Toch al actie bij Heineken
Mogelijk woensdag stakingen
Veehandel fors gekelderd
LEPRA EN PEST GIJZELDEN DE MIDDELEEUWERS
DE TIJD,
VAN TOEN
Bonden eisen een nieuw reorganisatieplan
AZL verbetert methode
kunstmatige inseminatie
0nöiliruk)£
MAANDAG 12 FEBRUARI 1990
PAGINA 9
Kaderleden
waarin de directie
de vakbonden deelden vanmorgen in alle vroegte bij de poort i
reorganisatieplan wordt gevraagd.
i Heineken pamfletten uit,
(foto Wim Dijkman)
Ultimatum aan werkgevers in bouw loopt morgen af
UTRECHT - De bouwbonden van
FNV en CNV bereiden zich voor op
mogelijke stakingsacties komende
woensdag. De werkgevers hebben
tot drie uur morgen.de gelegenheid
om 'ja' te zeggen tegen de nieuwe
cao met als inzet een 36-urige werk
week, een uur korter dan nu. Stem
men de werkgevers daar niet me in,
dan breken er volgens de bonden
woensdag massale stakingen uit.
De werkgevers kunnen invoering
van de 36-urige werkweek niet uit
de weg gaan, riepen de voorzitters
de voorzitters van de bouwbonden
van FNV en CNV, J. Schuller en F.
.van der Meulen, zaterdag in koor op
regionale actiebijeenkomsten in
Rotterdam en Mariënheem. De
bouwbonden willen de werkweek
verkorten om meer mensen aan het
werk te helpen, de werkdruk te ver
lichten en meer ruimte te scheppen
'voor de noodzakelijke ontspanning
na de geleverde inspanningen'. De
bonden informeerden zaterdag op
tien plaatsen hun kaderleden over
het vastgelopen overleg over de
nieuwe bouw-cao (250.000 werkne
mers). Morgen loopt het ultimatum
LEIDEN - In het Academisch Zie- de kosten heeft gedrukt. Ondanks
kenhuis Leiden zijn vorig jaar 78 deze besparing, zegt hij, weigert het
vrouwen door kunstmatige insemi
natie met donorsperma (kid) zwan
ger geworden. Het jaar ervoor wa
ren dat er nog 34, terwijl het aantal
geïnsemineerde vrouwen in beide
jaren nagenoeg gelijk was.
Het succes is te danken aan een
nieuwe invries- en ontdooimethode
van sperma die in het AZL is ont
wikkeld. De methode verbetert de
kwaliteit van het donorsperma. De
nieuwe invries- en ontdooimethode
heeft nog wel als nadeel dat per in
seminatie meer sperma nodig is en
dus meer donoren.
Het AZL werkte vorig jaar ook
voor het eerst met een nieuwe ovul-
atie-detectiemethode. Zij geeft het
tijdstip van de eisprong zeer nauw
keurig aan en is door vrouwen zelf
thuis uit te voeren. De test geeft de
eisprong een dag van tevoren aan.
Hierdoor hoeft de inseminatie nog
maar één keer per maand plaats te
hebben. Daarvoor moest dat drie tot
vijf keer gebeuren, omdat de tijd
stip van de eisprong slechts kon
worden geschat.
Drs. J. dè Bruyn, androloog in het
AZL, zegt niet te verwachten dat de
verdubbeling van het aantal zwan
gerschappen door middel van
kunstmatige inseminatie niet zal
leiden tot een verhoogd aanbod van
vrouwen. "Vrouwen zullen nu wel
sneller zwanger worden. Bij de ou
de methode duurde het soms wel ja
ren. Maar dat hoeft niet te beteke
nen dat het nu de eerste keer direct
lukt. Want in de natuur is de kans
van slagen ook niet groter dan twin
tig tot vijfentintig procent".
