De echte multimiljonair
betaalt geen belasting
Rijken komen rond van een schijntje
Beleggen in oude auto's
en kunst blijft lucratief
'Er is geen systeem te bedenken zonder mazen'
"Ach mevrouw, de echt rijke mensen, de
multimiljonairs, betalen nauwelijks of
geen belasting. Niet omdat ze louche
zouden handelen, maar omdat de wette
lijke regels nu eenmaal zo zijn. Miljonairs
kunnen op volkomen legale wijze geld
verdienen zonder dat de fiscus er één
cent van ziet. Wilt u weten hoe dat gaat?
Komt u dan maar eens langs".
F. Philips, geen familie van het rijke
ondernemersgeslacht, weet waarover hij
praat. Sinds februari voert hij met enkele
collega's een bureau voor belastingad
viezen. "In 't Gooi, midden tussen de
miljonairs", zegt hij glimlachend. Eerder
werkten Philips en zijn drie collega's bij
Arthur Andersen Co, een gerenom
meerd belastingadvieskantoor, dat voor
namelijk faam geniet onder vennoot
schappen en vermogende lieden, omdat
het zich nu eenmaal op die groep richt.
Wanstaltig
Philips heeft slecht nieuws voor de Ame
rikaanse schrijver/journalist Vance
Packard. Deze schreef onlangs het boek
'Wanstaltig Rijk, hoeveel is teveel?'.
Packard interviewde ruim dertig mul
timiljonairs met een gemiddeld vermo
gen van een half miljard gulden. Hij
kwam tot de conclusie dat de Verenigde
Staten een vermogensbelasting nodig
hebben, zoals die bijvoorbeeld in Neder
land bestaat.
Packard laat zien dat wanstaltig rijke
miljonairs hun geld nooit van hun leven
kunnen opmaken. De overerving levert
vaak problemen op, omdat hun kinderen
weten dat ze slapend rijk worden, het
geen de zelfwerkzaamheid niet bevor
dert. Bovendien, en dat is opmerkelijk,
leven de meeste echt rijke mensen hele
maal niet op grote voet. Ze geven per jaar
niet meer uit dan één tot twee ton, een
schijntje van het bedrag waarmee hun
vermogen jaarlijks aangroeit.
Al die opgepotte vermogens zijn slecht
voor de Amerikaanse economie, betoogt
Packard. Want al vliegen de meeste mul
timiljonairs niet in hun eigen jet over de
aardbol om zich in bacchanalen te stor
ten, aan belasting betalen hebben ze stuk
voor stuk een broertje dood. Ze brengen
hun vermogen onder in zogeheten
'funds', die uitgekiend worden belegd,
en waarmee ze de fiscus ontlopen. Ze ste
ken hun geld bijvoorbeeld niet in indus
trieën die de economie stimuleren en
daarmee werkgelegenheid opleveren.
Vandaar Packards pleidooi voor een
straffe vermogensbelasting. De staat
roomt de vermogens af en doet met het
geld aardige dingen die de miljonairs na
laten.
Het Nederlandse belastingstelsel is gebouwd
op het principe dat de sterkste schouders de
zwaarste lasten moeten dragen. Maar voor
degenen die behalve sterk ook slim zijn, blijkt
dat in de praktijk toch anders te liggen.
Miljonairs/en dat zijn er in Nederland
inmiddels tienduizenden, verzinnen de meest
uiteenlopende trucs om hun vermogens
buiten de greep van de fiscus te houden.
Caransa kocht en verkocht goud om een
belastingvrij bestaan te leiden. Anderen
sluipen met aandelen of beleggingen in kunst
door de mazen van de wet. Het ministerie van
financiën bereidt wel maatregelen voor om
de gefortuneerden in de toekomst wat minder
rustig in hun gespreide bed te laten liggen.
