Oogsten in één
Duitslanddat
is mijn droom9
Een verstekeling loopt vaak grote risico's
Oost-Duitsers bevrijden zich na veertig jaar van rode dictatuur
Hervormden krijgen
eigen universiteit
REPORTAGE HaHMHnnaa
OOST-BERLIJN Geen geweldige straatfeesten, maar bescheiden feestgedruis
achter gesloten deuren. Volkseigen sekt bij de communisten, echte champagne
bij de christen-democraten, bier en koffie bij de sociaal-democraten en overal veel
muziek en spraakmakende gasten, zoals Gunter Guillaume, de spion die Willy
Brandt ten val bracht. "Ik heb Modrow gekozen, dat is toch logisch. Maar ik was
niet de spion die voor de val van Brandt zorgde, ik was de knuppel waarmee ze
hem hebben verdreven". De ex-kanselier wordt vrijwel tegelijkertijd een paar
meter verder gevraagd naar zijn reactie op de nederlaag van de sociaal
democraten.
door
Hans Hoogendijk
Voor de deur van het Paleis der Re
publiek, in de volksmond spottend
Palazo Prozzo genoemd, roepen en
kele tientallen jongeren 'Deutsch-
land, einig Vaterland' en 'Helmut,
Helmut'. In een ander gebouw zingt
de bejaarde rocker Udo Lindenberg
de lof op de nieuwe DDR. De als
gast aangekondigde ijsster Kathari-
na Witt verschijnt niet. Net terug
van een verblijf in het buitenland,
zou ze hebben vastgesteld dat haar
huis is leeggeroofd.
Ex-Politbureulid Gunter Scha-
bowsksi, de man die op 9 november
de val van de Muur bekend maakte,
wordt bij de ingang bijna gemoles
teerd. Werner Fischer, door de 'ron
de tafel' belast met de controle op
de ontmanteling van de Stasi, laat
het afweten, omdat ook ex-partij
chef Egon Krenz zou zijn uitgeno
digd. Maar Krenz is er helemaal
niet. Hij laat alleen maar weten er
eindelijk achter te zijn gekomen,
dat de vroegere verkiezingen in de
DDR niet zo vrij zijn geweest als hij
altijd heeft gedacht.
Bij de CDU wordt de schriele Lo-
thar de Maizière, de grote winnaar,
bijna platgedrukt. Champagnekur-
ken knallen en de toekomstige mi
nister-president roept alleen maar
'ongelooflijk, waanzin'.
In de voormalige communisti
sche partijcentrale jubelen een paar
duizend 'genossen' hun helden
Hans Modrow en Gregor Gysi toe.
De communistische partij leeft nog
en is beter uit de stembus gekomen,
dan de grootste partijfan had dur
ven dromen. Muziek, gejubel en
hoop op de toekomst. 'Wij durven
ons gezicht weer te laten zien', roe
pen laaiend enthousiaste commu-
•isten. En Gysi geniet: "We hebben
de oude partij niét v#or niets voran-
d^d". In de achttrkamers van het
reusachtige gebouw bedekt nu al
een dunne laag stof de beelden en
portretten van de leiders van giste-
Anti-climax
Bij de sociaal-democraten zorgen
de eerste voorspellingen voor een
anti-climax. Voorbereid op een ge
weldig feest, wordt de prille partij
nu geconfronteerd met een bittere
nederlaag. "Onbegrijpelijk. Ik ga er
van over mijn nek", kreunt een jon
ge man. Vice-voorzitter Markus
Meckel zoekt de schuld in de oner
varenheid van de Oostduitse kie
zers en de knalharde D-mark-cam-
pagne van Helmut Kohl. De SPD
slikt de nederlaag, maar het doet
pijn. Veel pijn. Bleke gezichten,
stotterende commentaren. Eén
"Nu goed dan, SPD. Wij zijn toch ar
beiders". Arm in arm sjokken ze
over de uitgestorven straat terig
naar hun vervallen huis.