Drs. De Bruyn merkt op dat de
werkdruk als gevolg van de nieuwe
kid-methode heeft verminderd en
aan de werkgevers af. Als zij dan
nog niet bereid zijn te praten over
invoering van de 36-urige werk
week, beginnen woensdag in het ge
hele land stakingsacties voor onbe
paalde tijd.
De overkoepelende werkgevers
organisatie AVBB noemt het ul
timatum 'voorbarig, onjuist en on
gerechtvaardigd' omdat het com
promisvoorstel van onafhankelijk
voorzitter Lammers slechts onder
werp van nader beraad zou zijn.
De werkgevers zijn nog bezig hun
achterban te raadplegen over invoe
ring van de 36-urige werkweek. On
derhandelaar C. de Fouw maakte
eerder al duidelijk dat die er alleen
kan komen als de bonden bereid
zijn tot een verregaande flexibilise
ring van de atv-dagen.
De regionale bijeenkomsten zijn
in totaal door zo'n 1500 kaderleden
bezocht. De bouwwerken waar van
af woensdag wordt gestaakt, krij
gen dezer dagen nog bezoek van
bondsbestuurders. Dat kan uitlo
pen op korte werkonderbrekingen.
ZOETERWOUDE - De
vakbonden eisen dat de di
rectie van Heineken een
nieuw reorganisatieplan
maakt. Daarbij moeten alle
tot het bedrijf horende afde
lingen en activiteiten op
nieuw worden doorgelicht.
De bonden eisen voorts dat
er geen ontslagen vallen en
dat de afdelingen transport
en automatisering niet wor
den verkocht.
De Industrie- en Voedingsbond
CNV en de Industriebond FNV
schrijven dit in een brief die van
daag naar de directie van het bier
concern is gestuurd. Beide vakorga
nisaties hebben gisteravond en van
ochtend het personeel over hun ei
sen ingelicht. Ze deden dit onder
meer met een pamfletten-actie voor
de poort van de hoofdvestiging in
Zoeterwoude.
De Heineken-directie wil de ko
mende driejaar bij het concern 700
banen schrappen, vooral bij de pro-
duktie-afdelingen in Den Bosch en
Zoeterwoude. Over gedwongen
ontslagen heeft de directie tot dus
ver niets willen zeggen. De enige
toezegging die ze heeft gedaan is dat
er geen 'collectieve ontslagen' - ge
lijktijdige ontslagen van 20 mensen
of meer - zullen vallen.
De bonden en het personeel zijn
hoogst ontevreden over dit plan. Ze
vinden dat de problemen hoofdza
kelijk worden afgewenteld op het
produktie-personeel, en dat de staf
afdelingen te veel gespaard worden.
Vandaar ook de eis van de bonden
dat in een nieuw reorganisatieplan
ook andere afdelingen en diensten
tegen het licht moeten worden ge
houden.
Een nieuw plan moet volgens de
bonden bovendien een looptijd
hebben van vijf jaar. Het huidige
plan loopt tot 1993. Ontslagen zijn
uit den boze, menen CNV en FNV.
Ze willen dan ook een schriftelijke
garantie van de directie dat nie
mand op straat komt te staan.
Cao
Aanvankelijk zouden bonden en di
rectie 20 februari een eerste gesprek
hebben over de reorganisatie. De
vakorganisaties willen dit nu mor
gen al ter sprake brengen. Districts
bestuurder Leo Bons van de Indus
trie- en Voedingsbond CNV: "Mor
gen moeten we onderhandelen over
een nieuwe Heineken-cao. We vin
den het onzin om het alleen daar
over te hebben, nu deze reorganisa
tie de mensen boven het hoofd
hangt". Overigens eisen de bonden
dat in de nieuwe cao een loonsver
hoging van vier procent wordt op-
genomfen.
Het personeel van de brouwerij
wordt woensdag over het gesprek
met de directie ingelicht. "Valt het
gesprek negatief uit, dan sluit ik
niet uit dat er woensdag gesproken
wordt over acties", aldus Bons.