Maar belastingexperts geloven niet dat het
echt zal helpen. "Er is waarschijnlijk geen
fiscaal systeem te bedenken, waar
multimiljonairs zich niet aan kunnen
onttrekken".
door Yvonne Zonderop
AANTAL MILJONAIRS IN NEDERLAND NEEMT TOE
35.600
In 1984-1986 nam het
gemiddeld vermogen
van d& Nederlandse
miljonair toe van 2,2
tot 2,4 miljoen gulden
25.900
27.300
23.400
15.200
12.661
10.064
6700
816
1940 1968 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986
Voor miljonairs mag de vermogensbe
lasting een eenvoudig te ontlopen peu-
leschil zijn; voor de schatkist is de hef
fing bepaald interessant. In 1986 werd
nog 975 miljoen afgedragen. Vorig jaar
leverde de vermogensbelasting 1135'
miljoen gulden op en voor dit jaar ver
wacht het ministerie van financiën
1210 miljoen te ontvangen. Waarmee
maar is aangegeven dat rijk Nederland
inderdaad steeds rijker wordt.
Het tarief voor de'vermogensbelas
ting bedraagt in Nederland 0,8 percent
het vermogen. Zo'n 500.000 men-
i werden er over 1989 voor aangesla-
gen. Te berekenen valt dat zij samen op
:'n minst goed zijn voor een dikke 141
niljard gulden. Gemiddeld bedraagt
hun minimale vermogen 283.000 gul-
1 den.
In de praktijk beschikt dit half mil
joen rijke Nederlanders over veel grote-
e bedragen. Over de eerste 113.000 gul-
I den hoeft een gehuwde belastingplich
tige bijvoorbeeld niets af te dragen. On-
gehuwden hebben een belastingvrije
om van 56.000 gulden.
Daarnaast zijn er vrijstellingen voor
de oudedagsvoorziening, uitkeringen
bij. ziekte en de ondernemingsvrijstel
ling. Een eigen huis wordt slechts voor
zestig percent van de waarde als vermo
gen aangemerkt. Om nog maar te zwij
gen van de mogelijkheden om 'beschei
den' te schatten wat de waarde is van
zamelingen kunst en antiek.
Hoe lucratief het kan zijn om te be
leggen in kunst en oude auto's mag blij
ken uit een staatje dat het blad Safe in
februari 1990 publiceerde. Schilderijen
van impressionisten werden in negen
jaar tijds bijna tien keer zoveel waard.
Een Ferrari 250 GTO vertwintigvoudig-
de zelfs in waarde. Dit soort waardestij
gingen wordt, evenals met aandelen be
haalde koerswinst, door de Nederland
se fiscus niet als inkomsten belast. Zo
lang niet tot verkoop wordt overge
gaan, kan voor het schatten van het ver
mogen de aankoopsprijs als uitgangs
punt worden gehanteerd.
In tegenstelling tot wat sommigen
beweren, is Nederland bepaald niet
hardvochtiger voor haar welgestelde
onderdanen dan de landen om ons
heen. De meeste landen in Westeuropa
kennen een of andere vorm van vermo
gensbelasting. Volgens een overzicht
van het Internationaal Belasting Docu
mentatie Bureau in Amsterdam heb
ben alleen Engeland, Ierland, België,
Turkije en Italië geen speciale belas
ting ingesteld voor vermogende bur
gers. West-Duitsland, Oostenrijk, De
nemarken, Finland, Frankrijk, Spanje
en Zweden hebben allemaal een sys
teem dat niet noemenswaardig afwijkt
van het Nederlandse. Zwitserland heft
geen vermogensbelasting, maar de af
zonderlijke kantons hebben daartoe
weer wel de mogelijkheid.
"Neem nu iemand
als Caransa. Hij leef
de niet van zijn sala-
vermogen. Hij beleg
de in goud, kocht voor
vijf miljoen gulden
aan staven. Na een
jaar verkocht hij voor
honderdduizend gul
den aan goud en
daar leefde hij dan
van. Dat kon goed,
want die ton was be
lastingvrij. Inmid
dels steeg de goud
prijs, zodat hij al
weer snel op de vijf
miljoen zat. Zonder
op zijn vermogen in
te teren, leefde hij
heel prettig.
9Pd
Dat zo'n vermogensbelasting helemaal
geen onzinnig instrument is. denkt
Packard aan te tonen met zijn verwijzing
naar de vermogensbelasting in onder
meer Nederland. Maar daar nu helpt Phi
lips hem uit de droom. "Een beetje multi
miljonair betaalt weinig belasting en
geen, dan wel zeer weinig vermogensbe
lasting".
