Sharon stapt definitief uit kabinet Akkoord over monetaire unie Nederland: een voorbeeld voor de Sovjetunie WMME 1 Opluchting overheerst in Israël Soweto haalt Mandela als held in Onlusten Tadzjikistan eisen tientallen doden Havel vermindert invloed communisten in regering KEURIGE HEER ZOEKT fl.10.000 WOENSDAG 14 FEBRUARI 1990 TEL AVIV (GPD/AP) - Premier Jitschak Shamir van Israël gaat ervan uit dat minister van handel Ariel Sharon niet zal terugkomen op zijn besluit het kabinet te verlaten. In een bijeenkomst van Likoed-ministers liet hij gisteren blijken dat hij een terugkeer van zijn naaste rivaal ook niet op prijs zou stellen. Sharon zelf hield ook voet bij stuk. Pogingen van zijn medestanders onder ministers en parlementsleden om hem tot andere gedachten te brengen hebben niets uit- SOWETO/LONDEN (Rtr/AFP/DPA/GPD) - De zwarte ieider Nelson Mandela heeft giste ren in Soccer City, het grootste voetbalstadion in zuidelijk Afrika, meer dan 100.000 uitgelaten inwo ners van de zwarte miljoenenstad Soweto opgeroepen zich "gedisci plineerd te gedragen" maar de strijd op alle fronten voort te zetten om een eind te maken "aan de hel van apartheid". Minister Gerrit Viljoen van con stitutionele hervormingen liet in een eerste reactie van de regering na Mandeia's vrijlating weten dat Pret oria "bijzonder bemoedigd" is door de uitlatingen van de ANC-leider. Pretoria kan echter de roep om voorzetting van de sancties niet waarderen. Ook het idee van Man- dela om de mijnen en grote indus- triën in het land te nationaliseren is niet goed gevallen. Viljoen riep het ANC (African National Congress) op het socialistische economische concept, dat overal in de wereld in diskrediet is geraakt, op te geven. Mandela nam in zijn toespraak in Soweto het woord nationalisatie overigens niet meer in de mond, maar merkte op dat "het ANC net zo veel waarde hecht aan economische groei en produktiviteit als de huidi ge werkgevers zeggen te doen". Maar het ANC wil ook de economi sche ongelijkheid die door de apart heid is veroorzaakt opheffen, legde hij uit. "Zuid-Afrika is een welva rend land. De steden, wegen en fa brieken zijn het werk van de zwarte arbeiders en zij kunnen niet uitge sloten worden van de welvaart". De uitzinnige inwoners van So weto, die al sinds Mandeia's vrijla ting onafgebroken op hem hebben gewacht, bezorgden hem een ware heldenontvangst toen hij eindelijk in zijn woonplaats aankwam. De in zijn jarenlange gevangenschap tot een legende uitgegroeide zwarte lei der antwoordde hen: "Mijn terug keer naar Soweto vult mijn hart met vreugde. Maar tegelijkertijd kom ik terug met een diepe droefheid om dat jullie nog steeds lijden onder een onmenselijk systeem". Duizenden mensen moesten bui ten het stadion wachten. Zij werden tegengehouden door de ordedienst die voor alles een herhaling van de chaos in Kaapstad zondag, de dag waarop de ANC-leider werd vrijge laten, wilden voorkomen. De bij eenkomst was eerst op maandag ge pland in een kleiner stadion, maar deze werd wegens de enorme toe loop een dag verschoven. In de EG lijkt het isolement van het Verenigd Koninkrijk verder toe te nemen. De Britse minister Douglas Hurd staat vrijwel alleen met zijn plan de sancties tegen Zuid-Afrika sterk te verminderen. Bij de komen de EG-top op 20 februari in Dublin zal het een van de belangrijkste on derwerpen van gesprek zijn Inmid dels heeft Ierland, dat momenteel EG-voorzitter is, scherp gereageerd op de aankondiging dat het Vere nigd Koninkrijk de investerings stop al heeft opgeheven. Bij wijze van aanmoediging voor president De Klerk wordt in de Europese Ge meenschap voorlopig