'Vliegende ambulances'
nemen een hoge vlucht
'Er zijn slechts zelden echte problemen'
Dan toch maar de lucht in
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1990
PAGINA 29
De honderdduizenden Nederlanders die volgende week vertrekken naar
de skigebieden van Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Italië om daar
de krokusvakantie door te brengen, kunnen met een gerust hart de win
tersport gaan beoefenen. Vele lotgenoten werden weliswaar al gebles
seerd afgevoerd van de pistes, maar de sneeuwsituatie is inmiddels ver
beterd en wat er ook gebeurt, één telefoontje is voldoende om een ge
wonde skiër naar huis,te helpen. Als hij tenminste verzekerd is. Dag en
nacht bemande alarmcentrales staan garant voor een terugreis die zeer
comfortabel kan zijn. Zeker vanuit Oostenrijk. Als dochteronderneming
van Tyrolean Airways heeft Tyrolean Air Ambulance sinds vorige maand
een geregelde lijndienst op Nederland. De vliegende ambulances ma
ken inmiddels al vier vluchten per week. Dat aantal zal in de krokusva
kantie ongetwijfeld stijgen. Noordwijkerhouter Wanders van EuroCross
in Noordwijk: "Uit voorzorg hebben we dan ook opties lopen bij andere
vliegmaatschappijen".
door Henk Houtman
EuroCross regelt het ziekenvervoer
vanuit de wintersportplaats naar
het zeer centraal gelegen vliegveld
van Innsbruck. In veel gevallen zijn
de afstanden niet zo groot, maar het
kan ook voorkomen dat een ambu
lance een patiënt uit een onherberg
zaam gebied in noord-Italië moet
ophalen. De ambulance moet dan 's
nachts al om half twee vertrekken
om de volgende dag op tijd te zijn
voor de vlucht van half drie.
Op het vliegveld van Innsbruck
worden de gewonde skiërs verwel
komd door verpleegkundige Ineke
Hinkel. Ze is een Nederlandse ver
pleegster, getrouwd met een Oos
tenrijkse helikopterpiloot en woont
in Innsbruck. "De Nederlanders
vinden het fijn als ze in hun eigen
taal worden aangesproken. Ze heb
ben steeds Duits moeten spreken
tegen de dokter op hun vakantie
adres of in het ziekenhuis en dat
valt niet mee. Leg maar eens in het
Duits uit hoe je je voelt, watje voelt
en watje scheelt, dat is niet makke
lijk", zegt Ineke.
Ze is in dienst van Tyrolean Air
Ambulance en maakt vrijwel alle
lijnvluchten op Nederland mee.
"We krijgen een lijst met gegevens
over het ziektebeeld en hoe de ver
zekerde vervoerd moet worden.
Soms zittend, in het andere geval op
een brancard. Met de Dash 8 kun
nen we, afhankelijk van het aantal
brandcardpatiënten, ongeveer 12
gewonde skiërs meenemen. Op het
vliegveld gebruiken we een grote,
verwarmde hangar waar het vlieg
tuig wordt ingereden. Ook als bui
ten een sneeuwstorm woedt, kun
nen we de patiënten redelijk com
fortabel van de ziekenwagen over
laden in het vliegtuig".
"De meesten zijn opgewekt, heb
ben toch nog wel een lekker bruin
gezicht en zijn natuurlijk blij dat ze
naar huis gaan. In het vliegtuig ver
tellen ze elkaar uitgebreid hoe het
mis is gegaan. Maar we hebben ook
patiënten die het bepaald niet lek
ker hebben, aan het infuus liggen en
een spuitje of pijnstillend tabletje
nodig hebben".
"In het vliegtuig hebben we zo'n
beetje alles tot onze beschikking.
We kunnen een ECG maken, er is
beademingsapparatuur beschik
baar, een bloeddrukmeter, infuus-
materiaal, medicamenten, etcetera.
Er gaat altijd een arts mee. want als
verpleegkundige mag ik niet alle
medische handelingen verrichten.
