'Kok kan met solide
begroting achterban
CDA overtuigen'
'West' dwingt 'Oost' naar markteconomie
iREPORTAGE)
Brinkman en de finale test voor de PvdA
STEM WD, LIJST 3
Eerst gesprek nodig
met VU en Kampen
Ter Schegget:
mirakel nodig
lEOLUX IS NOOIT Gomoo? MAAR
DE BIJBEHORENDE BINNENHUIS
ARCHITECT IS BIJ ONS GRATIS.
noort Mcssmgsaè
DINSDAG 20 MAART 191
GEESTELIJK LEVEN
DEN HAAG Met een gro
te boog omzeilt CDA-fractie-
voorzitter Elco Brinkman
politiek heikele vragen. Hij
past wel op om de groeiende
samenwerking tussen CDA
en PvdA in het derde kabi
net-Lubbers te schaden. On
bezonnen uitspraken over
bij voorbeeld de noodzaak
van nieuwe bezuinigingen of
de onaantastbaarheid van de
defensiebegroting mijdt hij;
met veel omhaal van woor
den en even grote stellig
heid. De aspirant-leider van
de grootste regeringspartij is
op z'n best wanneer hij vrij
uit mag filosoferen over de
verantwoordelijke samenle
ving, die bestaat uit gedre
ven en met elkaar bewogen
mensen.
door Henri Kruithof
en Peter de Vries
Voor de CDA-Kamerleden
komst van Brinkman
voormalige minister van WVC pro
beerde in het parlement hetzelfde
straffe werktempo te handhaven als
hij op het departement gewend
was: vroeg op, laat weg, razendsnel
stukken lezend. Langzaam maar ze
ker begint Brinkman zich echter
aan de gewoonten van de Kamer
aan te passen, al blijft het tempo
waarin de woorden zich tot zinnen
aaneenrijgen onveranderd hoog.
Niet alleen over zijn nieuwe baan,
maar ook over de nieuwe politieke
samenwerking is hij uitstekend te
spreken. Na zeven jaar scherpe op
positie voert de PvdA in het kabinet
geen 'alles moet anders show op' en
dat doet het CDA deugd. "Er blijkt
bij de PvdA een grote mate van rea
liteitsbesef te bestaan. De PvdA legt
tot nu toe in het financiële beleid
degelijkheid aan de dag. Dat is geen
aardigheidje van mij richting Wim
Kok, maar iets wat iedereen kan
constateren. Het moet natuurlijk
blijven en blijken bij de opstelling
van de Rijksbegroting, maar de
PvdA pretendeert niet dat alles an
ders moet".
De tevredenheid die in CDA-
kring heerst over de PvdA, staat in
schril contrast met de aversie die ja
renlang jegens de socialisten werd
gekoesterd. De wisseling van coali
tiepartner verliep opvallend mak
kelijk.
Brinkman: "Daar zijn wel verkla
ringen voor. Het kabinet wordt ge
confronteerd met een hele reeks
praktische problemen, waardoor de
ideologische kwesties naar de ach
tergrond zijn geschoven. We hoe
ven mekaar niet voor te lezen uit be
ginselprogramma's. Het type men
sen dat door beide partijen het veld
in is gestuurd, speelt ook een rol:
mensen als Kok stralen uit dat ze
willen samenwerken. Voor onze
achterban is van belang dat op zijn
hoofd geen Sinterklaasmijter staat.
Nogmaals, het beste bewijs moet
geleverd worden bij de opstelling
Brinkman: "Een regeerakkoord dient niet als oogklep. Maar de NAVO is de hoeksteen van ons defensiebeleid".
(foto GPD)
val is gekomen. Het meningsver
schil over het milieubeleid bracht
dat aan het licht. Daarnaast kon de
WD toch in toenemende mate on
voldoende zekerheid bieden over
de eigen stellingen en koers. In die
partij speelden heftige discussies.
Dat werd bij het milieuplan zicht
baar".
"Het nieuwe kabinet wacht deze
zomer een paar lastige beslissingen.
