'Litouwen kreeg geen ultimatum' 'Bush wil verder korten op defensie' Israël stevent af op snelle verkiezingen Kohl krijgt nog hele kluif aan De Maizière DDR in één klap volwassen democratie Beurskoersen Tokyo storten verder omlaag MAANDAG 19 MAART 1990 -I'lHIiTVI-ilMi PAGING 5 Gorbatsjov sust oplopende spanning MOSKOU/VILNIUS (Rtr/UPI/AP/AFP) - Sovjetpresident Michail Gorbatsjov heeft gisteren zijn eis aan Litouwen om vóór morgen de Sovjetwetgeving te herstellen, afgezwakt. Hij noemde de vrijdag verstuurde boodschap aan de Li touwse president Vytautas Landsbergis "geen ultimatum". "Het gaat niet om een ultimatum, maar om een besluit van het Congres van volksafgevaardigden dat heeft gehandeld conform de grondwet", zei Gorbatsjov in Moskou tot ver slaggevers. Het nieuwe Litouwse bewind heeft verklaard de onafhankelijkheidsverklaring niet in te trekken. De Sovjetpresident zei dat "wij de opperbevelhebber van de comman- dialoog (met de Litouwse leiders) do-eenheden, generaal Vladimir voortzetten, moeten niet alleen denken zelf, maar aan de belangen het land". De spanning in Litouw besluit Atsjalov, om opheldering. Na af- De republieken loop van het gesprek werden .geen zich- mededelingen gedaan, heel Het Litouwse parlementslid Ni kolai Medvedev zei gisteren in Mos liep het kou, waar hij Gorbatsjov officieel t NEW DELHI/AMRITSAR Leden van de Indiase oproerpolitie slepen val op ien slachtoffer weg van een nieuwe uitbarsting van geweld tussen hindoes kot werden in moslims. In New Delhi kwamen zaterdag verscheidene mensen om het le- i poging i i hindoes c afgelopen weekeinde op nadat Gor- op de hoogte zal stellen batsjov vrijdag de Litouwse presi- touwse reactie op de eis van vrijdag, dent Landsbergis een boodschap dat Litouwen zal vasthouden aan de stuurde waarin hij eiste dat de Balti- vorige week uitgeroepen onafhan- sche republiek, die zich vorige kelijkheid. Ook parlementsvoorzit- week onafhahkelijk verklaarde, drie dagen de Sovjetwetge- herstellen. Vytautis ter Landsbergis verklaarde gisteren tegenover de pers dat het besluit het Congres van volksafgevaar- toen moslims protesteerden tegen rein voor crematies uit te breiden. In de deelstaat Punjab hebben extremistische sikhs sinds gisteravond ze ker 21 mensen gedood. Bij een overval op een boerderij Khu werden vijf leden van een familie vermoord door de 'Commando heid Khalistan', omdat zij politieverklikkers zouden zijn geweest. Khalis- tan (land van het zuivere) is de naam die de sikhs a on een eigen staat wil len geven. In het dorp Talwandi schoten extremisten elf mensen dood bij een over- drie vrachtwagens. In het naburige district Farid- sikh-geestelijke, diens lijfwacht en een familielid vermoord. Elders werden bij twee afzonderlijke aanslagen een hindoe-politicus en een ter- sikh-boer door extremisten doodgeschoten. De gewelddadige campagne van extremistische sikhs heeft tot dusver dit het dorp Guru-ka- jaar al 392 levens geëist. Sikhs vormen ongeveer 2 procent van de Indiase bevolking van 880 miljoen, die voor 82 procent uit hindoes bestaat. In Pun jab, een rijke landbouwstaat nabij de grens met Pakistan, vormen de sikhs echter een geringe meerderheid. De separatisten willen een eigen staat stichten omdat zij zich maatschappelijk en politiek achtergesteld voelen door 4e regering, die door hindoes wordt gedpminferd. (foto ap> TOKYO (ANP/UCN) - De aande lenkoersen op de effectenbeurs van Tokyo hebben vanochtend de op twee na grootste daling in de ge schiedenis van de Japanse beurs la ten zien. De Nikkei-index van de 225 fondsen kelderde met 1353,20 punten tot 31.263,24 punten, een da ling van 4,15 