Teleurstelling
Een paar straten verder worstelt
zich SPD-lijsttrekker Böhme vlak
bij zijn huis in het 'Gebouw der Ar
beiders' door een enorme menige
journalisten en camerateams om
zijn stem af te geven. Hij straalt.
Acht uur later beleeft hij de grootste
teleurstelling in zijn prille politieke
carrière. De gedoodverfde minister
president van de DDR is een uur
niét bereikbaar nad'ét de vernieti
gende eerste prognose bekend
wordt.
Tegelijkertijd verschijnt Lothar
De Maizière in Cafe Idille in Oost-
Berlijn om ook voor het eerst vrij te
kunnen kiezen. En ook hij heeft de
grootste moeite om de stembus te
bereiken. Maar het lukt.
In het noorden van de stad meldt
zich een bejaard echtpaar. Willi
Stoph en zijn vrouw. Meer dan 20
jaar was hij lid van het Politbureau
en minister-president. Maar stem
men mogen de twee niet. "U staat
niet in mijn kititegist*", is h« la
coniek commentaar van de stembu
reauvoorzitter. Anders ligt heet in
de gevangenis Berlijn-Hohen-
schonhausen. Daar melden zich
heel vroeg in het provisorische ver
kiezingslokaal in cel 213 de vroege
re propagandachef Günther Her
mann en de ex-sterke man op eco
nomisch gebied, Gunter Mittag
Uit de veren
Miljoenen Oostduitsers zijn deze
zondag vroeg uit de veren om te
stemmen. Daarna zoeken ze met
Trabbi, Fiets of lopend de zon op. De
rondvaartboten op de Spree en het
Müggelmeer zijn afgeladen. Vrolij
ke gezichten, rugzakken vol eten en
drinken. "Het is toch een heerlijke
dag en daar genieten we van. Ja, ik
heb al gestemd. Op wie? Op de par
tij van de vereniging". Het echtpaar
roept de twee spruiten als de 'Ber
lin' aanlegt. "We willen nog langer
varen", is het brullende commen
taar. Na en paar boze woorden en
een opvoedkundige tik, verdwijnt
de familie in het bos.
De terrasjes rond het meer zijn
overvol. Ook bij de Müggeltoren,
boven op de hoogste heuvel rond
Oost-Berlijn, is veel geduld nodig.
De Oostduitsers staan in de rij voor
koffie, ijs, limonade en bier. Op het
andere terras laten de 'wessies' zich
bedienen. Schnitzel, patates en
groente voor 8.60 Oostmarken. Een
pilsje voor 63 pfennig. Zwart gewis
seld eet een gezin van vier personen
zich rond voor vijf mark.
De Oostduitsers kijken zwijgend
toe hoe meestal de helft van het eten
onaangeroerd terug gaat. "Het vlees
is ze te taai, de doperwten te groot
en de kool te zuur. Maar ze kunnen
thuis toch mooi vertellen hoe goed
koop ze hebben gegeten", consta
teert een man met enige verbitte
ring. "Maar ik zal er niets van zeg
gen. Wij hebben onze trots. Daarom
heb ik Modrow gestemd".
Oogsten
In d» buurt van Koep«iick worden
in honderden volkstuintjes de
groentebedden voorbereid. "Me
neer, in de DDR zaaien en in één
Duitsland oogsten, dat is mijn
droom", zegt een gepensioneerde
politieman. "Ja, ik was in de partij.
Dat moest. Nu ben ik vrij en de rest
van mijn jaren wil ik doorbrengen
in een vrij land. Daarom heb ik
CDU gekozen. Maar over een ding
maak ik mij zorgen: mijn stukje
land. Dit huisje, alles heb ik in 25
jaar opgebouwd en daar krijgt nie
mand mij vandaan".