Marktmeester André de Jong: "We moeten als veemarkt de boer
Ook veemarkt in Groenoordliallen door diep dal
LEIDEN De veehandel zit in het
slop. De veemarkt in de Leidse
Groenoordhallen, het hoofdbestaan
van de hallen, maakt hierdoor moei
lijke tijden door. Er worden tiendui
zenden stuks vee minder aange
voerd. Kunstgrepen zijn noodzake
lijk om het hoofd boven water te
houden.
De toekomst ziet er voor de
Groenoordhallen niet echt roos
kleurig uit. Een schrikbeeld dat
trouwens voor alle veemarkten op
doemt. De functie van de veemark
ten wordt uitgehold. Aanbieders
van vlees en hun afnemers maken
minder gebruik van deze tussen
handel. Hoe langer hoe meer treden
ze direct met elkaar in contact.
Somberheid past dan ook. André
de Jong, directeur van de Groen
oordhallen, zegt dat het nooit meer
wordt wat het is geweest. "De men
sen hebben nu eenmaal die andere
kanalen gevonden om hun vee af te
zetten. Je maakt het verlies aan in
komsten niet goed door je marktta-
rieven te verhogen. Kan ook'niet zo
maar. Tenslotte praat je niet over
een visvergunning. Waar we ook
mee te maken hebben is de EG en
de superheffing. Het beleid wordt
niet meer in Nederland gemaakt,
maar in Brussel. We incasseren wel
de klappen".
De eerste tegenvaller kregen de
Groenoordhallen aan het einde van
de jaren zeventig te verwerken: de
komst van de centra voor nuchtere
kalveren. De kopers gingen naar de
boer om rechtstreeks te handelen
en zodoende die kalveren van de
veemarkt weg te houden. In één jaar
leverden de Groenoordhallen elf
duizend kalveren in.
Biggen
De tweede klap kwam direct het
jaar erop, in 1980. Leiden deed een
uiterste poging om de biggenmarkt
van Gouda over te nemen. Het mis
lukte, omdat er varkenspest heer
ste. De varkensmarkt moest een
jaar dicht. En na dat jaar was er
niets meer over.
De Europese veemarkten sloegen
in 1983 de handen ineen en besloten
tot nauwe samenwerking. De su
perheffing diende zich het jaar erop
aan. De Jong: "Er moest veel vee
worden geslacht, omdat de veesta
pel moest inkrimpen. De pijn erna
is bijzonder groot geworden. Want
wat niet meer is, brengt ook niet
meer voort. Gelukkig nam de han
del in schapen toe".
Met vindingrijkheid hebben de
Groenoordhallen de schade het af
gelopen jaar kunnen beperken.
Maar aan marktgelden moest men
toch twee ton inleveren. "We heb
ben de zaken niet in de hand", zegt
André de' Jong. "Ik kan de boer
geen pistool op de borst zetten om
hem te dwingen vee aan te voeren".
Slag
Op dit moment zijn de Groenoord
hallen in de slag om de slachtzeu-
genmarkt aan zich te binden. Maar
het ministerie ziet dit niet zo zitten
vanwege ziekten onder de dieren.
Zeer tegen de wens van André de
Jong. "Als die markt open blijft, we
ten we waar de varkens vandaan ko
men en waar ze heen gaan. Doe je de
boel op slot, dan ben je het zicht vol
ledig kwijt. Daarom ben ik van me
ning datje de varkens beter kunt la
ten verhandelen op de veemarkt.
Van groot belang is die kwestie ove
rigens niet voor de Groenoordhal
len. Maar het gaat om een principe-
zaak. Geven we dit uit handen, dan
is de volgende stap wellicht het inle
veren van de schapenmarkt. Daar
om moeten we ons verzetten. Ten
slotte praten we, wat het laatste be
treft, toch over een omzet van een
kleine twee miljoen gulden".