procent. De koers was de laagste van het afgelopen jaar. Op de beursvloer werd gezegd dat de koersdaling van het afgelopen etmaal ernstiger is dan die op de 'zwarte maandag' in oktober 1987, toen over de hele we reld de aandelenkoersen in elkaar zakten. Deze koersval is het gevolg van ontwikkelingen in Japan zelf. Vooral de koers van de Japanse yen. die tegenover de dollar in waarde daalde, baarde de beleggers zorgen en zij begonnen dan ook panisch te verkopen. Sinds begin dit jaar daalde de in dex van 38.713 punten met bijna 20 procent. Een handelaar zei: "Het tijdperk van de Japanse aandelen is voorbij". Veel financiële experts ge loven dat de koersstijging van de laatste 5 jaar zijn plafond heeft be reikt. De lage rente in Japan die in- esteringen altijd aantrekkelijk maakte, is inmiddels gestegen tot 7,25 procent. Verder heeft de hogere dollar heeft de olie-importen ook een stuk duurder gemaakt. Franse socialisten kiezen geen leider Landsbergis deed zaterdag in het digden van donderdag, de parlement de boodschap af als verzoek" en vroeg om steun le democratische landen in reld" voor de onafhankelijkheid. Hij herinnerde eraan dat Gor batsjov nadrukkelijk heeft gespro ken over een dialoog, en dat Mos- onafhankelijkheidsverklaring "on- "al- wettig" .wordt genoemd, niet zal worden geaccepteerd omdat het "geen wettelijke basis" heeft in Li touwen. Ondertussen demonstreer den in het centrum van Vilnius 30.000 mensen tegen de onafhanke- het leger zeiden dat de oefeningen munist en voormalig president Al- WASHINGTON - De Amerikaanse president Bush is bereid 10 tot 11 miljard dollar op de defensiebegro ting voor volgend jaar te bezuini gen. Dat is meer dan drie keer zo veel als hij nog in januari voorstel de, toen de begroting bij het- .Con gres werd ingediend. i Bush gisteren be kend op gezag van hooggeplaatste regeringsfunctionarissen. In de de fensiebegroting voor 1991 zoals Bush d: bij de Litouwse autori teiten waren aangekondigd, vrdèg Landbergis gisteren toch de militai re commandant van de Baltische Buitenland kort girdas Brazauskas met 122 tegen 3 stemmen tot vice-premier. Brazaus- is betrokken geweest bij eerde- onderhandelingen met Gor- generaal Feodor Koeznin, en de batsjov, en zal naar verwachting een belangrijke rol spelen bij eventuele nieuwe onderhandelingen met Moskou. Met algemene stemmen werd Landsbergis van de onafhankelijk heidsbeweging Sajudis tot parle mentsvoorzitter gekozen. Premier werd Kazimira Prunskene, die Li touwen vertegenwoordigt in de na tionale Opperste Sovjet. Volgens een Litouwse televisieverslaggever verklaarde Prunskene, die werd j bezuinigingen drag van 3,2 miljard dollar vbbrziepv' Dat voorstel stuitte direct op brede oppositie in het Congres, waar men veel verdergaande bezuinigingen wilde. Sindsdien is in het Congres, zo- wel bij de Democraten als ook bij Bush's eigen Republikeinen, gaan- De New York Times maakte deze deweg eenstemmigheid ontstaan door Henk Dam over bezuinigingen op defensie van rond 12 miljard. Zelfs conservatieve Republikeinen hebben de afgelo pen weken gezegd dat de nieuwe in- januari presenteerde, ternationale verhoudingen veel ver dergaande bezuinigingen recht vaardigen. Bush, aldus de Times, is het dóarmee nu eens. In de krant wordt plaatste functionaris Huis" (gewoonlijk een omschrij Maar Cheney heeft noch in het Witte Huis noch in het Congres veel medestanders. De gr'ote vraag is dus nu vooral,-welke defensiepr.ogram- ma's zullen worden opgeofferd, "hoogge- Waarschijnlijke kandidaten zijn dat het Witte de meest geldverslindende nieuwe projecten, zoals de B-2' "stealth" de opgeschroefde bezuiniging i