Uitkomst
Philips ontleent zijn stelligheid aan het
bestaan van de zogeheten 80-percentsre-
gel. Die houdt in dat een belastingbetaler
nooit meer dan tachtig percent van zijn
belastbaar inkomen hoeft af te dragen in
de vorm van inkomstenbelasting en ver
mogensbelasting. De maatregel werd
ooit ingesteld om gepensioneerden wat
lucht te geven. In de praktijk is het voor
al een uitkomst voor de zéér rijken (meer
dan 1,5 miljoen fiscaal belast vermogen).
De truc behelst; kortgezegd-, dat ver
mogenden zichzelf een zo laag mogelijk
belastbaar inkomen bezorgen. Ze nemen
een baan, bijvoorbeeld in hun eigen bv
die best aardig betaalt maar in geen ver
houding staat tot hun vermogen. Als het
goed is, betalen ze dan maximaal tachtig
percent van dat salaris éan de fiscus, ter
wijl hun vermogen grotendeels buiten
schot blijft. Hun bezit kan schier onbe-
kommerd aangroeien, vooral omdat in
komsten uit koerswinsten van aandelen
en andere beleggingen hier, in tegenstel
ling tot -bijvoorbeeld de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië, belastingvrij
zijn.
Philips: "Neem nu iemand als Caran
sa. Hij leefde niet van zijn salaris, maar
van zijn vermogen. Hij belegde in goud,
kocht voor vijf miljoen gulden aan sta
ven. Na een jaar verkocht hij voor hon
derdduizend gulden aan goud, en daar
leefde hij dan van. Dat kan goed, want
die ton was belastingvrij. Inmiddels
steeg de goudprijs, zodat hij al snel weer
op de vijf miljoen zat. Zonder op zijn ver
mogen in te teren, leefde hij* heel pret
tig"-
Iedereen met kennis van het belasting
wezen weet te vertellen dat de 80-per-
centsregeling een waar goudmijntje is
voor de zéér vermogenden. Onder fisca
listen woedt zelfs een discussie of de re
gel niet te soepel is opgezet. De discussie
startte, toen twee jaar geleden het week
blad Nieuwe Revu onthulde dat premier
Lubbers een van de vermogenden is die
een beroep doen op de 80-percentsmaat-
regel.
De publikatie leidde, naast enige wre
vel bij 'de gewone mens', tot kamervra
gen van de PvdA-parlementariërs Kom
brink en Vermeend. Onlangs ontvingen
zij antwoord: het ministerie van finan
ciën komt vóór de zomer met een wets
voorstel ter inperking van de maatregel.
Het 'hoe' blijft angstvallig geheim. Maar
duidelijk is wel dat het speciaal wordt ge
richt op groot-aandeelhouders die direc
teur zijn van 'hun' bv, en dus wel belas
ting betalen over hun salaris maar niet of
nauwelijks over hun vermogen.
Schijnheffing
Is de vermogensbelasting dus eigenlijk
schijnheffing, die wegens gebrekkige
werking net zo goed kan worden afge
schaft? Nee. zegt sociaal-geograaf drs. J.
van Hezewijk, die enige faam verwierf
met onderzoeken naar de top-elite van
Nederland.
"De vermogensbelasting functioneert
heel goed als heffing voor de hoge mid
denklasse. Die groep is de laatste jaren
enorm gegroeid. Menigeen kan zich te
genwoordig miljonair noemen, ook in
sectoren die niet zo voor de hand liggen.
De superheffing, bijvoorbeeld, heeft in
Nederland voor heel wat rijke boeren ge
zorgd. Door hun melkquotum te verko
pen, werden ze in een klap zeer vermo
gend. Deze mensen beschikken niet over
zoveel vermogen dat ze het in fondsen
kunnen stoppen. Zij dragen wel vermo
gensbelasting af'.
Het aantal miljonairs is volgens de offi
ciële statistieken inderdaad spectaculair
gegroeid. In tien jaar tijds verdubbelde
hun aantal, meldde onlangs het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS). Vooral
het aantal bezitters van één tot anderhalf
miljoen nam sterk toe, tot 18.200 in 1986.