Het komt nogal eens voor dat een
patiënt nog nooit heeft gevlogen en
juist vanwege vliegangst de bus of
de trein heeft genomen. Die zijn dan
wel even heel stil, als het vliegtuig
z'n aanloop op de startbaan neemt.
Maar problemen hebben zich met
deze patiënten eigenlijk nooit voor
gedaan".
EuroCross in Noordwijk is een van die 24
uur per dag bemande alarmcentrales, die
een in moeilijkheden geraakte verzeker
de te hulp komt. Dat kan een winterspor
ter zijn, maar ook iemand die in de Saha
ra zijn avontuurlijke vakantie met een
paar gebroken ledematen op de klippen
ziet lopen.
De Noordwijkse alarmcentrale is-geli-
eerd aan de ziektekostenverzekeraar Zil
veren Kruis, maar dat is slechts een van
de klanten van EuroCross. Het bedrijf
werkt in opdracht van de reisbranche en
een groot aantal ziekenfondsen en verze
keringsmaatschappijen, die met elkaar
16 miljoen verzekerden in binnen- en
buitenland tellen. De Noordwijkse
alarmcentrale maakt een stormachtige
ontwikkeling door: in drie jaar tijd ver
dubbelde het aantal verzekerden van 8
naar 16 miljoen en aan deze groei is nog
lang geen eind gekomen.
De alarmcentrale aan de Van de Mor
telstraat in Noordwijk telt vijftig mede
werkers, onder wie vijf artsen in vaste
dienst. In het hoogseizoen wordt het aan
tal artsen tot tien uitgebreid.
Talen
Hoofd van de centrale is Marius Wanders
uit Noordwijkerhout. Als stuurman op
een tanker heeft hij vele jaren over de
wereld gezworven en die ervaring komt
hem in zijn huidige werkkring goed van
pas. Er is vrijwel geen plek op de aardbol
waar hij niet is geweest. Trouwens ook
zijn talenkennis, Frans, Duits, Engels en
Spaans (en hij studeert nog Portugees),
is in dit werk noodzakelijk; een vereiste
zelfs voor de medewerkers op de centra
le.
"Het eerste wat wij doen, als we een te
lefoontje van iemand krijgen, is kijken of
de man of vrouw in kwestie verzekerd is.
Soms is dat niet het geval, maar dat bete
kent niet dat we dan helemaal niets
doen", vertelt Wanders. "We zijn hulp
verleners, dus proberen we toch te hel
pen. Al heeft iemand maar een glasverze
kering, dan kunnen we vaak toch iets
doen. Veel mensen zijn onvoldoende
verzekerd. Wij adviseren altijd een reis
kostenverzekering te nemen. De mensen
zijn weken, soms maanden bezig hun va
kantie voor te bereiden maar ze vergeten
naar hun verzekeringspakket te. kijken.
Dat raakt vaak ondergesneeuwd".
Een verkooppraatje? Misschien, maar
feit is dat Wanders schrijnende gevallen
meemaakt met mensen die niet verze
kerd zijn, in grote problemen zijn ge
raakt en voor gigantische kosten komen
te staan. Per jaar krijgt EuroCross van
die 16 miljoen verzekerden zo'n 16.000
'schade'-gevallen aangemeld. Daarvan
zijn er ongeveer 10.000 tot 12.000 van me
dische aard. In 5000 tot 6000 gevallen
leidt dat tot repatriëring van de verzeker
de.
Er zijn jaarlijks een groot aantal win
tersporters bij; slecht getrainde skiërs
wiens investering in hun outfit zo onge
veer omgekeerd evenredig is aan de aan
dacht voor hun lichaamsconditie. Deze
sneeuwtoerist kan, meestal als de vakan
tie nog maar net is begonnen, wel eens
tot de ontdekking komen dat het met een
gescheurde knieband, een gebroken en
kel of met zwaar gebroken ribben lastig
skiën is.