gelijk lijkt-al bijna zeker dat de vrijkomen- vanwege de "onomkeer- de dollars worden gebruikt Taiwan In de Taiwanese hoofdstad Taipei hebben gisteren zeker 20.000 men sen gedemonstreerd voor snelle de mocratische veranderingen. De protestmars was de grootste in Tai- rekend tot de communistische par- i sinds de opheffing van beleg in 1987 en was uiting van de groeiende ontevre denheid over de overheersing door de Nationalistische Partij. Uitlevering de staat tij, tot veler verrassing dat zij haar partijlidmaatschap heeft opgezegd. Status herenigd Duitsland blijft vraag BONN/PRAAG (DPA/AP) De militaire status van het herenigde Duitsland blijft een punt van discussie. Terwijl de Westduitse minister van buitenlandse zaken Genscher gisteren zei' dat alle landen bij de bouw van een nieuw Europa zich moeten inzetten voor 'een drastische ontwapening, praatten zijn collega's van het Warschaupact dit week einde Praag qver de Duitse kwestie. Sóvjetminister Eduard Sjevardnadze bleek daar alleen te staan in zijn mening dat dat een verenigd Duitsland geen NAVO-lid kan zijn. Sjevardnadze benadrukte dat de centrale vraag op de bijeenkomst was hoeveel wapens landen nodig hebben om zichzelf te verdedigen en hoe dat internationaal geregeld kan worden. "Sommigen denken dat het mogelijk is Duitsland in de NAVO te houden. Wij denken dat het on mogelijk is". baarheid" van de processen Oostblok. "Het gaat daarbij niet om perestrojka of Gorbatsjov", aldus de functionaris, "maar het gaat er om dat de Sovjets niet door hen niet vriendelijk gezinde landen zullen trekken om naar Europa te gaan. Landen als Polen en Tsjechoslowa- kije werken als een grote buffer". begrotingstekort. RENNES (GPD) De socialisti sche partij (PS) in Frankrijk is er voor het eerst in de geschiedenis van de partij niet in geslaagd om een nieuwe leider te kiezen. Het par tijcongres, dat hevig verdeeld was door een machtsstrijd tussen aan hangers en tegenstanders van presi dent Mitterrand, kon niet tot een be slissing komen. Morgen probeert de partijtop daarom om voor de ko mende 2 jaar alsnog een opvolger aan te wijzen van de huidige secre taris-generaal Pierre Mauroy. De ruzie die de afgelopen 4 dagen bij de bijeenkomst in Rennes de ge moederen verhitte, spitste zich toe op de machtsstrijd tussen de in vloedrijke parlementsvoorzitter Laurent Fabius en Lionel Jospin, de hqtdige minister ran onderwijs. De vraag is wie over 5 jaar de huidi- het ge president Mitterrand mag opvol- gens als presidentskandidaat. Tegenstander vai de bezuinigingen i ney (defensie). Hij i nigingen op dit niv< de verdergaan- minister Che- bang dat bezui- au ten koste zul- strijdkrachten. Cheney heeft de af gelopen weken bovendien duidelijk gemaakt niet te gelov de TEL AVIV Het ziet er steeds uit dat Israël niet zal ont komen aan vervroegde parlements- dat de drei- verkiezingen. De religieuze partij Shas, die afgelopen donderdag Shi kud. Dat de partij afgelopen don derdag niet tegen de socialistische motie van wantrouwen heeft ge stemd was het gevolg van een ad- haar geestelijk leider, oud- voormalige premier Paul Vanden Boeynants ontvoerde, uit te leveren. Brazilië zal Haemers, zijn vrouw Denise Tyack en een tweede medeplichtige binnen zes tig dagen uitwijzen. De ontvoering van Vanden Boeynants heeft Hae- dën7r"Dit mers inmiddels toegegeven. Aan OOST-BERLIJN Daar stond hij België ^an: 4g jaar oucj) keurig donker pak, de blauwe ogen stralend achter de het goudkleurige montuur: Lothar de Maizière, grote winnaar van de eerste vrije verkiezingen in de DDR de toekomstige minuster-presi- onvoorstelbaar, onge looflijk. Het is waanzin". Het