Hoe ziet de veemarkt er over tien
jaar, in het jaar 2000, uit?
Gezin gaat voor bij
vrouwelijke arts
UTRECHT/LEIDEN - Pas afge-
studeerde vrouwelijke artsen
gaan minder snel op zoek naar
een zelfstandige huisartsprak
tijk dan hun mannelijke colle
ga's. Dat is de conclusie van een
proefschrift van de Utrechtse
sociologe D. Kortenhoeven
waarop zij onlangs aan de Rijks
universiteit Utrecht promoveer
de. De banen in groepspraktij
ken en gezondheidscentra beta
len minder en bieden weinig
carrièrekansen maar toch kie
zen veel vrouwen voor zo'n baan
omdat ze dan - vaak voor hun ge
zin - meer tijd overHouden. Bo
vendien hechten vrouwen min
der aan de status en aan het geld
van een solopraktijk, aldus Kor
tenhoeven.
Melaatsheid en pest lijken ziek
ten uit Bijbelse tijden. Tegen
woordig alleen nog te vinden in
verre oosterse landen. Dit beeld
moet eohter worden gecorri
geerd, melaatsheid en pest teis
terden in vroeger eeuwen ook de
inwoners van een stad als Leiden,
in het bijzonder in de Middeleeu
wen. Maar ook in later tijd eisten
deze ziekten in de Sleutelstad nog
een zware tol. In de zeventiende
eeuw bijvoorbeeld braken in
1624, 1625, 1635 en 1655 pestepi
demieën uit.
De toenmalige medische we
tenschap stond machteloos.
Stadsbestuurders probeerden de
zieken zoveel mogelijk te isole
ren. De lijders aan melaatsheid
werden gedwongen zich te vesti
gen in het leprooshuis. Dit huis
lag aan de noordkant van de stad,
bij de Rijndijk. In het 'Leids
leprooshuis was een zieke zo goed
als opgesloten. De leprozen
mochten volgens een reglement
van 1555 niet meer binnen de stad
komen, behalve op vastenavond.
Deze jaarlijkse gang naar de stad
werd zoveel mogelijk omgeven
met allerlei waarborgen. Ter alar
mering van de inwoners van Lei
den moest een melaatse gekleed
gaan in een zogenaamde vleer
muismantel. Een ruim zittend
kledingstuk dat ervoor zorgde dat
de man of vrouw die het droeg op
een vleermuis leek. Zo'n mantel
waarschuwde niet alleen iedere
gezonde Leidenaar; maar verborg
ook de vaak afschuwelijke mis-
makingen.
Bordeelverbod
Melaatsen mochten niets of bijna
niets. Hij of zij mocht geen kleren
verkopen. Het waarom is duide
lijk. Een melaatse mocht geen rei
zen maken. Vissen was leprozen
verboden. Als een melaatse een
bordeel bezocht werd hij bestraft
met een gevangenisstraf van een
jaar. Bordeelbezoek was een vrij
algemeen geaccepteerde zaak.
maar alleen voor gezonde man-
Melaatsheid genezen kon niet,
maar men begreep dat de ziekte
overdraagzaam was en besloot
daarom tot isolering van de
slachtoffers. In sociaal opzicht
was deze aanpak natuurlijk een
ramp voor de betrokkenen.
Was melaatsheid een perma
nent dreigend gevaar, de pest
werd vooral gevreesd door zijn
epidemisch en explosief karak
ter. In het midden van de veer
tiende eeuw overleed in Europa
bijvoorbeeld ongeveer eenderde
deel van de bevolking tijd
epidemie.
Ook bij deze ziekte bestond er
nauwelijks kans op genezing. De
lijdensweg van de zieken was
lang en verschrikkelijk. In de eer
ste fase ontstonden overal op het
lichaam bulten die na enige tijd
gingen zweren. Hoge koortsen
tastten het denkvermogen van de
patiënten aan.