Er zijn tegenvallers door de hoge
rentestand en problemen bij de be
lastingen. Wij zeggen als CDA dat
de belastingen niet omhoog mogen,
Reiskostenforfait
We treffen de CDA-fractievoorzitter
kort na de laatste schermutselingen
rond het reiskostenforfait. Onder li
berale Kamerleden heerst veront
waardiging over het gemak waar
mee nu met die belastingaftrek
wordt omgesprongen. Vorig jaar
viel het kabinet over de kwestie, nu
blijkt veel mogelijk. Brinkman en
zijn voorlichter veren op. Ze lezen
voor uit notulen en roepen de debat
ten in herinnering. De WD heeft
geen reden tot klagen, de liberalen
zijn niet bedrogen.
"Wij hebben niet bewust aange
stuurd op een breuk met de WD,
zo werkt dat niet. Voorhoeve wil
kennelijk zo snel mogelijk doen ver
geten dat hij het kabinet ten val
heeft gebracht. Dat zijn de feiten,
die de WD nu miskent." Brinkman
terugblikkend: "Ik denk dat het ui-
tendelijk een soort metaalmoeheid
is geweest waardoor de coalitie ten
niet rechtsom of linksom. Daar
naast moet op de departementen de
kas in orde zijn. Dat geldt voor ie
dereen, dus ook bij voorbeeld voor
de studiefinanciering. Welnu, als
het de PvdA menens is met dit kabi
net, en die signalen krijg ik, geloof
ik dat we er uit komen. In verwacht
van minister Kok een solide begro
ting."
Bezuinigingen
Nieuwe tegenvallers is een Haags
eufemisme voor nieuwe bezuinigin
gen. Als minister wist Brinkman al
te melden dat de departementale
begrotingen tot het bot waren uitge
kleed. Het wordt, erkent hij, nu nog
moeilijker. "Bij de studiefinancie
ring staat uit het regeerakkoord nog
een bedrag open dat bezuinigd
moet worden. Dat wordt heel lastig,
omdat je al snel terecht komt bij on
derdelen waarover in het verleden
principiële besluiten zijn genomen,
zoals de ouderafhankelijkheid, de
hoogte van de studieschuld en de
open toegang tot het hoger onder
wijs. Daarnaast geldt dat kleine be
zuinigingen psychologisch lastig
zijn op te brengen. Er hangt immers
inmiddels een stemming in dit land
dat het economisch goed gaat en er
geen ingrepen meer nodig zijn".
Brinkman reageert afhoudend op
de wens van de PvdA om bij de on
derhandelingen over de begroting
het mes te zetten in de defensie-uit
gaven. Internationale ontspanning
is mooi, maar kan niet meteen in
klinkende munt worden omgezet.
"We hebben onze ziel en zaligheid
verkocht aan de verdragsorganisa
tie en dat betekent dat we in NAVO-
verband niet te ver voor de muziek
uit kunnen lopen. We moeten ons
bovendien afvragen wat er prak
tisch gebeurt in het Warschaupact
en wat de mogelijkheden zijn van
ombuigingen binnen het defensie
apparaat. Ik wil geen papieren oor
log voeren over percentages, geen
krijgshaftige taal, maar eerst even
de resultaten van de onderhande
lingen in Wenen over ontwapening
afwachten."
Regeerakkoord
Een pentekening aan de muur her
innert aan de onderhandelingen die
Brinkman dit najaar voerde over
het regeerakkoord. De prent toont
Lubbers die streng toezicht houdt
op een verveeld kijkend kwartet on
derhandelaars van CDA en PvdA.
'Defensie' bleek een van de taaiste
onderwerpen, waarover na lang
touwtrekken een compromis werd
bereikt: twee jaar lang een beperkte
stijging van 0,6 procent van de uit
gaven voor het leger en daarna twee
jaar lang bevriezing van de begro
ting. Heel voorzichtig maakt Brink
man duidelijk dat die afspraken
geen geloofsartikel zijn.
"Een regeerakkoord dient niet als
oogklep. Maar de NAVO is de hoek
steen van ons defensiebeleid. Dat
klinkt wellicht wat bleekjes, maar
raakt toch de kern van de zaak.
