na verloop
tijd ook de puberale teksten die het dan ooit tevoren. Met een integrale
Arno Hintjens - 'Ratata' (Virgin)
De voormalige zanger van de Bel
gische band TC Matic heeft zijn der
de soloplaat afgeleverd. Een lang
verwacht moment, want Hintjens'
vorige album 'Charlatan' (1988) was
een van de opvallendste muziek-
produkten van de jaren tachtig.
Vergeleken met het werk van
Matic is Hintjens' solo een stuk min
der rauw. Hij baseert zijn muziek op
rhytm blues en maakt regelmatig
uitstapjes naar Franse chansons.
'Ratata' lijkt sterk op 'Charlatan', zij
het dat Hintjens anno 1990 melodi
euzer en toegankelijker is dan ooit.
Dansmuziek overheerst op het
nieuwe album. 'Dance 'till you
drop' en 'Whoop that thing' zijn
swingende nummers, met een vro
lijk dameskoortje op de achter-
gond. De inspiratie voor 'Mon sis-
soyen' lijkt Hintjens geput te heb
ben uit de muziek van zijn Franse
buren Les négresses vertes en Mano
Negra. Opzwepende muziek met
Arabische invloeden. 'Marie tu
m'as' is een Franse chanson die qua
melodie en sfeer sterk doet denken
aan de prachtige TC Matic-hit 'Elle
adore le noir'. 'I'm not there' en 'I
can't stand it' zijn hoekige recht-
toe-recht-aan rockers die op het eer
ste gehoor niet zo bijzonder zijn,
maar na een paar keer luisteren aan
kracht winnen.
De songs zijn niet als op de twee
1 oen een tijdje terug een vi- voorgangers geschreven samen met
deoverslag van een van de Ameri- Jean Marie Aerts. 'Ratata' lijkt na
kaanse concerten verscheen, krab- het schitterende 'Charlatan' niet zo
den de critici zich weer achter de bijzonder, maar is toch eigenlijk wel
weer heel mooi.
duidelijken veel (de invloed van de
Duitse houtsnede op de Vlaamse
kunstenaars bijvoorbeeld), maar
kunnen de werkelijkheid ook verte
kenen. Het achteraf leggen van ver
banden en het plaatsen van schilde
rijen tegenover elkaar draagt iets
oneerlijks in zich. De kwaliteit van
werken van bijvoorbeeld Chagall,
de Duitse 'nieuwe zakelijke' Otto
Dix en de Fransman Léger tegen
over die van Tytgat (die eenzelfde
dromerige, poëtische sfeer als
Chagall wil oproepen), die van
Gustave van de Woestijne (een
Vlaamse 'nieuwe zakelijke') en die
van een later werk van De Smet ver
schilt dermate dat het oordeel wel
uit moet vallen ten guste van de eer
sten. Verrassend kan een vergelij
king ook zijn, bijvoorbeeld die tus
sen Zadkine en de Vlaamse beeld
houwer Jespers of de vergelijking
van drie maaltijden van Permeke.
Gromaire en Fautrier uit dezelfde
periode.
De Vlamingen komen, door de
voortdurende vergelijking met an
deren, uit de expositie in Gent naar
voren als een groep schilders die
vooral de internationale ontwikke
lingen heeft geabsorbeerd. En die,
op Permeke na, uit de invloeden ei
genlijk nauwelijks een eigen hou
ding heeft ontwikkeld. Dat lijkt me
toch iets te weinig krediet voor deze
rijkgeschakeerde groep kunste
naars, Misschien is de weegschaal,
na lange tijd uit balans te zijn ge
weest, nu iets te ver naar de andere
kant doorgeschoten.
niveau van boy-meets-girl-en-wat-
er-daarna-gebeurt-kun-je-zelf-wel-
bedenken nergens te boven komt.
W.K.
Dynamisch
door het land van Uncle Sam
dan ook alom hevig bekritiseerd.
Teren op oude roem en zakkenvul-
de punk. Overbodig. Schande.
tijdje terug
oren. The Who bleek dynamischer
E.S.
'La Strada' nqar Federico Fellini door Rosa-
maria Rinaldi (regie) en Guus Rekers (be
werking). Met: Helmert Woudenberg, Hed-
dy Lester. Joost Prinsen, Coby Stunnen-
berg en Jan van Eijndthoven. Muziek: Trio
La Strada, bestaande uit Els Dekker, Eric
Hennes en Joost van Son, Gezien op 23
maart in de Leidse schouwburg.
LEIDEN Ongehinderd door de
filmische beelden van het origi
neel is het onbevangen kijken
naar de toneelbewerking van 'La
Strada'. De gelijknamige film uit
1954 van Federico Fellini staat als
meesterwerk te boek. Regisseuse
Rosamaria Rinaldi, in Nederland
woonachtig maar uit Italië af
komstig, heeft zich door dit stuk
je Italiaanse filmgeschiedenis la
ten inspireren.
Het verhaal gaat over drie bij
zondere mensen. Zampano, een
ruwe boeienkoning met maar één
truc, trekt met zijn voorstellingen
door het land, en wordt daarbij
vergezeld door Gelsomina die hij
van haar moeder heeft gekocht.
Goochelaar Matto dreigt tussen
beide te komen, waardoor Zam
pano woedend wordt en hem be
wust/onbewust vermoordt. Gel-
semina kwijnt 'weg, de ogen
schijnlijke gevoelloze Zampano
blijkt uiteindelijk daardoor aan
gedaan.
Het verhaal van zo'n zwerftocht
is per definitie fragmentarisch.
Om een vloeiende lijn te krijgen
in die grote reeks korte scenes
heeft de regisseuse drie muzikan
ten ingezet die muziek van Nino
Rota spelen. Drie sterke acteurs
moeten de summier uitgewerkte
personages ten tonele voeren:
Helmert Woudenberg als lompe
krachtpatser. Joost Prinsen als
melancholieke Pierrot en Heddy
Lester als loyaal, volgzaam en we
reldvreemd meisje. Het decor
toont in aanzet de contouren van
een circustent met piste. Ook dat
zou als tegenwicht voor die ver
brokkelde structuur moeten fun
geren.
Deze regie-ingrepen zijn op
zichzelf begrijpelijk maar sorte
ren toch niet het gewenste effect.
De verschillende bouwstenen
zouden een mozaïek moeten vor
men. maar dat geheel komt helaas
niet in beeld. Gevolg daarvan is
dat 'La Strada' in het theater het
mysterie mist. waardoor we ons
met deze geheimzinnige figuren
in hun wereld laten meeslepen.
'La Strada' blijft daarentegen te
traag, te fragmentarisch, te nuch
ter en te monotoon. Het is slechts
voortdurend inpakken en weg-
WIJNAND ZEILSTRA