De oorzaak van een ski-ongeluk is, eer
lijk is eerlijk, meestal niet het gevolg van
een gebrek aan conditie. Volle pistes,
weinig sneeuw, verijsde stukken, het
niet goed uitkijken, onervarenheid, te
grote snelheid en pure pech kunnen net
zo goed reden voor een pijnlijke aftocht
zijn. Een goede skiverzekering en een te
lefoontje naar een dag en nacht bemande
alarmcentrale kunnen er toe leiden, dat
de terugreis naar Nederland heel wat
comfortabeler verloopt dan de tien tot
twaalf uur durende heenreis met een in
de file sukkelende bus.
Vliegende ambulance
Het aantal gewonde skiërs is zo groot aan
het worden, dat de Oostenrijkse vlieg
maatschappij Tyrolean Airways vorig
jaar een dochteronderneming heeft op
gericht, Tyrolean Air Ambulance, die
uitsluitend ziekentransport door de
lucht verzorgt.
van de gewonde skiërs, momenteel zo'n
20 tot 25 per week, stoelen bij Tyrolean
Air Ambulance. Dat moeten er soms een
paar zijn per patiënt, als deze op een
brandcard moet worden vervoerd.
De Oostenrijkse vliegmaatschappij
heeft verschillende soorten vliegtuigen
ter beschikking voor het ziekenvervoer.
Dat varieert van helikopters, die zwaar
gewonde skiërs van de bergtoppen weg
halen, tot een driemotorige interconti
nentale straaljet en van een watervlieg
tuig tot een tweemotorig propellertoestel
Dash 8 dat niet snel is, maar wèl op klei
ne vliegvelden uit de voeten kan. Soms
wordt er geland in Eindhoven of Maas
tricht, al naar gelang het (zieken)huis-
adres van de patiënt. Ook kan de Dash 8
op een zandstrip worden neergezet, wat
een straaltoestel niet kan omdat die het
zand in de motor zuigt.
De Leidse studente Monique de Vries wordt op haar vakantie
adres in Axams bij Innsbruck door een ambulance opgehaald.
De ambulance rijdt naar Axams, zo'n
veertig kilometer buiten Innsbruck, om
de Leidse studente Monique de Vries op
te halen. Ze heeft haar binnenste knie
band gescheurd en heeft een gipsspalk.
Het is even zoeken voor het drietal in
de ambulance, want hoewel het apparte
ment Tirolerhaus een van de grootste ge
bouwen van het dorp is, staat het in te
genstelling tot allerlei andere logiesgele-
genheden nergens aangegeven op de ve
le aanduidingsborden.
Met een brede lach strompelt de 24-ja-
rige Leidse met het gipsbeen richting
ambulance. "Ik heb gisteravond de
krukken moeten inleveren", zegt ze ver
ontschuldigend. Het ambulanceperso
neel legt haar op de brandcard en zo gaat
het richting vliegveld. "Woensdag ben ik
tijdens een skiles voorover in de sneeuw
geduikeld. Ik ben natuurlijk wel vaker
gevallen, want het is pas voor het tweede
jaar dat ik ski, maar dit keer sprongen de
tranen me in de ogen. Zo'n pijn had ik, Ik
wist meteeadat het niet goed zat, maar
toch ben ik met m'n klasje nog naar be
neden gekomen".
"Eerst probeer je niet aan die blessure
te denken, zo vaak ga je per slot van reke
ning niet op vakantie. Maar het ging niet
en uiteindelijk ben ik 's avonds toch naar
de dokter gegaan. Het bot was niet ge
broken, maar de knieband bleek ge
scheurd. Ik heb diezelfde avond nog Eu
roCross in Noordwijk gebeld. De vrouw
aan de telefoon zei de volgende dag te
zullen terugbellen en van haar hoorde ik
dat ik zou worden opgehaald om met het
vliegtuig naar Nederland vervoerd te
worden".
Monique, die aan het laatste jaar van
haar rechtenstudie bezig is, was dus ook
zo iemand die nog nooit had gevlogen.
"Ik was wel een beetje bang, maar het is
me meegevallen", zegt ze op Zestienho
ven, waar een medewerkster van Euro-
Cross de patiënten met een bloemetje
opwacht.