alleen ge dacht aan een verruiming van het visumbeleid tegenover Zuid-Afrika en het opnieuw aanknopen van cul turele en wetenschappelijke con tacten. Minister van volkshuisvesting Da- chai Gur van de Arbeiderspartij, de vid Levy, een van Sharons politieke coalitiegenoot van de Likoed in de vrienden, zei gisteravond dat het regering, zei dat zijn partij zich zor- front binnen de Likoed tegen het ëen maakt over wat er in de Likoed vredesinitiatief van premier Shamir gebeurt. Een instantie die zichzelf nog steeds bestaat. Hij vergaderde gisteren met de afgetreden minis ter, maar kon hem niet overtuigen in het kabinet te blijven. Sharon zei na afloop: "Meneer Le vy meent dat het beter is om het ge vecht te voeren binnen de regering. Maar ik denk zelf dat het gemakke lijker is en doelmatiger om het van buitenaf te doen". Eerder op de dag vergaderde premier Shamir met de zeven Likoed-ministers die hem steunen. Verschillende bewindslie den zeiden blij te zijn dat ze van Sharon zijn verlost. Ook in de parlementsfractie van de Likoed heerst over het algemeen voldoening over het vertrek van de omstreden minister. Aanhangers van Sharon dienden een resolutie in waarin de minister wordt verzocht op zijn besluit terug te komen. Maar de resolutie werd met een flinke meerderheid verworpen. Als Sharon inderdaad vertrekt, zou een belangrijk obstakel voor vredesbesprekingen met de Pales tij nen verdwijnen. Maar om de rechtervleugel niet geheel van zich te vervreemden heeft Shamir zijn bezwaar herhaald tegen enkele Amerikaanse compromisvoorstel len die tot onderhandelingen met de Palestijnen zouden moeten lei den. Sommige politici en kranten ga ven blijk 'van hun verontrusting over de chaos in het Likoed-blok en de onzekerheid over wie de partij nu eigenlijk leidt. Minister Morde- niet kan regeren zal ook nauwelijks een land kunnen regeren". De be houdende krant Maariv schreef dat Israëls imago zeer was geschaad door de gebeurtenissen, "en Israël heeft al genoeg problemen". 'Bij Stalinterreur 750.000 executies' MOSKOU (AP) - Gedurende het terreurbewind van Jozef Stalin zijn driekwart miljoen mensen geëxecuteerd. Daar naast zijn in de jaren 1930-1953 nog eens miljoenen mensen om gekomen in werkkampen en ge vangenissen, en bij hongers noden als gevolg van Stalins landbouwpolitiek, zo heeft de KGB in een gisteren gepubli ceerd rapport bekendgemaakt. De KGB en verschillende re geringscommissies hebben in het kader van de glasnost een onderzoekjngesteld naar de sta linistische terreur. Volgens het rapport zijn onder Stalin ruim 3,5 miljoen mensen veroordeeld wegens contrarevolutionaire of staatsvijandige activiteiten. Ruim driekwart miljoen van hen, onder wie veel hoge rege- rings- en partijleiders, weten schappers, officieren en intel lectuelen, werden geëxecu teerd. Veiligheids troepen marche ren door de Tad- zjikistaanse hoofstad Doe- zjanbe. Bij rel len tegen Arme- nierrs zijn de af gelopen dagen al 37 doden ge vallen. (foto EPA» i opgeroepen alle wettelijke mid- in voorbereiding is tegen de orde- Centraalaziatische republiek Tad- de die onder de vlag van het i de c r de ren het hoofdkwartier munistische partij bestormd brand gestoken. Honderden Arme- wet die het uitroepen niërs zijn Doezjanbe ontvlucht de Armeense hoofdstad Jerev wet. In het verle den is al geroepen om een speciale de nood toestand en de inzet van troepen ogelijk moet maken in alle gebie- Gorbatsjov zei gisteren tijdens de den waar etnische onrust heerst. BONN De Oostduitse mark maakt plaats voor de D-mark en er komt een economische gemeen schap tussen beide Duitslanden. De Westduitse Bundesbank houdt de