duur- journalisten in Brazilië vertelde hij de een paar minuten voordat bij de dat de familie van de ex-premier 3,5 tengere advocaat de emoties plaats miljoen gulden 11J taaid. m'L?en heeft be- hadden gemaakt voor de nuchtere politieke constatering dat zijn partij had gewonnen, dat hij een brede alitie wil en dat zijn Westduitse christen-democratische partij vrien den nu echt financieel over de brug moeten komen om verder dood bloeden van de DDR te voorkomen. Syrië-Israël Volgens de Amerikaanse oud-presi dent Jimmy Carter is Syrië bereid tot een gesprek met Israël over een vredesregeling op voorwaarde dat er eerst een internationale vredes conferentie over het Midden-Oos ten bijeen wordt geroepen. Carter, die op eigen initiatief een rondreis maakt door het Midden-Oosten, ontkende gisteren bij zijn aankomst in Israël dat hij een persoonlijke boodschap van de Syrische presi dent Assad voor de Israëlische rege ring bij zich had. Gijzelaars Volgens de Amerikaanse omroep de rest van de bevolking e Lange rijen voor de winkels, e door Hans Hoogendijk Lothar de Maizière weet waar over hij praat. Elke morgen als hij van zijn oude huis in Oost-Berlijn- Treptow naar zijn kantoor bij de Frans Dom in het centrum rijdt, ziet hij met eigen ogen hoe het land en toe ge basisdemocratische discussie was hem te vaag. "Ik heb regelmatig aan de 'ronde tafel' gezeten, maar ik was blij in de regering te komen, want daar konden daadwerkelijk besluiten worden genomen". Duidelijke taal van een man, die eigenlijk nooit in de politiek wilde. Tot zijn 36-ste was hij beroepsmusi cus. Een chronische zenuwontste king zorgde ervoor dat hij een ander vak moest kiezen. Incidenteel be speelt hij nog zijn geliefde viool bij kerkelijke concerten. Advocaat De advocatuur werd zijn nieuwe'le- vensopdracht. Als verdediger van andersdenkendenden bouwde hij snel een goede reputatie op. Zo goed, dat de CDU, zwaar belast door 40 jaar collaboratie met de commu nisten, in hem de enige zag om de partij weer in het democratische vaarwater te brengen. "Ik wil het proberen", zei De Maizière na zijn verkiezing tot voorzitter in een pe riode dat tienduizenden de partij 1 Peres hielp bij het ten val bren- opperrabbijn Óvadia Josef. Deze gen. van het kabinet-Shamir. heeft laatste is ervan overtuigd dat Israël meest te zo snel mogelijk regering i nationale eenheid onder leiding handelen i het Midden-Oosten te voorko- Josef heeft een beroep gedaan zijn aftreden als politiek leider van de de Likud. Bovendien heeft Shas-leider rahbijn Jitschak Peretz onverwachts zijn aftreden bekend- op rabbijn Jitschak Peretz gemaakt uit onvrede over de rol zijn partij in de kabinetscrisis. De partij in heroverweging te Israëlische president Chaim Herzog Perets heeft dat beloofd, begon gisteren met het peilen de meningen van alle partijen een nieuw kabinet. door Ad Bloemendaal De Maizière: bantamgewicht in de ring tegen superzwaargewicht. De Shas-leiding heeft gisteren president Herzog geadviseerd naar een regering van nationale eenheid te streven onder leiding van iemand van de Likud die een positief ant woord kan geven op het vredesplan van de Amerikaanse minister Ba ker, het plan dus waarover het kabi net donderdag is gestruikeld. Uit die formulering valt op te ma ken dat Shas alleen genoegen zal nemen met Shamir als premier als deze van te voren laat weten dat hij verder wil met Baker. De kans dat de Likud die belofte zal doen is ge ring, omdat die partij na maanden lange ruzies herenigd is in de vorm van een groot 'afwijzingsfront'. Daarom betekent het besluit van Shas in feite een keuze voor ver- verlieten en de Westduitse