Want het is natuurlijk waardeloos
als wij iets beknibbelen en onze bu
ren het werk op laten knappen. Ik
zeg niet dat de afspraken uit het re
geerakkoord kunnen worden open
gebroken en ik verklaar ze niet hei
lig; ik ben nü nog niet toe aan derge
lijke uitspraken. U hoort de stem
verheffing midden in de zin".
BONN - Na de onttakeling van het
communisme in Oost-Europa staat
het westerse bedrijfsleven te
trappelen van ongeduld om daar
aan de slag te gaan. Maar het zal
geduld moeten hebben, want de
omschakeling van een geleide
planeconomie naar een vrij
marktstelsel gaat niet in een
handomdraai.
door
Hans de Bruijn
De grenzen van de Oosteuropese
landen gaan weliswaar steeds meer
open voor westerse ondernemers,
maar ook binnen die grenzen
moeten nog talloze juridische,
economische en financiële
belemmeringen uit de weggeruimd
worden. Bedrijven met ervaring in
Oost-Europa kunnen daar een
boekje over open doen.
Dat zal zeker gebeuren in de
Westduitse hoofdstad Bonn, waar
sinds gisteren duizend diplomaten
en zakenmensen uit oost en west
bijeen zijn om te praten over
economische samenwerking in
Europa. Van hun conferentie
mogen (nog) geen wonderen
worden verwacht, maar zij komt
wel op precies het goede moment.
Het is tegelijk toevallig en
symbolisch dat deze conferentie, in
het kader van de Conferentie over
Veiligheid en Samenwerking in
Europa (CVSE) juist in Bonn wordt
gehouden en begint de dag na de
eerste vrije verkiezingen in de
DDR. Voor de Westduitse
gastheren natuurlijk een
buitenkans.
Het was Helmut Kohl zelf die drie
jaar geleden met het idee kwam om
in CVSE-kader een conferentie
over Europese economische
samenwerking te houden. Daarom
moesten alle 33 Europese landen,
alsmede de Verenigde Staten en
Canada deelnemen. Van de recente
dramatische ontwikkelingen in
Oost-Europa kon Kohl toen slechts
dromen.
Vertrouwen
"Economische samenwerking
draagt bij aan het vertrouwen
tussen oost en west", zei hij gisteren
in zijn openingsrede in het
Maritiem Hotel. Dat gold al toen in
Oost-Europa het communisme nog
heerste en dus nog meer nu in de
meeste Oosteuropese landen de
democratie lijkt uitgebroken.
De conferentie is een uitvloeisel van
de akkoorden van Helsinki; waarin
de 35 CVSE-landen in 1975
basisprincipes over ontwapening,
mensenrechten en economische
samenwerking vastlegden. Maar
het duurde tot begin 1989 voordat
werd besloten om aan die laatste
'mand' van dat akkoord een
speciale conferentie te wijden.
Eerder gebeurde dat al over de
mensenrechten, het milieu en de
vrijheid van informatie, maar dat
was vóór de grote veranderingen in
Oost-Europa. De conferentie in
Bonn is de eerste gelegenheid voor
het westen om te testen hoever het
oosten wil gaan bij het openen van
zijn (economische) grenzen.
De diplomaten en zakenlui zullen
de komende vier weken praten over
zaken als industriële
samenwerking, het opzetten van
gezamenlijke ondernemingen, het
wegnemen van juridische en fiscale
belemmeringen, energiebesparing
in het bedrijfsleven, de
voedselproduktie en het monetaire
beleid in Europa.
Opmerkelijk is dat in de officiële
diplomatieke delegaties
zakenmensen vertegenwoordigd
zijn. Maar Helmut Kohl zei gisteren
al dat de economische
hervormingen in Oost-Europa er
niet alleen komen door er westers
geld in te pompen, maar ook door
investeringen, samenwerking en
overdracht van kennis door het
bedrijfsleven.