zeggenschap over de mark, zo zijn bondskanselier Helmut Kohl en DDR-premier Hans Modrow giste ren overeengekomen. Volgende week gaat een commissie deze ver anderingen voorbereiden, maar voor de verkiezingen in de DDR op 18 maart gebeurt er verder nog niets. Modrow en zijn kabinet van nationale eenheid hoeven ook niet te rekenen op Westduitse financiële hulp voor die datum. door Hans Hoogendijk drukte hij het verlangen dat bij de NAVO kan blijven, liepen de ningen uiteen. Terwijl Kohl niets wil weten van neutraliteit, hield Modrow zich op de vlakte. De oppositie van SPD en Groe- nen had weinig goeds over voor het vrije zelfbeschikking de topoverleg. SPD-voorzitter Vogel maancje tot kalmte en bezon- vorming van een economische ge meenschap de sociale belangen van de Oostduitsers worden veilig ge steld. Kohl daarentegen sprak van een historische kans voor alle Duit eenheid van Duitsland te voltooien. De rellen in Tadzjikistan braken maandag uit na geruchten dat Ar meense vluchtelingen uit de Kau- kasus in Doesjanbe snel aan een huis geholpen zouden worden, ter wijl de Tadzjieken zelf op een lange wachtlijst staan. Huizen van Arme niërs zouden zijn binnengevallen, mannen, vrouwen en kinderen mis handeld en winkels geplunderd. Volgens de regeringskrant Izves- tija hebben troepen van binnen landse zaken en het leger in Doe zjanbe behalve gummiknuppels, waterkanonnen en "speciale mid delen" gebruik gemaakt van het gas "tsjerjomoecha" om het gebouw van de communistische partij in stormd omdat de regionale partij- baas, Kachar Machkamov, niet zoals hij had beloofd tekst en uitleg gaf over de toestand rond de vluch telingen in Tadzjikistan. Soldaten in tanks beheersten gis termiddag wel het centrum van de stad, maar nieuwe ongeregeldhe den braken uit in de voorsteden, al dus een correspondent van de na tionale krant Vozdoesjny Trans- wezigheid van Armeniërs. Dit meldt de jeugdkrant Komsomols- kaya Pravda. De politie heeft het centrum van de hoofdstad van Kir gizië zaterdag afgesloten Griekenland krijgt kabinet zonder partijen ATHENE (AP) Binnen een dag nadat de regeringspartijen geza menlijk hun ministers uit het kabi net terugtrokken, heeft de Griekse president Christos Sartzetakis gis teren een waarnemende regering benoemd van niet-partijgebonden leden. Dit kabinet zal de zaken waarnemen totdat een nieuwe rege ring is gevormd na algemene ver kiezingen op 8 april, de derde in tien maanden. De 85-jarige Xenophon Zolotas, die de coalitieregering van conser vatieven, socialisten en communis ten leidde nadat de verkiezingen van 5 november geen absolute win naar hadden opgeleverd, blijft pre- De coalitie werd maandag we gens te grote politieke verschillen opgeheven. De conservatief Kon- stantin Mitsotakis vond dat de rege ring te weinig deed om het financie ringstekort te verminderen en de in flatie terug te dringen. Daarnaast waren de partijen het oneens over de Amerikaanse militaire bases in Griekenland en de gespannen be trekkingen met buurland en NAVO-bondgenoot Turkije. Mitsotakis hoopt met zijn Nieuwe Democratie in april de meerderheid in het 300 zetels tellende parlement te halen. Bij de verkiezingen van af gelopen november kwam hij drie zetels tekort. De conservatieve lei der hield gisteren zijn aanhang op nieuw voor dat het land zal afglijden naar een chaos wanneer zijn partij geen absolute meerderheid behaalt. Door de sterke polarisatie zijn soli de coalities in Griekenland vrijwel onmogelijk. PRAAG (AFP/Rtr/AP) - De In antwoord op port. De plaatselijke autoriteiten munistische invloed in het Tsjechi- brief van Michail Gorbatsjov heeft sche kabinet is gisteren