De dagen van Fidel zijn geteld'
Cubanen in Miami voorspellen snelle
val van Castro
^ZATERDAG 24 MAART 1990
Als Fidel Castro valt, dan staat Tomas Rodriguez uit Miami
er klaar voor. De benzinetanks van zijn boot zijn vol, en hij
heeft de vrienden en familieleden al uitgezocht die mee
mogen naar Cuba. Hij heeft zelfs al geregeld wie z'n auto bij
de haven zal ophalen en verkopen. De 71-jarige Alejandro
Ruiz, die niet meer goed kan slapen sinds hij de Muur van
Berlijn naar beneden zag komen, heeft met een vriend
gewed dat Castro de kerst niet meer haalt. De inzet: 120
dollar en een speenvarken. "Ik denk elke avond aan de val
van Castro", aldus Ruiz, "En elke morgen ook". En de oude
vechtjas Andres Nazario Sargeant bereidt zich op zijn eigen
manier voor op een vrij Cuba. Vijftig van zijn keurtroepen
oefenen eik weekeinde op een stuk land nabij het
Everglades natuurpark. Het is grondige, militaire training,
met wapens en al. Sargeant: "Ik wil helpen, als straks de
strijd tegen Fidel begint".
door Henk Dam
Het is vooral de verkiezingsnederlaag
van Daniel Ortega in Nicaragua die de
hoop weer fel heeft aangewakkerd. Maar
al sinds eind vorig jaar het ene na het an
dere communistische regime in Oost-Eu
ropa het loodje legde, is de temperatuur
bij de Cubanen in Florida flink gestegen.
Hun jarenlang gekoesterde droom de
val van Castro en een vrij Cuba komt
nu ineens heel dichtbij. Dat Amerika
Castro's vriend Manuel Noriega uit Pa
nama verwijderde, hielp ook.
Communisten en dictators hebben nu
eenmaal de tijd niet mee. Begin deze
week nog stapten er twee op: Avril in
Haïti en Pinochet in Chilir Er is in heel
Zuid- en Noord-Amerika nog maar één
dictatuur, die tegelijk ook de laatste
communistische staat in dit deel van de
wereld is: Cuba.
Geen wonder dus dat zoveel mensen
en niet alleen de Cubaanse bannelingen
in Florida denken dat Castro de vol
gende dominosteen is die omgaat. Of
zoals dat in een in Miami populair rijm
pje heet: "Eerst Manuel, toen Daniel, nu
Fidel". In de Achtste Straat van Miami,
de befaamde 'Calle Ocho' die het hart
van Klein Havanahet Cubaanse district
vormt, zie je heel wat auto's rondrijden
met stickers waarop staat: 'De volgende
kerst vieren we in Havana'.
Voorbarig
Maar is die blijdschap met een tikje aan
de voorbarige kant? Tal van Cuba-ex-
perts hebben de afgelopen dagen in
Amerikaanse kranten geschreven dat Fi
del een taaie is, en dat zijn greep op de
Cubaaftse samenleving zo groot is, dat
een tweede Roemenié, Oost-Duitsland of
Nicaragua er echt niet inzit.
Maar daarop zeggen Cubanen als Rene
Silva. directeur van de invloedrijke Cu
ban American Foundation: "Ik geef niets
voor de mening van die zogenaamde ex
perts. Elke Spaans sprekende inwoner
van Miami had je kunnen vertellen dat
Ortega de verkiezingen in Nicaragua zou
verlièzen. De experts en de peilingen zei
den dat hij zou winnen, en wat gebeur
de? Zo is het met Castro ook".
Er zijn peilingen gehouden onder de
700.000 Cubanen in Miami en directe om
geving die zeggen dat 150.000 tot 200.000
er ernstig óver zouden denken naar Cuba
terug te keren, mocht het regime van
Castro ten val komen. Een aanzienlijk
grotere groep wil ook wel naar het oude
land. maar geeft er de voorkeur aan eerst
het economische tij af te wachten.
Een klein deel van dêgenen die zeker
terug willen, is al. in de roes van het we
reldwijde verval van het communisme,
begonnen met het treffen van de noodza
kelijke voorbereidingen. Mannen als To
mas Rodriguez en Sargeant zijn er krasse
voorbeelden van. maar zo zijn er meer.
Beroemd in Calle Ocho is de man gewor
den die. daags na de verkiezingen in Ni
caragua. een makelaar opbelde met de
mededeling dat hij zijn huis wilde verko
pen omdat hij nu toch snel naar Cuba zou
gaan.
Dat vergat hij zijn vrouw te vertellen,
die 's middags ineens een bordje met 'Se
venden' (Te koop) in de tuin aantrof.