De multimiljonairs met 10 miljoerr of
meer bleven stabiel op 400 in totaal.
Het CBS rekent met gegevens van de
belastingdienst; mensen die belasting
ontgaan of ontduiken blijven uit de sta
tistiek. Insiders schatten het feitelyk
aantal Nederlandse miljonairs op ruw
weg honderdduizend. Prof. mr. D. Juch,
hoogleraar belastingrecht in Tilburg,
verklaarde in het vorig jaar verschenen
boekje '6 Nullen en meer' (uitgeverij
Bzzth) dat er vermoedelijk drie keer zo
veel miljonairs zijn als officieel geno
teerd. Als belangrijkste oorzaak voert hij
aan dat onze fiscus bij de heffing over hét
vermogen vele interessante zaken buiten
beschouwing laat.
Niettemin meent Juch dat de huidige
vermogensbelasting leidt tot enorme ka-
pitaalvlucht, vooral door mensen die wel
miljonair zijn maar geen multimiljonair.
Naar zijn bewering wordt op de universi
teit van Tilburg nu onderzoek gedaan.
Mocht Juch gelijk krijgen, dan bestaat
de kans dat de vermogensbelasting juist
weer wordt versoepeld om de 'fiscale
vluchtelingen' zoals belastingadviseur
Philips ze noemt, naar Nederland te la
ten terugkeren.
De ware rijken, die beschikken over
vermogens van vele miljoenen, zal het al
lemaal niet deren, meent drs. J. Van He
zewijk. "Uit oogpunt van rechtvaardig
heid is het natuurlijk slecht, maar er val1,
waarschijnlijk geen fiscaal systeem te
bedenken waaraan multimiljonairs zich
niet kunnen onttrekken".
Miljonairs zijn net mensen. Ze zijn^jtjfl^
dan wel gierig, hebben vreemde hobby's
dan wel schuldgevoelens over hun rijk
dom, zijn self-made dan wel van oudsher
welgesteld. Tussen de ruim dertig mul
timiljonairs die de Amerikaanse journa
list Vance Packard interviewde, zitten
kleurrijke exemplaren. Hun opvallend
ste gemeenschappelijke kenmerk is wel
dat ze slechts een schijntje uitgeven van
de honderden miljoenen die ze bezitten.
Neem Arthur Jones. In de Verenigde
Staten staat hij bekend als Mr. Excercise
Machine. Hij werd multimiljonair met de
verkoop van Nautilus-apparaten, machi
nes voor conditietraining. Jones is mid
den zestig en inmiddels voor de vijfde
keer getrouwd. Alle mevrouwen Jones
waren jonger dan twintig, toen ze met
hem in-het huwelijk traden.
Op zijn farm in Ocala, Texas, houdt hij
een verzameling wilde dieren. Z'n lieve
lingsexemplaar is 's werelds grootste
zoutwaterkrokodil in gevangenschap.
Jones bezit honderden krokodillen,
neushoorns en olifanten. Hij gebruikt ze
voor spieronderzoek. Olifanten, zo ver
telt hij, hebben vrijwel dezelfde proble
men met jicht als r
Jones eet niet graag en niet veel. Met
een hamburger en patat van Burger King
is hij dik tevreden. Personeel in de huis
houding heeft hij niet. Z'n schoonmoe
der komt een keer per twee weken het
huis schoonmaken. Zijn vrouw doet de
rest
Jones, goed voor zeker 250 miljoen
gulden, gevraagd naar het bedrag waar- -
mee hij jaarlijks zou kunnen rondko
men: "Ik zou van 20.000 tot 30.000 gulden
uitstekénd kunnen leven".
Rockefeller
Laura Rockefeller moet altijd weer in
de boeken nakijken hoeveel geld ze nu
eigenlijk waard is. Omdat haar over
grootvader, de legendarische John D.,
indertijd Standard Oil (het tegenwoordi
ge Esso) oprichtte, beschikt ze vermoe
delijk over een half miljard, zo niet meer.
Om van haar belastende achternaam af
te komen, trouwde Laura al op 19-jarige
leeftijd. Over haar tienerjaren zegt ze:
"Hoe aardiger ik iemand vond, hoe meer
ik de neiging had om de andere kant op
te kijken als ik mijn naam noemde. Ik
kon er niet tegen mezelf te zien verdwij
nen uit hun ogen en een stereotype te
worden van een verwend, elitair en con
servatief persoon".
