Aardappel heeft eigen
museum in Washington
mil—innnnnnn
iiiiiiiimiiiiiui
EEN OPVALLENDE VERSCHIJNING
Aardappel zet opmars voort in de derde wereld
SAMARA
ETEN EN DRINKEN'
Banaan
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1990
PAGINA 11
Het Leven van Tom Hughes,
onderwijzer te
Washington, levert een
gewichtige les op: kijk een
beetje uit met voetballen.
Voor je het weet, kun je
over niets anders meer
praten en denken dan de
nederige aardappel.
door
Henk Dam
Dat zit zo. Tom gaf in 1975 les op
een internationale lagere school
in Brussel. Hij was in een vrij
uur wat aan het voetballen, en
schopte daarbij de bal in een
tuintje.
Vanuit het tuintje klonk daar
op een boze stem: "Kijk (Bel
gisch lelijk woord) uit voor m'n
aardappelen". Tom kan het nóg
horen. Want in het tuintje zag
hij niet meer dan planten met
kleine witte bloemen.
Waren dat aardappelen? Tom: "Dat
veranderde mijn leven. Ik besefte
ineens dat ik mijn hele leven aard
appelen had gegeten en dat ik niet
eens wist hoe ze groeien".
Nu Tom wist hoe aardappelplan
ten oogden, zag hij ze in tuintje na
tuintje. Hij ontdekte ook friet-ten
ten. Belgen zijn gek op aardappe
len, dacht hij. En daarna: als ik met
m'n leerlingen iets aan aardappelen
ga doen, begrijpen ze België mis
schien beter. Zo werd de aardappel
het onderwerp van een klasse-pro
ject. Sommigen leerlingen bestu
deerden de geschiedenis van de
aardappel. Anderen, met een meer
wetenschappelijke inslag, analy
seerden z'n samenstelling.
In 1979 hield Tom even op met
lesgeven en trok hij met z'n vrouw
Meredith door Europa. Maar waar
hij ook was, of het nu het Zwarte
Woud was, Florence of zelfs de pro
vincie Groningen, de aardappel liet
hem niet los.
Hij verzamelde alles dat met aard
appels te maken had, ging biblio
theken af om over zijn favoriete on
derwerp te lezen, praatte met boe
ren. Nooit werd hij aardappelmoe.
Dit was geen aardappelfilie meer,
het was aardappelmanie.
Museum
Toen het tijd was om naar Amerika
terug te keren, kozen Tom en Mere
dith Washington als woonplaats uit.
Waarom? Tom: „Washington is de
belangrijkste museumstad van het
land, dus prima voor het aardappel
museum dat we wilden beginnen".
Daarom vindt men in Washing
ton, naast de National Gallery of the
Arts, het Museum voor Amerikaan
se Geschiedenis en het Museum
voor Natuurlijke Historie ook ^en"
Aardappelmuseum.
Het museum ligt in een 6 rt
waar toeristen zelden gezien ir-
den, je komt er alleen in na een tele
fonische afspraak, en je vindt het
pas na grondige aanwijzingen.
Het is bovendien een piepklein
museum, niet meer dan twee ka
mers. Maar die staan dan ook prop
en propvol met een even curieuze
als imposante verzameling voor
werpen die allemaal iets met de
aardappel te maken hebben.
Speciaal voor zijn Nederlandse
gast zet Tom een cassette op. "Ken
je dit?", vraagt hij, terwijl uit de cas
setterecorder de carnavalsschlager
"Friet met mayonaise" klinkt.
"Hebben we uit België meegeno
men. Wist je dat Louis Armstrong
ook een lied over aardappels heeft
gezongen"?
Met het licht van de ware fanaat
in zijn ogen pakt Tom nu het ene na
het andere voorwerp op. "Dit hier is
aardappelpapier zoals dat vroeger
in Duitsland werd gemaakt. Dit is
een fles aardappelwijn. Hier ligt on
ze collectie aardappelschilmesjes
uit binnen- en buitenland".
Enzovoorts, enzovoorts. Tom laat
een poster zien met daarop Marilyn
Monroe, gehuld in een aardappel
zak, hij laat een 4000 jaar oud aard
appeltje, gevonden bij opgravingen
in Peru, zien, historische zakjes
chips, een aardappelklok.