Bij het verdere verloop van het
ziekteproces kreeg de patiënt ook
last van zijn maag en ingewan
den. Hevige krampen en een
voortdurende diarree kondigden
het naderende einde aan. In de
laatste fase ging de zieke boven
dien nog lijden aan bloedspuwin
gen en neusbloedingen.
Machteloos
Bij dit afschrikwekkende ziekte
beeld stonden de toenmalige me
dici machteloos. Om verdere uit
breiding te voorkomen werden
ook de lijders aan de pestziekte
zoveel mogelijk geïsoleerd. Zo
veel mogelijk, want bij grote aan
tallen was isolering vaak niet rea
liseerbaar. De meeste stadsbuur
ten zagen zich bij een epidemie
geconfronteerd met chaotische
toestanden. Isoleer patiënten
maar eens, wanneer bijvoorbeeld
een kwart van de stadsbevolking
ziek is.
Als er in een huis pest was ge
constateerd moesten de ramen
van zo'n huis dicht blijven. Bo-
Het Pesthuis werd in 1659 voltooid en bood plaats a
rond het gebouw een gracht aangelegd. Alleen via tu
den de weinige bezoekers de patiënten bereiken.
n 214 patiënten. Om die zoveel mogelijk te isoleren werd
e bruggetjes, een lange laan en twee ijzeren hekken kon-
hem of haar gedragen witte stok.
Maar, waar liet je als stadsbe
stuur de talloze patiënten? In de
meeste steden werd hiervoor een
klooster of ander groot gebouw
1 LEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
vendien moest er aan de gevel een
bosje stro worden opgehangen.-
Net zoals een melaatse, moest ook
de lijder aan de pestziekte bij het
betreden van de straat door een
uiterlijk teken alle passanten
waarschuwen. De leproos was in
de middeleeuwen herkenbaar
aan de vleermuismantel, de lijder
aan de pestziekte aan een door
gebruikt. Ook in Leiden werd een
klooster ingericht voor de opvang
van de zieken. Als zo'n klooster
gebouw binnen de stadsmuren
lag, was de afzondering van de lij
ders aan de pest natuurlijk verre
van compleet. Contacten met bij
voorbeeld bezorgde familieleden
waren bijna niet tegen te houden.
Om werkelijke afzondering af te
dwingen was het noodzakelijk
om buiten de muren een onderko
men te bouwen. In 1635 werd
door Leiden buiten de stadsmu
ren een houten gebouw neerge
zet. dat plaats bood aan 112 pa
tiënten. Dat lijkt veel, maar bij
een epidemie was de capaciteit
veel te beperkt. In 1652 werd deze
barak voor een deel door brand
verwoest. De Leidse stadsbe
stuurders besloten toen dit hou
ten complex door een stenen ge
bouw te vervangen. Toen de Sleu
telstad in 1655 door een nieuwe
epidemie werd getroffen, was de
nieuwe opvang nog niet klaar.
Het gevolg was dat er opnieuw
chaotische toestanden ontston
den. Pas in 1659 was het nieuwe
stenen gebouw voor de opvang
van de lijders aan de pestziekte
voltooid. Het nieuwe complex
bood plaats aan 214 patiënten.
Omdat het ging om een totaal
nieuwe vestiging had men kun
nen streven naar een zo groot mo
gelijke isolering. Rond het pest
huis werd een gracht aangelegd.
Alleen via twee bruggetjes, een
lange laan en twee ijzeren hekken
kon je de patiënten bereiken. In
sociaal opzicht stierven ook pest
lijders een vroegtijdige dood,
maar daar maakten de gezonde
Leidenaars geen punt van. De
mensen waren bang, doodsbang
voor ziekten als melaatsheid en
pest.