Via psychotherapie werd ze haar
schuldgevoel over haar rijkdom en haar
weerzin tegen de Rockefeller-dynastie
gaandeweg de baas. Maar ook nu nog
verklaart ze ronduit 'geen enkele recht
vaardiging' te weten voor haar immense
bezit. Met haar tweede man bewoont ze
een spaarzaam gemeubileerd zomerhuis
in de buurt van Boston. Ze verdient haar
eigen boterham als sociaal-maatschap
pelijk werkster, met als specialisatie de
pressies en huwelijksproblemen. Inmid
dels heeft ze een aanzienlijk deel van
haar inkomen weggegeven aan projecten
die zich bezighouden met menselijke
hulp.
Tauber
Toen dr. Lazlo Tauber in 1947, na een
verblijf in een concentratiekamp, de" VS
binnenkwam, bezat hij 700 dollar. Tau
ber was in Hongarije' opgeleid tot alge
meen chirurg en wilde niets liever dan
opereren. In de VS zat echter niemand
op hem te wachten, als chirurg kwam hij
nergens aan de slag. In arren moede
opende hij een huisartsenpraktijk en
binnen negen maanden was het de groot
ste praktijk in Washington. "Twaalf jaar
lang nam ik geen enkele dag vrij, niet
Tijd om veel geld uit te geven had hij
•toch niet, dus belegde Tauber zijn spaar
geld in onroerend goed. Het doel was
geld bijeen te garen, voor een eigen zie
kenhuis. Alras sloeg hij aan het project-
ontwikkelen en kreeg de overheid als
grootste klant."Als ik aan particulieren
was gaan verhuren, had ik veel meer
kunnen verdienen, maar ook meer zor
gen aan mijn hoofd gehad. Ik kan name
lijk niet opereren en mij tegelijkertijd
druk maken over huurders".
Z'n eigen ziekenhuis kwam er. Nu, op
70-jarige leeftijd is hij nog steeds me
disch directeur, en opereert hij nog elke
dag. De meeste gebouwen die hij neer
zette, heeft hij wegens tijdgebrek nim
mer van binnen gezien. Tauber leeft nog
steeds zuinig; aan levensonderhoud
geeft hij jaarlijks twintigduizend gulden
uit. Zijn vermogen wordt inmiddels ge
schat op 450 mihoen dollar.
Frontiere
Georgia Frontiere is de enige vrouw,
die ooit een top-footballteam bezat en
het ook actief leidde. Toen de zesde van
haar in totaal zeven echtgenoten door
verdrinking om het leven kwam, bleek
ze een vermogen te bezitten van meer
dan honderd miljoen dollar. Georgia,
aantrekkelijk en levendig, maar geen
Miss World, is ondanks haar vele huwe
lijken, niet het type mannenjager. Ze
vindt domweg dat ze met een man moet
trouwen als ze met hem naar bed gaat.
Mevrouw Frontiere erfde van haar zes
de echtgenoot, behalve een boel geld ook
een meerderheidsbelang in de Los Ange
les Rams. Ondanks talloze waarschuwin
gen het team te verkopen, besloot ze juist
het zelf te gaan leiden. Verstand van foot
ball had ze allerminst, want ze stamde uit
de amusementssector; vroeger was ze
zangeres en televisieweervrouw ge
weest. De aanvankelijke scepsis van de
sportwereld over haar bemoeienissen is
inmiddels omgeslagen in onverholen be
wondering. De Rams doen het al jaren
uitstekend in de 'League'.
De Frontieres bezitten drie huizen/
Een daarvan, een huis op een golfbaan in
Rhode Island, bleek een regelrechte mis
koop. De country club weigert haar als
lid aan te nemen en dat betekent dat ze.
ondanks haar talrijke mjljoenen, niet
kan golfen. Georgia niettemin "Ik ben
een gelukkig mens. Ik kijk altijd naar de
positieve kanten".
Vance Packard: 'Wanstaltig Rijk,
hoeveel is te veel?' Uitgeverij Center-
boek. f29,90.
-