Een hele rij ambulances staat klaar op
de Rotterdamse luchthaven, die gekozen
is omdat het er niet zo druk is als op
Schiphol. De ambulance van broeder De
Vries rijdt voor. Monique: "Ik ga naar
m'n ouders in IJmuiden. Op zo'n studen
tenkamer in Leiden is het niks gedaan.
Ik heb ze wel gebeld hoor. Ik zei tegen
m'n moeder 'Het gaat goed met mij, maar
ik zit wel in het gips'. Toen viel de verbin
ding weg. Gelukkig heb ik even later wel
het hele verhaal kunnen vertellen".
naar in Oostenrijk gaat of een Canadees
die van Bombay naar Toronto moet. On
ze arts overlegt met de arts in het buiten
land over de situatie van de patiënt en
dan wordt beslist over de wijze van repa
triëring. Dat kan een ambulancerit wor
den of vervoer met het vliegtuig".
EuroCross werkt nauw samen met het
Academisch Ziekenhuis in Leiden.
Soms is er specialistisch advies nodig.
Als een hartpatiënt moet worden ver
voerd, wordt een cardioloog uit het AZL
gevraagd telefonisch met zijn collega in
bijvoorbeeld Marokko te overleggen.
("Die specialisten begrijpen elkaar met
dat Latijn altijd", weet Wanders). Het
komt ook voor dat een cardioloog, neuro
loog of internist naar het buitenland af
reist om een patiënt tijdens het vervoer
te begeleiden.
EuroCross boekt voor het overvliegen
Geblesseerde
wintersporter
naar huis via
geregelde
lijndienst
uit Oostenrijk
Het bedrijf in Innsbruck is vorige
maand begonnen met een geregelde lijn
dienst op Nederland. Twee keer per
week was de bedoeling, maar inmiddels
landen de 'vliegende ambulances' al vier
keer per week op Zestienhoven om ge
wonde wintersporters af te leveren, die
dan per ziekenwagen of taxi naar huis of
ziekenhuis worden gebracht. Vrijwel al
tijd zijn de gipsvluchten volgeboekt.
Chef- alarmcentrale Wanders van Eu
roCross: "De slechte sneeuwsituatie van
de achter ons liggende weken heeft daar
ook mee te maken. De Nederlanders ski
ën desnoods over de pollen gras". Hoe
het gebeurt, gebeurt het, de verzekerde
gewonde skiër moet geholpen worden.
"Eén telefoontje is voldoende om een
wereldwijde organisatie op poten te zet
ten. Of het nu om een gewonde Leide-
tiooja alarmcentrale Lurouross
Wanders: "De mensen zijn weken, ja
soms maanden bezig hun vakantie
voor te bereiden maar ze vergeten
naar hun verzekeringspakket te kij
ken. Dat raakt vaak onderge
sneeuwd".
Ambulancepersoneel helpt een
handje om een gewonde skiër uit het
vliegtuig te halen. In het midden
voor de deuropening de Nederlandse
verpleegster Ineke Hinkel van Tyro
lean A ir Ambulance. (eigen iotosi
Tyrolean Air Ambulance heeft altijd
een arts en enkele verpleegkundigen of
ziekenverzorgers aan boord. In de Not-.
arzthubschrauberteams, ook 24 uur per
dag paraat, moeten de helikopterpiloot
en de meevliegende arts zelfs het bergbe
klimmen beheersen, zodat ze hangend
aan de touwen een patiënt van een vrij
wel onbereikbare plek kunnen halen. In
een hangar op de thuisbasis in Inns
bruck is een stukje rotswand opgesteld,
waarop de hulpverleners het bergbe
klimmen kunnen oefenen.
De lijndienst van Tyrolean Air Ambu
lance, loopt als een trein. Wanders: "Het
vliegtuig is vrijwel steeds vol. Ook de
ANWB maakt er gebruik van. Ik weet
niet hoe dat volgende week moet, als de
krokusvakantie begint. We hebben uit
voorzorg al opties lopen bij andere vlieg
maatschappijen".