De DDR heeft op deze 18-maart
het juk afgeschud, maar de proble
men zijn nog niet opgelost. Voor het
Paleis van de Republiek staat nog
een handvol volhouders te roepen
'Helmut, Helmut', maar de kanse
lier die hen de welvaart moet bren
gen zit nog in Bonn.
Hans Modrow en Gregor Gysi kunnen lachen. De communistische partij
leeft nog en is beter uit de stembus gekomen, dan de grootste partijfan had
durven dromen.
(foto EPA)
troost hebben ze: in Oost-Berlijn is
de SPD de grootste partij.
In het Huis der Democratie, waar
de vaders en moeders van de vreed
zame revolutie bijeen zijn, heerst
een gemengde stemming. Teleur
stelling aan de ene kant, maar toch
ook tevredenheid dat dankzij hun
inzet de dictatuur is verdreven. Pro
fessor Jens Reich: "We zijn weer
wat we altijd waren, namelijk klein.
Net zo klein als toen in de Gethse-
manekerk. Maar tussendoor heb
ben wij mede bereikt, dat we met el
kaar kunnen praten zonder het risi
co dat straks twee mannen mij naar
de gevangenis slepen. Dat is de gro
te winst". En daarover zijn alle poli
tici. winnaars of verliezers, het eens.
Echt geheim
Op deze 18-de maart hebben de 16,5
miljoen Oostduitsers definitief het
juk van de onderdrukking van zich
afgeschud. De eerste vrije verkie
zingen sinds Hitler in 1933 aan de
macht kwam, verliepen in een vre
delievende stemming.
Om zeven uur 's ochtends begon
het afscheidnemen van 40 jaar rode
dictatuur. De avond tevoren was op
de Oostduitse televisie nog eens uit
voerig uitgelegd hoe het stembiljet
moest worden ingevuld. De 25-jari-
ge studente Petra Blaess van de
kiesraad herhaalde tot vijf keer toe
dat fraude is uitgesloten.
"Fraude is uitgesloten", zegt ook
Peter Hartwig, voorzitter van het
stembureau 33 in de Oostberlijnse
arbeiderswijk Prenzlauerberg als
hij om zeven uur de verzegelde deur
van zijn school opent. Aan alles is
gedacht. In de doos met formulie
ren zit zelfs een zaklamp. Voor het
Ook Russische
soldaten in
Oost-Berlijn
maakten er gis
teren een vrolij
ke dag van, ove
rigens zonder de
(vaderlijke)
plichten te ver
zaken. De Bran
denburger
Poort staat in
middels in de
steigers.
(foto EPA)
geval het licht uitvalt. Om negen
uur heeft al een vijfde van 'zijn' kie
zers gestemd. De stemhokjes ko
men uit de Westberlijnse arbeiders
wijk Kreuzberg.
"Het is nu allemaal echt geheim
en daarom zal het ook wel langer
duren dan vroeger. Ik weet het niet,
want ik doe dit voor het eerst. Wel
weet ik datje vroeger alleen maar je
biljet meost vouwen en in de bus
stoppen. Kiezen heette toen ook: we
gaan vouwen".
Twee bejaarden roepen zijn hulp
in. Ook voor hem is het wennen-
"Wij hebben nooit echt kunnen kie
zen. Eerst Adolf, toen Ulbricht en
Erich. Het is prachtig dat we dit nog
mee mogen maken. Op wie we heb
ben gestemd?" Een vragende blik
naar Hartwig: "Mogen we dat zeg
gen?". "Het hoeft niet. U bent vrij".
ROTTERDAM (GPD) - Zo lang er
schepen op de wereldzeeën varen,
zijn er Verstekelingen. Mensen die
om wat voor reden dan ook in het
geniep hun land willen verlaten als
'blinde passagiers' aan boord van
een vreemd schip. Vaak weten de
ongenode gasten niet eens waar
heen de reis gaat.
Dit jaar komen er in de Rotter
damse haven naar schatting drie
honderd verstekelingen binnen.