"En dit hier", zegt Tom, terwijl hij
wijst naar een ondiepe bruine mand
in de vorm van een boemerang,
"Komt uit het noorden van Neder
land. Daar deden boeren de poot-
aardappelen in, en dan gingen ze
het veld in om die uit te zetten".
Cursus
Praten met Tom is een spoedcursus
in aardappelkunde. In de tijd die
het kost om een pan bintjes gaar te
krijgen, leert Tom je onder meer dat
de aardappel vanuit zijn oorspron
kelijke vindplaats in Peru de wereld
veroverd heeft: in 128 van de 173
landen op aarde wordt-ie gegeten.
Na tarwe, mais en rijst is de aard
appel het meest verbouwde voed
sel. Wereldwijd worden op meer
dan 20 miljoen hectaren aardappels
verbouwd. Dat is goed voor een
oogst van 300 miljoen ton, met een
waarde van 100 miljard dollar.
Er zijn meer dan 10.000 verschil
lende soorten van de solanum tube
rosum, zoals de aardappel weten
schappelijk heet. Hij groeit in woes
tijnen en op 4000 meter hoogte. Hij
kan wit, geel, roze, paars of groen
zijn. In 1974 haalde de Brit Eric
Jenkins 165 kilo aardappelen van
een enkele plant af.
Feitjes, wetenswaardigheden, ra
riteiten. De uitgekookte Tom be
grijpt wat voor beeld hij daarmee
oproept. "Denk niet dat het ons om
dit soort trivialiteiten gaat. Die zijn
bijzaak. Wij willen een studiecen
trum voor de aardappel zijn, want
zoiets bestaat hier niet. De aardap
pel wordt nu eenmaal niet serieus
genomen".
Tom en Meredith zijn zelf zo seri
eus over de aardappel, dat zij er
hard over denken om van hun bo
ven het hoofd gegroeide hobby hun
beroep te maken. Ze willen full-ti
me hun aardappelmuseum runnen.
De vraag is waar dat gaat gebeu
ren, want Tom en Meredith moeten
in de komende zomer hun (huur-
)huis uit. Verscheidene staten waar
aardappels worden gekweekt, on
der meer Idaho en Maine, hebben al
laten weten belangstelling voor de
collectie te hebben.
Tom: "Het zou het mooist zijn, als
we de ruimte en het geld hadden om
ook voor bijvoorbeeld mais en tar
we te doen wat we voor de aardap
pel hebben gedaan. Dan krijg je één
groot voedselmuseum en studie
centrum. Niemand heeft daar ooit
aan gedacht, want niemand denkt
er ooit over na dat er aan zoiets ge
woons als de aardappel zoveel vast
zit".
Plastic
En inderdaad, aan de aardappel zit
meer vast dan uitlopers en ogen.
Het was bijvoorbeeld de misluk
king van de aardappeloogsten in
Ierland, laat in de 19e eeuw, die er
voor heeft gezorgd dat nu zoveel
Amerikanen O'Reilly, O'Neal en
O'Brien met hun achternaam heten.
Er is meer. Want in een laboratori
um in de staat Illinois is onlangs uit
aardappelschillen plastic gemaakt,
dat zowel door zonlicht, water als
bacteriën kan worden afgebroken.
Het eerste echte betaalbare milieu
vriendelijke plastic dus, dé oplos
sing voor het afval-probleem van de
wereld. De eigenheimer als Redder
der Mensheid. Daar staat zelfs Tom
Hughes paf van.
Het adres van het Aardappelmuscum
is: 704 North Carolina Avenue, S.E.,
Washington D.C. 20003.
EXOTISCH FRUIT
Dat de banaan gerekend moet
worden tot de tropische, of
exotische fruitsoorten spreekt
voor zich. Er twee soorten ba
nanen: de bakbanaan en de
dessertbanaan. De bakbanaan
is niet uit de schil te eten. Dan
is ze hard, smakeloos. Dit type
banaan wordt dan ook de
naam zegt het al gebakken.
Bij de dessertbanaan gaat
het om vele variëteiten, die
onderling in smaak sterk kun
nen verschillen. U zult er te
vergeefs zoeken. Dat heeft al
les te maken met het feit dat
de bananenindustrie in han
den is van grote multinatio
nals. Die brengen de bananen
onder hun merknaam op de
markt.
De landen bij uitstek voor de
bananenteelt zijn Panama en
Columbia. Met name in dat
laatste land is nu ook de teelt
van minibananen ontwikkeld.