Door de aanwezigheid van
honderden zakenmensen wordt de
conferentie ook een soort 'markt'
waarop bedrijven uit oost en west
elkaar ontmoeten, waar contacten
worden gelegd en wellicht
afspraken gemaakt. "Er openen
zich enorme mogelijkheden voor
samenwerking", zei Kohl.
Multinationals
Het Nederlandse bedrijfsleven
reageerde nog weinig enthousiast
op de uitnodiging van buitenlandse
zaken. Multinationals als Philips en
Unilever ontbreken. Die weten
kennelijk zelf de weg in Oost-
Europa. Wel zijn er mensen van
bijvoorbeeld AKZO, de AMRO-
bank en de NMB en van
werkgeversorganisaties en die uit
het midden- en kleinbedrijf.
Daar staat tegenover dat uit Oost-
Europa nog vooral staatsbedrijven
zijn afgevaardigd, maar uit landen
als Polen en Hongarije voor het
eerst ook vertegenwoordigers van
kleine privé-ondernemingen. Voor
hen wordt het de eerste kans om
direct hun problemen en
verlangens aan de orde te stellen.
De conferentie moet op 11 april
eindigen met een gezamenlijke
slotverklaring, voor het eerst in de
CVSE sinds 1975. Maar of dat lukt is
nog de vraag. Niet alleen is
onbèkend hoever de Oosteuropese
landen bereid zijn te gaan, maar ook
in het westen zit men niet geheel op
een lijn.
De Amerikanen willen het hier
bijvoorbeeld hard spelen. "Dit is
niet het moment om timide te zijn",
zei VS-ambassadeur Alan Holmer
gisteren. De VS willen de
Oosteuropeanen vastpinnen op
zaken als het houden van vrije
verkiezingen en het zonder meer
omhelsen van de kapitalistische
markteconomie.
Voorzichtiger
Nu zullen zij niet zoveel moeite
hebben met de Polen, Tsjechen of
Hongaren die graag de westerse
vrije markteconomie willen. Maar
Roemenië, Bulgarije en vooral
natuurlijk de Sovjetunie zijn nog
lang niet zover. Zij vrezen
economisch te worden opgeslokt
als het westerse bedrijfsleven zich
op hun markten gaat storten.
De EG-landen die voor het eerst in
CVSE-kader als één blok optreden,
stellen zich voorzichtiger op. Zij
komen vandaag met een reeks veel
praktischer voorstellen over zaken
als de vrije toegang voor het
bedrijfsleven, het prijsbeleid, de
octrooibescherming of de
overdracht van technologie.
De twaalf die met het wegvallen van
de militaire dreiging hun kans zien
om eindelijk in de CVSE een
hoofdrol te spelen, denken dat deze
omzichtiger weg tot hetzelfde doel
leidt. Zij willen voorkomen dat deze
conferentie vastloopt op
meningsverschillen over de te
volgen weg daarnaar toe.
De resultaten zullen worden
voorgelegd aan de speciale CVSE-
top, die eind dit jaar wordt
gehouden. Volgens Helmut Kohl,
die zei naar een volledig
geïntegreerde Europese economie
te willen, moet die top nieuwe
impulsen geven op alle CVSE-
terreinen: veiligheid, economische
samenwerking en mensenrechten.
ADVERTENTIE
WOONT U OOK OP ERFPACHT?
Sinds kort is afkoop voor 75, i.p.v. 25 jaar mogelijk. Volgens
de VVD is dit een aanzienlijke verbetering, maar het kan nog
veel beter: EEUWIG. Eeuwigdurende erfpacht, (zoals bij
JVC) of eigendom.
KIES VOOR EEN GOED GRONDBELEID.
Gereformeerden en ambtsopleiding
ERMELO (ANP) - De Gereformeerde synode wil eerst de Vrije
Universiteit Amsterdam en Kampen laten spreken over een
wording van de gereformeerde ambtsopleiding, voordat er een
besluit valt over de gezamenlijke Hervormd-Gereformeerde
plannen, die door de Interkerkelijke Werkgroep Onderwijs en
Onderzoek Theologie (IWOOT) zijn opgesteld. Dit besloot de
Gereformeerde synode gisteren tijdens een extra-zitting in Er-
melo.