Vorig jaar waren dat er 204 cn in
1988 haalde de Rotterdamse rivier
politie nog maar 176 verstekelingen
van boord. Brigadier Henk de Geus,
hoofd van bureau grensbewaking
van de rivierpolitie, baseert zijn
schatting voor dit jaar op het aantal
verstekelingen dat in de eerste twee
maanden de haven is binnenge
bracht: zestig. "Trekje die lijn door,
dan kom je uit op 360. Er zal wel een
slappe maand tussenkomen, dus
vandaar die schatting van driehon
derd".
De blinde passagiers komen veel
al uit Afrika (topland is Ghana, ge
volgd door Nigeria en Zaire), waar
de politieke en economische om
standigheden dusdanig slecht zijn,
dat men het leven in de waagschaal
legt. Want de overtocht als versteke
ling is geen pretje.
Af en toe eindigt de vlucht met
een verschrikkelijk dood. Zoals de
twee Senegalezen die onlangs dood
werden aangetroffen in de Rotter
damse haven in het ruim van het
Nederlandse schip Explorer. Zij
zijn een langzame verstikkingsdood
gestorven tussen balen pinda's die
waren bewerkt met het ontsmetten
de, maar ook zuurstofonttrekkende
fosfinepoeder. "Gelukkig komt dit
maar zelden voor", zegt De Geus.
Vorig jaar overleefde een versteke
ling de reis naar Rotterdam niet.
Stukgoed
Volgens De Geus is het aantal ver
stekelingen dat naar zijn haven
komt, sterk afhankelijk van het ver
voersaanbod. Anders dan Antwer
pen is de Rotterdamse haven geen
echte stukgoedhaven, terwijl de
verstekelingen hun heil juist zoe
ken op schepen die dit soort goede
ren vervoeren. In Antwerpen heeft
men daarom meer te maken met
blinde passagiers dan hier.
Wanneer er in de Rotterdamse ha
ven een verstekeling wordt gemeld,
dan brengt de rivierpolitie hem over
naar de zogeheten doorlaatpost.
Daar wordt het verhaal van de man
(of vrouw, maar meestal zijn het
mannen) aangehoord. De Geus:
"Een derde van de 204 verstekelin
gen is vorig jaar via Schiphol gere
patrieerd. De rest is weer met het
schip vertrokken. Het gaat dan om
mensen die uit economische gron
den zijn gevlucht uit hun land of om
avonturiers".
Er mochten 22 mensen blijven die
politiek asiel hadden aangevraagd.
De beslissing wie al dan niet als po
litiek vluchteling het land (voorlo
pig) binnen mag, moet snel geno
men worden. Het schip blijft im
mers niet lang in de haven liggen. In
januari van het vorig jaar haalde ka
pitein J. Soer van de Doek Express
12 de krant er bij. Hij had aan boord
drie jongens uit Eritrea. Zij waren
na een voettocht van vier dagen in
de haven van Djibouti aan boord ge
slopen.
Het gesol met de drie, dat losbrak
op het moment dat het schip de Rot
terdamse haven binnenliep en de
jongens politiek asiel aanvroegen,
ging de kapitein zeer aan het hart.
Maar justitie was onverbiddelijk: de
drie moesten het land weer verlaten
aan boord van het 3chip, omdat ze
louter en alleen uit economische be
weegredenen naar Nederland zou
den zijn gekomen. De burgeroorlog
in Eritrea deed er volgens justitie
niet toe. Vele weken later arriveerde
de Doek Express in het Caraibisch
gebied. Op een van de eilanden wist
een van de jongens te ontkomen. Op
een volgend eiland namen de twee
andere de benen.
De drie Eritrese jongens hadden het
geluk dat ze een goede kapitein trof
fen. Want wie herinnert zich niet dat
in 1979 bemanningsleden van een
Nederlands schip een Ghanese ver
stekeling voor de kust van Nigerea
zonder pardon over de reling zetten.