Kleine bananen, tot zo'n acht
centimeter lengte, die wat
minder hoekig zijn dan de ge
wone banaan. De smaak is veel
zoeter. Dat de mini-banaan
(ook wel rijstbanaan ge
noemd) nog niet volop ver
krijgbaar is, heeft te maken
met de bijzondere condities
die voor het vervoer over zee
noodzakelijk zijn.
Bij speciaalzaken zijn nog
twee variëteiten te koop. De
rode banaan is een bakbanaan
met groen-rode tot rode schil
en crèmekleurig vlees en de
appelbanaan, een banaan met
een opvallend dunne schil,
waarvan het vruchtvlees
enigszins naar appel smaakt.
Banaan is licht verteerbaar,
bevat veel vitaminen en mine
ralen en is rijk aan kalium.
Druivenpitolie geeft pizza meer pit
Hoewel de Nederlander de naam
heeft culinair gezien in de keuken
nogal slordig met olie om te sprin
gen, zijn we aan de beterende hand.
Niet langer doen wij alles met die
ene fles sla-olie. De durvers hebben
al wat olijfolie in huis, de lekkerbek
ken misschien zelfs wel wat walno
tenolie en verder hebben we na
tuurlijk maiskiemolie.
Een wat minder bekende olie is
druivenpitolie, die bijzonder ge
schikt is om een gerecht de finis
hing touch te geven. De firma Boas
in Zoetermeer (tel 079-442622)
brengt een gearomatiseerde drui
venpitolie op de markt van het
Franse merk Sigg. De olie is op
smaak gebracht met provengaalse
kruiden en rode peper waarmee u
bijvoorbeeld een confectie-pizza
wat meer karakter kunt geven. De
Pizzerade zoals de olie heet is ver
krijgbaar in flesjes van een kwart li
ter.
Aan de rand van de Peruaanse
hoofdstad Lima ligt, verscholen
achter een kale heuvelrij, La Moli
na. Hier, ver weg van het lawaai, ge
weld en stof in de stad, bevindt zich
de officiële Wereld Aardappel Col
lectie.
De verzameling is te vinden in het
Internationaal Aardappelcentrum,
of Centro International de la Papa
(CIP), zoals de officiële naam in het
Spaans luidt. Meer dan 5.000 opge
kweekte en 1.500 wilde soorten zijn
hier op futuristische wijze als mi-
niplantjes in lange rijen reageerbui
zen opgeslagen.
Het CIP dat in 1971 werd opge
richt doet onderzoek naar soortver-
edeling en ziektebestrijding.
Veel groente die vandaag de dag
gemeengoed is in de Nederlandse
keuken, komt van oorsprong uit
Zuid-Amerika. Paprika, tomaten,
bonen, pompoen, maïs en ook de
aardappel. Deze meest gegeten
groente ter wereld werd al 4000 jaar
geleden in de Andes verbouwd. Aan
het eind van de zeventiende eeuw
verscheen hij op de Europese tafels.
Honderd jaar later was de aardappel
in de meeste Europese landen volk-
voedsel geworden.
Vanuit Europa veroverde de knol
Noord-Amerika en begon de op
mars in Azië en Afrika. Voor de me
dewerkers van het Internationaal
Aardappelcentrum is dit evenwel
niet genoeg. Zij vinden de aardap
pel zo voedzaam en gezond dat nog
'veel meer mensen hem dagelijks
zouden moeten nuttigen. Het CIP
zint steeds op nieuwe strategieën
om nog meer mensen aan de aard
appel te krijgen als antwoord op de
voedseltekorten. Die blijven niet
zonder resultaat, want de aardap
pelteelt is de snelst groeiende in de
Derde Wereld.
Het tweede hoofddoel van het
CIP is soortveredeling. De aardap
pel wordt in talloze verschillende
klimaten geteeld en daar zijn even
zo vele varianten voor nodig. In
Oost-Azië schoten de afgelopen ja
ren snackbars als McDonald's uit de
grond. Om aan de import van dure
Amerikaanse frietaardappelen een
einde te maken, ontwikkelde het
CIP een tropische variant van de
Russet Burbank (het Amerikaanse
bintje).