verder Havel gisteren gezegd dat hij de ten te verdrijv om hulp gevraagd omdat de lokale troepen de orde niet kunnen te handhaven. Ook in Froenze, de hoofdstad van de aan Tadzjikistan grenzende re publiek Kirgizië, hebben zich rellen voorgedaan in verband met de aan- minderd. Twee communistische Sovjetunie respijt wil geven bij de i hebben Moskou, ministers werden vervangen door terugtrekking van haar troepen uit niet-communisten, terwijl presi- Tsjechoslowakije. Havel zei begrip dent Havel het kabinet uitbreidde te hebben het Sovjet-stand- Charta '77 benoemde. Van de 22 kerende soldaten. In deze brief r Dresden maanden zijn ver gaan zonder dat Kohl concrete te kens heeft gegeven die tot stabiliteit in de DDR leiden. De Groenen be schuldigden de kanselier van chan- De twee politieke leiders onder streepten gisteren nog eens dat snel handelen nodig is om de exodus van Oostduitsers tot staan te bren gen. Alleen in de eerste zes weken van dit jaar zochten 85.000 Oostduit sers hun heil in het Westen. Van de Oostduitse 'Ronde Tafel' had Modrow de opdracht gekregen 15 miljard directe steun te eisen om de ergste nood te lenigen, maar Kohl wees dit verlangen van de hand. Ook zijn minister van financien Waigel maakte duidelijk dat de Bondsrepubliek niet bereid is mil jarden te investeren in een bewind dat nog steeds niet heeft bewezen zich rigoureus te kunnen of willen hervormen. Bonn beperkt zich tot de bijna ze ven miljard die in een aanvullende begroting zijn vastgelegd, twee miljard v gaven is toegevoegd. De 17 minis ters tellende Oostduitse delegatie toonde zich teleurgesteld. De minis ters zonder portefeuille, die de nieu we partijen vertegenwoordigden, stelden dat Kohl na de top in Dres den eind vorig jaar vrijwel niets heeft ondernomen om de stabiliteit in de DDR te herstellen. Ook Modrow maakte een aange slagen indruk. Bij het overleg bena- Met het wapen van de harde D- nenheid. -Waarnemend fractie-' mark denkt de kanselier de aange- zitter Ehmke zei dat sinds het slagen DDR er binnen niet al te lan ge tijd bovenop te kunnen helpen. "Wij zijn bereid ons sterkste econo mische wapen, de D-mark, in te zet ten. Daardoor kunnen onze landge noten in de DDR direct deel hebben aan wat de burgers in de Bondsre publiek in tientallen jaren harde ar beid hebben opgebouwd", aldus len hun bankrekeningen leeg Kohl. Modrow antwoordde dat hij schaarse luxe artikelen te kopen of hoopt dat in het verenigde Duits land ook een plaats is voor de len. De vruchten van de vreedzame Oost- voering duitse revolutie. Over de vraag of waardeloos wordt, Duitsland lid van de groot. Invasietroepen YS uit Panama WASHINGTON (AFP/DPA) De Verenigde Staten hebben alle 24.000 ex tra soldaten teruggetrokken die voor de invasie naar Panama waren over gebracht, zo heeft Witte-Huiswoordvoerder Marlin Fitzwater gisteren ge zegd. De mededeling komt twee dagen voor de drugstop in de Colombiaanse badplaats Cartagena, waar president Bush en zijn collega's van Colombia, Bolovia en Peru een gezamenlijke aanpak van de cocaïneproblematiek be leningen op hun huis af te beta- spreken. dat hun geld na de in- üe Peruaanse president Alan Garcia, die de inval van de VS in Panama de Westduitse mark sterk heeft veroordeeld, had gedreigd de-drugstop te zullen boycotten als buitengewoon de VS niet voor eind februari alle extra troepen uit Panama zouden hebben teruggetrokken. De VS hebben nu nog ruim 13.000 man in Panama. de Tsjechische regering zijn er nu nog vijf uitgesproken communistisch. Slavomir Stracar, die uit de com- digt Gorbatsjov Havel uit 26 februa ri een staatsbezoek te brengen aan Moskou, drie