De verstekeling verdronk. In totaal
zijn hiervoor later vier mensen ver
oordeeld.
En wat te denken van de Griekse
kapitein die in 1984 dertien in
zwemvest gestoken Keniaanse ver
stekelingen met het geweer in de
rug overboord liet springen ter
hoogte van het Afrikaanse Mom-
bassa. In dat gebied wemelt het van
de haaien. Slechts vier jongeman
nen overleefden een barre zwem
tocht van twee dagen.
Een verstekeling kan voor een re
der een fikse strop zijn. Wanneer de
blinde passagier in geen enkele ha
ven aan wal mag, kan het gebeuren
dat de verstekeling vele maanden
gedwongen moet worden meegeno
men. Bovendien zal een schip niet
snel omdraaien om een versteke
ling weer aan wal te zetten in de ha
ven waar de 'gast' is opgestapt. Dat
kost tijd en dus geld. Er zit dan niet
anders op om de verstekeling mee
te nemen en hem of aan het werk te
zetten aan boord of hem op te slui
ten. De finale mogelijkheid (over-
Van de westerse rederijen is ne
gen op de tien verzekerd tegen de
kosten die een verstekeling met
zich meebrengt. Met zo'n verzeke
ring, die afgesloten kan worden bij
een dochtermaatschappij van het
Britse Lloyds-concern, zijn onder
meer de verblijfskosten, een vlieg
tuigticket en juridische bijstand ge
dekt. Desondanks is het voor een re
der natuurlijk beter om verstoken
te blijven van ongenode gasten, ge
zien de papieren en menselijke
rompslomp.
Rechten
Rivierpolitieman De Geus vindt dat
er wettelijke regelingen moeten ko
men die de rechten van de versteke
lingen beter waarborgen. Zolang
die er nog niet zijn, wil De Geus dat
het mogelijk wordt verstekelingen
langer in bewaring te houden aan
land. Dat is volgens onze wetgeving
alleen mogelijk op de luchthaven
Schiphol. Ook vindt h\j dat de rede
rijen meer verantwoordelijkheid op
zich moeten nemen. "Op een Rus
sisch schip zal je nooit een versteke
ling aantreffen. Het is in Rusland re
gel dat het schip omdraait en de ver
stekeling terugzet op de wal".
DOORN (ANP) - Er komt een eigen bijzondere theologische
universiteit van de Hervormde Kerk. De synode van de Neder
landse Hervormde Kerk is daar dit weekeinde unaniem mee
akkoord gegaan. Alleen als de openbare theologische facultei
ten, die thans de opleiding van de hervormde predikanten ver
zorgen, met betere alternatieven komen, kan de synode in juni
nog op dit besluit terugkomen.
Aanvankelijk leek het erop dat de
synode aanstuurde op uitstel van
het besluit dat achteraf door me
nigeen „historisch" werd ge
noemd. Vele synodeleden von
den dat er onvoldoende overleg
s geweest met de vier openba-
universiteiten. Deze drongen
dinsdag aan op twee maanden
uitstel om nog eens alle mogelijk
heden binnen de huidige opzet
het theologisch onderwijs
(duplex ordo) te onderzoeken.
Om aan deze bezwaren tege
moet te komen, stelde het bestuur
de synode na vele uren dis
cussie voor om eerst een principe
uitspraak te nemen over de vor
ming van de bijzondere universi-
en op basis hiervan het over-
met de openbare universitei
ten voort te zetten. Het synodebe-
stuur verwacht echter niet dat dit
overleg veel nieuwe inzichten zal
opleveren.
Er wordt immers al vele jaren
iver een andere opzet van de her-
•ormde predikantenopleiding ge
praat en alle alternatieven zijn uit-
oerig onderzocht, zo had ook de
Interkerkelijke Werkgroep On
derwijs en Onderzoek Theologie
(IWOOT), die het plan heeft uitge
broed, herhaaldelijk gezegd.