Wil de aardappel zijn opmars
voortzetten, dan moet hij wel goed
bewaard kunnen worden. "Dat is
Een proefveldje in la Molina.
momenteel een van de grootste pro
blemen" zegt Siert Wiersema, een
veertigjarige 'Wageningenman' uit
Bierum. In India bijvoorbeeld kun
je aardappelen niet ingegraven on
der stro bewaren: dan zijn ze in een
paar weken weggerot. Koelhuizen
(foto's CPD)
zijn veel te duur voor arme landen.
In India, waar de aardappelver-
bouw ook al heel sterk groeit, moet
30 cm van de grond af worden be
waard, ontdekte hij. Dan kan er
lucht ter verkoeling onder circule-
^gemeente
Vy voorschoten
Voorschoten, met ruim 22.000 inwoners, ge
legen tussen Den Haag en Leiden is een aan
trekkelijke gemeente dicht bij strand, bos en
meren.
Bij de sector Openbare Werken, afdeling
Weg- en waterbouw, verkeer, reiniging ca.,
wordt voor de buitendienst gevraagd een
MEDEWERKER
REINIGINGSDIENST
V/M
Taak:
De nieuwe kracht zal vooral worden belast met
het ophalen van huis- en grofvuil en met veeg-
werkzaamheden. Verder zal hij worden ingescha
keld bij alle andere voorkomende werkzaam
heden op het gebied van de reinigingsdienst en
gemeentewerken.
Functie-eisen:
Het bezit van een groot rijbewijs, enige jaren LTS
en ervaring in vergelijkbaar werk zijn gewenst.
Leeftijd bij voorkeur niet ouder dan 35 jaar.
Salaris:
Afhankelijk van geschiktheid en ervaring met een
maximum van ƒ2.464,— per maand (schaal 2
incl. toelage vuilwerk). Voor een goede, ervaren
kracht die in het bezit is van een groot rijbewijs,
is een salaris van maximaal f 2.700,— per maand
bereikbaar (schaal 3 incl. vuilwerktoelage).
Verdere informatie:
Bij gebleken geschiktheid kan na één of twee jaar
tijdelijke dienst een vaste aanstelling volgen.
Voor verdere inlichtingen kunt u zich telefonisch
wenden tot het hoofd van de buitendienst, de
heer G.H. Preuter (telefoon tijdens kantooruren
071-600767).
Schriftelijke sollicitatie met vermelding van o.a.
ervaring en leeftijd binnen 14 dagen te richten
aan het college van burgemeester en wethouders
van Voorschoten, postbus 393, 2250 AJ, Voor
schoten.
Boven de brief s.v.p. vermelden: vacature
nummer 9001.
Ons gemeentelijk personeelsbeleid is gericht op
gelijke kansen voor iedereen. Voorlopig wordt bij
gelijke geschiktheid de voorkeur gegeven aan
hen die in het arbeidsproces ondervertegenwoor
digd zijn.
De mogelijkheid voor kinderopvang is aanwezig.
ALPHEN A/D RUN VAN DER BOON AUTO'S ALPHEN B.V. GERARD DOUSTRAAT 16, TEL. 01720 - 73216
LEIDEN AUTOBEDRIJF VAN HAASTEREN B.V., POTGIETERLAAN 32, TEL. 071 - 310800
NOORDWUKERHOUT AUTOBEDRIJF A. KLEVERLAAN, DE VLASHOVEN 8, TEL. 02523 - 73724
1 Er is al een Lada vanaf 9.995,- Prijzen incl. BTW en katalysator, excl. afleveringskosten en ML-behandeling.
De Lada Samara is een opvallende verschijning.
Een sierlijk gelijnde Europeaan. Een comfor
tabele reisauto voor vijf personen. Wie gesteld
is op luxe en comfort maar dat niet in z'n porte-
monnaie wil voelen kan niet langer om de Lada
Samara heen. de Lada Samara is met z'n vele
extra's meer dan compleet uitgerust Gaat u
maar na: van binnenuit verstelbare koplampen
en buitenspiegels, vijf veiligheidsriemen, een
wis/was installatie op de achterruit, een kataly
sator voor schoon wegverkeer en een ekono-
meter voor een zuinige rijstijl. U rijdt al een Lada
Samara v.a. f 13.995*. Grote klasse voor een
betaalbare prijs.
1.1,13,1.5
3-5 deurs
4-5 speed
v,13.995.-
Speciale prijs, beperkte voorraad.