"Daar is thuis goed over gepraat, en nu is
het bord weer weg", lacht de Cubaanse
activist Rodolfo Carrandi. die het ver
haal vertelt.
Bankiers en advocaten in Miami mel
den tal van bezoeken van Cubanen die
willen weten hoe ze hun bedrijf moeten
overplaatsen naar Cuba, of die willen we
ten of ze nog récht hebben op de grond,
de huizen, de bezittingen die Castro hen
30 jaar geleden afpakte.
En de gouverneur van Florida, Bob
Martinez van oorsprong een Cubaan
heeft een 18 leden tellende commissie in
het leven geroepen die moet nagaan wel
ke gevolgen de val van Castro voor zijn
staat heeft. Eén van de vragen waarover
de commissie zich zeker zal moeten bui
gen, is: hoe zal de stroom Cubanen lo
pen? Van Florida naar Cuba? Of juist
omgekeerd: zal een vloedgolf doodarme
Cubanen zich in Florida aan de welge
vulde warenhuizen en supermarkten ko
men vergapen?
Vluchtelingen
Want dat de mensen in Cuba het arm
hebben, daarover is elk geval geen twij
fel mogelijk. De Cubaanse gemeenschap
in Miami is zich daarvan iedere dag be
wust. Hoe sober het leven in Cuba is,
ba wat er in Oost-Europa en in Nicaragua
is gebeurd, en dat is van het grootste be
lang".
Uit gesprekken met vluchtelingen en
berichten uit Cuba weet Silva, dat zeker
80 procent van de bevolking naar Radio
Marti luistert. "Radio Marti wordt beter
beluisterd dan de drie regeringsstations
samen".
Deze maand gaat Tv-Marti in de lucht,
en daarvan zal de weerslag in Cuba nóg
groter zijn, voorspelt Silva. "We hebben
gehoord dat mensen nu al met kleren
hangers en ijzerdraad en zo in de weer
zijn, zodat ze die als antenne kunnen ge
bruiken. Er zijn nog veel tv's in Cuba,
vaak nog van vóór de revolutie, dus Tv-
Marti kan op een grote kijkdichtheid re
kenen".
Hij buigt zich voorover en zegt met
grote klem: "Denkt u het zich eens in.
Dan kunnen de Cubanen met eigen ogen
zien hoe de Muur viel, en dan kunnen ze
met eigen ogen zien hoe Ceausescu ten
val kwam".
Vooral dat laatste is volgens Silva rele
vant. "Ik denk dat in Cuba de revolutie
net zo zal gaan als in Roemenië. Roeme
nen zijn van latijnse herkomst, vergeet u
dat niet. Het zal in Cuba niet zo gaan als
in Tsjechoslowakije of Hongarije, met
een geleidelijke overgang. In Cuba gaat
bloed vloeien, vrees ik, al was het maar
omdat Fidel er de man naar is om een
apocalyptisch einde te forceren".
"Want", aldus Silva, "vergeleken bij
Castro was Ceaucescu een kleine jongen.
Dit is een door en door slecht mens. De
tragedie die Castro heeft veroorzaakt,
kan alleen met de daden van Hitier en
Stalin worden vergeleken".
Silva wil er niet over speculeren wan
neer voor Castro het 'einde aanbreekt.
"Snel, in ieder geval. Elke dag brengt
meer slecht nieuws voor Fidel. Alles
wijst er op dat hij snel zal vallen. Wat
vooral opvallend is, is dat de Cubanen
zelf hun angst aan het kwijtraken zijn".
Hij licht toe: "Mensen die er recent zijn
geweest, zeggen dat je nu overal leuzen
kunt lezen met: 'Weg met Castro'. Vroe
ger zag je dat nooit. De mensen durfden
dat niet. En als iemand het al durfde, was
zo'n leus binnen 20 minuten wegge
haald".
Een ander voorbeeld: "Anderhalve
week geleden was er een bokswedstrijd
op de Cubaanse tv. Toen liep er een jon
gen de ring in, die: 'Weg met Castro'
schreeuwde. Het publiek steunde hem,
en riep mee. Die jongen werd snel door
agenten van de geheime politie wegge
voerd, en we hebben later gehoord dat
hij helemaal in elkaar is geslagen. Maar
het was toch maar mooi op de tv".
Dag en nacht
Als Fidel Castro valt, dan weet Jorge Pi
no niet wat hij moet doen. De 37-jarige
taxi-chauffeur is er "dag en nacht mee
bezig". Hij is een telg uit een Cubaanse
patriciërs-familie. Toen zijn vader moest
vluchten, in 1960, liet hij bezittingen voor
een bedrag van zeker drie miljoen dollar
achter. Maar daar gaat het niet om.