- Dr. A.C. de Roon, secretaris
in de IWOOT, moest de synode
leden keer op keer uitleggen dat
de openbare faculteiten niets te
duchten hebben van het her
vormde voornemen. De 'aange-
en instelling' die nu gevormd
gaat worden, is in de eerste plaats
juridische constructie die de
gelijkwaardigheid van kerkelijke
vakken en staatsvakken wil ga
randeren. Door de duplex ordo
zijn de kerkelijke hoogleraren
aan de openbare universiteiten in
de loop der jaren in een steeds las
tiger situatie terechtgekomen.
De openbare universiteiten zul
len in de toekomstige constellatie
bovendien evenveel geld ontvan
gen, weliswaar niet rechtstreeks
van het ministerie maar via de
kerken. Ook het aantal formatie
plaatsen aan de openbare facul
teiten loopt geen gevaar, aldus De
Roon.
Met het compromis-voorstel
van het synodebestuur verdwe
nen vijf moties (voor uitstel) van
tafel en was aan de belangrijkste
bezwaren van ongeveer vijftien
sprekers tegemoet gekomen.
Herv. Synode
zet conciliair
proces voort
DOORN (ANP) - De Nederlandse
Hervormde Kerk wil dat het con
ciliair proces wordt voortgezet.
De synode vindt echter wel dat de
hele hervormde geloofsgemeen
schap moet worden betrokken bij
dit kerkelijke bezinningsproces
op gerechtigheid, vrede en be
houd van de schepping.
De Hervormde Kerk is er niet
in geslaagd het' proces, dat met
Pinksteren zou moeten worden
afgesloten, op gang te krijgen in
confessionele kring en in de Gere
formeerde Bond, meldde zater
dag de hervormde begeleidings
commissie. De synode besloot er
alles aan te doen om in ieder geval
op organisatorisch terrein in
breng uit deze hoek te garande-
Synoderapporteur ds. J. Brezet
riep confessionelen en bonders
op de grote wereldproblemen
niet steeds over te laten aan „link
se jongens of middenmensen".
Om aan hun bezwaren tegemoet
te komen, nam de synode zich
voor „de geloofsvragen achter de
overlevingsvragen" voldoende
aandacht te gev«i.
Voortzetting van het conciliair
proces tot de tweede Kerkendag
in 1992 is nodig omdat de bezin
ning in kerken en gemeenten net
goed op gang is gekomen.
'Koude kaalheid
te lijf gaan'
TILBURG (ANP) - De Mariën-
burgvereniging is met een project
'Zin van het bestaan' begonnen
om de „koude kaalheid" die de
gelovigen in de RK Kerk ervaren,
te lijf te gaan.
Er is volgens voorzitter dr. P.
Jaesen van de vereniging onder
de rooms-katholieken een grote
behoefte aan en in ieder geval een
dringende noodzaak tot een mo
derne spiritualiteit, die de onder
linge verbondenheid versterkt.
De bisschoppen kunnen daar niet
aan beantwoorden. Zij hanteren
zo'n ouderwets taalgebruik dat ze
het contact met de gelovigen heb
ben verloren. Inspiratie en bezie
ling van de kant van de bisschop
pen is dan ook in het geheel niet
te verwachten, aldus Jansen tij
dens het jaarlijkse congres van de
vereniging in Tilburg. Dit klemt
temeer, omdat in de samenleving
de gerichtheid op het religieuze
geheel is verdwenen.
De Mariënburgvereniging ont
stond zeven jaar geleden met de
oproep 'Getuigen van de Geest
die in ons leeft', waarin een aantal
vooraanstaande katholieken
pleitte voor de mogelijkheid van
een loyale oppositie in de RK
Kerk. Zij telt inmiddels ongeveer
6.500 leden.