dagen na diens be zoek aan de VS. Gorbatsjov belooft wordt de nieuwe minister van ijzer- derheid in mei weg zal zijn. erts, metaal en elektrotechniek. Verantwoordelijk voor brandstof- en energiepolitiek wordt Jaroslav VOEDSELHULP AFRIKA - De Suva, een communistische profes- Afrikaanse landen ten zuiden van sor in de economie. Minister zonder de Sahara hebben in 1990 4,4 mil- portefeuille wordt Vladimir Prika- joen ton aan voedselhulp nodig. Dat zsky (54), die in 1970 uit de nistische partij gezet werd Vaclav Havel een van de leiders zegt de voedsel- en landbouworga- met nisatie van de Verenigde Naties, de FAO in een gisteren gepubliseerd Charta '77. Toen de regering rapport. Van de 45 landen ten premier Marian Calfa op 10 de- den van de Sahara hebben er 28 met cember beëdigd werd, communisten op 21 ministers. rtien spoed 2,1 miljoen ton voedselhulp ADVERTENTIE Buitenland kort El Salvador De Salvadoraanse bevrijdingsbe weging FMLN is bereid tot een ge sprek met de regering als de VS de hulp aan de rechtse regering van president Alfredo Cristiani intrekt. Dit heeft Ferman Cienfuegos, lid van het vijfmanschap dat leiding geeft aan het FMLN, gisteren be kend gemaakt. Volgens hem zijn ge sprekken mogelijk omdat de Ame rikaanse regering druk heeft uitge oefend op Cristiani om een eind te maken aan de mensenrechten schendingen door de strijdkrach- De oplossing voor meneer? Even bij de Gemeentelijke Kredietbank Leiden langs gaan. Hèt adres voor persoonlijke leningen tot fl. 30.000,-. Snel geregeld, geheel op de per soonlijke situatie toegesneden, dus zonder latere problemen. Bovendien kent zo'n lening van de GKB een laag rentetarief en soepele aflossingsvoorwaarden. Ook interessant voor Van harte welkom op werkdagen van 9.00-12.30 uur en donder dagavond van 17.30-19.30 uur. Of bel voor nadere informatie. /""NIC GOED VOOR YI7B UW LENING Gemeentelijke Kredietbank Leiden Breestraat 24, Postbus 11300,2301 EH Leiden tel. 071-254145 LEIDEN Het was een aardig toe val: Vladimir Karelin, eerste secre taris van de Sovjetambassade in Ne derland, hield zijn lezing over het Europa van de jaren 90 in het Duits, de taal waarin op het ogenblik over Europa wordt gepraat. Centraal in alle discussies staat de Duitse her eniging, die zich inmiddels heeft ontwikkeld tot een autonoom pro ces waarbij iedereen zich lijkt te hebben neergelegd. Ook de Sov jetunie want, zo zei Karelin gister avond op een bijeenkomst in Lei den van de stichting voor interna tionale vraagstukken Jason, "we kunnen de Duitsers niet altijd blij ven straffen voor wat vroegere ge neraties hebben gedaan". door Sjaak Smakman Al is de vraag óf inmiddels beant woord, de vraag hóe ligt nog open. Michail Gorbatsjov en zijn minister van buitenlandse zaken Eduard Sjevardnadze hebben herhaaldelijk laten weten dat de Sovjetunie na twee Duitse invasies binnen 80 jaar, waarvan de laatste 20 miljoen Sov jetburgers het leven kostte, harde garanties eist dat er geen derde keer komt, aldus Karelin. De verzekering van Kohl in Mos kou dat van Duitsland "immer nur Frieden" zal komen ten spijt, heeft de Bondsrepubliek de na de Twee de Wereldoorlog vastgestelde nieu we grens met Polen nog steeds niet officieel erkend. Er ligt nog altijd een uitspraak van het Westduitse Hooggerechtshof uit 1972 waarin de grenzen van 1937 als enige wettige worden erkend. En naast de vraag welke vorm de nieuwe Duitse natie krijgt - federa tie, confederatie, bondsstaat of sta tenbond - is er nog de kwestie of Duitsland neutraal of lid van de NAVO moet worden. De Sovjetunie wil het eerste, de Bondsrepubliek het tweede. "Veel mensen zeggen dat het gevaarlijker