"Ik woon sinds mijn zevende in Ameri
ka. Ik ben cultureel een Amerikaan. Ik
houd van country-muziek bijvoorbeeld",
zegt hij. Zoekend naar woorden: "Maar-
...eh....patriottisch ben ik Cubaan. Hier"
en hij ramt met een vuist op zijn borst
"hier ben ik een Cubaan".
"Ik heb een vrouw. Ik heb twee kinde
ren. Daar ben ik verantwoordelijk voor.
Kan ik dan terug naar een land waar
niets is, minder dan niets?" Hij haalt zijn
schouders op. Zwijgt even. Zegt: "Maar
ik ga Cuba in ieder geval bezoeken". Hij
is weer even stil, en zegt dan snel: "Dat
wil ik, maar ik ben er ook bang voor. Ik
ben bang dat ik, als ik in Cuba aankom,
ga huilen tot ik niet meer kan".
blijkt bijvoorbeeld uit de verhalen van
de vluchtelingen die ook nu nog dage
lijks in Florida aankomen. Volgens een
opgave van de Amerikaanse kustwacht
waren het er vorig jaar 391.
Begin deze maand haalde een 18-jarige
vluchteling de kranten. Hij had met een
windsurf-plank de 150 kilometer brede
oversteek gemaakt, een huzarenstukje
waarover hij 12 uur had gedaan. De
vreugde over zijn behouden aankomst
deed weer wat van het verdriet vergeten
over de 15-jarige Ricardo Gregorio, die
het een paar weken eerder niet redde.
Een bootje met zijn door de zon verbran
de lichaam spoelde op 20 februari aan.
Duizenden Cubanen uit Miami bewezen
de jonge vluchteling de laatste eer door
langs zijn baar te defileren. Daaromheen
stonden honderden bloemstukken, veel
al in de kleuren van de Cubaanse vlag.
De kerkdienst die aan de begrafenis
van Ricardo- voorafging, werd bijge
woond door vrijwel alle prominente Cu
banen in Florida, en beleefde een emo
tioneel hoogtepunt iedereen in de kerk
ging staan om het Cubaanse volkslied te
zingen. De dienst werd live uitgezonden
door het radio-station La Cubanisima.
Van de vluchtelingen die de oversteek
wel met succes maakten, weten de Cu
banen in Miami dat in het moederland
eerste levensbehoeften als brood en eie
ren schaars zijn. Vlees is vrijwel niet te
krijgen, voor toiletpapier geldt hetzelfde.
En de lijst kan veel verder worden uitge
breid.
De Amerikaanse Cubanen sturen daar
om grote hoeveelheden geld en goederen
naar hun familieleden in het oude land.
In en rond Calle Ocho vind je tal van 'en-
vio's', vaak kleine agentschappen die
zich hebben gespecialiseerd in het zen
den van dozen levensmiddelen, medicij
nen, cosmetica, kleding en wat dies meer
zij naar Cuba.
Geld moet via de Centrale Bank van
Cuba worden gestuurd. Die bank geeft
de opgestuurde dollars in peso's aan de
familieleden, én doet dat graag ook. Het
is een van de weinige manieren waarop
Cuba aan broodnodige deviezen kan ko
men.
Geplukt
Daarvoor heeft de Cubaanse regering
nog een manier bedacht, aldus Rodolfo
Carrandi: "Drie keer per week gaat een
chartervlucht met oudere Cubanen naar
Miami. Alleen ouderen. Van echtparen
mag alleen de man of de vrouw, nooit sa
men, omdat ze anders niet terugkeren".-
"De trip kost 600 dollar, een belache
lijk hoog bedrag want voor dat geld vlieg
je ook van New York naar Los Angeles,
en dit is maar 200 kilometer. Dan moeten
de mensen verder 125 dollar betalen om
20 dagen in Miami te mogen blijven. Nog
20 dagen erbij kost nog eens 200 dollar.
Zo worden ze aan alle kanten geplukt",
briest Carrandi.
Carrandi, een econoom, is elke dag te
vinden in het kantoor van Alpha-66 in de
zuidwest-hoek van Miami. Zelfs een op
pervlakkige beschouwing van dat kan
toor maakt duidelijk dat Alpha-66 een
beweging van vrijheidsstrijders is. Een
van de wanden wordt geheel in beslag
genomen door een groen-rode vlag. een
andere door een enorme kaart van Cuba.
Voor de rest zijn alle muren volgeprikt
met foto's waarop in camouflagekledij
gestoken strijders te zien zijn. Enkele fo
to's zijn uitvergroot en van een zwarte
rand voorzien: het gaat om degenen die
vielen in het gevecht om een vrij Cuba.