Op een tweede extra-vergadering
op 23 mei moet de synode bekij
ken of VU en Kampen met hulp
van vijf leden van de synode over
eenstemming over één ambtsop
leiding hebben bereikt. Pas dan
neemt de synode een besluit over
de IWOOT.
Met slechts 30 van de 72 stem
men voor verwierp de synode gis
teren een voorstel van prof.dr.
H.B. Weijland nu reeds het kader
en de hoofdlijnen van de IWOOT-
plannen te aanvaarden als uit
gangspunt voor de ambtsoplei
ding. Vorige week schaarde de
Hervormde synode zich unaniem
achter IWOOT, hoewel zij de
openbare universiteiten nog twee
maanden geeft haar tot andere ge
dachten te brengen.
Het synodebesluit is „een te
genvaller" voor Kampen, zo zei
de rector, prof.dr. K. Runia. Kam
pen had zijn steun aan de plannen
van IWOOT gegeven.
De VU waarschuwde gisteren
bij monde van ds. B.J.F. Schoep,
voorzitter van het deputaatschap
voor de VU, dat instemming met
de IWOOT-plannen aan Kampen
een nieuwe juridische basis zou
geven, waardoor integratie later
veel moeilijker zou worden. Door
eerst voor IWOOT en dan pas
voor het gesprek VU-Kampen te
kiezen, zou de synode op weg zijn
naar „hopeloze ongelukken".
De hele discussie over de
ambtsopleiding is het gevolg van
de commissie-Oberman, die een
jaar geleden in opdracht van de
toenmalige minister van onder
wijs en wetenschappen een be
oordeling van de dertien door de
overheid gesubsidieerde theolo
gische opleidingen gaf. In haar
rapport wees deze verkennings
commissie erop dat de kwaliteit
alleen kon worden gehandhaafd
door vermindering van het aantal
opleidingen, mede met het oog op
het teruglopend aantal studen-
Prof. dr. K. Runia
ten. De huidige minister ver
wacht van de kerken voor 1 april
hun reactie op deze voorstellen.
De rk bisschoppen hebben al
besloten tot vermindering van
vijf naar drie rk instellingen, ter
wijl de Nederlandse Hervormde
Kerk haar ambtsopleiding in één
bijzondere universiteit wil onder
brengen. Volgens de IWOOT-
plannen zouden de Gereformeer
de Kerken ook zo'n universiteit
stichten. Hervormden en Gere
formeerden zouden dan eikaars
ambtsopleiding erkennen.
Tijdens de bijeenkomst van gis
teren in Ermelo noemde ouder
ling M. Vis uit Stiens het 'ongelo
felijk' dat de synodecommissie,
die deze vergadering had voorbe
reid, geen besluit over IWOOT
wilde. "De synode bijt in het stof
voor de VU, die op haar beurt de
synode niet serieus neemt".
Aanvaarding van het IWOOT-
plan zou inhouden dat de VU een
grotere zeggenschap van de syno
de over de theologie-opleiding
moet toestaan. De VU vreest dat
al te grote kerkelijke invloed ten
koste van de vrijheid van weten
schap gaat. Prof. Weijland noem
de het "intens triest" dat voor de
VU het woord 'vrij' steeds meer
gestalte kreeg in de strijd tegen
Kampen, terwijl het oorspronke
lijk bedoeld was in de zin van het
bijbelwoord 'de Waarheid zal u
vrij maken'.
UTRECHT (ANP) - De openbare
universiteiten zullen de komende
twee maanden „met passende
energie" proberen de' Nederland
se Hervormde' Kerk alternatieven
aan te reiken voor de bijzondere
theologische universiteit die zij
wil instellen. „Het valt ons reuze
mee dat we die twee maanden
nog gekregen hebben", aldus drs.
J.G.F. Veldhuis, voorzitter van
het college van bestuur van de
Rijksuniversiteit Utrecht.