is om Duitsland neutraal te maken dan om het onder controle van de NAVO te houden. Maar als je dat denkt, waarom zou Duitsland dan geen lid van het War schaupact kunnen worden, waartoe de DDR nog altijd behoort? Pas als het lukt om beide bondgenoot schappen om te vormen van militai re tot politieke organisaties, is het mogelijk dat Duitsland lid van de NAVO wordt. Maar zo ver is het nog niet", aldus Karelin. "Voorlopig ontstaan er nog altijd meer proble men over de eenwording dan er op lossingen worden gevonden. Kohl sprak van een historische dag afge lopen zaterdag, maar ik geloof niet dat de problemen zo snel worden opgelost", zo vatte hij samen. Voorwaarde voor alles is dat de Duitse hereniging wordt ingebed in het geheel van de ontwikkelingen in Europa. Hij prees nog eens het door Gorbatsjov al in 1985 gelan ceerde idee van een Europees Huis, maar onderstreepte dat de staat kundige indeling voorlopig niet moet veranderen om de stabiliteit niet in gevaar te brengen. Wel moet er meer samenwerking komen: "We moeten kijken naar wat ons bindt in plaats van wat ons scheidt". De CV- SE, de conferentie over veiligheid en samenwerking in Europa die dit najaar twee jaar eerder dan gepland wordt gehouden, is daarvoor vol- Kinderen spelen verstoppertje beide Duitslanden worden herenigd hoe echter nog lang niet. gens hem de aangewezen plaats. De Sovjetunie zal daar voorstellen om Europese centra op te richten voor militaire vraagstukken, milieube scherming ('we hebben dat in de Sovjetunie zwaar onderschat') en de mensenrechten. Bijdrage Blijft de vraag wat het Oostblok kan bijdragen aan dat nieuwe Europa. Economisch zal dat niet veel zijn. De Comecon zit in een "zeer diepe crisis", gaf Karelin volmondig toe, en het omvormen van de vastgelo pen economieën zal nog jaren du ren. Politiek zit de zaak ook vast nu de Sovjetunie uiteen dreigt te val len. De afscheiding van Litouwen lijkt nog maar een kwestie van tijd, ook al probeert Moskou nu het tij te keren door in allerijl te decentralise ren en de deelrepublieken e sche en politieke autonomie te ge ven. Moskou zal de Baltische repu blieken uiteindelijk laten gaan, ver wacht Karelin. En ideologisch? Het socialisme is dood, zo valt alom te beluisteren. Maar daar was Karelin het niet mee eens. "Het socialisme van de afgelo pen decennia was geen écht socia lisme. Het was een bureaucratisch- administratief socialisme, daarvoor hadden we het stalinisme. Je kunt zeggen dat het socialistische experi ment is mislukt en dat we er maar mee moeten stoppen. Maar er is ook een andere kant. De perestrojka is in Rusland zelf ontstaan. Uiteinde lijk heeft de communistische partij een man als Gorbatsjov voortge bracht, waaruit blijkt dat er binnen die partij wel degelijk verse krach ten zijn die grote vernieuwingen kunnen doorvoeren". En het socialisme als ideologie is zeker niet dood, aldus Karelin. Hij haalde daarvoor de bekende Russi sche schrijver en parlementslid At- matov aan, die bij een discussie zei dat er wel degelijk landen zijn waar het socialisme tot grote tevreden heid van de bevolking in praktijk is gebracht. Om welke landen het gaat? Karelin, verrassend: Zweden, Oostenrijk, Zwitserland en Neder land. "Als we het hebben over een socialistisch land, praten we over een maatschappij die daadwerke lijk iets voor de gewone mensen doet. Atmatov constateerde bij een rondreis dat hier zoveel wordt ge daan voor de gewone mensen en de rechten van de werknemers, dat hij zei: Nederland is een socialistisch land. En er zijn er in de Sovjetunie meer die er zo over denken".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5