In de loop van de achttiende
eeuw werd ook in Leiden het bij
deze ziekten betrokken aantal pa
tiënten minder. Het nuttig rende
ment van de afzondering was
groot. Langzaam daalde het aan
tal lijders, de harde overheids
maatregelen hadden succes.
BRAM VERHOOG
André de Jong: "Ik verwacht dat
de aanvoer van gebruiksrunderen
(melkvee) verder daalt. Dat komt
door de onderlinge handel tussen
boeren. Nuchtere kalveren? Indien
er in 1992 bij de eenwording van Eu
ropa mag worden geëxporteerd,
kunnen de Groenoordhallen daarin
een heel belangrijke rol blijven spe
len. Verder voorzie ik een groter
aanbod van schapen. Maar dan
moeten we er wel voor waken dat er
geen andere handelskanalen bij ko
men. Je zult dan als veemarkt ser
vice moeten verlenen. Als de boer
op een bepaalde tijd wil lossen,
moet dat kunnen. In de sector van
het slachtvee zal er een keiharde
slag worden geleverd om dat vast te
houden".
Wat André de Jong betreft zou de
veemarkt een veehandelcentrum
moeten worden. Een centrum waar
de mensen naar toe komen om han
del te drijven die indirect met vee te
maken heeft. Daartoe moet het mo
gelijk worden om bedrijven die met
de veemarkt te maken hebben op
het terrein van de Groenoordhallen
te laten bouwen.
Akties in bouw
De Hout- en Bouwbond, een weinig
solidaire groepering binnen onze
samenleving, overweegt akties in
de bouw. Maar bouwvakkers heb
ben niet te staken. Bouwvakkers
hebben niks te klagen, bouwvak
kers moeten gewoon aan het werk.
Zij moeten zoveel mogelijk huizen
bouwen tegen zo laag mogelijke
kosten. Een 36-urige werkweek,
hoe verzinnen ze het. Krijgen ze nog
meer tijd vrij om zwart te klussen.
A. van Rooyen
Apollolaan 406
Leiden
- Men schrijft ons uit Alkemade,
d.d. 10 Mei: Hadde iemand de
inborst der oude Romeinen beze
ten, hij zou onlangs in deze ge
meente zich hebben kunnen ver
lustigen in eengladiatoren-ge
vecht. Twee jeugdige athleten
traden 's avonds gewapend, de
een met een brood-, de ander met
een knipmes, in het strijdperk.
De woede des gevechts was zóó
hevig, dat na afloop de een zich
op vier, de ander op drie wonden
mocht beroemen. De vreugde
over de behaalde eereteekenen
werd echter vergald, doordat
een der kampioenen zijn pleizier
niet meer „op konen de justitie
met zijne behaalde victorie in
keimis stelde, hetgeen ten gevol
ge had, dat beide dapperen het
onschatbare voorrecht had
den aan hoogere autoriteiten te
Haarlem voorgesteld te worden.
- Een heerdie gistermiddag op
den Vleutenscheweg te Utrecht
naar den poot van een paard
wilde zien, dat voor een wagen
tje was gespannen, kreeg een
trap van het dier, waardoor hij
achterover viel en aan het hoofd
gewond werd.
Vijftig jaar geleden:
- De oplettendheid en het
doortastend optreden van een
13-jarige jongen heeft de Haag-
sche recherche in staat gesteld
een complot rijwieldieven on
schadelijk te maken. Men heeft
kunnen vaststellen, dat deze
bende in nog geen half jaar tijd
in totaal circa 50 rijwielen en
ongeveer 150 belastingmerken
heeft gestolen. De zeven leden
van het complot zijn in bewa
ring gesteld, terwijl tegen drie
anderen proces-verbaal is opge
maakt wegens heling. De bende
werd geleid door een 56-jarige
havenarbeider. De gestolen rij
wielen gingen voor het grootste
deel naar Zoeterwoude, waar
het hier wonende, 35-jarige lid
der bende, er wel raad mee wist.