De hervormde synode besloot
vrijdag tot Instelling van de bij
zondere universiteit, maar gaf de
openbare universiteiten twee
maanden tijd om haar"alsnog op
andere gedachten te brengen. De
vier openbare universiteiten die
thans de opleiding van hervorm
de predikanten verzorgen, had
den op uitstel aangedrongen om
nog eens alle mogelijkheden bin
nen de huidige opzet van het
theologisch onderwijs (duplex or-
do) te onderzoeken.
Veldhuis neemt aan dat de be
denktijd „geen loos gebaar" van
de synode is en dat zij serieus zal
luisteren naar de alternatieven
van de universiteiten.
Prof. dr. G.H. ter Schegget, ker
kelijk hoogleraar in Leiden, is van
oordeel dat het overleg geen nieu
we inzichten zal opleveren, aan
gezien er al jaren gepraat is over
een andere opzet van de theologi
sche opleiding. Er zal op zijn
minst „een mirakel" moeten
plaats hebben, aldus Ter Scheg
get. Veldhuis: „Theologen zou
den wat meer in wonderen moe
ten geloven".
Kleine kerken
zijn tegen aparte
universiteit
UTRECHT/WOERDEN (ANP) -
De kleine kerkgenootschappen
zijn tegen de instelling van een
bijzondere theologische universi
teit van de Nederlandse Her
vormde Kerk. Alleen de Evange-
lisch-Lutherse Kerk zal onder
voorwaarden medewerking ver
lenen aan deze universiteit, waar
toe de hervormde synode vrijdag
unaniem heeft besloten.
De Baptisten, Vrije Evangeli-
schen, Oud-Katholieken, Remon
stranten en Doopsgezinden heb
ben minister Ritzen van onder
wijs gisteren laten weten veel
meer te voelen voor verbetering
van de huidige opzet van het
theologisch onderwijs (duplex or-
do). De kleine kerkgenootschap
pen maken op dit moment voor
hun predikants/priesteropleiding
net als de Hervormde Kerk ge
bruik van de diensten van de
openbare faculteiten godgeleerd
heid.
De kerken schrijven de minis
ter dat zij onvoldoende garantie
hebben dat hun eigen identiteit
wordt gewaarborgd binnen de
bijzondere universiteit. Boven
dien vrezen zij dat door de oprich
ting van een dergelijke onder
wijsinstelling de kwaliteit van de
openbare faculteiten minder
wordt.
Morgen, op de internationale
dag tegen racisme, wordt in de
Hooglandse Kerk in Leiden een
gebedsdienst gehouden. Aan
vang 19.30 uur. De dienst biedt de
Leidse wijkkerken en parochies
de mogelijkheid zich aan te slui
ten bij de strijd tegen racisme en
discriminatie. Medewerking ver
leent het jongerenkoor van de Pe
trus- en Leonardusparochie o.l.v.
Mike van Booren. Om 20.15 uur
begint een fakkeltocht door de
stad.
In het Gemeentecentrum aan
de Lijtweg in Oegstgeest wordt
morgen een bezinning/meditatie
gehouden met als onderwerp 'Het
zonnelied van St. Franciscus'.
Spreker is pastor Kees van Vliet
ofm. Aanvang 20.00 uur.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Dus-
sen (toezegging): P. Molenaar te Zalk
en Veecaten; aangenomen naar
Grijpskerk en Visvliet: J. Schuitema
ker, kandidaat te Groningen. Bedankt
voor Tholen en Sint-Maartensdijk
(deelgemeente Immanuel en Reho-
both): E. van der Sluis te Maasdam en
Cillaarshoek. Toegelaten tot de evan
geliebediening en beroepbaar: mw. C.
H. D. Frijlink, Monnetflat 22, Uit-
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Lochem: drs. R. J. Dekker te Schiplui
den; te Maarssen (beiden part-time): J.
F. Boon te Landsmeer en mw. drs, E.
S. Smidt te Wormer, die deze beroepen
hebben aangenomen. Beroepbaarstel
ling: drs. W. H. Ubels, R. Kiplingerf
272, 3315 AK Dordrecht.
ADVERTENTIE
mmuat74, mux m.oi7w2m. moms koopavond, maandag scsiowi.