Het bestuur van de vereniging
heeft besloten niet meer op elke
in zijn ogen verfoeilijke beslis
sing van de bisschoppen te reage
ren. Dat kan door de mensen die
door zijn beslissing worden ge
troffen, als pijnlijk worden erva
ren, maar de kerk en het geloof
worden volgens het bestuur meer
gediend door een „stevige basis"
van gelovigen „die met zelfver
trouwen in de kerk staan, die er
varen hebben dat een teleurstel
lende bisschoppelijke beslissing
nog niet de doodslag betekent
voor hun geloof, zelfs niet voor
hun geloof in de kerk".
'De mens is nog
altijd een man'
ARNHEM (ANP) - „De mens is
nog steeds een man". Dat zei drs.
Ria Brouwers, zelfstandig consu
lente voor vrouwen en ontwikke
lingssamenwerking, zaterdag op
het symposium 'Heel het mens'
van het netwerk van vrouwelijke
studentenpastores in Arnhem.
Brouwers meende dat de aan
dacht voor vrouwen, die onder
meer sinds 1975 in de grote VN-
vrouwenconferenties naar voren
komt, niet uit de lucht komt val
len, maar een antwoord is op
maatschappelijke ontwikkelin
gen. Onder druk van deze ontwik
kelingen wordt geld vrijgemaakt
voor dergelijke conferenties. Vol
gens Brouwers is er vooruitgang
geboekt, maar zijn vrouwen door
de economische crisis jaren te
ruggezet. „Er is nog steeds sprake
van machtsongelijkheid op alle
niveaus. Veel situaties van vrou
wen worden echter op het hoog
ste niveau bepaald", aldus de ont-
wikkelingsconsulente.
Brouwers illustreerde haar be
toog aan de hand van de interna
tionale schuldencrisis. Vooral
vrouwen ondervinden de gevol
gen van maatregelen van het IMF
en de Wereldbank. Veel vrouwen
worden werkloos. Tegelijkertijd
worden ze door het dalend gezins
inkomen gedwongen de arbeids
markt op te gaan. Veel vrouwen
werken daarom in de informele
sector. Initiatieven zoals een ei
gen bedrijfje, behoren voor vrou
wen zelden tot de mogelijkheden,
omdat ze bij gebrek aan opleiding
en aan onderpand bij de banken
niet voor kredieten in aanmer
king komen.
De bezuinigingen waartoe na
tionale overheden door het IMF
en de Wereldbank worden ge
dwongen, treffen vooral sectoren
waar veel vrouwen werkzaam
zijn, zoals de gezondheidszorg en
het onderwijs.
Paus Johannes Paulus 11 in ge
sprek met aartsbisschop Co-
lasuonno, die tot apostolisch nun
tius ambassadeurin de Sovjetu
nie is benoemd. Afgelopen don
derdag werden de betrekkingen
tussen de Sovet-unie en het Vati-
caan, die in 1917 werden verbro
ken, officieel hersteld.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Leiden
(toez.): G.F. Smaling te Rijnsburg; te
Kamerik: dr. P. Vermeer te Kesteren;
te Polsbroek: P. Molenaar te Zalk en
Veecaten. Aangenomen naar Wage-
ningen: J. van Meerveld te Sellingen.
Bedankt voor Bedum en Onderden-
dam: D. D. Lucas te Enter.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Veenendaal: drs. J. G. Offringa te 's-
Graveland.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: bedankt voor Kampen' C. J.
Me we te Terneuzen.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: Tweetal te Baarn: J. van Amstel
te Ede en C Westerink te Den Helder;
te Emmeloord: P. J. van Dam te
Woerden en drs. B. Loonstra te Oud-
Beijerland.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Drachten: P. Blok te Koot
wijkerbroek; voor Oosterland (Z): G. J.
van Aalst te Benthuizen.
Gereformeerde Gemeenten in
Nederland: beroepen te Leerdam: W.
Verhoeks te Arnemuiden.
Doopsgezinde Broederschap: aan
genomen naar Buitenpost en Veen-
wouden en Zwaagwesteinde: J. Dijk
stra te Nijmegen.