CDU zinshoofd. niets te maken wilde hebben met deze besmette zuster. vrijlating van de westerse gijzelaars de bankeh. De wachtenden h^len glansrijk. De'zachte, rrïaar ook Libanon voorlopig verkeken. Volge'hs ABC wil de gerhatigdê vleugel in, de Iraanse regering onder aanvoering van president Rafsanja uit angst voor de waarde spadrgeld hun bankboekjes leëg kopen. Aan die onzekerheid moet het verloren nu een einde komen. "Het stond het gezin pal achter het ge- ik nog ruim twee kilo meer op de weegschaal". Een bantamgewicht 'We helpen hem zo hopen het moet nu de strijd opnemen met de kan. Hij moet alleen beter op zijn christen-democratische super gezondheid letten", zei dochter zwaargewicht uit Bonn. Het kan m- Ines-Maria. De Maizière: "Ik ben teressant worden, 1.70 meter lang en Weeg*net 55 kilo. Maizière pikt veel, beten volhouder zuiverde niet al- Voor de negende november bracht wat Bonn wil. leen zijn partij, hij slaagde er ook in De Maizière dan Het besluit van Shas betekent een forsë'streep door de reking voor Pe res, die een regering wil vormen van zijn Arbeiderspartij samen met klein links en enkele religieuze groeperingen. Shas is met zes zetels de grootste religieuze partij in het parlement. Peres liet vandaag nog in een interview met het Egyptische dagblad Al Ahram weten dat hij de vroegde verkiezingen voorstellen van Baker zal accepte- ren als de Arbeiderspartij de nieu we regering mag formeren. De radicale koerswijziging van de Shas van gisteren heeft te maken met een vrees voor stemmenverlies. Lothar de Het grootste deel van de achterban niet alles bestaat uit kiezers wier voorkeur uitgaat naar een regering met de Li- Baker zelf verklaarde vandaag in de Frans-Guyaanse hoofdstad Cayenne tijdens een tussenstop op reis naar Namibia dat Israël nu aan de beurt voor een stap in de richting van vrede in het Midden-Oosten. Baker liet weten te hopen op een Is raëlisch kabinet dat "de stap naar vrede" durft te maken. r heb- grootse probleem i de gijzelaars vrijlaten, ben de radicalen in Iran en de lei ders van de Libanese ontvoerders bewegingen daar een stokje vooi gestoken. Een Hezbollah-leider liet weet heel goed wat hij wil gisteren na terugkomst uit Teheran kan Helmut Kohl, de grote weten dat de gijzelaars niet worden vrijgelaten. De Iraanse ónderminis ter voor buitenlandse zaken zei gis« teren nog dat "de kansen op vrijla ting van de gijzelaars nog nooit zo groot zijn geweest". Thatcher Premier Margaret Thatcher van Groot-Brittannië wil ondanks haar sterk getaande populariteit mee doen aan de volgende algemene verkiezingen voor een vierde ambtstermijn als eerste-minister. Ik zal vechten voor elke centimeter op de weg naar de overwinning, zei Thajcher gisteren in een vraagge sprek met de Sunday Express. Vol gens een opiniepeiling van The In dependent stevent de Labourpartij bij de tussentijdse verkiezingen van deze week af op de grootste over winning in 55 j^r. moet duidelijkheid komen" die altijd bedachtzaam en zon- stemverheffing formuleert, daar ach ter het conservatieve succes, nog wel eens achter komen. "Men kan toch die mensen, die na de oorlog hier voor de wederopbouw hebben gewerkt, niet eenvoudig hun spaar geld afnemen", zei hij al maanden gelden, toen Bonn nog aarzelde over de toekomst van de DDR- mark. rug te land. Er weerspiegelt het lot van veel Oost- En,-: duitsers. "Op school werd ik ervan verdacht een contra-revolutionair te zijn, Maar ik had alleen maal een paar keer aan een kritische discus siegroep deelgenomen". Het bleef hem achtervolgen en zoals zo veel gelovige christenen restte hem slechts een muzikale loopbaan. De toekomstige