De secretaris-generaal van Alpha-66,
Andres Nazario Sargeant (72), legt uit dat
zijn beweging van 1961 tot 1985 acties in
Cuba zelf uitvoerde. Soms werden eco
nomische doelen opgeblazen, een paar
keer werd geprobeerd een guerilla-bewe-
ging te starten. Erg veel succes had het
allemaal niet, ook al omdat de Ameri
kaanse regering na de mislukte invasie
van de Varkensbaai geen trek meer had
in avonturisme vanuit Amerika.
Sargeant: "Maar wij bleven ook na
1985 wel doorgaan met propaganda be
drijven. We hebben een radiozender op
Cuba gericht staan. We gooien flessen
met brieven in zee. We sturen ballonnen
met propaganda-materiaal. Om ze in Ha
vana zenuwachtig te maken".
Maar nu, aldus de rap pratende Sargeant,
nu zijn de camouflagepakken weer uit de
kast gehaald en wordt er weer getraind.
"De dagen van Fidel zijn geteld. Wij we
ten dat 85 procent van de Cubanen ge
noeg van hem heeft, en meer dan 90 pro
cent van de jongeren", zegt hij met be
wonderenswaardige stelligheid.
"Het is logisch dat de jongeren hem
niet moeten. Ze moeten allemaal twee
jaar in dienst en weetje wat ze aan soldij
krijgen? Een dollar per maand. Eén dol
lar! De arbeiders moeten hem ook niet.
Ze werken al 10 uur per dag en hun enige
vooruitzicht is: nog harder werken, zon
der dat het iets oplevert. Het is één grote
tragedie".
"Het leger is verdeeld. Zelfs de gehei
me politie is verdeeld. Ik kan je brieven
uit Cuba laten zien dié bewijzen dat er
opstanden worden voorbereid. Ik ben er
zeker van dat er een grote crisis komt.
Binnen een jaar is het met Fidel afgelo
pen".
En als de crisis komt. aldus Sargeant,
dan zullen zijn manschappen naar de
overkant gaan om de opstandelingen
met raad en daad terzijde te staan.
Gaat hij zelf ook terug naar Cuba? Sar
geant trekt zijn borstelige wenkbrauwen
hoog op en antwoordt met luide stem:
"Si! Seguro! Ik nodig u hierbij hartelijk
uit om me over een jaar in ons kantoor in
Havana te komen opzoeken".
Radio
Minder romantisch, maar wel effectief,
wordt vanuit het moderne kantoor van
de Cuban American Foundation aan het
'een vrij Cuba' gewerkt. De stichting
nam onder meer het initiatief tot de op
richting van Radio Marti. Dit radiosta
tion, dat wordt gerund door de Ameri
kaanse tegenhanger van onze Wereldom
roep, de Voice of America, zendt dage
lijks naar Cuba uit.
Rene Silva, directeur van de Cuban
American Foundation: "Dat station is
heel belangrijk. Het geeft de mensen in
Cuba objectief nieuws, en niet de beken
de propaganda. Zo weet iedereen in Cu-
Ruim honderd internationaal bekende weten
schappers, artiesten en vakbondsleiders heb
ben onlangs in een open brief de Cubaanse lei
der Fidel Castro opgeroepen op het eiland een
volksstemming te houden. Daarbij zou de be
volking zich vrij moeten kimnen uitspreken oi
het Castro al dan niet aan de macht wil laten.
Voorts wordt Castro met klem verzocht alle
politieke gevangenen vrij te laten: vrij reizen
toe te staangaranties voor persvrijheid en vrij
heid van meningsuiting te geven en de vorming
van politieke partijen en vakbonden toe te
staan. Volgens de ondertekenaars zijn minimaal
deze maatregelen nodig om het Cubaanse volk
op weg te helpen naar een pluralistische maa t
schappij en tragische ontwikkelingen als in
Roemenie te voorkomen.
"Eenendertig jaar geleden kwam u naar voren
als een verdediger van de menselijke vrijheden.
Vandaag de dag bentu een van de meest dogma
tische leiders van de communistische wrereld:
iemand die de sla ch ting op het Tienanmenplein
Peking1 heeft verdedigd en de veranderingen
in Oost-Europa heeft gekwalificeerd als één
van de meest trieste gebeurtenissen in de ge
schiedenis. Als u nu niet overgaat tot democra
tisering, dan zal het Cubaanse volk dat doen;
zelfs als dat ten koste gaat van geweldige
offers!", aldus de in de New York Times afge
drukte brief.
Castro rsalueert tijdens
de beëdiging van de nieuwe
president van Brazilië, Fer
nando Collor de Mello. (foto's
AFP)
lllli
Castro bij een viering in Havanna. Handenschuddend tussen het volk.