DDR- premier stamt uit een traditierijk gelacht. Ruim drie eeuwen geleden vluchtten zijn Hugenoten-voorva deren uit Frankrijk OOST—BERLIJN De DDR heeft een grote partij in West-Duitsland, gekozen. Met een vrije en geheime leek de partij op stemming heeft het land zich schaard in de rij democratische sta ten. De uitkomst van deze eerste tuatie vrije gang naar de stembus is veras send duidelijk. Vorig jaar herfst had het volk zichzelf bevrijd, nu heeft het een weg naar de toekomst uitge- sociaal zijn, beloofde weliswaar nog grote triomf af dingen, maar de sociaal-democra ten hebben het in Bonn niet vooi het zeggen en dus koos het volk coalitie af om de eigen huid de Oostduitse economie voor zekerheid. mogelijk te verkopen. Een tweede opvallend verschijn sel is dat de hernieuwde communis tische partij zo sterk uit de verkie- duidelijker werd, slonken de kan- n van de sociaal-democraten, die de ogen van de Oostduitsers wel 50 procent en een links blok dat, zij het versnipperd, vrijwel even sterk In de DDR tekent zich een grote duur bij zij grote triomf werd hij onderdrukking. In Pruisen nog duidelijker. "Het land heeft e regering nodig die op zoveel moge lijk democratische partijen kan steunen". Dus geen kleine coalitie ger e zet: hereniging. De meeste Oost duitsers willen dat dit proces zo snel mogelijk wordt afgerond, een grote selier minderheid wenst dat de eenwor- Kohl Ze dienden de koningen in het le- ding iets langzamer tot stand komt. weinig verstand welkom. het staatsbestuur. Plicht met de liberalen, maar een brede geringssamenwerking tegen de van kanselier Kohl. De ogenschijnlijk breekbare De staat niet alleen Maizière is en man die weet wat hij de grootste partij, wil. Zijn kracht put de minister voor kerkelijke zaken in het kabinet- vervulling en naastenliefde stonden centraal in de opvoeding. Lothar de Maizière is er een voorbeeld van. Hij het hoofd van laar leidt ook harmonieus gezin. Zijn vrouw Ilse is operatiezuster in het beroem- door Hans Hoogendijk geld hebben. De met veel pijn moeite door de Westduitse kan- n CDU-voorzitter Helmut elkaar getimmerde conser vatieve 'Alliantie voor Duitsland' is voor miljoenen Oostduitsers de red dingsboei gebleken. De CDU-leus was even simpel als pakkend: snelle eenheid betekent snelle welvaart. In Kohl, die per slot gaf niemand de ex-SED van Honec- ker nog een schijn van kans. Nu is de nieuwe PDS van Gregor Gysi en Hans Modrow de derde kracht maar nu hij zijn droomresultaat heeft, zal hij over de brug moeten komen. Oost- en Westduitsers heb ben het recht te weten welk prijs- het land. Een bewijs voor de stel- kaartje aan de eenheid hangt. ling, dat veel Oostduitsers de totale uitverkoop i Modrow uit zijn geloof. De demo- de Charité-ziekenhuis, van de drie steeds dochters is alleen nog de jongste als de grote favqriet. Niet belast thuis. Maar in de verkiezingsstrijd door het verleden, gesteund door rekening van een land w geweldig gaat, z duitsers de enig invoering van c En het buitenland mag verwach ten dat de kanselier zich verder op internationaal gebied niet meer laat verleiden tot ondoordachte uitlatin gen. De DDR lijkt volwassen te zijn het hoofd staat Alles bij elkaar hebben de Oostduit- geworden en kan met een zelfbe- het economisch sers bij de eerste keer dat ze echt wuste premier, Lothar de Maizière, Volwassenheid i de meeste Oost- mochten stemmen een onverwach- hoop op de snelle te volwassenheid aan de dag gelegd. D-mark. De SPD Er ie» een,rechts blok van ongeveer het hoofd van een brede coalitie de weg naar de eenwording inslaan en afrenden. t

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5